Gerrie van der Klei op Duitse toer
T*
'Dodelijke 'film lokt meer inkeer dan geweld ui
KUNST/RTV
k
KURHAUS-CABARET TERUG VAN WEGGEWEEST
Hagenaar Aart de K<
winnaar orgelconcoi?
Veel lof
voor
Boyz N
the Hood'
CcuUeSomant
DINSDAG 16 JULI 19
Actrice Rita Maréchal overleden
LEIDEN De actrice Rita Maréchal is vorige week donderdag
vrij onverwachts overleden in haar woonplaats Leiden. Dat
heeft de familie maandag bevestigd. Rita Maréchal werd 57 jaar.
Kort geleden was de actrice nog in 'Goede tijden, slechte tijden'
te zien als de opdringerige zus van een trouwlustig uitgever. De
in Rotterdam geboren Maréchal begon haar loopbaan in 1955,
het jaar waarin ze haar opleiding aan de Amsterdamse toneel
school afrondde. Al gauw kreeg ze een contract bij de Neder
landse Comedie. Bekend werd ze vooral door haar televisiewerk
in de jaren vijftig en zestig. Zo speelde ze al in de winter van '56
op '57 voor de VPRO in 'De bruiloft van Kloris en Roosje'. In
1957 speelde ze in de film 'Kleren maken de man'. In de jaren
zestig speelde ze onder veel meer voor de KRO-tv in
'Drie is teveel', voor de NCRV in 'Boefje', voor de Vara in 'Mai-
gret en de gangsters' en weer voor de NCRV in 'Ritmeester
Buat'. Later was ze in succes-series te zien als 'De boeken der
kleine zielen' (NCRV), 'De klop op de deur' (KRO) en 'Karakter'
(AVRO). Op het toneel speelde ze onder meer in 'Tartuffe' van
Molière. 'Onder het melkwoud' van Thomas en 'Het landgoed
Stepantsjikowo' van Dostojewsky. In de jaren zestig woonde en
werkte Maréchal enige jaren in Israel.
Karei Appel.
Appel-expositie in Keulen
KEULEN Tot 11 augustus a.s. zijn in
Keulen vijfenzestig schilderijen en acht
beelden van de Nederlandse kunstenaar
Karei Appel te zien. De expositie ter
gelegenheid van de zeventigste verjaardag
van de kunstenaar was voor het eerst
te zien in het Haags Gemeentemuseum,
waar Rudi Fuchs en Franz Kaiser verant
woordelijk waren voor de inrichting. De
expositie is nu op tournee door Europa;
Duitsland is de tweede etappeplaats waar
de expositie te zien is onder de titel: 'Karei
Appel - de meesterwerken.' Appel, die gro
te invloed heeft gehad op het neo-expres-
sionisme in Duitsland in de jaren zeventig
en tachtig, heeft voor de expositie in Keu
len zelf het affiche ontworpen. Zijn werk
een keuze uit veertig jaar is te zien
in de Josef Haubrich Kunsthalle. Dagelijks
van 10.00 tot 17.00 uur, dinsdag en vrijdag
van 10.00 tot 20.00 uur.
RTL4 radio op
Amsterdamse kabel
AMSTERDAM Het radio-programma
van de commerciële zender RTL4 is van
af vandaag te horen via de Amsterdamse
kabel (KTA). De KTA is daarmee de eer
ste grote kabelexploitant (350.000 aanslui
tingen) in ons land die de vanuit Luxem
burgse opererende zender RTL4-radio op
de kabel brengt. Een woordvoerder van
RTL4 heeft dit gisteren bekend gemaakt.
De radiozender begon vorige maand met
de testuitzendingen via het testbeeld van
RTL4. Het programma dat nu apart via
de Amsterdamse kabel te horen zal zijn,
gaat 24 uur per dag door en bestaat uit
gevarieerde muziek voor een breed pu
bliek. RTL4 is momenteel in onderhan
deling met andere kabelexploitanten in
onder meer de grote steden over ver
spreiding van het radiosignaal.
