„Laat McCarthy
met rust!"
PvdA en het ontbrekefÜli
van crisismanagement;
£e*dóe<2ou/iant
OPINIE
Lezersservice
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
CHINA
rMTiw
ZATERDAG 10 AUGUSTUS 199
Na vier en een half jaar als gijzelaar te zijn vastge
houden in Libanon, werd Brian Keenan vorig jaar
augustus vrijgelaten. Hij beschrijft de vervreemding
die hij voelde na zijn vrijlating. De aandacht van de
media kan, bovenop de problemen van het dage
lijks leven, de eerste weken tot de pijnlijkste van de
hele gijzelingsperiode maken. De pers moet de af
gelopen donderdag vrijgelaten gijzelaar John
McCarthy daarom met rust laten opdat hij zichzelf
kan terugvinden, aldus Keenan.
EX-GIJZELAAR BRIAN KEENAN
CIENh
Jffelijki
iet Belj
met
Brian Keenan omhelst zijn zusters nadat hij vier jaar als
Lang voor ik Belfast verliet,
had iemand ergens op een
muur de treffende woorden
gespoten: „Is er leven voor de
dood in een plaats als deze?"
Ik heb vaak aan de humor van
die tekst moeten denken toen
ik diezelfde gevoelens bij me
zelf diepgravend onderzocht.
Hoewel ik in fysieke en geo
grafische zin ver van de
Noordierse omstandigheden
verwijderd was, voelde ik mij
zeer innig en diep verbonden
met de algemene strekking
van deze woorden.
In mijn verklaring voor de
pers in Dublin Castle vlak na
mijn vrijlating beschreef ik
een gijzelaar als een 'mutant'
en nu onderga ik nog steeds
een gevoel van vervreemding;
mijn zelf is slechts een waar
nemer. Dit gevoel van verwij
dering is echter geen afwij
zing, maar eerder een innerlij
ke dwang, een zelf gewilde af
wending. Een mens probeert
vat te krijgen op zichzelf, zich
zelf te sturen of bij te sturen.
Deze sturingsdwang lijkt geen
uitingsmogelijkheid te hebben
in de wereld waarnaar ik ben
teruggekeerd.
Soms lijkt het alsof de liefde
en warmte waarin ik word ge
huld door vrienden en familie
een soort broeikas van ver
plichtingen is, zowel persoon
lijke als openbare. Ik was hier
niet op voorbereid en vind het
ontzettend moeilijk hiermee
om te gaan. Door deze psycho
logische, emotionele en sociale
temperatuurverandering
van vries- naar kookpunt -
wordt de persoonlijkheid uit
zijn evenwicht geslagen en een
betekenisvolle respons op de
wereld moeilijk.
Hierbij komt nog de druk van
de pers en het publiek om ant
woorden, interviews, commen
taar op gebeurtenissen met de
ogen van de wereld op je ge
richt. De voorwaarden van de
vrijheid maken het geen vrij-
zijn, maar een andere, nog
veeleisender gebondenheid.
De constante gedachte dat ik
zoveel mensen zoveel ver
schuldigd ben, gaat gepaard
met onredelijke schuldgevoe
lens en medelijden ten opzich
te van degenen die zijn achter
gebleven. Dit vreet aan me en
maakt mij tot een gevangene.
Ik kan niet denken aan zelf
ontplooiing.
Hardnekkige zorg
Een andere, onverwacht hard
nekkige zorg is het effect dat
mijn vrijlating heeft op mijn
familie. Mijn zussen Elaine en
Brenda zijn mij zeer lief. Voor
hen is het proces van terug
trekking en aanpassing pijnlijk
en verwarrend, en het weer
spiegelt het mijne in veel op
zichten. Na vier en een half
jaar van onophoudelijk cam
pagne voeren, van reizen van
continent naar continent om
mijn zaak onder de aandacht
te brengen, is nu hun werk
voor mij, dat zo lang ieder uur
van de dag in beslag heeft ge
nomen, abrupt tot een einde
baatzuchtig enthousiasme
heeft die verandering zich niet
openlijk voltrokken, maar on
bewust.
