Leidse Courant | 1991 | 21 augustus 1991 | pagina 2

b]

.„Russisch-Orthodoxe Kerk steunt Jeltsin

Vrees bij Russische oppositiegroepen

GEESTELIJK LEVEN OPINIE

jn

EeidóaQowuvnt

Afrikaanse moslims tegen
betrekkingen met Israël

KAMPALA Afrikaanse moslims hebben heftig geprotesteerd
tegen het besluit van Nigeria om de diplomatieke betrekkingen
met Israël te herstellen. In een brief van de unie van moslimra
den in Oost,- Centraal en Zuidelijk Afrika (UMCECSA) aan de
Nigeraanse president Ibrahim Babangida wordt de stap bescha
mend genoemd voor het Nigeraanse volk en voor heel Afrika.
Israël voert „een agressieve politiek met als doel de islam uit te
roeien" De unie van moslimraden, gevestigd de Ugandese
hoofdstad Kampala, wordt financieel ondersteund door Libië.

De minister van buitenlandse zaken van Nigeria, Ike Nwackuk-
wu, heeft afgelopen week, na een geheime reis naar Israël, het
herstel van de betrekkingen tussen de twee landen aangekon
digd. Nigeria verbrak, net als de meeste Afrikaanse landen,
twintig jaar geleden de diplomatieke banden met Israël als te
ken van solidariteit met het Palestijnse volk. Intussen zijn enke
le pro-westerse Afrikaanse landen op dit besluit teruggekomen.

WOENSDAG 21 AUGUSTUS 1991

- eid<

Sovjetunie heeft bezoek paus nu harder nodig dan ooit'

Wat ik een goede
patiënt noem is
iemand die, als hij
een goede dokter
gevonden heeft, bij
hem blijft tot hij
dood gaat.

Olivier Wendell Holmes

BUDAPEST Een bezoek
van de paus aan de Sovjetunie
is na de machtsovername door
de conservatieven nog steeds
mogelijk. Misschien wordt dit
bezoek zelfs versneld door de
jongste ontwikkelingen, aldus
kardinaal-staatssecretaris An-
gelo Sodano in een interview
met de Italiaanse radio RAI.

„Ik heb bij al mijn bedenkin
gen de stille hoop dat deze reis
sneller dan verwacht kan
plaats hebben. De Sovjetunie
heeft haar nu harder nodig
dan ooit", zei Sodano. De afge
zette president Gorbatsjov
heeft paus Johannes Paulus II
tijdens hun eerste ontmoeting

in 1989 uitgenodigd voor een
bezoek aan de Sovjetunie.
Lange tijd was er sprake van
dat de paus zijn historische
reis in 1992 zou maken. De
verwezenlijking werd steeds
onwaarschijnlijker omdat de
paus ook de katholieken in de
Baltische republieken en de
Oekraine wenst te bezoeken.
Door de gespannen verhou
ding met de Russisch-Ortho-
doxe Kerk, vanwege haar
strijd met de Oekrains-Katho-
lieke Kerk, is de reis nog on
zekerder geworden.

De paus sloot vrijdag zijn
historische bezoek
Hongarije af met een op-

niet meedoen
sche jacht
welvaart", zi
half miljoen
Heldenplein
„Hongarije is

STEUN VERWACHT VAN WESTERSE LANDEN

GENEVE Patriarch
Aleksej van de Russisch-
Orthodoxe Kerk heeft
dinsdag in Moskou een
oproep gedaan aan de
nieuwe machthebbers om
Gorbatsjov het volk toe te
laten spreken. „Zodat wij
zijn mening over de actue
le ontwikkelingen kun
nen horen."

