Tijdelijke Sovjet-regering is
bouwwerk zonder steunbalken
^oorjfreel|
10,-
BINNENLAND BUITENLAND
Subsidie voor politieke partijen gaat niet omhoo(lrins
Sovjetunie roept hulp in
van lokale omroepen
Kamer aanvaardt motie
ambassade in Balticum
Ccidóc Somotit
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 199
Sovjet-republieken
vormen eigen legers
MOSKOU De
nister van defensie van de
Sovjetunie, Jevgeny Sjaposjni-
kov, is gisteren besprekingen
begonnen met vertegenwoor
digers van de Baltische en de
twaalf overgebleven Sovjet-re
publieken in een kennelijke
poging de dreigende teloor
gang van het Sovjet-leger te
keren. Zowel de loyaliteit van
de individuele soldaat als de
toekomst van het Sovjet-leger
is onzeker geworden doordat
een toenemend aantal repu
blieken stappen heeft gezet om
eigen strijdkrachten te vor
men. De ontmoeting vond
plaats achter gesloten deuren.
IRA-verdachte mag aan
Duitsland uitgeleverd
DEN HAAG De Hoge Raad heeft gisteren
het verweer tegen de uitlevering van de 24-
jarige IRA-verdachte Donna Maguire afge
wezen. Als één van de vrijgesproken ver
dachten van de moord op de twee Australi
sche toeristen op 27 mei vorig jaar in Roer
mond, mag zij nu ook aan Duitsland worden
uitgeleverd. Staatssecretaris Kosto beslist
daar binnen enkele weken over. Duitsland
heeft om de uitlevering van Maquire ge
vraagd omdat zij wordt verdacht van betrok
kenheid bij enkele moordaanslagen in Osna-
brtlck, Hannover, Mtlnster en andere plaat
sen in Duitsland. Twee andere bij de aanslag
beterokken Ieren, Sean Hick en Paul Hughes
zijn al eerder uitgeleverd. De rechtbank in
Roermond besliste op 14 februari dat ook
Maguire mag worden uitgeleverd maar daar
tegen tekende de Ierse cassatie aan.
Irak noemt gevechten
met Kurden normale zaak
BAGHDAD Irak heeft gisteren erkend dat en
kele dagen geleden is gevochten tussen het Iraak-
se leger en Kurden in het noorden van het land,
Baghdad zegt echter dat de schotenwisselingen
behoren tot de normale taakuitoefening van zijn
veiligheidstroepen. De gevechten, die dit week
einde plaatsvonden, werden eerder gemeld door
een rapporteur van de Verenigde Naties. Een re
geringswoordvoerder in Baghdad sprak er giste
ren zijn verbazing over uit dat VN-gezant Sa-
druddin Aga Khan een verklaring over de ge
vechten had uitgegeven zonder een nader onder
zoek in te stellen. Sadruddin, die leiding geeft
aan de humanitaire hulpverlening van de VN in
de Golfregio, heeft opgeroepen tot „maximale te
rughoudendheid" naar aanleiding van de gevech
ten. Hij zei ook dat de gevechten de humanitaire
hulp aan Irak in gevaar brengen.
ll
DEN HAAG Het ver
zoek van de met leden
verlies kampende vier
grote politieke partijen om
meer financiële steun van
de overheid zal niet wor
den ingewilligd. Minister
Dales van binnenlandse
zaken heeft dit gisteren
laten doorschemeren bij
het in ontvangst nemen
van het advies van de bij
zondere Commissie Subsi
diëring Politieke Partijen.
Dales toonde zich „oprecht
verheugd" met het stuk dat
door voorzitter prof. J. van
den Berg, hoogleraar politico
logie in Leiden, als volgt werd
samengevat: „De overheid is
er niet voor om het voortbe
staan van politieke partijen te
waarborgen. Daaruit volgt lo
gischerwijze dat er geen alge
mene, directe overheidssubsi
die voor deze partijen moet
komen".
Wel kan de overheid, aldus
Van den Berg, de kwaliteit
van de partij-activiteiten steu
nen met doeluitkeringen. De
gewenste onafhankelijkheid
van politieke partijen brengt
echter met zich mee dat ook
de omvang van dergelijke sub
sidies beperkt blijft. De finan
ciële steun van de overheid
zou niet meer mogen bedragen
dan ongeveer een derde van
het totale budget van een par
tij.
