1
Waarnemers bestand
Joegoslavië wanhopen
„Basisvorming is
gedoemd te mislukken
hongarije wil niet in navo Het is net alsof VS de Sovjetunie sturen
I;
EcIdoeGowzwit
BINNENLAND BUITENLAND
ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1991
Regeringspartij Mexico
eist verkiezingszege op
MEXICO-STAD Functionarissen van de
regerende Institutionele Revolutionaire
Partij (PRI) hebben donderdagavond gezegd
dat hun partij bij de verkiezingen van zon
dag 290 van de 300 lagerhuiszetels en op een
na al de 32 senaatszetels heeft veroverd. Het
federale verkiezingsinstituut was donder
dagavond opnieuw niet in staat voor een
vastgesteld uiterste tijdstip einduitslagen
van de verkiezingen bekend te maken.
Persbureau Excelsior citeerde de leider van
de campagne-afdeling van de PRI, Cesar
Augusto Santiago, die de cijfers bekend had
gemaakt. Het voorlichtingsbureau van de
partij kon de cijfers van Santiago later don
derdagavond niet bevestigen, maar tussen
tijdse uitslagen wijzen op een dergelijke gro
te overwinning van de PRI.
Referendum Sierra Leone
over meerpartijenstelsel
NAIROBI In Sierra Leone is giste
ren een referendum begonnen over
de invoering van een meerpartijen
stelsel. President Joseph Saidu Mo-
moh van het Westafrikaanse land
heeft het initiatief genomen tot de
volksraadpleging, die een eind kan
maken aan de 13 jaar dat het land
maar één partij had. Het referendum
begon in het oosten van het land. In
de komende weken komen de andere
landsdelen aan de beurt. Politieke
waarnemers denken dat de volks
raadpleging vooral in het zuiden op
moeilijkheden zal stuiten. Daar heb
ben vanuit Liberia binnengedrongen
opstandelingen stukken land van de
rest van de staat afgesneden.
Veertig doden in
Zuid-Korea door tyfoon
SEOUL In het zuiden van Zuid-Korea
zijn gisteren zeker 42 mensen omgekomen
of vermist geraakt als gevolg van de tyfoon
Gladys. De wervelstorm veroorzaakte langs
de kust golven van acht meter hoogte. Door
overstromingen, modderstromen en de
storm werd het weg-, trein- en vliegverkeer
in het zuiden van het land stilgelegd. De
kerncentrale No.4 in Kori, ten noordoosten
van Pusan, werd stilgelegd omdat de storm
brokstukken in het beveilingssyteem van
de koeltoren blies. Zeker 15.000 mensen
moesten hun huizen verlaten en 22.000 va
kantiegangers werden uit voorzorg geëva
cueerd van campings langs de kust. Gladys
heeft de Zuidkoreanen totaal verrast, omdat
verwacht was dat de tyfoon het buurland
Japan zou treffen. Gladys boog echter plot
seling naar Zuid-Korea af.
Virus sloopt dolfijnen voor kust van Italië Albanese
iucl<
ROME Op de Zuid-Ita
liaanse stranden van de
Ionische en de Adriatische
Zee spoelen sinds twee
maanden dode en sterven
de dolfijnen aan. Tot nu
toe zijn circa 150 dolfijnen
het slachtoffer geworden
van het zogeheten Morbil-
li-virus, dat de huid en de
longen aantast en onher
roepelijk de dood tot ge
volg heeft.
Gevreesd wordt dat de epide
mie zich in de komende maan
den nog aanzienlijk zal uit
breiden omdat ditzelfde
kwaadaardige micro-organis
me drie jaar geleden bijna 80
procent van de zeehondenpo
pulatie in de Noordzee heeft
uitgemoord. Van de overleden
dolfijnen zijn monsters geno
men die donderdag naar Am
sterdam zijn overgevlogen om
te worden onderzocht in het
Rijksinstituut voor Volksge
zondheid en Milieubescher
ming.