De huidige situatie „verstoort
het geweten van miljoenen
medeburgers, die zich afvra
gen hoe het zit met de wettig
heid van het 'Comité voor de
noodtoestand", aldus Aleksej.
De Russische president Boris
Jeltsin heeft de patriarch
maandag opgeroepen zijn mo
rele autoriteit in de strijd te
werpen en een bijdrage

i de

de

Vlak voor de aanval op het
parlementsgebouw waarin
Jeltsin zich bevindt, deed de
patriarch een beroep op zijn
landgenoten om alles te doen
om een burgeroorlog te voor
komen. Elk mens die „de wa
pens opneemt tegen zijn buur
man in zijn ziel een ernstige
zonde begaat die hem uitsluit
van de kerk en van God", ver
klaarde de patriarch en hij
voegde daar aan toe dat hij
bidt dat „God ons redt van de
verschrikkelijke zonde van de
broedermoord", aldus Aleksej.
Speciaal tot de soldaten zei hij:
„Ik vraag de soldaten en hun
commandanten zich te herin
neren dat niemand de prijs
mag bepalen of betalen voor
'een mensenleven".

Belangrijke vertegenwoordi
gers van de kerk in Genève

hebben in veel duidelijker be
woordingen de kant van Jelt
sin gekozen als representant
van het verzet tegen het nood-
comité.

De Russisch-Orthodoxe Kerk
is volgens Damaskinos direc
teur van het orthodoxe cen
trum in Genève en 'vader
Aleksander', vertegenwoordi
ger van de Russisch-Ortho
doxe Kerk bij de Wereldraad
van Kerken onder Gorbatsjov
'een teken van hoop' gewor
den. Juist daarom wordt nu
van de kerk verwacht dat zij
voor de vrijheid instaat.

Het is voor de twee Russen
duidelijk dat daarmee voor
Jeltsin wordt gekozen, voor
wiens ambtsaanvaarding patri
arch Aleksei een speciale
kerkdienst liet vieren.

Onder het bewind van Gorba
tsjov kon de kerk uitgroeien

tot „een belangrijke factor in
de geestelijke en morele we
dergeboorte van het land", zo
als Aleksej eens zei. Vorig jaar
alleen al werden meer dan
2.000 nieuwe gemeenten ge
sticht (er zijn er nu 12.000). De
mensen trouwen weer in de
kerk en laten hun kinderen er
graag dopen. De kerk mag er
bij officiële gelegenheden

Damaskinos en Aleksander
hopen dat christenen in heel
de wereld zullen bidden voor
de Sovjetunie. De vertegen
woordiger bij de Wereldraad
hoopt tevens dat de religieuze
groeperingen in zijn land hun
confessionele verschillen even
vergeten en eensgezind optre
den tegen de nieuwe macht
hebbers.

De twee vertegenwoordigers
hebben, net zo min als de We

reldraad van Kerken, geen
contact kunnen hebben met de
leiding van de Russisch-Ortho
doxe Kerk in Moskou. Een of
ficiële reactie van de kerk is
er nog niet. Wel is bekend dat
patriarch Aleksej tot de onder
tekenaars behoorde van een
verklaring waarin kortgeleden
werd opgeroepen tot 'herstel
van de orde'.

Het hoofd van de Russisch-or-
thodoxen in Groot-Brittanië,
metropoliet Anthony, heeft
zijn vrees uitgesproken voor
„de terugkeer naar het klassie
ke onderdrukkende commu
nisme", waarin geen plaats
meer zal zijn voor de pas ver
worven godsdienstvrijheid. Hij
hoopt dat geen enkele wester
se regering tot de erkenning

het
overgaan.

bewind zal

Patriarch Aleksej

Vaticaanse Ostpolitiek in gevaar door machtsovername

Idoor

AART HEERING

De paus loopt tussen een paar klokken door, op weg naar het
plein waar hij de mis zou opdragen. De klokken werden speciaal
gemaakt in verband met het pausbezoek.

FOTO: EPA

ROME Door de onom
wonden steun aan Gorba
tsjov door de paus, op de
laatste dag van zijn be
zoek aan Hongarije, heeft
paus Johannes Paulus II
gisteren een einde ge
maakt aan de afwachten
de houding die het Vati-
caan aanvankelijk innam
na de coup in de Sovjetu
nie.

