feitsin wil geen
(resident van
sovjetunie worden m
BUITENLAND
Shamir: Amerikaanse druk bedreigt
vredesbesprekingen Midden-Oosten
Tropische
wouden
verdwijnen
sneller
atalanen roepen weer even om onafhankelijkheid
Slachtoffers bij bloedige
strijd in Zuid-Afrika
si ücLxz Qowiant
MAANDAG 9 SEPTEMBER 1991
ndei
vc stai
nghuis
sterda jy
ike ziji
erkiezingswinst voor
gerende partij Argentinië
ki
eet 1« j(
,ald" lit
heeft ip
het
;k lan^
oerstei
Je insi
Georgische oppositie vergelijkt
president met Roemeense Ceaucescu
ENOS AIRES De Peronistische partij van de huidige Ar-
tijnse president Carlos Menem lijkt volgens de eerste resulta-
van de gisteren in Argentinië gehouden verkiezingen haar
oerd tje te versterken voor een aantal parlementszetels en dertien
shg yo^erneursposten. De Peronisten zouden in vijf provincies de
rerneursposten in de wacht hebben gesleept - waaronder
in de belangrijke provincie Buenos Aires waar een derde
de Argentijnse bevolking woont - en in vijf andere provin-
bij het tellen van de stemmen duidelijk aan de leiding gaan.
;n eerste reactie zei president Menem dat zijn vrije markt-
iek de Peronisten de verkiezingswinst heeft opgeleverd. De
ige vice-president van Argentinië, de Peronist Eduardo Du-
wordt volgens de bronnen de nieuwe gouverneur van de
P rincie Buenos Aires. Hij bleef Juan Carlos Pugliese van de
'8 icale Burgerunie van ex-president Raul Alfonsin ruim voor.
iartij van Alfonsin zou wel de gouverneurspost van de pro-
ie Cordoba in de wacht hebben gesleept.
TBILISI/MOSKOU De Georgische presi
dent Zvjad Gamsachoerdia heeft zaterdag
praktisch alle macht aan zich getrokken
door de leiding te nemen over de ministeries
van binnenlandse en buitenlandse zaken,
justitie en defensie, evenals van de Georgi
sche tak van de KGB. De minister van bui
tenlandse zaken had vorige maand zelf zijn
ontslag genomen, evenals de premier.
De zet van Gamsachoerdia leidde zaterdag
tot een demonstratie, waarbij ook kritiek ge
leverd werd op het besluit van de Georgi
sche regering vrijdag alle banden met de
Sovjetunie te verbreken, omdat de Sovjet
staatsraad weigerde de onafhankelijkheid
van Georgië te erkennen, in navolging van
die van de Baltische staten. Ongeveer 15.000
mensen reageerden op een oproep van de
oppositie en gingen de straat om het aftre
den van president Zvjad Gamsachoerdia en
nieuwe presidentsverkiezingen te eisen. Er
was een enorme politiemacht op de been.
Gamsachoerdia, die nooit populair is ge
weest, aan toenemende vervolgingswaanzin
lijkt te lijden en een zwaar bekritiseerd eco
nomisch beleid voert, werd op spandoeken
vergeleken met de voormalige Roemeense
president Ceaucescu. Gamsachoerdia lijkt
zeer bang te zijn voor de terugkeer van
Edoeard Sjevardnadze, ook een Georgiër, die
geen ministerspost in Sovjetregering meer
ambieert en die het bij nieuwe verkiezingen
wellicht van hem zou kunnen winnen.
Commissie waakt over
voedselaanvoer Moskou
MOSKOU Moskou heeft een com
missie in het leven geroepen die er voor
moet zorgen dat de stad de komende
winter over voldoende levensmiddelen
kan beschikken. Dat heeft het Sovjet
persbureau TASS zaterdag gemeld. De
commissie is inmiddels met haar werk
zaamheden begonnen. Volgens haar lei
der dwingt de slechte bevoorrading van
de Sovjethoofdstad met voedingsmidde
len tot het nemen van buitengewone
maatregelen. Voor het geval dat gebie
den rond Moskou haar niet meer van
bepaalde levensmiddelen kunnen voor
zien wil de stad met de republieken Wi-
trusland en Oezbekistan en andere ge
bieden overeenkomsten sluiten over de
levering van met name groenten.