Wat de commissie betreft moet
de subsidie aan de poli
partijen, ondanks de drir
de smeekbede van de voi
ters van CDA, PvdA, VV
D66, gehandhaafd blijvei
het niveau van 1990: bijn i;
miljoen gulden. De comi
wil de subsidie voor v
schappelijke instituten op
zelfde niveau handhaven
steun voor jongerenorga
ties zou echter verlaagd
nen worden. „De meeste
tiek actieve jongeren
ken nu bijvoorbeeld ovei
OV-kaart", zo lichtte Van
toe.
YIARIBO
op inte
Surinat
rjior „forn
aanpakl
175 twee
Di
lerikaani
Washing
re taak"
ocratie e
iname.
de Ame
ïgton sch
1990 ee
oen dolk
MOSKOU De nieuwe
Sovjetunie, wat wordt dat
voor een land? Op een
moment, dat het Westen
besluiten moet nemen
over de aard en omvang
van het programma om de
zieltogende gigant econo
misch opnieuw op weg te
helpen, pijnigen regerin
gen zich de hersens. Ze
weten niet of ze zaken
moeten doen met Gorba-
tsjov of Jeltsin, of mis
schien wel met Gorbatsjov
èn Jeltsin en nog een stuk
of tien verschillende lei
ders van verschillende re
publieken.
Ook in de Sovjetunie zelf be
grijpt nauwelijks iemand hoe
het land bestuurd wordt en
wie het waar voor het zeggen
heeft. 'De onverbrekelijke
Unie van Vrije Republieken',
zoals het in 's lands volkslied
heet, is een ding zonder naam
met een incomplete overheid,
schreef parlementair verslag
gever Maksim Sokolov deze
week in het gezaghebbende
economische weekblad 'Kom
mersant'. Inderdaad heeft het
land in overgangsfase nog
geen naam. Of de voorgestelde
benaming 'Unie van Souverei-
ne Staten' het gaat halen is
nog meer zeer de vraag, want
de Russische afkorting hier
van luidt -SSG, spreek uit es-
es-gè. Die letter gè roept bij de
Sovjet-burger onaangename
herinneringen op aan het
Noodtoestandcomité, waarvan
de afkorting ook met deze
klank begon. Bovendien staat
gè voor Govno, wat stront be
tekent. Het lijkt flauwekul,
maar zodra de nimmer antici
perende Russen wakker
schrikken van de klank van
de afkorting, zullen er bezwa-
Smoezelig
Het enige machtsorgaan, dat
functioneert op de puinhopen
van de Sovjetunie, is de Staats-
sovjet of Staatsraad. Als presL
dent geeft Gorbatsjov leiding
aan dit lichaam, waar verder
de leiders van tien voormalige
Sovjet-republieken zitting in
hebben. Drie republieken, te
weten Estland, Letland en Li
touwen hebben definitief afge
haakt. Georgië en Moldova
willen ook voor geen goud
meer mee doen. Eigenlijk
heeft die nieuwe Staatsraad
het voorlopig alleen voor het
zeggen, want het aangekondig-
OPPOSITIE GEORGIË WERPT BARICADES OP sidentsehap,
MOSKOU Duizenden betogers tegen de Georgische president
Zviad Gamsachoerdia hebben gisteren in de hoofdstad Tiblisi
barricades opgeworpen rond het hoofdkwartier van de belang
rijkste oppositiepartij, de Nationale Onafhankelijkheidspartij.
Oppositieleider Irakli Tsereteli, verklaarde dat het opwerpen
van barricades „een extreme vorm van protest" is, maar „dat er
geen andere manier is om het volk te laten zien dat een dictator
aan de macht is gekomen". Gamsachoerdia vaardigde eerder
dinsdag een decreet uit over de vorming van een eigen ministe
rie van defensie en leger voor zijn republiek. Het persbureau
TASS meldde dat het ministerie van defensie wordt belast met
het vormen van een leger en het leveren van uitrustingsstukken
aan de nationale garde, die onder het directe gezag van de presi
dent komen te staan.
de nieuwe parlement is er nog
niet en de bevoegdheden van
het Inter-republikeins Econo
misch Comité, de interim-mi
nisterraad van de Russische
premier Silajev, liggen ook
nog niet vast.
