SS Economie raakt m mineur
Rijk schrapt zesduizend banen
pl
MILJOENENNOTA 1992
Raad
van State m 1
van
bezuinigen
Politiei
jargon
«r,
t
EcidaeSouaant
DINSDAG 17 SEPTEMBER 199l[
Koninklijk Huis krijgt 3,5 ton opslag
DEN HAAG Koningin Beatrix, prins Claus, prins Willem-
Alexander, prinses Juliana en prins Bernhard krijgen opslag.
Volgend jaar ontvangen zij met z'n vijven 11,7 miljoen gulden,
netto. Dat is zo'n driehonderdvijftigduizend gulden méér dan er
naar verwachting dit jaar aan hen wordt uitgekeerd. Van dit
geld moeten zij wel een aantal personeelsleden bekostigen even
als een aantal representatieve uitgaven.
Het Koninklijk Huis kost de belastingbetaler volgend jaar overi
gens nog aanzienlijk meer dan alleen die 11,7 miljoen gulden
aan 'uitkeringen'. De paleizen, de vervoermiddelen, waaronder
een straalvliegtuig en een groot aantal hofauto's, en de grote
aantallen lager personeel (236 voor de koningin en 71 voor prin
ses Juliana) kosten volgend jaar nog eens bijna 23 miljoen.
Geraamde netto uitkeringen in 1992 aan:
de koningin 16,3 miljoen
prins Claus 1,2 miljoen
prins Willem-Alexander 1,5 miljoen
prinses Juliana 1,7 miljoen
prins Bernhard 1,0 miljoen
Geen leeftijdsgrens meer voor
leden adviesorganen
DEN HAAG De maximale leeftijdsgrenzen voor het lidmaat
schap van adviesorganen van de regering (zoals de Gezondheids
raad, de Raad voor de Volkshuisvesting en de Defensieraad) wor
den afgeschaft. Het kabinet heeft hiertoe mede onder druk van
de Tweede Kamer besloten. Behalve in te motiveren uitzonderin
gen zal de regering geen mensen meer kunnen 'afdanken' wegens
het bereiken van bijvoorbeeld de pensioenleeftijd.
Inlichtingendienst Buitenland exit
DEN HAAG De precaire financiële situatie van de overheid
heeft ook ingrijpende gevolgen voor de Inlichtingendienst Bui
tenland. Deze Nederlandse 'CIA' zal worden gereorganiseerd „in
relatie met de andere inlichtingen- en veiligheidsdiensten",
meldt premier Lubbers. Ook de veranderde verhouding met de
landen in Centraal- en Oost-Europa heeft een rol gespeeld bij
het nemen van deze beslissing die een „ingrijpende personeels
reductie, voornamelijk in de ondersteunende sector meebrengt".
'Ontkoppeling' goed
voor werkgelegenheid
DEN HAAG De kabinetten Lubbers-I en
Lubbers-II hebben er verstandig aan gedaan
de uitkeringen en ambtenarensalarissen te be
vriezen. Bij koppeling van deze inkomens aan
de loonstijging in het bedrijfleven, waren er in
1990 ruim honderdduizend werklozen méér
geweest. Dit stelt het Centraal Planbureau
(CPB) in zijn Macro-Economische Verkennin
gen op basis van een nieuw rekenmodel dat op
de jaren 1982-1989 is toegepast. Volgens het
CPB waren de gevolgen van 'koppeling' bij
een hogere loonstijging nóg rampzaliger ge
weest. Zonder de door de vakbonden betrachte
loonmatiging was de werkloosheid tussen 1982
én 1990 dan opgelopen met 275.000 personen.
De concurrentiepositie en winstgevendheid
van het bedrijfsleven zouden in belangrijke
mate zijn aangetast.
WERKLOOSHEID LOOPT OP MET 20.000 PERSONEN
I
DEN HAAG De rege
ring moet uiterst terug
houdend zijn bij het op
leggen van nieuwe lasten
verzwaringen. Het voor
genomen beleid zorgt er
namelijk voor dat de las
tenverzwaringen sneller
merkbaar zullen zijn dan
de opbrengst van de aan
gekondigde bezuinigin
gen. Dit kan de maat
schappelijke aanvaarding
van het beleid in gevaar
brengen.