Lokatel-televisie in
zomers jasje
DEN HAAG Bij de Haagse Lokatel-tele
visie duurt de zomer precies een maand.
Vanaf maandag 22 juli zijn de uitzendingen
elke maandag-, dinsdag-, woensdag- en don
derdagavond vanaf zes uur met een herha
ling de volgende morgen om tien uur. Elke
maandag wordt een programma over Den
Haag uitgezonden. Het gaat om een vijfdeli
ge serie waarin thema's als taal, liefde, mu
ziek en eten in de Residentie aan bod ko
men. Op dinsdag en woensdag komt, even
als vorig jaar, de rubriek 'Ruil-tv' op het
scherm. Het gaat om produkties die door an
dere lokale omroepen werden gemaakt. Op
donderdag staat 'Hagenaars op vakantie in
eigen land' geprogrammeerd. Een reporta
geteam van Lokatel reist naar lokaties waar
Hagenaars hun vakantie doorbrengen, zoals
campings, pretparken en zeilscholen.
Windsculpti
op Neeltje Ja
BURGH HAAMSTE]
het voormalig
Neeltje Jans bij de stoi
kering in de Oosterse]
van 18 juli tot 30 s<
negen windsculpturei
van Peter Logan. D
culpturen bestaan uitl
lange aluminium vo
zoals potloden, spel<
kers of werpspiezer
teerd door middel vi
bare assen. De kum
met een hoogte van
tien meter en een dr
die varieert van twee
gen meter, maken oi
vloed van zelfs gerin
bewegingen. 3
SCHEVENINGEN Kan
dat wel, teksten van Hans
Dorrestijn in het Duits?
Gerrie van der Klei be
grijpt de scepsis, zij verze
kert echter dat de
woorden van Neerlands
vleesgeworden melancho
lie in de taal van onze oos
terburen en verwanten
zelfs navranter klinken
dan in het Nederlands. Of
zij gelijk heeft zal van
avond moeten blijken,
wanneer de cabaretvoor
stelling 'Hollandisches
Kabarett, Auf Deutsch' in
de Kurzaal van het Sche-
veningse Kurhaus in pre
mière gaat.
Gerrie van der Klei zet samen
met Erik Breij een Nederlands
repertoire in een Duitse etala
ge. Een vertaling van Neder
landse liedjes, conferences en
sketches, zodat zij begrepen
kunnen worden door de Duit
se toerist, die Scheveningen
aandoet. Het duo, dat werkt
onder regie van Albert Mol,
blaast hiermee het aloude
Kurhaus-cabaret, dat na de
'Avond aan Zee', het pro
gramma van Paul van Vliet in
de jaren 1970-1975 een
vroegtijdige dood stierf, weer
nieuw leven in. En daarmee
wordt een traditie, die ooit be
gon in 1905 toen Speenhof tij
dens zomeravonden de men
sen bij een drankje en een
hapje vermaakte, in ere her
steld. En als het aan Gerrie
van der Klei ligt, blijft het niet
bij een eenmalige voorstellin
gen-serie. Zij en haar partner
zijn vast van plan om volgend
jaar terug te keren, als het ten
minste dit keer goed gaat.
Daar heeft de zangeres/caba
retière alle vertrouwen in. Of
dan weer de Duitse taal zal do
mineren op het Scheveningse
podium weet ze nog niet. „We
zouden ook een meertalig pro
gramma kunnen brengen.
Maar niet alleen Nederlands.
Ik denk niet dat je dat moet
doen met het oog op de vele
buitenlandse toeristen die in
Scheveningen komen".
Toeval
Het idee voor het programma
'Auf Deutsch' komt van Erik
Breij, vertelt Gerrie. „Wij wil
den deze zomer werken. We
hadden al eens eerder zomer
voorstellingen gedaan in Am
sterdam. Het was puur toeval
lig dat de directie van het
Kurhaus ja tegen een zomer-
produktie, omdat hiermee een
Gerrie van der Klei en Erik Breij (rechts) willen een oude traditie in ere herstellen.
traditie zou worden hersteld.