Reclamebureau moet boot
vluchtelingen doen terugkeren
LONDEN Het Britse reclamebureau Saatchi Saatchi
moet 100.000 Vietnamese bootvluchtelingen ervan gaan over
tuigen dat ze onder het conservatieve communistische regime
dat ze zijn ontvlucht beter af zijn dan in de vluchtelingen
kampen van Hong Kong. Saatchi Saatchi krijgt van de Eu
ropese Commissie ruim een miljoen gulden om folders en pos
ters te maken die de bootvluchtelingen ertoe moeten bewegen
terug te keren naar Vietnam.
Het nieuws dat Saatchi Saatchi door de Europese Commis
sie is ingeschakeld is zaterdag met verbijstering ontvangen
door Britse politici en andere reclamebureaus. „Voor de
vluchtelingen zelf kan het een kwestie van leven of dood zijn.
Dergelijke campagnes doen al gauw verdacht aan en kunnen
de morele grenzen doen vervagen", aldus John Hegarty van
het reclamebureau Bartle Bogle Hegarty, dat meewerkte aan
de campagne voor de vrijlating van de Britse gijzelaar John
McCarthy.
1 1 'MÊ
ISKOU De Russische
jident Boris Jeltsin
t zaterdag in een tele-
'-interview gezegd
J de ambitie te hebben
«president van de Sov-
lnie te worden en de
gestie dat hij Michail
batsjov opzij wil schui-
als een belediging te
n zei ook dat de verplaat-
van alle kernwapens die
ivjetunie bezit uit de ver
lende republieken naar
fisch grondgebied erg duur
:ijn en zeker tien jaar in
ag zou nemen. Hij zei er
voor te voelen om de
s in de andere republie-
te vernietigen, als onder
van het streven om het
enarsenaal met de helft te-
te brengen. Westerse lei
ders hebben de garantie ge
vraagd dat de kernwapens van
de Sovjetunie onder strikt toe
zicht blijven staan van het
centrale gezag en niet in han
den kunnen vallen van onaf
hankelijke republieken. Ook
zei Jeltsin dat Rusland een in
stantie voor de controle op
kernwapens heeft opgericht.
Jeltsin verklaarde dat deze
commissie zich niet alleen
richt op kernwapens, maar
zich met alle nucleaire instal
laties zal bezighouden.
„Ik ben gewoon beledigd door
deze vraag", reageerde Jeltsin
toen hem werd gevraagd of hij
Sovjet-president Gorbatsjov
opzij wilde schuiven. „Zoals ik
al meer dan eens heb duidelijk
gemaakt ambieer ik niet de
positie van president van de
USSR. Zelfs in het geval van
vrije presidentsverkiezingen
zal ik me niet kandidaat stel
len".
Op de vraag of hij dan mis
schien de kandidatuur van
Gorbatsjov zou steunen ant
woordde Jeltsin dat hij daar
over pas kort voor de eventue
le verkiezingen een uitspraak
zal doen.
„De samenwerking met Gor
batsjov is op het moment erg
aantrekkelijk, gezien de lijn
waarop hij zit, zijn benadering,
zijn ideologie en in aanmer
king genomen dat hij geleide
lijk bezig is het woord commu
nisme te vergeten", aldus de
Russische president. „Als hij
niet verandert dan zal aan
onze samenwerking geen eind
komen".
Jeltsin heeft de afgelopen we
ken bij verschillende gelegen
heden gezegd dat Rusland be
reid zou zijn akkoord te gaan
met de verplaatsing van kern
wapens uit Kazachstan en de
Op het Rode Plein in Moskou staan duizenden mensen in de rij om het Lenin-mausoleum te bezoeken. Dat is mogelijk hun laatste
kans, omdat de burgemeester van Sint-Petersburg, het voormalige Leningrad, heeft voorgesteld het mausoleum af te breken en
Lenin elders te herbegraven. foto: ap
Oekraïne, de enige twee ande- vernietigen, omdat verplaat-
re republieken waar kernra- sinS te <Juur zou zijn.
ketten voor de lange afstand Toen hij sprak over de halve-
staan, naar Russisch grondge- rin8 van bet kernwapenarse-
bied. Zaterdag zei hij echter naal was het niet duidelijk of
dat het beter zou zijn om de hiJ daarmee bedoelde dat de
kernwapens die niet reeds op Sovjetunie eenzijdig tot die
Russisch grondgebied staan te vermindering zou moeten
overgaan, of samen met de
Verenigde Staten. Ook maakte
hij niet duidelijk of in die hal
vering de reeds overeengeko
men vermindering van het
aantal kernwapens met 30 pro
cent was inbegrepen.