Dit schrijft de Raad van State
in zijn commentaar op de Mil
joenennota. Minister Kok van
financiën vindt deze kritiek
niet terecht. Hij meent dat on
derscheid gemaakt moet wor
den naar de aard van de las
tenverzwaringen. Verschillen
de van deze maatregelen zijn
namelijk niet zozeer bedoeld
als prijsverhogingen dan wel
als pogingen het gedrag van de
burgers te beïnvloeden, zoals
verhoging van de accijns op
tabak, het benzine-kwartje en
de huurverhogingen. Kok
spreekt de verwachting uit dat
deze lastenverzwaringen niet
doorberekend moeten worden
in de looneisen van de vak
bonden.
De Raad van State heeft ver
der kritiek op het inboeken
van de opbrengst van veel nog
'vage' bezuinigingen. Het ad
viescollege denkt daarbij met
name aan de Grote Efficiency
Operatie en de aangekondigde
decentralisatie. Het schrappen
van bijna zesduizend arbeids
plaatsen bij de rijksoverheid
moet volgens minister Kok
binnen drie jaar 1,3 miljard
gulden opleveren. De ver
schuiving van rijkstaken naar
provinciale en gemeentelijke
overheden wordt geacht ruim
een half miljard in het laatje te
brengen. Bij beide bedragen
plaatst de Raad grote vraagte
kens. Hij kan niet aan de in
druk ontkomen „dat deze be
zuinigingen nog niet hard
zijn".
Hoewel de Raad in z'n alge
meenheid behoorlijk positief is
over de samenhang van de
Miljoenennota, heeft het ad
viescollege toch ook nogal wat
innerlijke tegenstrijdigheden
aangetroffen. De regering
vraagt meer aandacht voor
technologisch onderzoek en
scholing, maar snoeit tegelij
kertijd in de subsidies voor
dergelijk onderzoek en ver
hoogt de lesgelden in forse
mate. Ook betreurt het kabi
net het stijgen van de inflatie,
„maar de helft van de inflatie
in 1992 is het gevolg van rege
ringsmaatregelen". aldus de
Raad. Hij concludeert dan ook
dat de Miljoenennota een
„naar binnen gerichte indruk"
maakt, dat wü zeggen onvol
doende oog heeft voor een
evenwichtige economische en
sociale ontwikkeling.
In dat kader bekritiseert het
adviescollege ook het zware
accent van het kabinetsbeleid
op inkomenspolitieke doelstel
lingen en het daardoor ontsta
ne, vermeende gebrek aan
aandacht voor de verbetering
van de economische structuur.
De Miljoenennota besteedt in
derdaad zeer veel aandacht
aan het zogenaamde 'koop
krachtplaatje'. Het kabinet
heeft z'n uiterste best gedaan
het behoud van koopkracht te
garanderen voor zowel de uit
keringsgerechtigden en de
(semi-)ambtenaren als de
werknemers in het particulie
re bedrijfsleven.
Later betalen
De Raad van State hekelt de
'begrotingstrucs' waarmee mi
nister Kok ook dit jaar zijn be
groting sluitend maakt. Zo is
er opnieuw sprake van de be
ruchte 'kasverschuivingen',
hetgeen neerkomt op het later
betalen van schulden en het
vroeger innen van rekenin
gen. De Raad waardeert het
feit dat de incidentele en tijder
lijke dekkingen van begro
tingstekorten in 1992 1,3 mil
jard gulden kleiner zijn dan
dit jaar.
li
DEN HAAG De Neder
landse economie raakt in
1992, na jaren van onstui
mige groei, in een mi
neurstemming. De werk
loosheid loopt voor het
eerst in jaren weer op
(met 20.000 personen tot
345.000) en de reële eco
nomische groei vlakt af
tot een magere één pro
cent. Ook de bedrijfsin
vesteringen geven een
flinke terugval te zien, zo
voorspelt het Centraal
Planbureau (CPB) in zijn
traditionele Macro Econo
mische Verkenningen.