Naast het virus wordt ook de
verontreiniging van de Mid
dellandse Zee als indirecte
oorzaak verantwoordelijk ge-
'steld voor de massale sterfte.
Dolfijnen krijgen zoveel zware
metalen en chloorwaterstoffen
binnen, dat daardoor hun na
tuurlijke immuniteit blijvend
wordt verzwakt.
De grootste bedreiging voor de
dolfijnen in de zeeën rond Ita
lië komt vooralsnog van de ki
lometers brede sleepnetten die
worden gebruikt voor de
vangst van zwaardvis en to
nijn. Daarin komen jaarlijks
duizenden dolfijnen en walvis
sen door verstikking om.
kSHINi
hg gewe
11 op de
j-rakett€
latsgree
Ljnse pr
W. V
BELGRADO Een fede
rale Joegoslavische com
missie, die toeziet op de
naleving van een bestand
in het conflict tussen Ser
viërs en Kroaten in de
deelrepubliek Kroatië,
meldt dat het bestand
wankelt. De leden ervan
denken er sterk over met
hun werk op te houden.
Het 20 dagen oude bestand is
al circa 200 keer geschonden.
„Sinds de afkondiging van het
bestand zijn meer dan 70 men
sen gedood, communicatielij
nen vernield en bruggen
bruikbaar gemaakt. Er zijn
meer brandhaarden dan v
het bestand in werking trad'
aldus de woordvoerder
de
De plaatsvervangend stafchef
van de Hongaarse leger, Jozsef
Biro, heeft gisteren gezegd dat
acht Joegoslavische militaire
vliegtuigèn donderdag drie
maal het Hongaarse luchtruim
schonden en raketten afvuur
den op doelen in de naburige
Joegoslavische republiek
Kroatië.
Het Hongaarse staatspersbu-
reau MTI haalde Biro aan die
zei dat de toestellen het Hon
gaarse luchtruim tot drie kilo
meter waren binnendrongen
op een hoogte van slechts 100
tot 300 meter vlogen.
De stroom vluchtelingen Van
uit Joegoslavië naar Hongarije
is de afgelopen dagen toegeno
men. Aanvankelijk waren de
vluchtelingen vooral etnische
Hongaren, maar nu trekken
ook veel Kroaten de grens
over. Een woordvoerder van
de Hongaarse grenspolitie zei
dat in de nacht van donderdag
op vrijdag 307 volwasssenen
en 68 kinderen Hongarije bin
nen waren gekomen en om tij
delijk asiel hadden gevraagd.
De dood
beheerst het
leven in en
rond het
Kroatische
Osijek, waar
de laatste fel
wordt
gevochten.
FOTO:EPA
BUDAPEST Hongarije is niet geïnteresseerd in het lidmaat
schap van de NAVO. Het wil wel betrouwbare veiligheidsstruc
turen in Centraal- en Oost-Europa, zo heeft een woordvoerder
van de regering gisteren gezegd. Budapest heeft belangstelling
voor een nieuw stelsel dat betrouwbare waarborgen schept voor
de veiligheid, aldus regeringswoordvoerder Balazs Laszlo. „Maar
het vacuüm dat ontstond na de opheffing van het Warschau
Pact, kan volgens ons niet worden opgelost doordat kleinere
landen om toelating tot de NAVO vragen", aldus Laszlo. Pre
mier Calfa van Tsjechoslowakije zei donderdag dat zijn land zich
veel veiliger zou voelen als het volledig was opgenomen in Eu
ropese structuren, met inbegrip van de NAVO.
Verkiezingen in Bulgarije uitgesteld
SOFIA President Zjelu Zjelev van Bulgarije heeft de parle-
ntents- en lokale verkiezingen vastgesteld op 13 oktober, twee
weken later dan ze aanvankelijk gehouden zouden worden Dit
heeft het officiële Bulgaarse persbureau BTA vrijdag gemeld.