Bij de eerste maatregelen die
de Staatsraad nam, bleek on
middellijk dat de scheidslijn
tussen wetgevende en uitvoe
rende macht in de nieuwe
Unie even smoezelig is als al
tijd. Eerst keurde de raad de
Baltische onafhankelijkheid
goed, om vervolgens met even
groot gemak alle Sovjet-kern
wapens naar Russische grond
gebied over te hevelen en een
aantal urgente economische
stappen aan de orde te stellen.
Tijdens zijn verkiezingscam
pagne voor het Russische pre
sidentschap, eerder dit jaar,
verklaarde ex-premier Ryzj-
kov in Moskou dat hij bij Gor
batsjov regelmatig had gepro
testeerd tegen het feit dat de
president over net zoveel uit
voerende macht beschikte als
de ministerraad. Kennelijk
richtte Ryzjkov zich met zijn
waarschuwing, dat er geen
twee organen van de uitvoe
rende macht naast elkaar kun
nen bestaan, tot dovemans
oren, want de president gaat
vrolijk door met deze praktij
ken.
Hoe de machtsverhoudingen
binnen de Staatsraad liggen, is
vooralsnog een raadsel. Soko
lov vindt het een teken aan de
wand, dat in de Staatsraad
kennelijk geen quorum geldt:
de beslissing om de Baltische
onafhankelijkheid te erken
nen werd genomen door Gor
batsjov en slechts drie van de
tien republikeinse presidenten.
De commentator van 'Kom
mersant' sluit niet uit dat de
Staatsraad in feite op een tri
umviraat zal uitdraaien, be
staande uit Gorbatsjov, Jeltsin
en Nazarbajev, de respectieve
lijke presidenten van de Unie,
Rusland en Kazachstan.
Het nieuwe parlement, dat als
vanouds Opperste Sovjet gaat
heten, zal bestaan uit twee ka
mers. De eerste behandelt in
ternationale overeenkomsten
en is belast met controle op de
machtsorganen van de Unie.
De tweede kamer, de Sovjet
van de Unie beslist over zaken
als oorlog en vrede, contro
leert de overheidsbegroting en
neemt van het 2250 leden tel
lende Congres van Volksafge
vaardigden de bevoegdheid
over om de grondwet te wijzi
gen.
Voor de hele huidige machts
structuur geldt overigens, dat
het om een tijdelijke regeling
gaat. Moskovieten zeggen spot
tend dat er in de Sovjetunie
niets permanenters bestaat
dan tijdelijke regelingen.
'Kommersant' noemt de nieu
we staatsinrichting typerend
voor Gorbatsjov: het is een
sluw juridisch bouwwerk, op
getrokken uit alles wat voor
het oprapen lag, met naar alle
kanten uitstekende balken,
maar zonder steunbalken.
Intussen blijven mensen, wier
voorspelling is uitgekomen dat
er een rechtse greep naar de
macht dreigde, waarschuwen
voor mogelijke nieuwe ellen
de. Ex-minister van buiten
landse zaken Sjevardnadze
verklaarde eerder deze week
vooral bang te zijn voor onge
controleerd volksoproer. Sje-
vardnadzes angst is dat ex-
treem-linkse of extreem-recht
se krachten op de onvoorspel
bare golven van algemene on
tevredenheid en chaos de kans
zullen grijpen het machtsva
cuüm te vullen dat kan ont
staan als de huidige leiders
door het volk gedwongen wor
den het veld te ruimen.
Het gevaar bestaat dat de sim-
peldenkende meerderheid van
de Sovjet-bevolking zal be
zwijken voor de verleiding
van een harde hand die orde
belooft.
Frans tien-francstuk
tot 1 oktober geldig
PARIJS Het oude koper
kleurige tien-francstuk is nog
maar drie weken geldig als be
taalmiddel. Het Franse minis
terie van financiën heeft giste
ren bekendgemaakt dat de in
1974 uitgegeven munt tot ui
terlijk 1 oktober aanstaande
kan worden omgewisseld op
postkantoren en bij de Banque
de France.
Het door Mathieu ontworpen
geldstuk is al voor een deel
vervangen door het niéuwe
'tweekleurige' tien-francstuk
dat een koperkleurige rand
bevat en een nikkelen hart.
