eint es
Kennismaking
Opzoeken synoniemen verslavend
071-122244
M
ES33S3I
t
BOEKEN
Va
KIP CARAVANS
Qaidó&Qowuwt
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1991
Prol. dr. P.G.J. van Sterkenburg
(red.): 'Groot woordenboek van sy
noniemen en andere betekenisver-
wante woorden'. Uitgever Van Dale,
1215 pagina's. Prijs 150,--.
Van Dale Lexiografie heeft
een interessant boek op de
markt gebracht, dat een boei
end inzicht geeft in de Neder
landse taal, een belangwek
kende bijdrage levert aan de
linguïstiek en waarvan het
doorbladeren een onderhou
dende bezigheid is. Het is een
semantische descriptie van het
lexicon binnen ons taalgebied
ofwel een naslagwerk met an
dere woorden voor hetzelfde.
Het is een synoniemenwoor
denboek.
Het begin van dit verhaal is
wat gecompliceerd, maar dat
vloeit voort uit de aard van de
publicatie. Interessant, boei
end. belangwekkend en on
derhoudend zijn woorden van
een min of meer gelijke bete
kenis, die naast elkaar werden
gebruikt om de eerste zin een
enigszins indrukwekkend aan
zien te geven. Maar er staat ei
genlijk niet méér dan dat Van
Dale een interessant synonie
menwoordenboek heeft uitge
bracht.
Het is bepaald niet de opzet
van het 'Groot woordenboek
van Synoniemen en andere
(lelijk germanisme) betekenis-
verwante woorden' om dag
bladartikelen langer te maken.
Integendeel, de uitgever
merkt in zijn persbericht
schertsend op dat „een goedbe
doelende econoom het boek
kan gebr.uiken om onze woor
denschat eens flink uit te dun
nen". Van de 230.000 woorden
in de Grote Van Dale hebben
we er in de praktijk immers
slechts een paar duizend nodig
om ons verstaanbaar te ma
ken.
Maar juist synoniemen maken
de taal levend. Iedereen die
weieens schrijft of redevoert
kent de behoefte aan alterna
tieve uitdrukkingen voor het
zelfde begrip. Een verslagge
ver die het in iedere zin min
stens éénmaal over 'de ge
meenteraad' heeft is misschien
volstrekt duidelijk, maar pro
duceert een oersaai stuk.
Hoe verlossend kan het zijn
om iemand eens de huid vol te
schelden zonder al te snel in
herhaling te vallen; met ellen
deling!, gemenerik!, kwal!,
mispunt!, onverlaat!, schoft!,
etterbak!, klootzak!, lamstraal!,
lui!, ploert!, plurk!, rotzak!,
schoelje!, smiecht!, zakkenwas-
ser! en beroerling!.
Maar in de praktijk hebben
weinig woorden een volstrekt
gelijke gevoelswaarde. In
plaats van 'waar is de plee
kan in bepaalde milieus beter
worden gevraagd naar toilet,
WC, rètirade, poepdoos, schijt
huis. een zekere plaats of het
kleinste kamertje.
Hetzelfde woord kan trouwens
ook verschillende betekenis
sen hebben. Met werk kan zo
wel arbeid als een baan, een
karwei, een kunstzinnig pro-
dukt als een oeuvre worden
bedoeld.
Het belangrijkste verschil tus
sen het synoniemenwoorden
boek en een (even opzoeken)
gewone lexicon is dat de bete
kenis van woorden minder
aandacht krijgt dan de ge
voelswaarde. Er worden alter
natieven aangegeven voor
woorden en uitdrukkingen.
Wanneer iets buitengewoon is,
kan (onder andere) mogelijk
ook bijzonder, buitensporig,
enorm, erg, geweldig, intens,
ontstellend, ontzettend, on
voorstelbaar, overweldigend,
reusachtig, sterk, verschrikke
lijk, vreselijk of zeldzaam wor
den gebruikt. Meer afstande
lijk (formeel) betekent uiter
mate en ten zeerste precies
hetzelfde. Het boek helpt ook
bij het opzoeken van woorden
waar men even niet op kan
komen. Hoe, bijvoorbeeld, heet
ook weer zo'n bord met losse
vellen om op te schrijven? In
de kantlijn bij bord vinden we
de omschrijving 'met papier
bladen'. Het blijkt om een flip-
over te gaan.