In de familiekring hebben we
een gecompliceerd en behoed
zaam kennismakingsspel ge
speeld, vol angst, verwarring
en liefde. Maar we tasten rond
in onze eigen, afzonderlijke
duisternis en botsen onvermij
delijk, verwondend en gewond
rakend, zonder het hoe of
waarom te begrijpen. De wens
om hen te beschermen botst
met hun begrijpelijke verlan
gen hun broer te bezitten. We
hebben nog niet dat samen
gaan van hart en ziel bereikt
dat ons in staat stelt lief te
hebben en te laten gaan.
Deze persoonlijke verwarring
gaat gepaard met een meer
openbare. We worden overal
achtervolgd door de pers en de
media. Ik probeer om te gaan
met de paradox dat ik een pu
blieke figuur ben terwijl ik er
wanhopig naar verlang on
zichtbaar te zijn. Tegelijkertijd
probeer ik om te gaan met een
diepgevoelde morele en emo
tionele verantwoordelijkheid
ten opzichte van de andere gij
zelaars.
Ik bestook mezelf constant
met vragen. Wanneer moet ik
praten? Met wie? Hoeveel kan
ik zeggen? Wat zal helpen? En
het belangrijkste, wie kan ik
vertrouwen? Het vinden van
een nieuwe, betekenisvolle en
scheppende vertrouwensrela
tie met de wereld is misschien
wel het probleem dat ik het
meest intens ondervindt.
We hopen allemaal vurig dat
die mannen spoedig bij ons
zullen zijn. De langdurige ver
dorvenheid waaraan wij wer
den blootgesteld doet het on
derscheid van persoonlijkheid
vervagen. Een dergelijk isole
ment maakt iedereen gelijk.
Alle angsten worden gedeeld.
Hoe we daarmee na de vrijla
ting omgaan kenmerkt de ver
schillende wezens die we uit
eindelijk toch zijn of verkozen
te worden.
Iedereen zal natuurlijk gecon
fronteerd worden met zijn ei
gen openbare en persoonlijke
problemen. De vele vragen die
worden gesteld over Terry
Waite in combinatie met de
het gebrek aan initiatief van
de Britse regering zullen on
vermijdelijk tot gevolg hebben
dat hij, wanneer hij tenslotte
wordt vrijgelaten, in het mid
delpunt van de belangstelling
van de media en het publiek
zal komen te staan.
Waar gaat het hier om? Niet
alleen om de medelevende re
habilitatie van een man. Zijn
wij als verantwoordelijke
menselijke wezens die niet
kunnen weten hoeveel angst
en pijn hij heeft doorstaan, nog
gezwegen van de enorme trau
matisering, niet verplicht om
deze man en andere vrijgela
ten gijzelaars met rust te laten?
Opdat zij hun eigen middelen
tot zelfgenezing kunnen vin
den?
Enige tijd geleden sprak ik
met het subcomité voor de
mensenrechten van het Euro
pese Parlement. Ik stelde de
mensen deze vraag. Hoe kun
nen we spreken van mensen
rechten als we die niet als sa
menleving in praktijk bren
gen? Is het achtervolgen van
mensen die nog niet tegen het
sociale leven opgewassen zijn
niet een vorm van wreedheid?
En een des te verwerpelijker
wreedheid omdat zij wordt be
gaan onder het mom van mo
raliteit en het zoeken naar de
waarheid?
Wat voor vragen er ook zijn,
hoe groot de behoefte om te
weten ook is, dergelijke zaken
moeten wachten tot voormali
ge gijzelaars zichzelf weer vol
ledig kennen en voelen dat zij
hun plaats in de wereld heb
ben teruggevonden.
In een brief aan de pers heeft
Jill Morell, de vriendin van
John McCarthy, een aantal
problemen geschetst die vrij
gelaten gijzelaars ondervinden.
Het is mogelijk dat een gijze
laar weer moet leren lopen na
vastgeketend te hebben geze
ten aan de radiator. Hij kan
problemen hebben met zien na
jaren zonder een glimpje dag
licht, of zijn stembanden over
belasten wanneer hij probeert
gewoon te praten na jarenlang
te hebben gefluisterd. Al deze
fysieke problemen en meer
kan ik bevestigen: kleine din
gen die gezamenlijk een frus
trerende lijst van tekortko
mingen vormen. Het is moei
lijk lang achtereen schoenen te
dragen, omgaan met geld is
vreemd en gecompliceerd.
Het spellen van eenvoudige
woorden is soms onmogelijk.