1
WASHINGTON Washing
ton DC en het 'zomer-Witte
Huis' van president Bush' in
Kennebunkport leken deze
week de Sovjetunie te bestu
ren, zo nauwkeurig volgden de
ontwikkelingen in de USSR de
wensen van de Amerikaanse
regering. Maar in feite zijn
Bush en de zijnen volkomen
overvallen en onthutst door de
gebeurtenissen en met name
door het tempo waarin de tra
ditionele USSR
t mislukken en dat Gorba-
tsjov terug moest keren in het
Kremlin. En aldus geschiedde.
En toen Gorbatsjov vervolgens
de fout in ging door zich niet
onmiddellijk te ontdoen van
dubieuze figuren om hem heen
liet de Amerikaanse president
zijn misnoegen blijken. En nog
geen dag later gehoorzaamden
de gebeurtenissen in Moskou
ook aan die Amerikaanse aan
wijzing. Bijvoorbeeld dat Gor
batsjov bij zijn zuivering minis
ter van buitenlandse zaken
Bessmertnych ontsloeg, viel in
de Amerikaanse hoofdstad in
goede aarde.
triomfante-
hjkheid, reageerde hij ingehou
den maar ontspannen op de
ontstellende evenementen in
de Sovjetunie. Toch was die in
druk goeddeels vals. Niet al
leen werd de regering-Bush to
taal verrast door de staatsgreep
zelf de essentiele Ameri
kaanse regeringsleden moesten
ijlings door helicopters van
zonnige stranden en steile
bergpaden worden geplukt
met name de ineenstorting gis
teren van de hele CP, de ont
reddering in het Sovjet-leger
en de KGB en de revolutionai
re geest in de straten van Mos
kou, plaatsten de Amerikanen
voor een ontstellende nieuwe
realiteit.
Die nieuwe werkelijkheid gaat
veel verder dan wat de rege
ring-Bush tot enkele dagen ge
leden nog voor wenselijk hield.
Bush drong steeds aan op hech
te samenwerking tussen Gor
batsjov en Jeltsin en die wens
ging gisteren prompt in vervul
ling, het eenzijdige machtso
verwicht van Jeltsin over een
nog altijd aan de Partij loyale
Gorbatsjov, noopt Washington
echter tot een ingrijpende her
ziening van zijn houding jegens
Gorbatsjov en de Sovjetunie die
geen unie meer is. Dit alles
staat in schril contrast tot het
beeld van 'controle' dat de pre
sident en zijn omgeving deze
week uitstraalden.
Handel met kinderbloed
LA PAZ Artsen en eigena
ren van medische klinieken
hebben in de Boliviaanse stad
La Paz voor weinig geld grote
hoeveelheden bloed afgeno
men van in de stad werkende
schoenpoetsertjes. Het bloed
van deze kinderen, die in leef
tijd variëren van 12 tot 16 jaar,
hebben ze vervolgens met veel
winst aan ziekenhuizen kun
nen verkopen. Volgens een
mededeling van het openbaar
ministerie zijn inmiddels vier
handelaren gearresteerd. Voor
één liter bloed kregen de
schoenpoetsertjes tussen de
één en zes dollar uitbetaald.
Het bloed werd vervolgens
voor circa veertig dollar door
verkocht.