De vervangende munt, met
daarop het beschermengeltje
van de Place de la Bastille, is
al sinds drie jaar in omloop.
Volgens een woordvoerder
van de Parijse Munt is het
nieuwe tien-francstuk „meer
Europees" dan het oude wat
betreft formaat, gewicht (6,5
gram tegen 10 gram) en scho
ner in het gebruik. Bovendien
is de tweekleurige munt min
der gemakkelijk te vervalsen.
Naar verluidt zijn momenteel
nog 360 miljoen 'oude' tien-
francstukken in omloop. Tus
sen de drie en vijf procent
daarvan zou vals zijn. Vooral
in de regio Marseille worden
regelmatig partijen nepmun-
ten in beslag genomen.
Nederlandse vakantiegangers
die koperkleurige munten
hadden bewaard voor de tol
bij volgende vakanties in het
zuiden hebben dus drie weken
om van hun tien-francstukken
af te komen. Tolmachines en
ook winkeliers zullen deze na
1 oktober weigeren.
DEN HAAG De Tweede
Kamer heeft gisteren met al
gemene stemmen een motie
aanvaard, waarin de regering
gevraagd wordt een zelfstandi
ge diplomatieke post te vesti-
fan in een of meer van de drie
altische staten, Estland, Let
land en Litouwen. De Kamer
legt zich daarmee niet neer bij
de bezwaren die minister Van
den Broek van buitenlandse
zaken vorige week tijdens een
debat hierover naar voren
bracht. Als hoofdbezwaar
voerde de bewindsman aan
dat zijn ministerie onmogelnk
de benodigde fondsen op tafel
kon leggen om een ambassade
in een van de Baltische staten
te vestigen. Hiermee zou ech
ter een verkeerd politiek sig
naal worden afgegeven, zeker
nu Nederland voorzitter van
de EG is, zo vonden vrijwel
alle fracties. Met de unaniem
ondersteunde motie in de
hand kan de bewindsman nu
wellicht toch nog een vuist
maken bij Financiën om het
benodigde geld op tafel te krij
gen.
SUSKE EN WISKE
"TAZUUR EN TAZIJN"
AMSTERDAM De Sov-
jetunie heeft de hulp inge
roepen van westerse me
dia voor het opzetten van
lokale radio- en televisies
tations. De lokale omroe
pen kunnen een belangrij
ke rol spelen in het demo
cratiseringsproces.
„Eén van de lessen die we heb
ben geleerd uit de coup is, dat
we dringend onafhankelijke
bronnen van- informatie nodig
hebben. Veel lokale radio- en
televiestations maar ook erva
ren, kritische journalisten die
objectief verslag kunnen uit
brengen en nieuws kunnen
analyseren. Wij moeten weer
leren twijfelen. In een reusach
tig land als de Sovjetunie met
zoveel verschillende talen en
culturen kunnen professionele
lokale omroepen daarbij een
belangrijke rol spelen. Ómdat
zij dicht bij de mensen staan
kunnen zij de aanzet geven tot
een eerste golf van reacties". In
een vurig betoog deed A. Lo-
meiko, vertegenwoordiger van
de Sovjetunie bij UNESCO, een
beroep op de kennis en midde
len van Nederlandse omroe
pen. Hij vond een gewillig oor
in het RAI-congrescentrum,
waar de Organisatie van Loka
le Omroepen in Nederland
(OLON) haar tiende verjaardag
vierde. De OLON zegde toe in
ternationale samenwerking te
zullen stimuleren.
In een land waar mensen am
per te eten hebben lijken radio
en televisie pure luxe, maar dat
is volgens Lomeiko en secreta
ris-generaal A. Fjortoft van
World view International een
gröte vergissing. „Mensen le
ven niet van brood alleen".
Toen de lokale televisie in
Keda (India) om politieke rede
nen bedreigd werd met slui
ting, gingen de mensen uit de
omgeving in hongerstaking.