De paus sprak onomwonden
zijn steun uit voor Gorbatsjov
en uitte de wens dat het „door
hem in gang gezette proces nu
geen neergang zou kennen."
De paus herinnerde aan de
twee keren dat Gorbatsjov
hem in het Vaticaan heeft be
zocht en aan „de oprechte wil
waardoor hij werd geleid" en
zijn „inzet voor het goede".
Tot dan toe had alleen de Va
ticaanse woordvoerder Joa
quin Navarro-Valls met een
verwijzing naar
que van de coupleiders,

in 'ziekte' van Gorbatsjov als
voorwendsel wordt gehan
teerd, de diplomatieke wens
uitgesproken dat „Gorbatsjov
snel volledig moge herstellen".

Begrijpelijk

De bezorgdheid van het Vati
caan is begrijpelijk, want in
haar pas herworven oostelijke
provincies is veel te verliezen.
De tot nu toe zo succesvolle
Ost-politiek kan door de val
van de Russische leider een
zware terugslag krijgen. Ten
minste drie belangrijke pro
grammapunten voor het ko
mende jaar komen nu volledig
op losse schroeven te staan:
het bezoek van Johannes Pau
lus ii aan Moskou; de weder
opbouw van de kerkelijke or
ganisatie in Europees Rusland,
Siberië, Wit Rusland en Ka
zakstan, waar de paus in april
zeven bisschoppen heeft be
noemd; en de teruggave van
kerken en goederen aan de
geüniëerde kerk in de Oe
kraine, die het gezag van
Rome erkent en die in 1946 op
last van Stalin werd samenge
voegd met de orthodoxe kerk.
De coupleiders in Moskou lij

eenheid te herstellen. Dat be
tekent dat zij met kracht op
zullen treden tegen alle centri
fugale krachten.

De katholieke kerk kan ge
makkelijk als zo'n kracht wor
den beschouwd. Zij wordt be
stuurd vanuit Rome, leidde tot
aan het regime-Gorbatsjov een
half-clandestien bestaan in de
Sovjetunie en heeft zich in Po
len als de krachtigste opposant
van het communisme doen
kennen. Dat geldt niet voor de
orthodoxe kerk, die door de
patriarch van Moskou wordt
geleid en waarvan de clerus
zich al sinds het tijdperk van
de tsaren altijd heeft aangepast
bij de wensen van het heer
sende regime. De patriarch die
bij Gorbatsjov vergeefs verzet
heeft aangetekend tegen de
aan de geüniëerden verleende
'gunsten' zou daarom bij de
niéuwe heersers wel eens een
gewilliger gehoor kunnen vin
den. De coupleiders zouden
ook het geplande pausbezoek
als niet-opportuun kunnen be
oordelen, als de paus tenmin
ste zelf nog zou willen komen.

Kerken en
politiek
bieden
petitie aan
bij Sovjet-
ambassade

DEN HAAG Vertegen
woordigers van politieke par
tijen, vredesorganisaties, ker
ken en vakbonden hebben
vanmiddag om twaalf uur bij
de Russische ambassade een
petitie aangeboden waarin on
der meer gevraagd wordt om
de terugkeer van Sovjetleider
Michail Gorbatsjov en vrijla
ting van politieke gevangenen.
In de petitie die onder meer
werd aangeboden door mr.

Glastra van Loon van D66,
Mient-Jan Faber en Jan ter
Laak namens de kerkelijke
vredesbeweging, secretaris ds.
W. van der Zee van de Raad
van Kerken en Karin Adel-
mund van het FNV, wordt
zorg en verontwaardiging uit
gesproken over de ontwikke
lingen in de Sovjetunie. Ge
zegd wordt dat dictatuur nooit
een oplossing is om de proble
men de baas te worden. Ver
wezen wordt naar de uitspra
ken van democratische groe
peringen in de Sovjetunie die
tevens vrezen dat de contacten
en en samenwerking met het
Westen worden affgebroken.