kinderen
lijden als
v n. Bush
in Uerde-pcï
Wereldlailfl
pcht m
n welk
n wete
11 lichte
kinderen lijden sterk h
der het tekort aan mjjStC]
cijnen en voedsel in j
land. Hun situatie is n< $een
erg als van leeftijdgeni
jes in de Derde WeiftKKt
Daarom heeft Unicef'
kinderfonds van de vp ru
nigde Naties, gisteren j
geroepen een nood^o,-
gramma voor kindereijVAHUR
hun moeders in Albj
te financieren. Illini
peilijk t
Er is volgens Unicef °ng^er^wa*
2 miljoen gulden nodig begjn
voedingsmiddelen en Tietjetoren
nen waar het dringendst een n
hoefte aan is naar het laij. en ra
brengen dat wordt getr<^n en E
door een zware economy
crisis. Jim Mohan van het^ar toer
derfonds waarschuwde daonder
situatie in de BalkanstaatLv
kan verslechteren. L mQ*
Volgens de jongste gegejjfhldi
van het Albanese nationali3den v
stituut voor pediatrie heefj Georg
op de drie kinderen hoi Estlan
Uit onderzoek blijkt dat ij deden
stad tien procent van de Lenin
deren en op het platt&j jgjd
vijftig procent ondervoef^jona
Het ministerie van vollbtsjak
zondheid in Tirana heeflningra,
meld dat in de afgelopen Uster
jaar de kindersterfte is toputSch
nomen van 24 tot 34 per (joven.
geboortes. In de arme beu^ maj
bieden ligt dat cijfer zel£j dat
40 Het streftecijfers a Sovjet
moeders ligt tien maal tyj. Het
dan in Westeuropese land^ te d(
Als de medische situatie^serv^t
slechtert, zal het aantal ktnsen
ren dat sterft aan ziektes* de sta
de luchtwegen snel toenekg voor
vreest Unicef. Albanië, Lajev
het gemiddelde inkomeij
laagste is van heel
kan zichzelf niet bedruipa'^,^*^
de economische situatii,nistenJ
Terwijl het duo Ritzen-Wallage vanuit zijn ministerie
in Zoetermeer het onderwijs bestookt met allerlei am
bitieuze plannen, hikken de onderwijsgevenden nog
aan tegen het laatste politieke succes van het tweetal:
de invoering van de basisvorming. Deze vorm voor het
voortgezet onderwijs zou de mogelijkheden van elke
scholier tot een goede opleiding en gelijke kansen
moeten vergroten. Inmiddels klinken de geluiden die
het tegendeel beweren steeds luider. Een gesprek met
prof. dr. F. Kieviet, ooit zelf leraar in het lager beroeps
onderwijs en inmiddels hoogleraar onderwijskunde aan
de Rijksuniversiteit Leiden.
PROF. KIEVIET ZIET ZWARTE TOEKOMST VOOR LTS
LEIDEN Prof. dr. F.
Kieviet, hoogleraar onder
wijskunde, kan het zich
wel voorstellen: er is een
zekere vermoeidheid in
het onderwijsveld. Het
ene plan tot wijziging van
het stelsel is nog niet door
de Kamer aanvaard of de
volgende wijzigingsvoor
stellen liggen alweer op
de plank.
Toch moet die roep om rust
niet overdreven worden, vindt
Kieviet. „We leven in een snel
veranderende samenleving en
het onderwijs dient daar mid
denin te staan. Je kunt niet
zeggen: 'we laten dat onder
wijs voor een langere periode
met rust', want zo zit de sa
menleving niet in elkaar".
Wat Kieviet zich wél afvraagt
is of het tijdstip waarop die
plannen worden gepresenteerd
altijd wel zo gelukkig is. Of je
als staatssecretaris bijvoor
beeld moet komen met plan
nen tot schaalvergroting in het
basisonderwijs, terwijl de be
trokken leerkrachten hun
handen vol hebben aan een
juiste invulling van de basis-
school-nieuwe-stijl.