Het economisch zware weer
wordt volgens het CPB vooral
veroorzaakt door internationa
le ontwikkelingen, maar ook
het straffe bezuinigingsbeleid
van het kabinet zet een rem
op de groei. Zo worden de bin
nenlandse bestedingen ge
drukt als gevolg van de hogere
belastingen en lagere over
heidsuitgaven. „Het begro
tingsbeleid verscherpt de con
junctuurbeweging", aldus het
CPB.
Van een klassieke recessie
(economische teruggang) is in
1992 overigens geen sprake.
De produktie in de bedrijven
neemt vooral dankzij een vijf
procent hogere export nog met
twee procent toe. Als de ge
middelde loonstijging gema
tigd blijft (het CPB raamt 3,75
procent) kunnen de concur
rentiepositie en de winstmar
ges van de bedrijven zelfs iets
verbeteren. De inflatie stabili
seert zich komend jaar naar
verwachting op een niveau
van 3,5 procent, waarbij het
CPB zuurtje aantekent dat de
overheidsbijdrage aan de prijs
stijgingen 'dominant' is.
Containeroverslag in de Rotterdamse haven. Het Centraal Planbureau verwacht dat de economische groei in '92 beperkt blijft
tot één procent. Na volgend jaar ziet het er beter uit.
De toename van de werkloos- deze bij de totale overheid tus-
heid is hoofdzakelijk toe te sen 1990 en 1993 met twee pro-
schrijven aan de inkrimping cent daalt. Zo zorgt de operatie
van het overheidsapparaat. - J
Volgens het CPB blijft de
werkgelegenheid in het duizend banen bij de rijks
bedrijfsleven stabiel, terwijl overheid.
I FOTO: DIJKSTRA
Het Centraal Planbureau is goede gronden" toch voorrang
uitgesproken lovend over het gegeven aan de gezondmaking
begrotingsbeleid van minister van de overheidsfinanciën. De
'grote efficiency' volgend jaar Kok van financiën. Hoewel de in het regeerakkoord afgespro-
het verlies van bijna miljardenbezuinigingen een ken vermindering van het fi-
rem zetten op de economische nancieringstekort met een half
groei is volgens het CPB „op procent per jaar wordt, zo stel-
AFSLANKING VALT HELFT KLEINER UIT
DEN HAAG Bij de rijks
overheid verdwijnen de ko
mende vier jaar bijna zesdui
zend arbeidsplaatsen in het
kader van de Grote Efficiency
Operatie. Dat is ongeveer de
helft van het aantal banen dat
aanvankelijk zou afvloeien.
Justitie en politie worden na
genoeg geheel ontzien. De
meeste banen verdwijnen bij
de ministeries van financiën
en verkeer en waterstaat.
Op dit moment telt de rijks
overheid bijna 150.000 volledi
ge arbeidsplaatsen. Minister
Dales beloofde de Kamer dit
voorjaar dat hiervan ongeveer
11.000 plaatsen zouden weg
vallen. Door tegenwerking
van de ambtelijke top is de af
slankingsoperatie van de rijks
overheid enigszins tegenge
houden. Uiteindelijk heeft het
geresulteerd in een aanzienlijk
minder grote afslanking dan
was voorgenomen.
Het ministerie van verkeer en
waterstaat krijgt relatief de
grootste klappen. Bij dit minis
terie met ruim 15.000 mede
werkers moeten binnen vier
jaar 1344 banen verdwijnen.
Het ministerie maakt nog niet
duidelijk waar de banen pre
cies zullen verdwijnen. Bij Fi
nanciën worden 1591 van de
ruim 30.000 formatieplaatsen
geschrapt voor 1995. Daarvan
zijn 650 plaatsen het gevolg
van de overdracht van de on-
roerend-goedbelasting naar de
gemeenten. De rest van het te
schrappen aantal banen wordt
over het gehele ministerie ver
deeld.