BENOEMINGEN

Tiel(Ziekenhuis Rivierenland)
der Wal te Vianen die deze benoe
ming heeft aangenomen. Benoemd
tot vicaris te Deventer(per 1 septem-

Gereformeerde Kerken vrijgemaakt

Beroepen te Sneek-Koudum P.F.
Messelink, kandidaat te Enschede.
Beroepen te Bllja-Holwerd P.F. Mes-

MOSKOU De leden
van de Russische demo
cratische oppositiegroepe
ringen zijn zeer aangesla
gen door het nieuws van
de staatsgreep. Bij die
groepen heerst angst dat
ze spoedig zullen worden
opgepakt.

Dit meldde gisteren een Pax-
Christi-delegatie onder leiding
van secretaris Jan ter Laak die
vorige week in Moskou een
bijeenkomst hebben bijge
woond van Europese vredes
groepen. Volgens een ander lid
van de delegatie, Joof van
Keulen, zijn ze.de laatste jaren
allemaal uit hun schuilplaat
sen gekomen en zijn hun
adressen dus bekend bij de
KGB. Van arrestaties is Van
Keulen echter niets gebleken.
De Pax Christi delegatie werd
net als de meeste Russen ver
rast door de staatsgreep. Vol
gens Eric de Rijk had Tair
Tairov van het Russische
voorbereidingscomité dat de

vredesbijeenkomst in Moskou
had georganiseerd, al gezegd
dat er binnen enkele dagen
een staatsgreep werd ver
wacht, maar aan dit nieuws
werd weinig waarde gehecht.
Ook aanhangers van het vori
ge week afgetreden Politburo-
lid Jakovlev hadden op de
vredesbijeenkomst voor een
machtsgreep door de ortho
doxe communisten gewaar
schuwd.

Toen Ter Laak maandag een
aantal tanks op het Rode Plein
zag, dacht hij aan een filmop
name. De dag daarvoor waren
die namelijk ook op het plein
gemaakt.

Volgens Ter Laak zijn de in
woners van Moskou zeer ver
deeld over de staatsgreep. Ve
len hebben geen enkele bood
schap aan Gorbatsjov onder
wiens regime de voedselsitua
tie dramatisch is verslechterd.
Ze willen gewoon brood op de
plank zien, aldus Ter Laak.
Volgens hem zullen de macht
hebbers heel sluw willen in
spelen op de basisbehoeften
van de bevolking, bijvoorbeeld
door de voedselvoorziening in
de hoofdstad aanzienlijk te
verbeteren. Daarmee zouden

Een inwoner van Moskou probeert te debatteren met jonge sol
daten die de Gorki Straat in Moskou hebben afgezet.

FOTO: AP

MOEIZAME ZOEKTOCHT NAAR CONFESSIONELE IDENTITEIT

„Nationalisme Oosteuropese kerken gevaarlijke zaak'

GENEVE In enkele
Oosteuropese landen zijn
de kerken volledig ver
strikt geraakt in nationa
listische bewegingen en
het streven naar onafhan
kelijkheid. Dat vindt Götz
Planer-Friedrich, die bin
nenkort aftreedt als stu
diesecretaris van de Lu
therse Wereldfederatie.

De kerken zijn, in de voor hun
nieuwe situatie van gods
dienstvrijheid, op zoek naar
hun confessionele identiteit.
Die mag echter niet met natio
nale identiteit worden ver

ward, zo waarschuwde Planer-
Friedrich in een verwijzing
naar de kerken in Joegoslavië.
Zowel de kerken als de volke
ren daar moeten inzien dat na
tionalistische neigingen
'anachronistisch' zijn.

De uit de DDR afkomstige
theoloog, die directeur van de
Evangelische Akademie van
Thüringen wordt, pleit in een
afscheidsinterview voor een
'Europa van de regio's', waar
bij nationale groeperingen een
beperkte mate van zelfbestuur
krijgen. Basken, Ieren of
Kroaten moeten worden be
vrijd van de 'druk van de ho
mogeniteit'.