Bovendien zitten hier veel
Duitse toeristen. Wij willen
buitenlanders laten kennisma
ken met Nederlands repertoi
re, met niet alleen teksten van
Hans Dorrestijn, maar ook van
bijvoorbeeld Annie M.G.
Schmidt. Van Annie Schmidt
zing ik 'Het is over', een
prachtige tekst, die ik vroeger
ook al eens in een theaterpro
gramma heb gezongen. Tel
kens als ik het zong liepen mij
de rillingen over de rug. Erik
heeft het prachtig in het Duits
vertaald. Het is zo gevoelig dat
ik dezelfde rillingen krijg als
vroeger toen ik het in het Ne
derlands deed". Erik Breij
heeft bijna alle teksten in ver
taald. Behalve Annie M.G
Schmidt en Dorrestijn komen
onder andere ook de Neder
landse tekstschrijvers J. de
Vries, Johannes Boerestoel en
Coward in het Duits aan het
woord.
Gerrie: „Het is werkelijk over
weldigend hoe die Duitse taal
op muziek overkomt. De Euro
pese cabarettraditie is niet
voor niets aan het begin van
deze eeuw in Berlijn ontstaan.
Niet voor niets hebben schrij
vers als Frank Wedekind en
Bertolt Brecht literaire teksten
voor dat cabaret geschreven".
Nelson Revue
Gerrie voelt zich in de Duitse
taal als een vis in het water.
Dat is ook niet zo verwonder
lijk, ze heeft in de loop der ja
ren immers dikwijls onze oost
grens overgestoken om het
Duitse publiek te vermaken.
Zij herinnert aan de Nelson
Revue, die in 1982 in Amster
dam werd opgevoerd in het
kader van het Holland Festi
val, een Duitse revue uit de ja
ren dertig, die in 1983 furore
maakte in Berlijn. „Gerrie van
der Klei" steelt Berlijnse show,
riep een van de krantekoppen
uit die dagen.
Gerrie: „Die revue was een
doorslaand succes. We zijn er
later ook mee op tournee ge
gaan door Duitsland. Maar ook
in Nederland sloeg de voor
stelling erg aan. Ondanks dat
het volledig in het Duits was".
Gerrie is er daarom van over
tuigd dat Nederlanders best
over de taalbarrière kunnen
heenstappen om het program
ma 'Auf Deutsch' te kunnen
volgen. Het is dus niet een lou
ter Duitse aangelegenheid,
maar wel een tegemoetkoming
aan onze oosterburen, die
moeite hebben met het nemen
van vreemde taaihindernissen.
Bovendien zij ze in ons land
toch gewend in de eigen taal
te worden aangesproken. Zelfs
de patatboer etaleertmet
'Bratwurst'. En iemand die een
kamer wil verhuren aan toe
risten spreekt al gauw van een
'Zimmer frei'.
Er is echter een moment in de
voorstelling dat de Duitsers
een Nederlandse tekst moeten
aanhoren. En dan hebben we
het over het lied 'Wankele
Dans' van Frans Mulder. Ger
rie: „Dat wilden we niet in het
Duits vertalen, dat leende zich
FOTO: MILAN KONVALINKA
er ook niet voor. Ik had dat
liedje al eens eerder gezongen
in een solo-programma in
Duitsland. Dat kwam heel
goed over. De Duitsers vinden
best leuk om even die Neder
landse taal te horen. En in dat
nummer zitten woorden, die
ze verstaan. Het gaat over
drank. Ik zeg dan ook: „Die
Sprache des Alkohols ist inter
national". Dat verstaan ze. Ze
weten waar je het over hebt
als je praat over jenever en
een kater".