Ten gevolge van de Grote Ef-
ficency Operatie zullen bij het
ministerie van landbouw, na
tuurbeheer en visserij 607 ar
beidsplaatsen verdwijnen. Op
dit moment zijn er 11.755 men
sen werkzaam bij dit departe
ment. Volgend jaar al zal het
personeelsbestand ingekrom
pen worden met 152 formatie
plaatsen. Door de privatisering
van de Landbouwvoorlich-
Het ministerie van financiën. Bij dit ministerie worden 1591 van
tingsdienst verdwijnen nog
eens 700 banen bij het ministe
rie, maar die zullen bijna alle
maal overgenomen worden
door de nieuwe Stichting
Landbouwvoorlichting.
Buitenlandse Zaken en Justitie
(inclusief de politie) zullen
weinig merken van de Grote
Efficiency Operatie. Het aan
tal arbeidsplaatsen zal echter
niet toenemen, waardoor de
werkdruk flink wordt ver
hoogd. Dat is met name het
gevolg van de wassende
stroom asielzoekers. Op het
ministerie van VROM zal een
overheveling plaatsvinden
richting de afdeling Milieu.
Per saldo raakt het ministerie
nauwelijks arbeidsplaatsen
kwijt.
Sociale Zaken, Binnenlandse
Zaken en Onderwijs en We
tenschappen raken tussen de
200 en 300 arbeidsplaatsen
kwijt, terwijl Economische Za
ken ongeveer tien procent van
de 5400 formatieplaatsen ver
liest.
len de rekenmeesters, „on
danks het grote verschil in
economische groei vrijwel
exact gehaald". Het feit dat in
de miljoennennota minder
boekhoudkundig gegoochel
voorkomt dan vorig jaar wordt
„gelet op de conjunctuurom
slag" een „hele prestatie" ge-
.noemd.
Veel lof heeft het CPB ook
voor de „zeer substantiële"
aanpak van het ziekteverzuim
en de wao, alsmede voor het
feit dat werken via een inge
wikkeld pakket belasting
maatregelen financieel aan
trekkelijker wordt gemaakt.
Kritisch is het CPB over het
feit dat door de strakke ramin
gen „alle lucht uit de begro
ting is weggeperst". Het CPB
waarschuwt voor het risico
van nieuwe tegenvallers,
waartegenover vermoedelijk
weinig of geen meevallers zul
len staan. Ook wordt betwij
feld of de overheid er in zal
slagen de uitgaven voor de
volksgezondheid te beperken
en het ziekteverzuim van het
overheidspersoneel op tijd te
rug te dringen.
Na 1992
Uitgesproken somber over de
economische ontwikkeling wil
het CPB overigens niet zijn.
Na 1992, aldus het Planbureau,
gloort er weer licht. „Over de
jaargrens van 1992 heengeke-
ken tekent zich een gunstiger
ontwikkeling af".
Dankzij de betere concurren
tiepositie zou het groeitempo
van de uitvoer na 1992 weer
boven de zes procent kunnen
komen te liggen. Als vervol
gens ook nog de economieën
van het Verenigd Koninkrijk
en de VS uit het dal omhoog
krabbelen en de Duitse here
niging zorgt voor een groei
van de handel met onze oos
terburen, kan het kabinet
Lubbers/Kok, mits het stand
houdt, in 1993 en 1994 de wind
weer stevig in de rug krijgen.
Accijns: Belasting die
ven wordt op brandstof
bakswaren, alcohol e|
dranken.
Afslanking: Uitdunnii
het personeelsbestand.
Arbeidsmarkt: Denkb
markt waarop de vra?
arbeidskrachten en het
van arbeidskrachten
komen.
Belastingdruk: Het pe
ge van het inkomen vi
sonen en bedrijven dat
belastingen moet word<
dragen.
Betalingsbalans: Een
overzicht van het tota
verkeer tussen Neder]
het buitenland, dus al
Nederlanders in het
land besteden en am
Daar vallen niet alleenjn
voer en uitvoer ondei
ook het toerisme,
heeft al jaren een rian
schot' op de betaling
hetgeen betekent dat
meer geld uit het buifo
ontvangen dan we
brengen. Het overscl t
draagt momenteel f 25
ON
ION
niet
om
iet v
m ga
Ne<Ö0]
ijst is
[e lo
Budgettair neutrale
gelen: Maatregelen
overheid per saldo nii
fging
niet
eigin
blij
drijvt
Centraal Planburea
'rekeninstituut'
ring, dat onder meer v
lingen doet over de fii
en economische vooi
ten. Het CPB maakt ot
keningen van de effei1
overheidsmaatregelen
op de 'portemonnee'
gers en bedrijven.