„De staatssecretaris presen
teerde vorig jaar een evalua
tierapport over de basisschool,
waaruit bleek dat het idee van
een continue ontwikkelings
gang voor kinderen van vier
tot twaalf jaar op nog maar
een beperkt aantal scholen is
gerealiseerd. Dat is ook niet zo
vreemd, want innovatie van
het onderwijs kost tijd. Maar
als je gaat werken aan schaal-
Prof. dr. F. Kieviet, ooit zCiandsi
beroepsL En
derwi(s, is thans hoogljjwi]jjg
onderwijskunde aan de Fifties
universiteit Leiden. aj be,
FOTO: STEPHEN EVEI^sseni
nig rooskleurige toekfkj®!Jji
Voorstellen tot verhogingizende,
het lesgeld, intrekking vJge^eje
studiebeurs als de propetLu u..r
niet in één jaar wordt gel, niet
en heffing van eommeen Dt
rente over de studieschul<£Tkondi
gen ervoor dat aspirant zjcjj
denten zich wel twee keejjben u
denken alvorens de staj.en aar
maken. Anders hun oijg van
wel. •ecteuri
Kieviet. „Ouders die tocmdjta
weinig gemotiveerd zijn zi Hemn
bij een hoger lesgeld makjskou
ker tegen hun kind ze£en
zoek jij maar een baantje^ er
dat geldt ook voor de oL d
van kinderen in het hbj de ou
wetenschappelijk on<^eictueel
Studenten kunnen met j de
enorm bedrag aan st|sdag 2
schuld worden opgezadel^ tegen
het een belemmering vk^g^j^
een studie aan te pakken.|ian(j w
al omdat de arbeidsmarky jn
meer automatisch ifland 0
hbo'er of academicus een de
garandeert". bubliel
uroepen
Mining
SUSKEENWISKE
HET WITTE WIEF
vergroting, grijp je sterk in dat
hele proces in. Het geeft een
enorme onrust. Leerkrachten
worden geconfronteerd met
fusies, afvloeiing, reorganisa
tie. De ervaring leert dat alle
energie daar in gaat zitten en
er weinig fut overblijft voor de
inhoudelijke veranderingen.
Daar kun je niet erg gelukkig
mee zijn", meent Kieviet, die
er aan toevoegt weinig bespa
ring te verwachten van de
schaalvergroting, omdat dit
soort operaties nogal wat kos
ten met zich meebrengen'. „De
buit zal gering zijn".
Basisvorming
Het besluit tot invoering van
de basisvorming had van Kie
viet ook wel op een wat gun
stiger tijdstip gemogen, maar
dan eerder in de jaren zeven
tig, toen heel onderwijsland
discussieerde over de midden
school. Van de oude midden
school-gedachte (alle leerlin
gen gelijke kansen op ont
plooiing) is volgens hem na ja
ren van discussies over de ba
sisvorming weinig meer terug
te vinden. Het ware volgens
hem beter beter geweest als
onder de toenmalige minister
van onderwijs Van Kemenade
de knoop was doorgehakt. „In
de zeventiger jaren waren de
mogelijkheden om een mid
denschool te realiseren veel
gunstiger dan nu, gegeven alle
discussies die er overheen ge
gaan zijn en het armzalige
compromis dat uiteindelijk uit
de bus gekomen is".
Dat er een einde moest komen
aan de discussies is volgens
Kieviet duidelijk. Dat het uit
eindelijke resultaat nogal te
genvalt eveneens. Het pakket
van vakken dat de leerlingen
moeten volbrengen alvorens te
mogen kiezen voor lts, mavo,
havo of vwo (Nederlands, En
gels, Duits of Frans, biologie,
economie, schei- en natuur
kunde, wiskunde, geschiede
nis, aardrijkskunde, techniek,
informatiekunde, beeldende
vorming, gymnastiek en ver
zorging) is volgens de hoogle
raar voor een deel van de leer
lingen van het voortgezet on
derwijs te hoog gegrepen.
Kieviet: „Vraag is of je nu wel
voldoende tegemoet komt aan
de leerlingen die minder theo
retische belangstelling hebben.
Dan heb ik het natuurlijk over
de lbo-groep en de leerlingen
van het individueel beroeps
onderwijs. Daar zijn wel wat
uitwegen voor bedacht, maar
of die voldoende soelaas bie
den waag ik te betwijfelen. Je
krijgt dan toch de situatie dat
leerlingen de basisvorming
niet volbrengen".