Ook gaf Jeltsin zijn intervie
wers de verzekering dat Rus
land niet uit is op uitbreiding
van zijn kernwapenarsenaal.
„We hebben al genoeg van die
wapens op Russisch grondge
bied om de wereld verschillen
de keren te vernietigen", aldus
de president.
heterdaad be-
van Joji. Eric Ivey hangt
irsteboven aan
plafond van het
aten opjiebureau in De-
zelf
liefst
•ft gek<
Dat is
leiden. Toen
dit m hierachter kwam
sturenterug wilde krui
naar zijn cel,
hij hangen en
niet meer losko-
Ivey werd een
dagen geleden
langaaïresteerd voor het
- zonder rijbe-
Nu zal hij ook
cht moeten staan
ontsnapping,
veel ernstiger
i irijp-
foto: ap
JERUZALEM De Is
raëlische premier Yitzhak
Shamir heeft gisteren ver
klaard dat er meer joodse
nederzettingen in de be
zette gebieden worden ge
bouwd om Sovjet-joden te
huisvesten. Hij zinspeelde
erop dat Amerikaanse
druk om de bouw tegen te
houden de vredesbespre
kingen kan vertragen en
in gevaar brengen.
Een woordvoerder van het Is
raëlische ministerie van bui
tenlandse zaken zei zaterdag
dat volgens zijn chef, minister
David Levy, de toekomstige
emigratie van Sovjet-joden
naar Israël in gevaar komt, in
dien de Verenigde Staten wei
geren de gevraagde kredietga
ranties te verlenen.
Voor de radio zei Shamir dat
het uitstellen van een beslis
sing over de kredietgaranties
de vredesbesprekingen in ge
vaar kan brengen. „Als de
kredietgaranties worden uitge
steld, zei hij, „zullen de Ara
bieren op de daken staan te
dansen en zullen zij veel meer
eisen stellen. Dat feit alleen al
staat een vredesproces niet
toe".
Ondanks een verzoek van de
Amerikaanse president om
uitstel, heeft Israël de Vere
nigde Staten verzocht om on
middellijke kredietgaranties
ter waarde van tien miljard
dollar, een kleine twintig mil
jard gulden. George Bush tele
foneerde zaterdag samen met
zijn minister van buitenlandse
zaken James Baker met Ame
rikaanse senatoren om hen er
toe te bewegen het Israëlische
verzoek voorlopig niet in be
handeling te nemen.
Koppigheid
De Israëlische radio meldde
zaterdag dat Washington een
compromis had aangeboden,
waarbij Israël enkele tiental
len miljoenen dollars extra fi
nanciële steun zou krijgen ter
compensatie van het uitstel.
De Israëlische minister van
defensie Moshe Arens zei voor
de radio niet te denken dat
Washington het Israëlische
verzoek zal opvatten als „kop
pigheid". „Ik denk dat ze in de
VS zullen begrijpen dat er
geen andere keuze is dan de
hulp te verstrekken die nu no
dig is," aldus Arens.
In een interview met het dag
blad Maariv stelde Shamir dat
Israël door toe te geven aan de
Verenigde Staten het verkeer
de signaal zou uitzenden. „Als
we nu instemmen met een halt
aan de nederzettingen, houdt
dat in dat we deze gebieden
opgeven. Zo zouden anderen
het uitleggen," zei hij.
De Palestijnse leider Faisal
Husseini, die heeft deelgeno
men aan eerdere besprekingen
met de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken James
Baker, zei gisteren tevreden te
zijn over de Amerikaanse op
stelling. „De Amerikanen ge
ven al heel lang advies en
hulp," zei hij. „Israël wilde het
advies niet en de hulp wel
aannemen. Nu is de tijd geko
men om Israël te zeggen: „Je
kunt het ene niet aanpakken
zonder het andere".
WASHINGTON De
tropische wouden ver
dwijnen in een steeds ho
ger tempo van de aardbol.