Mentaliteit
Gerrie onderkent dat zij in
Scheveningen met een ander
Duits publiek te maken heeft
dan in Berlijn. „Ja zeker, de
Duitse toerist die hier komt,
wil gewoon een avondje uit.
En dat is nu net onze bedoe
ling. Door de aanwezigheid
van het casino heb je hier een
concentratie van Duitsers, die
wat meer te besteden hebben.
per zijn dan de gemiddelde
kuilengraver op het strand". Deutsch*.
Gerrie geeft hoog op van het
Duitse publiek, dat er van
houdt om uit te gaan, veelvul
dig het theater te bezoeken.
„De Duitsers betalen er graag
voor en het kan hun in het al
gemeen niet schelen wat ze te
zien krijgen. Als ze maar naar
het theater kunnen. Dat is na
tuurlijk verrukkelijk. Dat is
een mentaliteit die de Hollan
ders absoluut vreemd is. Die
kiezen zorgvuldig een abonne
ment uit. Die willen dat en dat
zien en daar betalen ze voor.
En wat er wordt voorgescho
teld moet kwaliteit hebben".
Gerrie merkt onmiddellijk op
dat zij hiermee niet wil zeggen
dat onze oosterburen niet kwa-
liteitsgevoelig zouden zijn. Als
dat zo was zou zij zich immers
zelf onderuithalen. Want dan
zouden de lovende recensies
die zij in de Duitse kranten
kreeg voor haar solo-program
ma in de voormalige Bondsre
publiek in 1988, aanzienlijk
aan gewicht verliezen. Met
trots rept zij over de goede kri
tiek die zij onder meer kreeg
van de kwaliteitskrant 'Die
Welt'.
The Sissies
Het is al weer vele jaren gele
den dat Gerrie samen met
haar zus Dorine het zangduo
'The Sissies' vormde, dat even
eens hoge ogen gooide in
Duitsland. Maar ook in Neder
land was het tweetal populair.
„Ach, de generatie waarvoor
jij schrijft weet allang niet
meer wie The Sissies waren",
zegt Gerrie. „In 1977 zijn we
er mee opgehouden. Sedert
dien heb ik in diverse musicals
gestaan, ontzettend veel jazz
gezongen, platen gemaakt,
toernees gemaakt. Ik ben
overal geweest. Ik heb tussen
door ook cabaret gedaan, Ne
derlands en buitenlands caba
ret. Ik heb film gedaan. Ik heb
televisie gedaan. Ik heb pas
nog een musical geregisseerd
op het Rotterdams Conserva
torium".
Door die veelzijdigheid is Ger
rie moeilijk in een hokje te
plaatsen. Maar voelt zij zich nu
op de eerste plaats zangeres of
cabaretière, of misschien wel
actrice? „Ik zeg altijd, dat
klinkt misschien pedant, ik
doe wat ik op dat moment het
beste kan. Als ik jazz sta te
zingen, kan ik op dat moment
het beste jazz zingen. Dan ga
ik niet opeens cabaret doen.
Nu kan ik het beste Neder
lands cabaret in het Duits op
de planken zetten. „Man tut
was man kann ja".
Wie wil controleren of Gerrie
gelijk heeft, kan tot en met 24
augustus (uitgezonderd op de
maandagen) in de Kurzaal te
recht bij de voorstelling 'Auf
Baby
Actrice Annette Bening is in verwachting. Dit heuge
maakte Warren Beatty gisteren bekend. Volgens de glun^
acteur komt de baby begin volgend jaar. Beatty en Bennfe^
ken momenteel aan de film 'Bugsy'. -
rib!
DEN HAAG De Haagse organist Aart de Koi
het afgelopen weekeinde twee prijzen in de wa 1f
sleept. Hij werd winnaar van het international >s
limprovisatieconcours in het Belgische KnokkJ;
en kreeg bovendien de speciaal door de BRT ir
de prijs; een concertregistratie.
