Ik kan weer in een piepkleine bikini liggen"
CeldócSouwnt
GEZOND EN WEL
Zwanger
in de
zomer
Lucht geven aan gevoelens
MAANDAG 22 JULI I
Marry Bruins kan weer met een gerust hart op het strand gaan liggen.
'Uiterlijk en Kanker'. Een nieuw pro
ject. De integrale kankercentra in het
land hebben er een informatiemap
over samengesteld met nuttige infor
matie voor patiënten, die meer aan
dacht willen besteden aan hun uiter
lijk. Ook worden er verschillende le
zingen in het land gehouden om de
I FOTO: MILAN KONVALINKA
problematiek onder de aandacht te
brengen. Voor Marry Bruins speelde
de verzorging van haar uiterlijk een
belangrijke rol bij het bestrijden van
de ziekte. „Als het je niets meer kan
schelen, gaat het echt slecht". Marry
vindt uiterlijke verzorging juist voor
kankerpatiënten belangrijk.
Juist op de momenten dat ze
het liefst in een hoekje wilde
kruipen van ellende, pakte
Marry Bruins consequent lip
penstift en mascara. Negen
jaar geleden kreeg ze te ho
ren dat ze borstkanker had,
weigerde dood te gaan. De
verzorging van haar uiterlijk
speelde een essentiële rol in
de strijd tegen de ziekte.
Er zijn de afgelopen jaren
veel moeilijke momenten in
het leven van Marry Bruins
geweest. „Ik heb een half
jaar lang min of meer op het
toilet geleefd. Van de chemo-
kuur moest ik overgeven en
j was ik constant aan de diar-
I ree Juist op die momenten
I heb ik steeds m'n toilettas bij
de hand gehad".
Het leven van Marry Bruins
i werd negen jaar geleden vol
ledig over de kop gegooid. Ze
was een gelukkig getrouwde
vrouw van 35 jaar, met kin
deren van 13 en 11 en een
twee-onder-één kap-woning.
Toen kreeg ze te horen dat ze
een agressieve vorm van
borstkanker had.
„Het eerste wat je denkt is,
waarom ik? Ik wilde mijn
kinderen zien opgroeien, wil
de alles vasthouden wat ik
had. Ik had nog zoveel plan
nen, wilde gewoon heel oud
worden. Waarom moest mij
dit dan overkomen?".
„Ik heb me vrij snel los kun
nen maken van die gedachte.
Waarom ik eigenlijk niet,
waarom mijn buurvrouw of
iemand anders? Ik heb me
toen gezegd; dit overkomt
me, ik zal heel hard moeten
vechten, maar ik zal het ha
len. Kanker wordt altijd ge
associeerd met doodgaan. Ik
nam me voor om het tegen
deel te bewijzen".
Er volgden chemokuren, be
stralingen en een borstampu-
tatie. Toch ging Marry
Bruins er niet aan onderdoor.
„Ik ben ervan overtuigd dat
een positieve instelling 75
procent van het genezings
proces uitmaakt. Daarbij
hoorde voor mij ook de ver
zorging van m'n uiterlijk".
„Natuurlijk zie je er slecht uit
na een chemokuur, maar als
je in een hoekje gaat zitten
van ellende, gaat het alleen
nog maar slechter. Juist voor
een kankerpatiënt is het be
langrijk dat je aandacht aan
het uiterlijk besteedt, hoe
slecht je je ook voelt. Als je
dat niet meer doet, gaat het
pas echt slecht met je".
„Mensen schrikken van je als
je kanker hebt. Ze durven je
soms niet meer aan te raken,
keren zich eigenlijk het liefst
van je af. Ik heb willen voor
komen dat ik in een isole
ment raakte. Ik wilde de
mensen niet de gelegenheid
geven om terug te schrikken.
Ik voelde me beter als ik er
goed uitzag en merkte dat
mensen naar me toe bleven
komen. Voor mij was het een
vorm van therapie".