Ook worden de verschillen
tussen uitdrukkingen aange
duid. Grondgebied waarover
iemand de macht heeft is een
domein of machtsgebied, inge
sloten door vreemd grondge
bied gaat het om een enclave,
bestuurd door een gemeente
raad is het een gemeente, met
een eigen regering een land,
rond een buitenhuis een land
goed, als het beschermd wordt
een territorium, bestuurd door
een baron is het een baronie,
door een graaf een graafschap,
door een groothertog een
groothertogdom, door een heer
een heerlijkheid, door een
prins een prinsdom, door een
sultan een sultanaat en door
een vorst een rijk. Als nadere
aanduiding van het laatste (zie
rijk) worden keizerrijk, ko
ninkrijk en wereldrijk gege
ven.
Stamboom
De verschillen op het niveau
van betekenis, stijl en gebruik
worden in het boek op een bij
zondere manier weergegeven.
De begrippen zijn onderge
bracht in een soort stamboom.
Door simpel de takken te vol
gen komen allerlei mogelijk
heden aan het licht. Het syno-
niemenboek bevat ongeveer
2000 van dergelijke 'bomen'.
Een ruin is een hengst is een
paard is een zoogdier is een
dier is een wezen. Maar ook
een doetje (-persoon-mens-),
een Utrechtenaar (-homofiel
man-mens-), een spook (-geest-
en een sater (-halfgod-god-)
is uiteindelijk een wezen.
Iedere variatie wordt nader
aangeduid. Een stoeltjesklok
en een wekker zijn allebei een
klok. Onder stoeltjesklok staat
de verwijzing 'hangklok-klok-
uurwerk-tijdmeter-instru-
ment-voorwerp-zaak'. Bij
wekker hetzelfde rijtje, vanaf
klok. Bij hangklok vinden we
de stoeltjesklok terug met de
toelichting 'op een plankje'.
Een hangklok blijkt een klok
die aan de muur hangt, andere
mogelijkheden zijn wandklok,
comtoise en staartklok.
Een klok is een uurwerk met
raders en veren. Een uurwerk
is een tijdmeter. Een tijdmeter
is een min of meer verfijnd in
strument met een bepaalde
werking. Een instrument is
een stoffelijk voorwerp. En
een voorwerp, in de ruimste
Bargoens
De gevoelswaarde van ieder
woord varieert naar de om
standigheden waarin het
wordt gebruikt. De rechter
stuurt een inbreker naar een
penitentiaire inrichting, maar
volgens zijn kameraden zit hij
in de petoet. Het boek geeft
het verschil aan door tussen
haakjes te vermelden om wat
voor uitdrukking het gaat: ar
chaïsch, bargoens, eufemis
tisch, formeel, ironisch, schert
send, vulgair enz.
Bij de samenstelling is ervan
uitgegaan dat de gebruiker
van elk woord onmiddellijk
één of meer synoniemen moet
kunnen vinden. Dat is heel
handig, maar heeft soms als
consequentie dat hetzelfde rij
tje op een enkele pagina ver
schillende malen wordt her
haald. De alternatieven voor
domkop (sufferd, druiloor,
eend, ei, ezel, ezelskop, ezels
veulen enz.) staan samen met
dommerik en domoor drie
maal op pagina 231.
En het nut (de zin, de waar
de)? Het is verfrissend (ver
kwikkend) om af en toe eens
een doodgewoon (doodnor
maal) woord op te zoeken en
te ontdekken hoeveel alterna
tieve (andere) uitdrukkingen
ervoor bestaan. Het boek kan
helpen het taalgebruik in
woord en geschrift aanzienlijk
te verbeteren. Het is een on
misbaar bezit voor iedereen
die zich met taal bezighoudt.
Een waarschuwing: het ge
bruik werkt verslavend.
Welke vr., blank of bruin wil met
slanke man, 58 jr. goed uitz.,
gezellig reizen, winkelen en an
dere leuke dingen samen doen.
Br. SP0205425.
In GESTALTTHERAPIE (groep)
kun je het kontakt met je gevoel
herstellen en het zijn zoals je
bent. Info 070-363.98.90.
LEIDSE COURANT
I KENNISMAKING
Nog geen PLANNEN voor het
weekend? Bel Blind Date
070-3650100.