Irijl
Aan het tweejaarlijkse concours deden acht organisten 7
Nederland, België, Duitsland en Groot-Brittannië. In dp
ronde dienden de kandidaten een partita over een oucP'"
lands lied alsmede een vrije fantasie over een thema
Haarlemse organist Jos van der Kooy te improviseren,
kregen de vier finalisten een Gregoriaanse melodie en
ma van Albert de Klerk voorgezet. De jury, waarin ond
re zitting hadden: Van der Kooy, De Klerk, de Keulse
ganist Wilhelm Precker en de Belg Kamiel d'Hooge, k^1,
tweede prijs toe aan de Belg Paul Dinneweth, terwijl <|o
prijs naar de Brit Magnus Williamson ging.
Akkoord heffing cassettes in VI i
NEW YORK De platenindbstrie en de consumenten21
nica-industrie hebben in de Verenigde Staten na een v
strijd een principe-akkoord bereikt over het leggen van (I
gen op onbespeelde cassettes en recorders. Het akkoord 'j
leen voor de Verenigde Staten. .Afgesproken is dat de el
caproducenten de heffingen storten in een stichting. De
ting zal via een verdeelsleutel de bedragen overmaken li
platenmaatschappijen, artiesten en componisten. De i)0
moeten volgens het akkoord worden geheven op onto1
cassettes van het type DAT en DCC. Ook de bespeelba p'
CD's, een ontwikkeling van Sony, vallen onder de civ
komst. Daarnaast worden ook de opname-apparaten stt
DAT-recorder, een uitvinding van Sony, en de door
Matsushita ontwikkelde DCC-recorder belast.
WASHINGTON „Ja, ik
ben onder de indruk. Ik
heb mijn eigen leven op
het doek gezien. Zo is het
in het ghetto. Ik ben acht
tien en ik heb al een jaar
in de gevangenis gezeten.
En ik heb een of twee
kinderen, dat weet ik niet
zeker. Ik wou dat ik zo'n
vader had als Tre had in
de film. Dan had ik mis
schien een toekomst".
Daniel Holloway is een jongen
uit South East Washington
DC, de zwarte wijk in de
Amerikaanse hoofdstad die
het hardst getroffen wordt
door het dodelijke geweld dat
in de VS onlosmakelijk is van
stedelijke armoede, werkloos
heid en drugsgebruik. Daniel
heeft zojuist met een aantal
andere leden van zijn 'gang' de
omstreden film 'Boyz N the
Hood' gezien in een bioscoop
in blank Washington. Er be
staan geen bioscopen meer in
het zwarte stadsdeel.
Het is rustig gebleven voor, tij
dens en na deze vertoning van
'Boyz...'. Er is geen spoor van
het geweld dat afgelopen
weekend in diverse Ameri
kaanse steden uitbrak rond de
première van de film. In te
gendeel, deze middagvoorstel
ling in Washington lijkt wel
een gemoedelijke familiege
beurtenis. Opvallend veel
zwarte moeders met jonge kin
deren zijn erop afgekomen.
„Ik heb Bernard meegenomen
om hem te laten zien dat er
hoop is", zegt de 26-jarige
Louise Rollins. „Bernard is elf
jaar. De kans is groot dat hij
de vijfentwintig niet haalt. Het
is oorlog in de ghetto's. Mijn
zoontje heeft in zijn leven al
meer lijken gezien. Deze film
toont hoe zinloos al het geweld
is".
Teleurgesteld
Nu de ware aard van 'Boyz N
the Hood' (Jongens in de ach
terbuurt) tot meer Amerika
nen is doorgedrongen, wordt
de gewelddadigheid die de
film met name vrijdagavond
j.l. heeft uitgelokt, in veler
ogen betrekkelijker. Een dode,
bij een theater in Chicago, en
35 gewonden vielen er bij bio
scopen waar diverse bendes
die op de film waren afgeko
men, elkaar met pistolen en
messen te lijf gingen.