„Als het enigszins mogelijk
was, ging ik het huis uit.
Naar de stad om onder de
mensen te blijven. Je zag be
kenden soms schrikken als ze
je opmerkten. Zo van: daar
loopt ze. Af en toe was dat
best pijnlijk. Maar dan zei ik
tegen m'n man; kom op, we
moeten erop af".
Marry Bruins vertelt het met
een vanzelfsprekendheid, die
elke twijfel doet wegnemen.
Ze lijkt het toonbeeld van
evenwichtigheid, met haar
zorgvuldig gekozen woorden
en onbewogen uiterlijk.
Schijnbaar emotieloos vertelt
ze over kanker en de strijd
tegen de dood. Alleen als de
donkere ogen samenknijpen
geeft ze iets meer van de
werkelijkheid prijs. „Ik heb
veel mensen om me heen ge
zien, die het niet konden op
brengen. Ik denk dat ik het
in mijn eentje ook niet gered
zou hebben. Zonder de steun
van je partner en een portie
geluk is het onmogelijk".
„Een borstamputatie is voor
een vrouw iets afschuwelijks.
Mijn man en ik hebben na de
operatie samen gekeken hoe
het eruit zag. Dat wilde ik
graag. 'Dat is niet mooi', heb
ben we tegen elkaar gezegd.
Het was ook niet mooi. Als
mijn man had gezegd dat het
wel mooi was; had ik hem
zelfs een draai om de oren
gegeven".
„Ik heb leren omgaan met de
amputatie. Accepteren is nu
eenmaal onmogelijk, daar
voor is een borstamputatie te
ingrijpend. Maar stel dat ik
een voet had moeten missen.
Dan had ik nooit meer kun
nen tennissen of wandelen in
de bergen. Nu mis ik één
borst. Als je dat voor ogen
houdt, kun je er mee leren
leven".
„Sommige vrouwen voelen
zich door een borstoperatie zo
geschonden. Ze denken dat
ze niet meer meetellen. Ik
maak in de hulpverlening
nog steeds mee dat relaties
erdoor kapot gaan. Omdat er
mannen zijn, die hun vrouw
niet meer aantrekkelijk vin
den en haar in de steek la
ten".
„Je leert in zo'n periode echt
Marry Bruins.
je vrienden kennen. Er zijn
mensen, die plotseling niets
meer van zich laten horen.
Die je zelfs geen kaartje stu
ren. Maar aan de andere
kant: je krijgt er ook weer
vrienden bij. Mensen, op wie
je nooit gerekend had, blij
ken een heel goede steun te
zijn".
Met Marry Bruins gaat het de
laatste jaren heel goed. Ze
heeft geen medicijnen meer
nodig en hoeft alleen voor de
halfjaarlijkse controle naar
het ziekenhuis. Met haar
borstamputatie heeft ze in
middels leren leven.
„Ik heb een reconstructie la
ten doen, omdat ik dat be
langrijk vond. Het was een
zware ingreep, maar ik heb
het er voor over gehad. Ik ga
niet meer topless zonnen,
maar als het mooi weer is,
kan ik wel in een piepkleine
bikini op het strand liggen.
Daar ben ik best een beetje
trots op".
„Mijn leven is na de ziekte
enorm veranderd. Ik geniet
nu veel bewuster van elke
dag. Ik zal mijn eerste ver
jaardag na de ziekte nooit
vergeten. Het was me toch
maar gelukt weer een ver
jaardag te vieren".
„Na mijn ziekte was jk lange
tijd erg onzeker. Als ik vroe
ger een keer keelpijn had,
FOTO: PERS UNIE
had ik gewoon keelpijn. Ver
der niets. Nu dacht ik direct;
oh nee, ik zou toch niet
weer Nadat ik een keer
pijn in mijn ribben had, heb
ik onmiddellijk een scan la
ten maken. Toen was mijn
ongerustheid weggenomen".