ALLEEN zijn en blijven? Het
hoeft niet! Neem een abonne
ment op SOLO, het magazine
voor christelijke alleenstaanden
en plaats uw gratis kontaktad-
vertentie. SOLO, Postbus 881,
2900 AW Capelle a.d. IJssel, tel.
01807-14344. Of vraag een
proefexemplaar 10,-). SOLO
is erkend door de NVR.
Ned. jvr., 29 jr. zkm. eerlijke,
zachtaard. Afr./Ant. J.MAN tot
32 jaar (niet-roker) v. vriendsch.
evt. rel. Br. met pasfoto sturen
naar SP 0193931 bur, blad.
Weduwnaar 70 jr., vitaal, goede
gezondheid, fin. onafhankelijk,
met auto. zoekt dito DAME voor
gezelligh. en uitstapjes. Br.o.nr.
LC0198361.
Partycentrum ELZENBURG
organiseert 5 oktober 'back
to the sixties'. Kaarten
12.50. Lange Kleiweg 4A,
Rijswijk, tel. 015-136895.
Aanvang 20.30 uur.
1000 leuke MEISJES uit Neder
land, Skandinavië, Europa, Po
len, Azië. N/Z-Amerika, enz. wil
len kennism./vakantie/huw.
met u. Vraag de gratis fotobro
chure! Corr. Club '70/SP, Box
8177, R'dam.
KONTAKTCENTRUM „ZOE-
TERMEER" helpt u bij het
zoeken naar 'n partner (man
vrouw) e.d. door middel van
ledenlijsten die u maandelijks
worden toegestuurd. Vraag
vrijblijvend inl. of inschrijffor
mulier op tel.: 079-512950.
Gewone j.man, vrijgezel, 35 jr.,
zkt. kennism. met gewone jonge
VROUW. Brieven met foto
LC0204465.
J.m. 30 jr. zkt leuke spontane
MEID die redelijk kan skiën om
in januari In Frankrijk op winter
sport te gaan, evt. tegemoetko
ming in de reiskosten. Br. o. nr.
SP0203553 bur, v.d. blad.
Stichting „DE KETEN" voor
vriendschap/relatie. Vindt u
het leuk om gebeld te wor
den, dat ook zelf te doen en/
of te corresp. (met foto's), bel
dan 010-4200958. Nlet-com-
mercieel.
VRIENDEN gezocht voor liefde
en romant., plm. 30-40 jr., door
denkende aantr. praatgrage
man (40, acad.), met ontzettend
leuke baan. maar toch aardig en
de donkere dagen naderen
snel. Br. o. nr. HC0205077.
Man (31) wil in de herfstvak. een
weekje uit. liefst naar een kloos
ter. Welke VROUW (25-30) wil
deze religieuze ervaring met mij
delen? Br. o. nr. SP0205219.
Welk aardig, ongeb., leuk
ultz. meisje/jonge vrouw, tot
1.69 m., tot 39 jr., slank,
blond, zacht karakter, eerlijk,
betrouwb., romant., „cordu-
roy/spijker-type", met 1 tot 3
dochters tot 13 jr., is het al
leen zijn ook beu en wil weer
opnieuw beginnen? Schrijf
dan naar aardige jongeman,
ongeb., 49 jr., (voel me veel
jonger), 1.84 m., slank,
blond, blauw ogen, leuk uitz.
(zegt men), eerlijk, be
trouwb., vlot, romant., houdt
van kinderen (helaas zelf
geen), al jaren interessante
baan. Hij verlangt zeer naar
genegenheid, gezelligheid
(uit en thuis), gezinsleven,
kinderen etc. Doel: fijne, eer
lijke en duurzame rel. opbou
wen. Ik heb er echt zin inl Br.
liefst met tel.nr. o. nr.
SP0205711.
Holl. man zou graag een
VROUW ontm. van plm. 44 jr.
die zich in dit gezegde herkent:
Most good women are hidden
treasures who are only safe be
cause nobody looks for them.
Antw. met tel.nr. Br. o nr.
SP0200403 bur, v.d. blad.
CBB UNIVERSUM voor een
relatie op niveau, met per
soonlijke begeleiding. Info:
010-4554923, 010-4211718,
01830-22175, 01860-13892.