Maar elke dag en avond, en
zeker elke vrijdagavond, gaan
gewelddadige individuen en
gangs in Amerika's ellendigste
binnensteden elkaar te lijf.
Twintigduizend moorden per
jaar noteren de statistici al een
decennium lang in Amerika.
En het overgrote deel ervan
voltrekt zich in de arme zwar
te buurten. „De film bracht
hier en daar gewapende vijan
den in eikaars nabijheid, maar
heeft op zichzelf zeker niet ge
ïnspireerd tot geweld. In te
gendeel", aldus een woord
voerder van de verantwoorde
lijke filmmaatschappij, Colum
bia Pictures.
Anderen verdenken Columbia
er wel van een zo groot moge
lijk geweldminnend publiek te
hebben willen trekken met de
sensationele reclamespots voor
'Boyz N the Hood'. Sommige
bioscoopgangers zijn dan ook
teleurgesteld. „Ik voel me nog
al genomen", zegt Andy Davis
bij de Cineplex Odeon bio
scoop in Washington. „Ik
dacht dat ik een hoop schieten
en vechten zou zien, zoals in
New Jack City en in King of
New York. Maar in plaats
daarvan kreeg ik een hoop
sentiment en is er twee uur te
gen me aangepreekt dat ik an
ders moet gaan leven".
Boodschap
'Boyz..' is geschreven en gere
gisseerd door de 23-jarige John
Singleton, die zelf woont in
het South Central Los Angeles
waar de film speelt. Het is het
verhaal over volwassen wor
den in de meedogenloze Ame
rikaanse 'inner city'-realiteit,
waar kinderen vrijwel steevast
opgroeien zonder vaders en in
een epidemie van verdovende
middelen, wapengeweld en
seksuele mishandeling.
Rapmuziek en korte scènes
met grof geweld schetsen de
rauwheid van dat bestaan, dat
niettemin veelvuldig aanlei
ding geeft tot ontroering en
inkeer. Het is, ook volgens de
maker, een „zwarte film voor
zwarten" en past met zijn be
straffende toon in een nieuwe
atmosfeer in de VS, waarin
veel zwarte leiders niet langer
blank Amerika aanwijzen als
de racistische veroorzaker van
de misère. Zelfverwijt en zelf
hulp zijn sterk in opkomst in
de zwarte gemeenschap, die 12
procent van de totale Ameri
kaanse bevolking omvat.
De jongen Tre is in 'Boyz..' de
enige met toekomst, dankzij
het feit dat zijn moeder hem
voor de opvoeding naar zijn
vader heeft gestuurd, die bij
wijze van uitzondering een
groot gevoel van verantwoor
delijkheid toont voor zijn zoon.
De vader is hard maar oprecht
in zijn liefde voor Tre, die de
ene vriend na de andere ziet
sterven maar zelf overeind
blijft.
„Elke idioot kan een baby ma
ken, maar alleen een echte
man kan een kind grootbren
gen", is een centrale bood
schap die Tre's vader feitelijk
in het algemeen aan 'de zwar
te man' in Amerika verkon
digt. Negerleiders als Jesse
Jackson en Douglas Wilder (de
gouverneur van Virginia die
thans overweegt een gooi naar
het Amerikaanse president
schap te doen), stellen de laat
ste tijd in steeds onomwonde-
ner bewoordingen het 'zwarte
cultuurverschijnsel' in de VS
aan de kaak dat mannen geen
verantwoordelijkheid zouden
willen dragen voor de kinde
ren die ze zouden verwekken
om hun mannelijkheid te be
wijzen.
HBOYZ N THE HOOD
AGAINST THEWAU
WlTERMINATORII
L TOY SOLDIER
Een politie-agent houdt een automobilist aan bij een openlucht-bioscoop waar de film 'Boyi
Hood' wordt vertoond. Met het oog op het verwachte geweld waren bij veel bioscopen veili]
maatregelen genomen. fi