„Langzamerhand slijt het ge
voel dat alles bijzonder is.
Soms denk je zelfs dat alles
normaal is. Ik weet nu dat
het niet zo is".
Met z'n allen naar het strand met de baby onderweg (C A).
Kindertjes krijgen beperkt
zich niet tot de winter, zwan
gerschappen gaan het hele
jaar door. De eerste maanden
geen centje pijn, maar het
moment komt dat er aange
paste kleding moet worden
gedragen. Veel vrouwen zijn
trots op hun veranderde en
daardoor moeilijker figuur,
maar in het bungalowpark of
in Benidorm wil je er toch
niet al te bol uitzien.
Trendy, chic, klassiek of juist
heel romantisch rondwande
len blijft mogelijk met de
juiste kleding. Het geheim is:
eenvoud. De jurken (en/of
jasjes) wijken niet af van de
overige mode, ze bieden al
leen meer ruimte op de juiste
plaatsen. Als stof wordt veel
tricot gebruikt in frisse stre
pen of dessins, maar ook de
jeansstof ontbreekt niet in de
collectie. In de sector badkle
ding zijn ook aanpassingen
mogelijk. De onderbuik
krijgt wat meer plooitjes in
het lijfje, zodat de bolling
wordt opgevangen.
Dit heet dan „positie-badkle-
ding" (merk Maryan bijvoor
beeld) en die is verkrijgbaar
tot maat 46. Wat de jurken
betreft zijn alle dessins moge
lijk. Bij streep-japonnen is
het verstandig eerder te kie
zen voor een horizontale lijn
dan voor een verticale, om
dat een horizontale streep
met de buik „meeloopt".
Bloem- en schelpdessins
FOTO: PR
staan heel goed in broek- en
shirtcombinaties. Een tricot
overall is praktisch! C A
heeft modieuze gebloemde
blouses met capuchon in soe
pele viscose, die ook heerlijk
draagbaar zijn op het strand.
Trendy is de werkbroek met
bovenstuk ('dungarees') van
100% spijkergoed. Maar van
dit materiaal zijn ook aparte
broeken en tops te krijgen.
Salopettes en overgooiers in
fruitdessin staan overal en
altijd thuis en in de tuin pret
tig en ontspannen.
Gebrek aan lucht. Adem te
kort. Wurgende benauwd
heid. Mensen die aan hyper
ventilatie lijden weten uit
ervaring hoe angstig en on
begrepen je je kunt voelen
bij een acute aanval van
ademnood. Hyperventilatie,
nog altijd een miskend pro
bleem dat voor betrokkenen
toch een grote emotionele
nasleep heeft. De Stichting
Korrelatie heeft onlangs een
brochure samengesteld die
het complexe probleem van
hyperventilatie van diverse
kanten belicht. Een greep
uit de inhoud. Volgens een
schatting van de samenwer
kende apothekers in Neder
land lopen 800.000 landgeno
ten rond met regelmatige of
voortdurende ademhalings
klachten. Vaak al jarenlang
zonder zich ervan bewust te
zijn en zonder zich af te vra
gen of er wellicht diepere
oorzaken bestaan. In ge
sprekken met mensen na tv-
uitzendingen over hyper
ventilatie hebben hulpverle
ners van Korrelatie een
schat aan informatie opge
daan. Mensen die hyperven
tileren hebben, volgens de
brochure, van zichzelf het
idee dat hun klacht 'aanstel-
leritis' is. Iemand die vaak
letterlijk in ademnood zit
moet zich niet aanstellen.
„Doe maar rustig aan" of
„neem wat kalmeringspillen
dan gaat het wel weer" zijn
veelgehoorde adviezen. Niet
alleen familie en vrienden
komen met dit oppervlakki
ge advies op de proppen, ook
huisartsen weten geen ver
band te leggen tussen de
klachten en de ademhaling.