Meer dan 50.000 boeren omsin
gelden het televisiestation om
sluiting door de regering te
voorkomen. „Onwetendheid is
de grootste vijand van de men
selijke ontwikkeling", aldus
Fjortoft. Als voorbeeld wees hij
op het arme Nepal, dat een to
tale omwenteling beleefde na
de oprichting van een klein
televisiestation in de vallei van
Kathmandu. „Door het tonen
van de opstanden van de vol
keren in Oost-Europa werden
de mensen in Kathmandu en
andere steden in Nepal geïnspi
reerd tot een democratische op
stand. En zij slaagden. In april
van dit jaar konden de mensen
uit Nepal voor het eerst deelne
men aan een echte democrati
sche verkiezing,
een nieuwe grondwet".
De kracht van de lokale om
roep is volgens Fjortoft dat zij
gemaakt wordt vóór en dóór de
mensen. „Het recht om te in
formeren is even belangrijk als
het recht om geïnformeerd te
worden".
Overtuigd van de rol van loka
le media in het democratise
ringsproces steunt UNESCO
projecten over de gehele we
reld. Volgend jaar verschijnen
de resultaten van een uitge
breid internationaal onderzoek
naar de effecten van lokale te
levisie en radio.
Reclame
De OLON zal in Nederland on
derzoek gaan verrichten naar
de maatschappelijke en econo
mische betekenis van lokale
omroep. Minister D'Ancona
van WVC stelde hiervoor giste
ren 150.000 gulden beschikbaar.
Speciale aandacht gaat uit naar
de gevolgen van de introductie
van reclame voor de lokale me
dia. Na veel wikken en wegen
mogen de dertien regionale
omroepen en de 280 lokale sta
tions sinds deze week reclame
boodschappen uitzenden. Maar
het zal nog wel even duren
voordat de bakker op de hoek
via de radio zijn pandabroodjes
aanprijst, want nog geen enkele
omroep heeft de benodigde re
clamevergunning binnen. Bij
het Commissariaat van de Me
dia liggen negen aanvragen.
Veel regionale stations zijn nog
steeds in onderhandeling met
de regionale dagbladuitgevers
met wie ze de reclame moeten
exploiteren. De regeling heeft
een tijdelijk karakter. In 1994
volgt een heroverweging.
Uit onderzoek van het bureau
Market Scan blijkt dat ruim
veertig procent van de mensen
wel eens naar lokale radio luis
tert en 54 procent naar regio
nale radio. Bijna de helft van
de mensen kijkt wel eens naar
lokale televisie. Niet echt regel
matig, want het dagbereik voor
radio en televisie is niet hoger
dan respectievelijk negen en
acht procent.
Deze puntmutsen waren een opvallend detail tijdens de pijn
sentatie van de najaarscollectie van Frans Molenaar.
FOTO: A
Ingetogen Molenaar geef
voorproefje voor Tokyo j,
Idoor
PIA BARUCH
AMSTERDAM Bij
presentatie van zijn vijftig
coutüre-collectie is de ont
werper Frans Molenaar fees
telijk gestemd. Binnenkort
mag de Amsterdamse coutu
rier bij zijn najaarsshow in
Tokyo koninklijke belang
stelling verwachten. Mis
schien heeft dat statiebezoek
van koningin Beatrix wel
wat te maken met zijn inge
togen stijl en sobere kleu
renpalet.
Toch brengt hij wel kleding
waar je je aan kunt hechten.
Bijvoorbeeld de zwarte cé-
puchontruien gebreid in ger-
stekorrelsteek die heel goed
staan op zwarte smalle pan
talons. Gewone stervelingen
hoeven daar gelukkig niet
van die puntige lakschoenen
en een narrehoed bij te dra
gen. En zo'n grote gevoerde
zwarte stola met bontrand
op een zwart jurkje is ver
rassend functioneel. Cape-
vormige ruwharige wollen
mantels met lange kraag
punten, die helemaal omge
wikkeld kunnen worden,
zien er zeer geheimzinnig
uit. Een beetje Margaret Ru
therford-look. Maar in knal
geel of zandkleur op een
rechte minirok van dezelfde
stof wordt het weer nadruk
kelijk ladylike. Een beige
mantel met bijpassende rok
en écru-kleurige blouse kan
als supertip voor de echte
dameslook worden aange
merkt.