De oecumenische en confessio
nele organisaties hebben tot
dusver het probleem van het
nationalisme verdrongen. Ze
hebben de illusie gehad dat dit
vraagstuk definitief voorbij
was en dat de wereld slechts
in twee blokken behoefde te
worden ingedeeld. Nu worden
de Lutherse Wereldfederatie
en de Wereldraad van Kerken
overvallen door het nationalis
tische streven van sommige
lidkerken die in Joegoslavië
en in de Sovjetunie de natio
nale politiek van hun repu
bliek steunen. Hierdoor is de
oecumenische samenwerking
schade toegebracht, aldus Pla
ner-Friedrich.

Als mogelijke oplossing voor
de oecumenische conflicten in
Europa pleit de theoloog voor
het samenroepen van een Eu
ropese christelijke synode, die
in tegenstelling tot de
bestuursorganen van de oecu
menische organisaties wél
bindende besluiten voor de
kerken kan nemen. In zo'n
kerkelijk parlement zouden de
kerken een hogere prioriteit
moeten toekennen aan Europa
dan aan de eigen

Een Europese synode zou ook
moeten proberen de kerken
het nationalisme uit het hoofd
te praten, aldus Planer-Frie
drich.

roep aan het land om zich te
bezinnen op zijn christelijke
wortels. De Hongaren moeten

de „egoïsti-
ar individuele
hij tegen een
ïensen op het
Budapest,
an het ontwa
ken; het land wordt niet be
dreigd door vijanden van bui
ten en heeft nu de unieke ge
legenheid het door de voorva
deren gebouwde huis in Euro
pa te stutten", zei Johannes
Paulus. Alleen christelijke
waarden vormen volgens de
paus „een solide basis voor een
waarachtig menselijke cul
tuur".

COMMENTAAR

Bolsjewistische demonen

1NHE

itraf rr
g{ or nad

EvEN zag het er afgelopen nacht rond half één Nederlandse
naar uit dat de televisiebeelden uit Moskou een getrouwe kopie i eft de
den tonen van de mensonterende gebeurtenissen twee jaar gele nk 1
op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking. Tanks en pantser straf
gens vermorzelden daar op 4 juni 1989 letterlijk een volksopsU l hert
De Sovjet-tankcommandanten bleken echter minder geïndot
neerd dan hun Chinese collega's en hielden gelukkig in, toen dui re)
lijk werd dat de massa van geen wijken wilde weten.

GlSTEREN plaatsen we in deze kolom nog
de zin dat de rechtse coup tegen Gorbatsjov gedoemd
ken. Sindsdien is de kans dat het Comité voor de Noodtoest
greep krijgt op de situatie in Moskou, laat staan op die in de gel
USSR, alleen maar kleiner geworden. Daarmee is nog niet g
dat Gorbatsjov en Jeltsin weer terug aan de macht komen. De
ontreddering van het land is alleen maar groter geworden.

BLIJFT ondertussen de vraag of het vrije en democratische
ten Michail Gorbatsjov op zijn moeilijke en steile klim naar de p
strojka en de glasnost wel voldoende geholpen heeft. Het is
velende, want moeilijk te beantwoorden vraag. Ondanks
Gorbatsjov blijft het bolsjewistische machtscentrum in Moskou
vandaag nog een labyrint, waarin zelfs doorgewinterde Sovjel
perts wel eens verloren lopen. Al generaties lang, zowel onder
Tsarenrijk als onder het communisme, bekwamen de Russische
ders zich in het camoufleren van hun politieke zetten. Allengs
het zelfs grootmeesters in die vaardigheid geworden.

Is het antwoord op de hierboven gestelde vraag ja, dan heeft
Westen een historische kans laten liggen om het beleid van
tsjov onomkeerbaar te maken. Maar het blijft moeilijk aan te
dat Gorbatsjov het met méér financiële hulp en méér voedsel
Westen langer had kunnen volhouden. Het had misschien de
storting van zijn aanhang en populariteit bij de doorsnee-Russen
kunnen afremmen. Maar het is twijfelachtig of meer hulp had k
nen voorkomen wat zich nu met hem afspeelt.