Wanneer iemand me vraagt
iets op te schrijven, zoiets een
voudigs als een handtekening
bijvoorbeeld, ondervind ik
soms een geestelijke blokkade.
Dan word ik woedend en ver
legen, hetgeen het simpele
verzoek nog meer compliceert.
Ik merk dat ik niet in staat
ben me langer dan twintig mi
nuten op groepsgesprekken te
concentreren. Als twee of drie
mensen tegelijk tegen me pra
ten ben ik na die korte tijd
niet meer in staat hun gesprek
te volgen. Dan krijgt een ver
gelijkbaar gevoel van frustra
tie en verwarring vat op me.
Wat de fysieke kant betreft,
veroorzaakt een plotseling
verrijkt dieet in de eerste
maanden ernstige problemen.
De spijsvertering is een derge
lijke variatie ontwend en een
gemakkelijke en frequente
toegang tot de wc is van essen
tieel belang.
Ik zou de lijst nog veel langer
kunnen maken, maar dat is
hier niet mijn doel. Ik sta ach
ter het protest van Jill Morell
over de gevoelloosheid en ba
gatellisering in sommige pers
commentaren. Ze heeft echter
ook op een ander, diepere ma
nier mijn sympathie. Haar
constante, vastberaden pogin
gen om het lijden van de Brit
se gijzelaars onder de aandacht
van het publiek en de regering
te brengen heeft ook van haar
een publieke figuur gemaakt,
net zoals van mijn zussen.
Daarom vrees ik dat een goed
bedoelend, maar niettemin on
gevoelig pers- en mediacircus
haar bij de vrijlating van John
McCarthy met niet aflatende
ijver zal bestoken. Dergelijke
acties van de pers brengen ex
tra problemen en frustraties
met zich mee die geen deel
zouden moeten uitmaken van
de terugkeer van een mens
naar het leven.
Als de laatste man die met
John heeft gesproken voor zijn
vrijlating, en als iemand die
hem uitzonderlijk goed kent,
kan ik de media zeggen dat
John geen circus op zijn hielen
wil. Uit naam van het fatsoen
en uit mededogen met John
McCarthy, zijn vrienden en
vooral zijn familieleden, die
genoeg hebben geleden, moet
ik de pers doordringen van de
noodzaak hun activiteiten te
matigen en met terughoudend
heid en menselijkheid te han-
De vreemde paradox van de
situatie is dat wij, die zoveel
tijd alleen hebben doorge
bracht, bij onze vrijlating nog
steeds wanhopig de behoefte
gevoelen om alleen gelaten te
worden. We moeten, geleide
lijk en in alle rust, onze won
den likken en laten genezen.
Wij hebben allemaal stilte en
rust nodig om onszelf terug te
vinden, om ons terug te vin
den in een waardevolle en be
tekenisvolle rol in de wereld.
De snelheid waarmee je ge
ruchtenstromen indamt, het
zelfvertrouwen dat je toont
aan eigen medewerkers en de
verve waarmee je gedane keu
zes verdedigt, zijn bij een crisis
van levensbelang. Dat is les
één van de cursus crisismana
gement voor beginnende poli
tici.
Het lespakket geeft ook een
paar voorbeelden, waarmee de
ontluikende ideologische ma
nagers aan de slag kunnen. En
omdat geen enkele cursist be
hoefte heeft aan onwaarschijn
lijke crisisscenario's zijn de
voorbeelden treffend gekozen.
Na lezing van de casus (de
probleemstelling) mogen de
deelnemers oplossingen aan
dragen. Vandaag een voor
beeld dicht bij huis:
1 augustus 1991: Partijsecreta
ris Alard Beck is terug van va
kantie en hij klinkt opgewekt.
Journalisten staat hij graag te
woord. „Zeker, we hebben het
verzoek gekregen om een par
tijraad te houden. Er komt be
slist een partijraad en onze
voorzitter Marjanne Sint is na
tuurlijk aan het terugkomen".
3 augustus 1991: Partijsecreta
ris Beck belt voor de tweede
achtereenvolgende dag het ge
heime privé-nummer van
Marjanne Sint. Een oneindig
aantal keren gaat de telefoon
over, maar ze neemt niet op.
Morgen nog maar eens probe
ren.