Ook 's avonds en in het
weekend. SCR erk.
LESSEN EN CLUBS
Wat is een goede opvoeding?
Een makkelijke vraag die moeilijk te beantwoorden Is.
Op 5 dinsdagavonden wordt ingegaan op diverse aspecten
van opvoeding door docenten van de VU.
Aanvang 19.45 uur, v.a. 22 oktober, kosten 35,-
Voor informatie en opgave:
VUSA-centrum, Amsterdam, tel. 020-548 2686
Foto Dickhoff
Haarlemmerstraat 207, Leiden
Tel. 071-140005
Irislaan 63, Oegstgeest
Tel. 071-174917
Te koop CANON A-1 fotoca
mera 5 lenzen 2 flitsers
toebehoren, in perfecte
staat. Tel. 070-350.65.02.
Hallo! Ik zou het leuk vinden
door deze oproep een aardige
VROUW te vinden, Ik ben een
man, 37/1.72/65, met drukke
baan, zoek een vrouw met ka
rakter, die houdt van uit en
thuis! Een band met een andere
dan de Ned. Cultuur is leuk
(Ind., Hind., of?) Br. o. nr.
SP0200411 bur, v.d. blad.
Vr. z.k.m. met MNL. MAATJE
die er net als ik goed uitziet,
slank, lang, plm. 40 is, om sa
men evt. alle dingen van het le
ven te delen. Trefw.: strand, uit
gaan, thuis, kind. welkom. Br.
graag met foto SP0205082.
VERKOOPEXPO „Sport in
de Kunst", zondag van
13.00-17.00 uur. Sport Galle
ry, Turfmarkt 53, (centrum,
Halte Muzenstr.). Tel. 070-
3107885. (Vrij entree).
ERKENDE HUWELIJKSBUREAUS
IAIAB..1J.UJ.H
net als u, een levenspartner of gewoon vriendschap. Wilt u
meer informatie over onze relatiekring van 5969 partnerzoe
kers? Bel dan geheel vrijblijvend met onze medewerkster in
uw omgeving (ook 's avonds/weekend).
DEN HAAG mevrouw Pijnaker 070-3979 598
ALPHEN a/d RIJN mevrouw, Meyburg 01720- 90 540
DELFT mevrouw Geerlinqs 015- 626 789
LEIDEN mevrou w Sibarani 071- 212 830
NAALDWIJK (omg.) mevrot iw Verschoor 01740- 23 382
VOORBURG mevrouw Bruigom 070-3864 982
ZOETERMEER mevrouw Vossepoel 079- 310 764
DE REL.ATIELIJN
Een service van Nederlands grootste relatieburo. 50 cpm.
Vrouwen bellen mannen: 06-320.325.27
Mannen bellen vrouwen: 06-320.321.37
Verkeersschool
Tempo
33,90 per les, div. auto's. Tel.
071-122046
1e les 3,95
Binnenkort starten weer diverse
AMBI- en PDI-cursussen in Am
sterdam, Den Haag en Utrecht.
Bel 020-6259883/6259993.
CVA Centrum voor
Voor 'n SPOEDKURSUS auto/
motorrijden in Ned. of voor 'n
spoedexamen op de Ned. Antil
len belt u rechtstreeks 06-
8.21.24.26.
onjuist
yjn adv
12
n 1 1
2 IJ
HARWICH
HOEK
Eerst waant u zich in de jaren '50 en '60; dan zet u voet aan wal in Engeli ïdverte
Dit beleeft u tijdens zo'n fantastische showcruise van Stena Line. Kiest u li
voor een "Caribbean Night", "Big Band Show", of "Beatle Revival" tussen H
van Holland en Harwich? Ook dat kan! In de speciale brochure showcruises{*Q
Stena Line is de keuze aan u. Tijdens de fantastische live- I
muziekshows aan boord van de luxe cruise-ferries "Koningin I
Beatrix" en "Stena Britannica" is gezelligheid troef. Maar dat is I
lang niet alles! Wat te denken van het a la carte restaurant. Speciaal voor de g<
proevers. Onbeperkt genieten van de vele gerechten in het buffetrestaurant. V/n
delig tax-free winkelen. De nieuwste speelfilms zien in één van de bioskopen.l
sendoor de swingende disco bezoeken. Een gokje wagen in het casino. Een cril
host om het u aan niets te laten ontbreken. En natuurlijk uw komfortabele 1
I met eigen douche, toilet en air- ben pi
ditioning. De indrukwekkende S
Line-schepen zijn een belevenis op zich! Eenmaal in Engeland bezoekt u een
ginele pub; Cheers! Al vanaf f 159,- kunt u een dagje naar Londen, universili254-
stad Cambridge of Colchester (de oudste stad van Engeland!). Het treinkaartf
Engeland is natuurlijk bij de prijs inbegrepen! De rock 'n roll years belevei
kennismaken met Engeland? Elke donderdag, vrijdag of zoterdag; 's ochtf00^ ni®J
per dagboot of 's avonds per nachtboot. Een showcruise, een belevenis om ij
te vergeten! Meer weten of reserveren? Bij uw reisburo, reizen verkopende b P c
of Stena Line: 'schrift
01747-4140
Ni
Postbus 2,3150 AA Hoek van Holland.