In deze militaire staatsgreep gaat het uiteindelijk om veel m|jgTE]
Gorbatsjov was begonnen aan een fundamentele hervorming
het Sovjetimperium. Hij was op zoek naar een socialisme met
democratisch hart, dat haaks staat op de communistische en w;
lijke toepassing van het marxisme-leninisme. Hij verwijderde
van een totalitair regime, dat geen enkele menselijke gelaatst
vertoonde, omdat het alle middelen waarover een militaire di
tuur beschikt hanteerde om met de knoet te regeren.

one
ddelb
id-Wc
dee
ïft ui
rela
lengt
het o

Evenzeer is het de vraag of
het nieuwe regime de op 1 ja
nuari van dit jaar in werking
getreden wet op de godsdienst
vrijheid ongemoeid zal laten
en of zij de organisatie van de
pas weer in ere herstelde bis
dommen ongehinderd zal la
ten plaatsvinden. En tenslotte
is het niet zeker of de Russi
sche bisdommen nu nog zullen
kunnen deelnemen aan de
speciale aan Oosteuropa gewij
de synode, die medio novem
ber in het Vaticaan wordt ge
houden.

De pauselijke vertegenwoordi
ger in de Sovjetunie, aartsbis
schop Francesco Colasuonno,
heeft onmiddellijk na het be
richt van de staatsgreep zijn
vakantie in Italië onderbroken
om naar Moskou te vertrek
ken. De ironie wil dat hij juist
dezer dagen de ambassade van
het Vaticaan in Moskou offi
cieel in gebruik had zullen ne
men. Maar voorlopig zal Cola
suonno weinig anders kunnen
doen dan zijn superieuren over
de ontwikkelingen informeren
en via informele kontakten
proberen de dialoog toch nog
gaande te houden.

De militairen, de staatsveiligheid en de ambtenaren
me, kortom, de vazallen van het Kremlin, voelden zich in to< kten,
mende mate bedreigd in hun macht en de daaruit voortvloeie g(
voorrechten Zij die geen tegenspraak duldden, moesten die
gaan. Zij konden niet langer naar eigen believen en zonder
woording te moeten afleggen, degenen die opkwamen vc
draagzaamheid, pluralisme en vrije meningsuiting opsluiten of
de weg ruimen. Door Gorbatsjov uit te schakelen wilden z<
ces stoppen en aantonen dat de echte macht in de Sovjetuni

"ftziek
gere

deeldi
Liane
hiarth i

blijven van het leger, de KGB en de partij-apparatsj aje
die weten waar Abraham de kaviaar en de wodka haalt, en
de rij hoeven te staan voor wat schamele kledingstukken
homp brood.

dat di
word
jke vt
onderj

In hun ogen was Gorbatsjov een staatsgevaarlijke contra-revoli|er
nair. Door aan nieuwe politieke structuren te werken me
autonomie voor de republieken, door de staatseconomie i
vrije markteconomie om te buigen en sommige democratische r<r J

vrijheden in ere te herstellen, was hij de ondergraver
hun alleenheerschappij. Gorbatsjov werd enkel gesteund door d( ei
telligentsia. Maar die is te klein in aantal. Tijdens zeventig jaar c
werd haar stand drastisch uitgedund. Gorbatsjov kon
op haar grote morele steun rekenen. Maar die volstond
het hem te laten lukken het starre communisme uit zijn h

tillen. |la,

in di

De hervormer Gorbatsjov, de Peter de Grote van de twin
eeuw, had af te rekenen met de demonen van het verleden: de
cratie, het collectivisme, immobilisme en gebrek aan verantwo
lijkheidsbesef en initiatief. Gorbatsjov is op de tegenstand gesti
van deze bolsjewistische demonen, die voortleven in het leger
staatsveiligheid en partij. En daarop is hij uiteindelijk ook vastg

thodoxe kerk het feest van de
Transsubstantiatie (de gedaan
teverwisseling van de Heer-
Jgevierd. De Russisch-ortho-
doxe kerk zal volgens Ter
Laak duidelijk de nationalisti
sche kaart willen spelen. In
zijn contacten met priesters
van deze kerk heeft Ter Laak
gemerkt dat de katholieken er
bij de orthodoxen zeer slecht
op staan. Katholieken worden
in een adem genoemd met jo
den en vrijmetselaars. De Rus
sisch orthodoxen zijn bang dat
de RK kerk de Russisch ortho
doxe kerk als het ware zal leeg
zuigen. De Grieks orthodoxe
kerk in de Sovjetunie is name
lijk geünieerd met de RK
kerk. men vrees dat men op
nieuw een groot aantal kerken
zal kwijtraken net zoals dit het
geval is geweest in de Oe
kraïne.