Momenteel gaat jaarlijks
een gebied ter grootte van
de gezamenlijke omvang
van Oostenrijk, Denemar
ken en Nederland aan
tropische wouden verlo
ren, zo is gisteren in een
rapport van de Verenigde
Naties bekendgemaakt.
De Voedsel en Landbouwor
ganisatie van de VN (FAO)
becijfert in het rapport het
jaarlijkse verlies aan tropi
sche wouden op 16,8 miljoen
hectaren. „We lopen het risi
co om hulpbronnen die van
fundamenteel belang zijn
voor de toekomstige ontwik
kelingen op onze planeet
kwijt te raken", aldus FAO-
secretaris-generaal Edouard
Saouma.
Het grootste deel van de ont
bossing wordt veroorzaakt
door mensen die jonge oer
wouden binnentrekken om
te ontsnappen aan overbe
volking of armoede. Het ver
lies aan tropische wouden re
sulteert in het verdwijnen
van plantaardige en dierlijke
elementen, het oprukken
van woestijnen en het veran
deren van klimatologische
omstandigheden, zo verkla
ren wetenschappers.
De FAO merkt op dat het
proces van afkalving van de
wouden omkeerbaar is en
wijst daarbij naar de 'presta
ties' in de ontwikkelde lan
den die in de periode 1980-
1985 hun bosgebied met on
geveer vijf procent hebben
laten groeien „Ook in Derde
Wereldlanden moet iets der
gelijks bij goed beheer moge
lijk zijn", zo staat in het
FAO-rapport.
Het rapport staat centraal op
een deze maand in Parijs te
houden congres over de situ
atie rond de tropische wou
den. Op het ogenblik zijn 84
landen betrokken bij een we
reldwijd actieplan - met de
FAO en de Wereldbank als
stuwende krachten - om de
teruggang van de wouden
een halt toe te roepen.
YTWIKKELINGEN SOVJETUNIE SPELEN CATALONIË IN DE KAART
)WIN WINKELS
j JRCELONA Woens-
vloeit er hoogstwaar-
Ijnlijk een beetje bloed
i straten van Barcelo-
Speciale politie-eenhe-
demonstranten
(en massaal met elkaar
fle vuist gaan. Mensen
en om de vrijheid van
plonië schreeuwen,
enkele Spaanse vlag
vorden verbrand.
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
de strijd voor de onafhanke
lijkheid is losgebarsten. Zo erg
is het niet. Het is woensdag
'slechts' 11 september, de na
tionale Catalaanse feestdag.
Die feestdag, de 'Diada', wordt
jaarlijks door duizenden natio
nalisten aangegrepen om te
herinneren aan de eigen iden
titeit van Catalonië, een vie
ring die vaak gepaard gaat
met incidenten. De autonome
regering, die Catalonië met
toestemming van 'de Spaanse
staat' heeft mogen vormen, is
volgens hen niet genoeg. Ze
willen zelfbeschikkingsrecht
of een totale onafhankelijk
heid. Het zijn stokoude eisen,
maar op deze 'diada' kunnen
de Catalanen die voor het
eerst kracht bijzetten door te
wijzen op de ontwikkelingen
in Joegoslavië en vooral de
Sovjetunie.
De onafhankelijkheid en in
ternationale erkenning van de
drie Baltische republieken
heeft in Spanje een politieke
storm ontketend. De Catalaan
se president Jordi Pujol, afge
lopen week als tweede buiten
landse politicus op bezoek bij
de Russische president Boris
Jeltsin, stak de lont in het
kruitvat. „Catalonië heeft de
zelfde rechten als Litouwen,
alleen oefent ze die op een an
dere wijze uit", sprak Pujol.
Dat had hij niet moeten zeg
gen. Direct kreeg Pujol vanuit
alle hoeken van het land een
lading kritiek en verontwaar
diging over zich heen, al hield
de centrale regering in Madrid
zich opmerkelijk koest. Zij
hoorde Pujol zijn stelling
enigszins afzwakken door te
stellen dat Spanje niet hetzelf
de is als de Sovjetunie.
Niettemin voegde de Catalaan
se president eraan toe dat 'de
Spaanse regering te weinig
doet aan de oplossing van het
probleem van de conviventie
van verschillende volken op
haar grondgebied'.