Hoog tijd voor een helder
overzicht van het probleem,
meende de Stichting Korre
latie. Samensteller van de
brochure Michaja Langelaan
schetst in heldere 'lekentaal'
wat hyperventilatie is, wat
de oorzaken (kunnen) zijn,
wie de meeste risico's lopen
en hoe je ervan af komt. Hy
perventilatie is een verkeerd
aangeleerde manier van
ademhalen. Angst en inge
slikt verdriet of boosheid
zoeken bij sommige mensen
een uitweg via de luchtwe
gen. Overmatig zuchten, te
kort of te diep ademhalen
verstoren het evenwicht tus
sen de hoeveelheid zuurstof
en koolzuur in het lichaam.
De betrokken persoon merkt
dit onmiddellijk of op den
duur als hij hartkloppingen,
tintelende handen, duizelin
gen of slaapstoornissen on
dervindt. Andere sympto
men die kunnen wijzen op
hyperventilatie zijn: luste
loosheid, onverschilligheid,
zweten en acute ademnood.
Soms hebben mensen het
gevoel dat er een ballon in
hun hoofd zit of dat het
hoofd door een ijzeren band
langzaam wordt afgekneld.
„Ik ben het contact met mijn
lichaam kwijt", is een van
de veelgehoorde reacties.
Angst
Volgens de Stichting Korre
latie weten veel mensen niet
dat hun lichamelijke klach
ten samenhangen met een
verkeerde ademhaling.
Huisartsen laten iemand
vaak zonder resultaat einde
loos door de medische malle
molen draaien. De stellig
heid van het 'U bent kern
gezond' brengt hen in twijfel
en kan de klachten vererge
ren. Net als tal van lichame
lijke klachten heeft ook hy
perventilatie dikwijls geeste
lijke oorzaken. In de brochu
re wijst Michaja Langelaan
erop dat de medische gevol
gen van hyperventilatie
weliswaar niet rampzalig
zijn maar dat de geestelijke
en maatschappelijke deuk in
iemands leven aanzienlijk is.
Een aantal factoren vergroot
de kans op hyperventilatie.
Schokkende gebeurtenissen
en ingrijpende veranderin
gen waar niet over wordt
gepraat zoals overlijden, ver
huizing en echtscheiding;
langdurige en verzwegen ge
voelens van angst; onzeker
heid in het gezin, op school,
in relaties; extreme levens-
angst; minderwaardigheids
gevoelens; een verstandelij
ke manier van leven en per
fectionisme. Dit soort opge
kropte gevoelens slaan terug
op de ademhalingsorganen
die zo tot de Achilleshiel van
iemand worden: elke vorm
van stress uit zich in een
aanval van hyperventilatie.
Ontspannen
Eerste stap op weg naar be
vrijding uit die verstikkings-
nood is de wil om ermee aan
de slag te gaan. De brochure
legt de nadruk op ontspan
ningsoefeningen voor een
betere ademhaling en het le
ren praten over emoties als
beste behandeling. Hulpmid
delen als het plastic zakje of
de vervanger ervan, het in
halatie-apparaatje, hebben
soms effect. Beter is het, al
dus de brochure, om de ach
terliggende oorzaken te be
strijden.
Hyperventilatie is niet in
één dag op te lossen. Het
verwerken van emotionele
problemen en het aanleren
van goede ademhalingstech
nieken vergt doorzettings
vermogen, energie en tijd.
Achterin de uitgave van
Korrelatie wordt een aantal
hulpinstanties genoemd die
zich met hyperventilatie be
zighouden.
Hyperventilatie is een uitga
ve van de Stichting Korrela
tie. De brochure is voor 3,90
gulden te bestellen via post
bus 13000, 3507 LA Utrecht,
telefoon: 030-33.13.55.