Volgens Kieviet lukt het niet
om de vorming van een on
derlaag van zwakke leerlingen
in het voortgezet onderwijs te
voorkomen, en zal het aantal
'drop-outs' toenemen. „Eigen
lijk levert de basisvorming al
leen maar meer narigheid op.
Die onderlaag wordt veel
zichtbaarder nu. Op de lts kun
je ook met een geringe geeste
lijke bagage nog heel goed een
diploma halen. Maar in de
nieuwe opzet wordt van deze
leerlingen een hoger niveau
verwacht. Ik vrees dus dat ze
buiten de boot zullen vallen,
want er zijn nauwelijks nog
uitwijkmogelijkheden voor
zien. De basisvorming is daar
mee gedoemd te mislukken".
Zwarte toekomst
Kieviet voorziet een zwarte
toekomst voor het lager be
roeps onderwijs, ook al omdat
scholengemeenschappen waar
algemeen vormend onderwijs
wordt gegeven er niet veel
voor voelen de lts binnen hun
poorten te halen, hetgeen de
uitvoering van de basisvor
ming een stuk zou vereenvou
digen. Kieviet: „Ouders heb
ben toch het idee dat mavo al
tijd nog beter is dan de lts, dus
die sturen hun kinderen het
liefst naar een scholengemeen
schap voor algemeen vormend
onderwijs. Dat betekent dat
die lts steeds verder wordt uit
gehold. Die komt steeds geïso
leerder te staan". Daarnaast
ziet Kieviet ook nog tal van
problemen van de kant van de
onderwijsgevenden die de ba
sisvorming moeten uitvoeren.
Het werken met kinderen van
uiteenlopende niveaus vraagt
voldoende mate beschikt,
vreest Kieviet. En de motiva
tie om zich die kennis eigen te
maken zou door de jarenlange
miskenning van het beroep
van onderwijsgevende niet erg
groot zijn. Kieviet, samenvat
tend: „Wat de uitvoering van
de basisvormig betreft moet je
nogal pessimistisch zijn. Je
loopt toch het risico dat er
weinig verandert en alles bij
het oude blijft. Dat scholen
vroegtijdig gaan zeggen: dat is
een 'havo'-leerling en dat is
een 'lbo'-leerling.' Nou, dan
heb je dus niks opgelost".
Weinig bemoedigend
De leerlingen die na voltooiing
van de basisvorming uiteinde
lijk terecht komen in een
schoolsoort die doorstroming
geeft naar hbo en wetenschap
pelijk onderwijs, wacht - af
gaande op de plannen van het
duo Ritzen-Wallage - een wei-
Kieviet had
nanciering betreft de
het liefst bij het oude geljjkëif i
„We hadden nooit van z'^r ^et
ven met die basisbeurs mi), dat
beginnnen. De basis|een
kwam vanuit de gedachte (de j
gelui onafhankelijk te i
van hun ouders, maar d(
heid blijkt het niet w
kunnen maken. Men had f
het oude systeem
handhaven, waarbij stud{pgpj'ocj
die het nodig hebben hande
beurs krijgen. De basisbeiw
een geweldige misrekening
Miskend
Toch nog even terug naaT
roep uit het veld om helt
derwijs een tijdje met rij
laten. Kieviet weet dai,
roep i
recht is of i
of die
ning i
daar moet je I
houden"
Onrust in het onderwijs i
bedreiging voor de kw|
van het onderwijs
welbevinden van i
voor de klas, waarschuvj?
hoogleraar. „En de kwa
staat of valt met die ma
vrouw voor de klas. Die
het waarmaken. Als dié
idee heeft miskend te
of niet voldoende
deerd, dan kan dat effectlj
ben op de wijze van ondet
Dan is men niet bereid to
extra stapje. Met dat iru
achterhoofd is het zacht!
zegd erg onverstandig df
korting op de salarissen.^
het onderwijzend persflL
niet ongedaan is gemaakt. ^an_r
wordt nog altijd als eri,
rechtvaardig
1846 -