Naast alle draagbare chique
van fraai uitgewerkte suède
blazerpakken probeert de
ontwerper een soort spiegel-
beeldlijn door te voeren. Op
creatieve wijze maakt hij de
eenheid van zijn ontwerpen
duidelijk door bijvoorbeeld
twee korte jasjes midden
voor en middenachter een
lengterits mee te geven. Een
oor mei
met zc
i inszelf
dredact
af. De
ier de z
uid-Afr
bruin en een zwart jcrijzen
worden handig doormidfee of c
geritst en de twee helfizondag
worden snel onderling \?e gewe
wisseld en opnieuw aanct. „W
kaar gezet. Óf de lange fid vers
sen van taille tot zoom! we bla
rokken ook voor de spieagenten
beeldlijn ontworpen zjlkaar t<
blijft de vraag. niek e
Heel praktisch zijn tv wijken
grijswitte tweedpakken lieke le
als het ware uitnodigen mte te
reizen. Het jasje heeft fider sti
iets afstaande halslijn de Ink
wordt gedragen over (vuste p
zwarte coltrui. jiroces i
Lila, framboos en wijnklOok
rige ensembles zijn versi het h<
met afslankend werkeiprt gele
stiknaden. Voor de zeer jewelds
lumineuze vrouw zijn er éor Ink;
gante zijden jurken in A-li de oo
De zwarte cocktailjurli „Wij
zijn met hoekig en rond 6 spotte
construeerde figuren geèl geho>
coreerd. Als avondkledlu laat
wordt een getailleerde zijtioerder
bruine robe getoond n gewei
kortere rok aan de voorzip onder
een driehoekige sleep ikkoorc
heeft
zijn. V
Ifcsamoo
igers, a:
de achterkant. Zowel
halslijn als in de taille»
zorgen mooi verwerkte di
hoekige vormen voor
opvallend accent.
Zoals gebruikelijk maa
Molenaar ook gisteren w Peil
een spektakel van zijn sh<
Na het verschijnen van
bruid in een lange witte
den japon met iets opstaai
kraag en een korte sluier
hangend van de punt t
een grote witte narrel
werd de nieuwe kruid
geurlijn voor mannen ON
geïntroduceerd. Knap
jonge mannen droegen
eerste, metershoge, fles C
13 over het podium en re -
ten hem uit aan de aut
i trok-
Maarten 't Hart, die
schitterend kobaltbla
mantelpak als een nogal
drukwekkende dame
dualistische karakter
deze show nog eens ond[9®"L
streepte.
[n nu naar de Boetuerl
Je bent zo jtilJ Jerom Onder
de móruh van al dal staal en
die reuzenhranen, heDa's
andere hoehhè
(c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Productions
Illegale export
van grondstof
voor gifgas
MIDDELBURG De bedrij
ven Eldi Chemicals in Krim
pen aan den IJssel en Bechem
Chemie in Haarlem hebben,
wel degelijk zonder vergun
ning grondstoffen voor mos
terdgas uitgevoerd naar Iran.
Zelfs na een inval vorig jaar
november, waarbij een grote
hoeveelheid chemicaliën in
beslag werd genomen, werd
nog 300 ton grondstoffen voor
gifgas illegaal uitgevoerd naar
landen als Irak en Zuid-Afri-
ka. Volgens de Middelburgse
officier van Justitie mr. Tem
pel staat men op het punt het
gerechtelijk vooronderzoek te
gen de twee bedrijven af te
sluiten. Of het tot een rechts
zaak komt, wilde hij niet zeg
gen.
Nu TDK kopen is geld verdienen.
Vanaf 1 oktober a.s. wordt op alle onbespeelde cassettebandjes een toe
slag geheven. En dat betekent maar één ding: ze worden duurder, 35 cent per uur
maar liefst. Dus als je een beetje slim bent, dan sla je nu je TDK D- en AD-casset-
tes in. Want zo voordelig als ze nu zijn, worden z
jeug-
n vijf
and-
len
ich
trek-
dat zij
iirwa-
erden
e nooit meer.
zijn nu ook geschikt voor digitale
opnamen.
TDK D-90 4-pak, Speelduur 4x11/2 uur.
TDK D-60 5-pak. Speelduur 5x1 uur.
TDK AD-90 3-pak. Speelduur 3x11/2 uur
TDK AD-60 4-pak. Speelduur 4x1 uur.
VROOMS DREESM ANN
Aanbiedingen geldig Urn zate.
september 1991 of zolang der
maai
iinig te
ottent<