Jordi Pujol beantwoordde en
kele dagen later de boze reac
ties met de opmerking dat hij
helemaal niets nieuws had ge
zegd, dat zijn eisen dezelfde
waren als voorheen, „alleen
zijn door de recente ontwikke
lingen in Europa de zaken iets
duidelijker dan vroeger."
De Catalanen hebben, net als
de Basken en vele andere
'minderheidsvolken' in de rest
van Europa, in de laatste we
ken ontdekt dat de grenzen
binnen Europa helemaal niet
vast liggen, iets wat gedurende
decennia nog als een voldon
gen feit werd beschouwd. De
meest radicalen hebben uit het
Baltische succes de hoop geput
dat ook Catalonië nog eens on
afhankelijk kan worden.
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
3859 Op een Zondag - het is de 7de April 1652 - bij het
a, breken van de dag, laten de schepen hun anker vallen in de
(Ibaai. Jan van Riebeeck begeeft zich met een kleine groep
fgezellen aan land en hij richt allereerst zijn schreden naar de
n die al jarenlang wordt gebruikt door schepelingen die de
p passeren om er brieven onder te leggen, die thuisvarende
epen dan weer meenemen naar Holland. Ja, er liggen ook nu
ven en wel van de vloot van Jan van Teylingen! Nog in de
loop van diezelfde dag volgt een kort ceremonieel op de kust: de
Hollandse driekleur wordt op het grondgebied van de Kaap ge
plant. Onwillekeurig begint het hart van Van Riebeeck even snel
ler te kloppen, wanneer hij hier, op de meest zuidelijke punt van
het onmetelijke Afrika, de vlag van zijn vaderland ziet wapperen,
de vlag, die reeds op zo vele plaatsen van de aardbol waait bo
ven de gebieden waar Nederlanders zich hebben neergezet.
Filipijnse
senaat wijst
nieuw verdrag
VS-bases af
MANILA De Filipijnse Se
naat heeft vandaag het nieuwe
verdrag over de Amerikaanse
bases op de Filipijnen afgewe
zen. Bij een eerste stemming
over het verdrag - dat beoogt
de militaire aanwezigheid van
de Verenigde Staten op de Fi
lipijnen met tien jaar te ver
lengen - keerden 12 van de 23
Senatoren zich er tegen. Voor
het aflopen op 16 september
van de geldigheid van het hui
dige verdrag over de VS-bases
op de Filipijnen zal de Senaat
nog een tweede keer stemmen
over het nieuwe voorstel.
Aanhangers van de Inkatha-partij demonsteren in het zwarte woonoord Thokoza bij Johannesburg
nadat zij gisteren onder vuur werden genomen door nog onbekende schutters. foto: afp
JOHANNESBURG In Zuid-
Afrika hebben zich gisteren de
ernstigste incidenten voorge
daan in lange tijd. In het zwar
te woonoord Thokoza, bij Jo
hannesburg, zijn minstens 23
aanhangers van de zwarte In-
katha-beweging gedood en 18
gewond geraakt toen onbeken
den met automatische wapens
het vuur op hen openden.
Het bloedbad leidde tot uitge
breide wraakacties van Inkat-
ha-aanhangers, waarbij zelfs
gebruik gemaakt werd van
handgranaten. Met name aan
hangers van het Afrikaans Na
tionaal Congres (ANC), die lid
zijn van de Xhosa-stam, moes
ten het ontgelden. Het dodental
liep snel op tot in totaal 42.
Vele tientallen mensen werden
gewond. Het ANC veroordeel
de de aanval onmiddellijk.
Vice-president Walter Sisulu
zei dat zijn organisatie de „aan
val op aanhangers van Inkatha
in de meest krachtige termen
veroordeelt". De slachtoffers
waren op weg naar een bijeen
komst die door de Inkatha-be-
weging - overwegend Zulu's -
werd georganiseerd. Naar
schatting 300 Zulu's werden
door nog onbekende aanvallers
vanachter een woning onder
vuur genomen. De, waarschijn
lijk drie, met ak-47's bewapen
de mannen, maakten zich na
de aanslag uit de voeten. Bij ge
welddadigheden tussen leden
van het ANC en Inkatha zijn
het afgelopen jaar zeker twee
duizend mensen om het leven
gekomen. Beide partijen waren
overeengekomen om 14 sep
tember een overeenkomst te te
kenen die een einde moet ma
ken aan het bloedvergieten.