De Russisch orthodoxe kerk is
uitermate huiverig voor oecu
menische contacten. Alleen
door haar lidmaatschap van de
Wereldraad van Kerken heeft
ze die contacten nog. dat is
volgens Ter Laak ook de re
den dat de Wereldraad zo om
zichtig reageert op de ontwik
kelingen in de Sovjetunie.

Religieuze 'kunst'
in Bijbels Museum

AMSTERDAM Het Bijbels
Museum in Amsterdam wil
volgend jaar een expositie op
zetten, waarin religieuze kunst
met een kleine 'k' voorop staat.
Iconen, beeldjes, borduursels,
tegeltjes, alles wat maar te ma
ken heeft met bijbelse voorstel
lingen is welkom bij het mu
seum. Met de expositie 'Al is
het geen Rembrandt' wil het
museum in het Rembrandtjaar
1992 de kunst met een grote K
uitdagen door de kleine kunst
in huis te halen. Het museum
wil de objecten voor de ten
toonstelling van particulieren
lenen. Wat ook maar los of
vastzit, staat of hangt is bij het
Bijbels Museum welkom. Geiï-
teresseerden kunnen bellen:
020-6242436.

fieidacSou/ia/nt

Uitgave

Telefoon:

Telefax

Postadres.

Telefoon
Telefax:
Postadres

Omgev
drs R

Sport L

Apothekersdijk 34, I

Westerp
iel

122 244
Postbu:
Koopm
070-3
070 - 3906 7

070-3190 933.
070-3906 717.

Postbus 9, 2501 CA Den

9, 2288 BC Rijswijk.

I Leur

>f, M Kroft, T F
i (tel. 071 - 14*

4 047): R. Kleijn (chef), f

t Herpen (chef), F. Bul

e (tel [phone]):

Sport algemeen (tel 070 - 3190 826) F Werkman (chef), F
D Kiers. R Langeveld, drs H -F Ruijl

Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator). B

Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835) L Kooistra, drs P va

Foto (tel 070 - 3190 838) M Konvalinka (chef). S Evenhu

Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch Bels (chef), A de Bruijn
B Hermans. J Hofmeester. C de Kier, H Nieuwmans. H.

Redactie-secretaresse (tel 070 - 3190 819): T Kors.

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied,

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, ee
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlar
Belgie De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs K. Swiers en M va
Ven De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hout (chef), H Bijleveld, D
land, P Koopman, D van Rietschoten en K van Wees

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus,

- de volgende correspondenten in het buitenland S. Akkerman (Praag).

drs D J van den Bergh (Peking), drs. H Botje (Tunis), A. Courant (Athene)
R Hasselerharm (Johannesburg), T Heard (Kaapstad), drs A Heenng (Ror
it (Parijs). M. de Koninck (Washington), H Kuitert (Nieuw Delhi),
amp (Sao - - --

DeL

e Coura

Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrado)

ing Pers Unie de exclusieve vertaal-

Abonnee-service

Telefoon 071 - 313 677 op n

Nabezorging

Telefoon: 071 - 122 248 op n
15.00 uur.

Abonnementsprijzen (inclus

aling per acceptgirc
onnementsgeld die

n 08 30 tot 17.00 u
n 18 00 tot 19.00 u

78,60
n voldaan

«ijk 070 - 3902 702.

Bankie

AMRO
POSTBANK NV 663 050

AMRO BANK NV 473 575 515

OC

de krj
jeïnvli

VTE

OC

dt geb

Roi>nd En
hebb.
ïlal ze
ibicdin;
•l even

n 3,9'

chic ro

6 stuk

ASP/