5 augustus 1991: Partijsecreta
ris Beek krijgt opnieuw jour
nalisten aan de lijn die bang
zijn dat ze hem een paar dagen
geleden verkeerd begrepen
hebben. Marjanne Sint zou
toch thuiskomen? Maar er is
niks aan de hand. Beek: „Wat
hebben jullie toch vandaag?
Sint is nog steeds aan het te
rugkomen. Hé jongens bedenk
eens iets leukers in de zomer
vakantie en gun haar die rust
toch".
7 augustus 1991: Partijsecreta
ris Beck belt journalisten spon
taan op. „Waarom willen jullie
toch zo graag weten waar Sint
blijft? We hebben toch een pri
ma vice-partijvoorzitter (Frits
Castricum) die de kar trekt?".
9 augustus 1991: Partijsecreta
ris Beek gooit ontredderd de
hoorn op de haak na de zo
veelste poging Marjanne Sint
thuis te bellen. Hij weet het
ook allemaal niet meer. Hij
weet niet waar ze was, wat ze
doet en nog belangrijker
hij weet niet eens wanneer ze
thuiskomt. De partijraad komt
er wel, maar de datum is nog
onbekend. Hij heeft de overge
bleven bureaustaf dringend
aangeraden daar zolang moge
lijk mee te wachten. „We
moeten de zaken door-en-door
voorbereiden, want anders
heeft zo'n bijeenkomst hele
maal geen zin".
Tot zover dit voorbeeld van
crisismanagement.
Nu zouden de cursisten zich
beslist gierend van de lach op
de knieën hebben geslagen in
dien ze niet zelf lid van de
partij waren geweest. Het eer
ste partijlid dat reageerde
sloeg meteen de spijker op zijn
kop. „We hebben hier te ma
ken met een ernstig tekort aan
betrokkenheid en bevlogen
heid van de partijvoorzitter".
Het antwoord komt van Bert
Middel (39), politicoloog en
PvdA-fractiewoordvoerder
over het heikele punt van de
wao. De „coming man" van de
fractie steekt deze week gedu
rende vier pagina's zijn nek
uit in het weekblad HP/De
Tijd, maar hij heeft er onmid
dellijk spijt van. Daags erna
herroept hij de suggestie dat
hij van zijn partijvoorzitter af
In een organisatie waar de in
terne spanningen tot een
kookpunt komen, waar de le
den bij honderden tegelijk be
danken, waar dagelijks topbe-
raad nodig is en waar een par
tijsecretaris met kletspraatjes
de journalisten buiten de deur
moet houden, daar mag een
voorzitter niet afwezig zijn. Ie
dereen is het er over eens, dat
de partijvoorzitter ongelooflijk
faalt op een cruciaal punt in
de partijgeschiedenis.
Oplossingen
Maar bij crisisbeheersing hoort
niet alleen een sterke leiding.
Er moeten ook oplossingen ge
vonden worden. En daar is
Middel vooralsnog niet erg in
geslaagd. Hij pleit voor een
grote persoonlijke betrokken
heid van de PvdA-politici bij
de wao-problematiek. Dat is
namelijk de enige mogelijk
heid om de traditionele achter
ban waar het vuur van de
arbeidersstrijd nog leeft te
behouden.
Maar Middel vervolgt in één
adem: „De PvdA gaat teveel
van het ene in het andere ui
terste". „De PvdA moet niet
als een gek naar dat midden
hollen". „De PvdA moet de
traditionele achterban vast
houden". „De PvdA moet de
kinderen van arbeiders die
hebben mogen doorleren bij
D66 terughalen". Die vier uit
spraken zouden voor hetzelfde
geld kunnen komen van vier
verschillende partij-aanhan
gers.
Middel wil vier richtingen te
gelijk op en dan krijg je nooit
de wind in de zeilen. Eigenlijk
weet niemand in de partij op
welke koers de sociaal-demo
cratie precies moet liggen. Ge
lukkig weet Middel wel van
waaruit de PvdA vertrokken
is (en daarmee heeft hij voor
sprong op collega's), maar
waar het schip moet aanlan
den (en niet stranden), staat
ook hèm niet duidelijk voor de
geest.
fers in
»ns doi
Wie aan de PvdA cfcft hij
denkt aan het verdejen gec
vraagstuk van econoni heeft
groei, inkomenspolitiek /alenci
daaraan gekoppelde niïzit inn
ringsgedachte waar \fie Var
Joop den Uyl zo'n warm jegens
stander van was. Maar vqbben i
'oude' inkomenspolitiek verkl
niet veel kiezers meer w
De groep gestudeerde k| -jj
ren van arbeidersgezifer li
waar Middel het over heef
Almere-socialisten die
D66 lonken) wil in tijdeiL.