emastri
graag r
leert gr
Nu ook inklusief dagje Londen,
Cambridge óf Colchester
WIN
Lees de BIJBEL en bid elke
dag. Tel. 3825050. Joh. 3:16 -
Tel. 3681765.
Een showcruise, een muziekshow op zee!
StenaLine
Hoek van Holland - Harwich
Elke middag privé-GITAARLES
voor beginners aan huis. (Geen
noten). Info: 3945660.
Opgeletl Wij hebben nog i
kele plaatsen vrij voor de op
leidingen tot VISAGISTE,
manicure en kunstnagelsty-
liste. Deze professionele cur
sussen worden gegeven bij
Pelocos. Bel voor info 070-
3604740.
Zin in PIANO-LES? Cons,
stud, kan nog enkele leerl.
plaatsen, zowel kinderen als
volwassenen. Er is de be
schikking over een nieuwe
vleugel. Tel. 070-3453026 na
21.30 u.
Lessen in de RUSSISCHE taal
op elk nivo door Russische lera
res, proefles gratis. Tel. 070-
3960047.
Uw rijbewijs binnen 8 dgn. op
de Ned. Antillen vla SDO. Bel
voor info of kom langs, Beukels-
dijk 59, Rotterdam. Tel. 010-
476.13.59, fax 010-476.59.09
(betal. na overhandiging rijbe
wijs). Vraag naar onze voor
waarden.
DATSUN Cherry 14 GL Coupé,
bj. '81, nw. uitlaat-koppellng,
,450.-. Tel. 01751-19045.
Grote VLOOIENMARKT
Delft, zat. 5 oktober van 10-
17.00 uur, Sporthal de Bui
tenhof, Martinus Nljhofflaan.
Inl. Org. Buro Midland BV.
033-638176.
Zoekt u een vriend ot vriendin, of misschien een vaste partner om samen verder te gaan in dit f131
De rubriek 'Kennismaking' biedt u uitstekende en discrete mogelijkheden toi het leggen van conti
Zet in elk vakje van onderstaande bon een letter, letterteken, cijfer of spatie. Niet alleen kunt u o;
wijze uw advertentie doorgeven, maar ook de prijs ervan berekenen. Bij drie plaatsingen zond
tekstwijzigingen binnen 7 dagen, worden 2 plaatsingen in rekening gebracht. Bij plaatsing o
achtereenvolgende dagen worden 3 plaatsingen in rekening gebracht. Tussentijds annuleren ij
mogelijk. Alle genoemde prijzen zijn inclusief 6% BTW N.B. U kunt ook bellen: 071-122244.
De advertentiex plaatsen, bij voorkeur op
(a u b twee keuzedata invullen) in de rubriek
De rekening zenden aan:
telefoonadres
postcodewoonplaats.
b u de
"lal pla<
-(maal
Brieven onder nummer Q Brieven moeten (14.31) □Bewijsnummer Kleintje pius (f.5 71) uw
(f 4,31) worden afgehaald worden verzonden toezenden (f 3.42). advertentie incl kaderlijn
per plaatsing
Stuur deze advertentie-opdracht in open envelop (geen postzegel plakken) aan:
Leidse Courant, Antwoordnummer 10070, 2300 VB Leiden.
l is m
;ep.n Ha'
P Haai
riden
eidóeQowicvnt