Collectieve sector: A
geheel of grotendeels
overheid wordt betaali
|r
Dekkingsplan: Andei|
voor de 'inkomstenkc
de rijksbegroting, die
de uitgaven te dek]
dekkingsplan bestaat
meer uit de opbrengst
lastingen en accijnzei
inkomsten uit de verk
hogin;
ïogin,
„ium
irkin;
brut
[et C
ver]
"ietter
Decentralisatie: Het
velen van rijkstaken ni
vincies en gemeenten.'
Deregulering: Het
ren en/of versimpel
wetten en andere regfl
Financieringstekort:
'gat' in de begroting,
staat als het dekkings
hierboven) de uitgas
geheel compenseert,
gat op te vullen, sluit
leningen af, onder i
banken. De rentebe
over die leningen en
singen ervan vorm
zwaar blok aan het
de minister van fik
Vandaar dat al jaren
probeerd om door mii T
bezuinigingen het
ringstekort te verlagei jg
nancieringstekort woi
gaans uitgedrukt in p
van het Nationale
(zie aldaar). Dat perce
eind volgend jaar 4,25||
wel 21 miljard gulden!
Inflatiecorrectie: eenl
sing van de belasting)
waarbij de voor
betaler nadelige effei)
prijsstijgingen teniet
daan.
Salaris
ambtenaren
wordt
per sector
vastgesteld
DEN HAAG De tijd is bijna
voorbij dat de minister van
binnenlandse zaken, als opper-
baas van het overheidsperso
neel, jaarlijks in overleg met de
ambtenarenbonden de salaris
sen en bijkomende faciliteiten
voor alle Nederlandse over
heidsdienaren tegelijk vaststel
de.
Vanaf volgend jaar zal het
overleg over de arbeidsvoor
waarden niet meer centraal
worden gevoerd, maar per
overheidssector. Minister Dales
heeft met de bonden afgespro
ken de ambtenaren te verdelen
in acht sectoren, waarvoor dus
verschillende arbeidsvoorwaar
den kunnen gaan gelden: het
burgerlijk rijkspersoneel, het
onderwijspersoneel, ambtena
ren van gemeenten, provincies
en waterschappen, defensieper
soneel, de politie en de rechter
lijke macht.
De nieuwe overlegstructuur
wordt de komende jaren staps
gewijs ingevoerd. In het voor
jaar van 1992 wordt het spits
afgebeten in de sectoren bur
gerlijk rijkspersoneel (werkge
ver: Dales), politie (Dales en
Hirsch Ballin), defensie (Ter
Beek) en onderwijs (Ritzen).
Modaal inkomen: EeF; i
laris van ongeveer 50
den bruto. Als 'moda
nemer' wordt iem:
schouwd die bovensta ej
ris verdient, twee thu
de kinderen oncfer di
heeft en een partner
buitenshuis werkt.
Nationaal Inkomen:
mens van alle Nedf
en de winsten van all
ven bijelkaar, tezai
490 miljard gulden.
Overdrachtsuitgaven
alll j
m I j
drijven en organisatie
steding overdraagt,
hier dus vooral om i
gen en subsidies.
\AG
Privatisering: Om ïsen
van een overheidsdii jans
bedrijf tot een partial ,pen
derneming.
Verzelfstandiging: I h to
heidsdienst of -bedr koi
een zelfstandige status belo
grote eigen verantwd
heid (ook financieel). /erkl<
trokken instelling blij hbo-o
onder toezicht van (bben
heid staan. >r dai
lijkt
Voorjaarsnota: Over borg
de minister van finaVerdi
mei geeft van de ort a
rijksbegroting. Even eau i
genvallers en meevaljhet e
den daarin vermeld.
van de Voorjaarsnota dan i
kabinet de begroting I endie
bijvoorbeeld door exlfiet ha
nigingen af te spreke nin:
n 1
i
betn
ire fi
ople
net e-