bezuiniging alleen nog
de welvaart op zijn minst
houden. Er is wat hen be
al genoeg verdeeld. laar
Hier komen de opvattr
van partijleider Kok in b
Hij is zoals wel word|T/DA
suggereerd niet ondeijk lei<-
juk van Lubbers Co doi Hezb
gaan, maar steunt de hu)dlaha
aanpak volledig. Kok willed al
tonen dat socialisten ook PJ te
nen zorgen voor een veM ëe'
woorde economische wel\de ho
die bovendien eerlijk verd Lib
wordt. Daarvoor is een je ze
sociaal stelsel nodig, dat pgePa*
bruik ontmoedigt en niden e
zwaar drukt op de econcb ^u.'
Dat is weliswaar hard, n'n Li
tenslotte toch verdedig! vrt!
meent Kok. an J
derda
Geen moed a^s
Alleen is verzuimd die b icele^'
schap met verve uit te dra^g
En in dat opzicht heeft Mijn
een pijnlijke plek blootgejweed
Nieuw beleid slaagt alleeijoajs
de hele partij er achter
staan. En zover komt hei dam{
leen als de partijvoorz/part
daaraan leiding geeft. >n roj
Met de inzichten van KoLactj
Marjanne Sint het overi^ordt
volledig eens. Zo zei ze ^oi
Trouw van 11 april dit j groe
dat de PvdA de strijd nieL^rjj,
macht van de verwoij twe
rechten nog niet aandurft. !g er
lef moet de partij opbrenyen
verklaarde ze. Vervolgens heeft
wijt ze in datzelfde artikel^ WQ.
haar fractie de ombuigingeijeuw
de Tussenbalans te we'vrdjcc
heeft uitgedragen als PV|heeft
beleid. De vraag bestaat o^p
die kritiek ook op zichzem^^j,
trekt, want die ondersteuning
moet nu juist van haar konxu ifi
Zij zou de PvdA-koers ,e
Kok met overtuiging mo(c^e
uitdragen. Daarvoor ontbrdaTmn
blijkbaar de moed. Ste-
nog, de partijvoorzitter
breekt in eigen persoon.
Misschien komt ze nu te lf'ï
Jeruz
van
.lister
-7 i 1 Ben
Ze keert terug van vaka^ de'
en ziet iedereen zijn eijja}es|
koers varen. Nu kan ze weien c
anders doen dan de partij ri ze
alle vier windstreken
Middel tegelijk te leiden. gejjj^
is de
rinenl
(Hildebrand Bijleveld is paf^g
mentair redacteur van d
krant).
e uitv
jvordi
BRIEVEN VAN LEZERS
Brieven graag kort en duidelijk geschreven
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten
bf
aansl
H«
Dodenherdenking (1)
De Stichting Japanse Ere
schulden roept een ieder op
zijn/haar individuele bijdrage
te leveren tot een waardig eer
betoon aan onze geliefde ge
vallenen op donderdag 15 au
gustus aanstaande.
Het bestuur van de stichting
vertrouwt er op dat met aller
medewerking deze herden
king op een indrukwekkende
en waardige wijze kan plaats
hebben.
Het bestuur van de Stichting
Japanse Ereschulden,
DEN HAAG
Dodenherdenking (2)
Aan alles komt een einde en
elk einde maakt het mogelijk
om altijd weer opnieuw te be
ginnen. Maar wat achter ons
ligt kunnen of willen we zel
den vergeten. Omdat het erva
ringen zijn geweest, die ons le
ven hebben gevormd, vernield
of juist verdiept. En omdat wij
niet vergeten, hebben wij be
hoefte om samen te komen,
erover te praten of erover te
zwijgen. Herdenken noemen
wij dat en er zijn vele specia
listen die menig boek hebben
geschreven over het verschijn
sel herdenken, verwerken, sa
men komen.