Natuur
JEl
ITl
2(A
de
ige
19£
Het is al weer enige van
den dat ik op een te (kin
ling heb genoten ber
prach t van minia tui ian i
mij, vanuit mijn vak
grip, voor u een ÏS
kunst waarmee u iRjfs
lijk zelden of nooit icje
king komt. Ik heb htzjj
prachtige schilderi Njr
oude, middeleeu ws COn
schriften. De marge
beschreven bladzijde LF
versierd met allerlt ips'
en slingers, waart e Ht
minuscule bloemen jcj
tjes werden gevoegd. At
miniaturen zijn dan TTt-
reeltjes die in de <fiC2
van de hoofdletter fiirr
geschilderd. Prach tig |"L4
kleinste details zorg jod
gewerkt. In blauw jpe
vooral, afgezet met l rro
Nog langer geleden i )F
mij dat ik voor het Iers
genoten van de midi ID
en latere schilderkui IL-t-
innert zich ongetwfiot
eigen museumbezot
doeken met bijzonde
afbeeldingen, waart y
blijft verwonderen
stuk voor stuk g^®
blaadjes van bomenvs
men.... Wat kunnen jnj
uitingen van onze c .03
wondering en eerbied
gen voor de capacitieU
sommige mensen.
Ik zat gedurende mi os
tie in Zwitserland eafio
de trein die ons vak
ken naar Luzern b
hadden bewust gek
zo'n tocht. Met de a nac
er eerder, maar
trein kun je samen i® 0
gemak bewonderen.
hier veel. "Als bewi -
een laag land (zijn hels
lijk niet allemaal p(0 1
vrouwen en -mannfi'ai
volking van het uit 16
den van Limburg Lon(
uitgeslotenwerc/en Mu
troffen door de /F*
schoonheid van het L
schap. Soms, van ui f'
van de trein-coupé, 5,
een diepe diepte stan
van nature een
voelde me toch rede\
want bij die enge i
markeerden houten i
route. Alsof een
eventueel niet door
nen schieten...
klimmen en dalen o/a_
ject gaat het verviisia
stapvoets en altijd vijoo-
dradbaan. Daar is Ir
overigens niet om 83C
Wat me die hele ritnprc
ziggehouden is de geio.c
de Lieve Heer ontèAc
men langs die r<?°~6
groeien. (BF
Een oneindig aantj)i0
met een nog veel evut
aantal blaadjes. Hij
met palet en penseead
werk gegaan om al (BR
stuk voor stuk aan boe
te bevestigen. Hij heloo
niet legio engelen uifecu
voor ingehuurd. Je
langs, je kijkt er voiLa
ring naar; ze zijn er aide
En als ze in het najaa R
en je komt volgend fn F
dan hangen er ^evvf®';
nieuwe. Doodgewoon ooi
Is het nu waarHeei
ter Bloem gelijk geh
echt waar dat TVafuJ
vredenen en legenil
hij daarmee hebbi
zeggen? Wat we ond\
vredenenmoeten
lijkt niet zo moeiliji
die tevreden zijn i
fauw genoegen met\
ij hebben gedacht, i
stonden hem voor
toen hij het woord
bruikte?
Zouden dat de mens(
niets zelf kunnen j
die niet in staat zijn
ding of vulling voo\
nerlijk te verwerveiI
den we over die 'lei
niet te min moeten
Het zou wel kunnel
hebben volgepropt,
een plaatsje hebbed
veerd in hun geest e er
schoonheid te kunr
ten. En misschien fsc
die wel bij voorkei
ontdekken in de nalhkr
Cultuur en allerlei '"9
uitingen brengen )en
soms in vervoeri
wordt wel eens gi
men een of ander i*«(
een openbaring vit
als je via de tandrad
de bergen klimt, als
lijk eens in verj
kunt raken over set
schijnselen die wé
maar vanzelfspreket-
in de natuur, is dalH
geen openbaring?
goddelijks. God zag
weer dat het goed
Zwitserland heb ik
Hij gelijk had!