Het gevaar bestaat daardoor,
dat de zin, het nut van ons bij
eenkomen wordt overschat en
dat het een enkel moeten
wordt, waardoor de spontane
individuele behoefte om ge
woon bij elkaar te zijn niet
meer telt. Vele jaren zijn wij
als oorlogsslachtoffers bijeen
gekomen en al die samenkom
sten waren zinvol. Wij hebben
innerlijk de band gevoeld, wij
hebben onze gevallenen her
dacht en wij hebben hen niet
vergeten. Laat ons reëel zijn
en beseffen, dat wat ons toen
in overkomen, ons zal blijven
binden.
Maar wij worden ouder, velen
zijn reeds heen gegaan en de
ambitie om jaarlijks een zin
volle bijeenkomst te houden
neemt af. Het met zovele jaren
op een waardige wijze herden
ken van onze gevallen kame
raden heeft onze oorlogserva
ringen nieuw leven ingebla
zen. Op zo'n dag maken wij
ons los van onze dagelijkse be
zigheden. Wij komen er om
datgene te doen waarover zo
veel gesproken en geschreven
wordt: „Herdenken". Wij her
inneren ons na meer dan 45
jaar nog steeds die tijd, doorge
bracht in diverse kampen.
Deze kampjaren maken slechts
een klein deel uit van de jaren
die daarna kwamen met ande
re kampen en wederom veel
ellende. Na de capitulatie van
Japan op 15 augustus 1945
hadden de politieke verwikke
lingen in Nederlands-Indië de
losscheuring tot gevolg van dit
Koninkrijk der Nederlanden
De inspanning, die in die pe
riode van ons gevraagd werd,
verdrong het beeld van onze
kamptijd naar de achtergrond.
Vergeten kunnen wij het ech
ter niet. Waarom een jaarlijkse
herdenking? Omdat in Neder
land de herinnering aan de
Duitse bezetting en kampen bij
voortduring uitgebreid wordt
herdacht. Maar niet vergeten
mag worden dat ook tiendui
zenden mannen en vrouwen
overzee in de Japanse kampen
hebben geleden. En na 15 au
gustus 1945 volgden voor ve
len van hen nog de ellende in
de kampen ten gevolge van de
extremistische opstand (de
bersiap-periode).
Herdenken brengt de suggestie
met zich mede dat wij nadruk
kelijk met de gebeurtenissen
meeleven, om aan te geven,
dat wat in die jaren is geschied
zich nooit meer mag herhalen.
Herdenkingen zijn nodig, om
de jonge generatie te doen be
seffen, dat gruwelijkheden die
zich in het verleden hebben
voorgedaan, in elke toekomst
vermeden moeten worden.
Daarom moeten wij blijven
herdenken, in het besef dat
het gaat om gebeurtenissen,
waarvan wij met klem moeten
zeggen:
„Eens maar nooit meer".
Wij voelen het als een plicht
de jongere generatie hierop te
attenderen. Tevens beschou
wen wij het als een heilige
plicht die generatie ervan te
doordringen dat zij de fakkel
met de vlam der vrijheid, die
als het ware door de stervende
hand van onze dierbare geval
lenen aan ons is overgedragen,
zo helder mogelijk brandend
te houden.
L. Jacobs (secretaris-penning-
meester van het comité Flores-
Molukken-Singapore Reünie),
DEN HAAG.
God (3)
Een brief in deze rubriek be
gon afgelopen zaterdag met de
tekst: „Wie u hoort, hoort Mij,
wie u versmaadt, versmaadt
Mij. Zeer juist natuurlijk! Maar
hoe is het mogelijk, dat inzen
der direkt na dit citaat uit de
mond van Christus zelf al zijn
gal uitspuwt over de paus en
heel het katholiek leergezag?
Er is de laatste jaren een
vreemde godsdienstige hyste
rie en een soort hetze rond de
kerk ontstaan, vooral in onze
westerse landen. Zo moet op
nieuw een Zwitserse bisschop
het ontgelden, die „met hulp
van de paus en zijn gewijde el
lebogen" niet netjes in het
straatje loopt van een deel der
daar functionerende geestelij
ken en hun gelovigen. Zwit
sers, die tussen haakjes niet zo
democratisch zijn als inzender
ons wil doen geloven: ze heb
ben al honderden miljarden
aan gestolen geld witgewassen.
De Zwitsers waren en zijn der
halve niet zulke voorbeeldige
Europeanen! Verder schrijft
inzender: Als ik naar het gezag
der tien geboden leef, doe ik
voldoende Gods wil en veeg
het kerkelijk gazag in de hoek.
Nou, naar het gezag der tien
geboden leven, doet hij niet,
daar hij Gods eerste gebod, de
liefde namelijk, al in de wind
slaat. Bovengenoemde hetze
en drang om af te kraken zijn
naar mijn mening er de oor
zaak van dat groepen gelovi
gen wel de fouten en wantoes-
■gedet
tanden in de kerk willen zf
maar niet de overvloecf
stroom aan weldaden en zei
ningen. Tot slot een wel^an
meende raad: laten inzeni
en wij allemaal ophouden iv
kankeren en weer leren tr yM
den. Ik heb altijd geleerd L
geloofd dat dan de H. geesttv0er
meest verstokte harten if
iewe€
fitte
geste
lit d
(tijd
wori
stiscl
fop r
weet te treffen!
G.A. v.d. Valk.
DEN HAAG.
(D 070 - 3 190 882
ONTMOETING MET CHINA
■■■li
..^TiWiW'
Vertrek: 4 november
QN834 Dagenlang lopen de mannen onder een brandend hete
zon door haast onbegaanbare oerwouden, dan weer over einde
loze vlakten, heuvel op, heuvel af. De streek is hier onbewoond,
maar overdag loeren panters en luipaarden op een gemakkelijke
prooi en 's nachts horen zij in de rivieren, waarlangs zij trekken,
krokodillen rondzwemmen. De schipper waarschuwt zijn mannen
goed uit te kijken en niet op eigen houtje de wildernis te gaan
verkennen. Enkele zieken bezwijken onderweg. Zij krijgen een
eenvoudige begrafenis, de schipper spreekt een kort gebed uit
en dan trekt de stoet verder. Jan van Riebeeck komt onwillekeu
rig toch onder de bekoring van dit woeste, eenzame land. 's
Avonds, bij het kampvuur, schrijft hij telkens zijn bevindingen
van die dag op.
10-daagse reis naar BEIJING (Pekmg),
de exotische hoofdstad van een wereldrijk.
China is eén der grootste landen ter we
reld. Met de grootste bevolking (1,2 mil
jard), de meeste fietsen, met het grootste
plein ter wereld en met de langste muur
ter wereld.
En verder nog met zeer veel wondermooie
bezienswaardigheden.
Op het programma van deze exclusieve
reis staan o.a. bezoeken aan:
- de Chinese muur, het enige door mensen
gebouwde bouwwerk, dat vanaf de maan
te zien is.
- de 'Verboden Stad" waar de Chinese
keizers vroeger in strikte afzondering hun
reusachtige rijk bestuurden
- het Plein van de Hemelse Vrede
- de Mmg-graven, waar 13 van de 16 kei
zers uit de Ming-dynastie zijn begraven
- het Zomerpaleis met zijn hallen, tempels,
pagoden en paviljoenen
- een stadsrondrit
Natuurlijk maken wij, met degenen die
daar voor voelen, een fietstochtje door
Beijing, maar ook een wandeling door
de stad levert al een schat van indrukken
op. Bent u moe van het lopen, een taxi
brengt u voor weinig geld weer terug naar
het hotel.
Het hotel is het zeer luxueuse hotel
BEIJING INTERNATIONAL, gelegen in het
hartje van de stad. Uw kamer omvat alles
wat u van een luxe hotel mag verwachten:
de bediening, is uitstekend, er is een groot
overdekt zwembad, een sauna, zes restau
rants waarvan één draaiend op het dak en
(rem
pe
hand
lan z
P Li
een supermarkt.
Er wordt gevlogen van het vliegveld
Berlijn-Schonefeld in het voormalige Oost-LJ^
Berlijn, vanwaar de comfortabele Boeing
767 van Air China u m ca. 10 uur naar
Beijing brengt.
iKE
Inclusief
vervoer naar Berlijn per touringcar
inclusief overnachting in de Harz
inclusief ontbijt
vliegreis per lijndienst
transfers
verblijf in hotel Beijing International
op basis van logies/ontbijt
excursieprogramma
lunch tijdens dagexcursie naar de Muur
voorlichtings- en kennismakingsbijeen
komst
eigen SIJTHOFF PERS reisleiding
visumkosten
De reissom bedraagt:
Vraag vrijblijvend het programma aan!
m km
