Nederlanders in Zagreb
pakken hun koffers weer uit
Tol: twee kwartji
Fransen helemaal gek van pin:
k\
Kleermakers op zoek
naar creatief produkt
C«icUcSomunt
Bevolking neemt dit
jaar toe met 125.000
Aarts roept deel Tweede Kamer terug
VERGETEN RECORDS
BINNENLAND
DINSDAG 9 JULI 1991 PAjlT
Pinatubo
Deskundigen in
een helikopter
van het Filipijnse
leger inspecteren
de enorme
moddervloed
nabij de vulkaan
Pinatubo. De
schuivende
vulkanische
massa is het
resultaat van
hevige regenval.
Sinds de vulkaan
vorige maand tot
uitbarsting kwam
zijn 352 mensen
om het leven
gekomen.
FOTO: AFP
DEN HAAG Dit jaar groeit de Nederlandse bevolking naar
schatting met circa 125.000 personen, achtduizend meer dan vo
rig jaar. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in Voor
burg groeide in de eerste drie maanden van dit jaar de bevol
king met 25.869 tegen 23.121 in dezelfde periode van vorig jaar.
Eind maart van dit jaar telde de Nederlandse bevolking daar
door 15.036.314 zielen. Belangrijkste groeifactor is de immigratie,
dit jaar met ongeveer 120.000 personen. Het aantal emigranten
nam in het eerste kwartaal van dit jaar ten opzichte van vorig
jaar licht af met 826 tot 13.040. Voor het eerst sinds 1972 komt
dit jaar het aantal levendgeborenen boven de 200.000 uit. Het
sterftecijfer blijft langzaam stijgen als gevolg van de vergrijzing.
In de eerste drie maanden van dit jaar stierven er duizend Ne
derlanders meer dan in dezelfde periode van 1990.
ZAGREB Blij en een
beetje minder bezorgd. De
Nederlandse Yvonne Let-
tinck reageert net als de
meeste mensen in Zagreb.
Ze is blij met de belofte van
Brioni, maar gelooft niet dat
de Servische milities in Kroa
tië de wapens nu neer zullen
leggen om voortaan vreed
zaam en vriendschappelijk
met hun Kraotische buren sa
men te leven. De dreiging van
een grote oorlog is vermin
derd. maar de kleine oorlog
gaat onverminderd door.
„Ik denk niet dat het nu nog
noodzakelijk is om onmiddel
lijk naar Nederland te ver
trekken. Mijn ouders hoeven
zich geen zorgen meer te ma
ken. De kinderen en ik zitten
hier voorlopig weer veilig".
Yvonne Lettinck kan de kof
fers weer uitpakken. De afge
lopen dagen heeft ze steeds in
dubio gestaan. Het eerste
vliegtuig naar Nederland ne
men? Of toch maar thuis in
Zagreb blijven?
„Twee Nederlandse vriendin
nen van mij zijn vorige week
donderdag met de kinderen
naar Nederland vertrokken.
Met de auto. Via Hongarije.
Wij hebben ook op het punt
gestaan. Maar omdat het in
Zagreb toch betrekkelijk rus
tig bleef, leek het niet zo no
dig. Al vroegen we ons iedere
dag weer af of het toch maar
niet beter was om het vliegtuig
te pakken voor het te laat zou
zijn. De koffers stonden in ie
der geval al gepakt".
De 32-jarige Yvonne Lettinck
woont al meer dan tien jaar in
Kroatië. Samen met haar man
Hrvoje Plesnik - „Ik wist in
het begin ook niet hoe je dat
nou goed uit moest spreken" -
en hun twee kinderen. Nina,
een meisje van vijf en Christi-
aan, een jongetje van elf we
ken.
Yvonne kon het goede nieuws
uit Brioni over een akkoord
wel gebruiken na de spanning
van de laatste dagen. Wat
heeft ze van de strijd gemerkt?
„Niet veel. Als de kogels ons
hier om de oren hadden geflo
ten, waren we al lang vertrok
ken. Maar je leeft natuurlijk
wel constant in spanning.
Grijpt het federale leger in of
niet? Iedereen heeft het alleen
nog maar over oorlog en ge
weld. In de winkels, in de
tram. Op de televisie. Af en
toe kon ik het gewoon niet
meer horen of zien en dan
deed ik de tv uit".
„Ik heb ook wat gehamsterd.
Niet veel, maar toch wel wat.
Kaarsen, meel, rijst, suiker,
zeep, tandpasta, olie en dat
soort dingen. We hadden het
hier thuis ook nogal eens over
de risico's van bombardemen
ten, omdat Hrvoje in onze
buurt moet zorgen dat vrou
wen en kinderen bij lucht
alarm naar de schuilkelder
gaan. Zo was je dus de hele tijd
met de mogelijkheid van een
oorlog bezig. Loopt het uit de
hand of niet? Moet ik met de
kinderen naar mijn ouders in
of niet? Je leeft de hele tijd in
spanning en onzekerheid".
DEN HAAG Een deel
van de Tweede-Kamerle
den moet terugkeren van
vakantie. De voorzitter
van de vaste commissie
voor buitenlandse zaken,
de CDA'er Aarts, heeft
zijn 25 medeleden gisteren
opgeroepen voor een extra
debat met minister Van
den Broek van buiten
landse zaken aanstaande
donderdagavond. Het de
bat gaat over de recente
ontwikkelingen in Joego
slavië.
Aan de grens tussen Servië en
Kroatië heeft zich gisteravond
een gewapend treffen voorge
daan tussen eenheden van het
Joegoslavische leger en onbe
kende aanvallers. Eenheden
van het leger die de brug over
de Donau tussen Backa Palan-
ka (Servië) en Hok (Kroatië)
bewaakten, werden vanaf
Kroatische kant met mortie
ren beschoten. Het leger be
antwoordde het vuur. Er werd
geen melding gemaakt van
mogelijke slachtoffers.
Voorzitter Jacques Delors van
de Europese Commissie zei
gisteren dat de EG „het idee
van onafhankelijkheid voor
Slovenië en Kroatië niet uit
sluit". Vóór alles wil de EG
echter een burgeroorlog in de
Balkan voorkomen.
De Duitse regering heeft ver
bolgen gereageerd op de be
schuldigingen in de officiële
Joegoslavische pers als zou
Duitsland, samen met Oosteiv
rijk, een 'Vierde Rijk' nastre
ven en delen van de Joegosla
vische federatie willen inlij
ven.
De Duitse regeringswoord
voerder, Dieter Vogel, eiste
van de Joegoslavische rege
ring dat deze de „kwalijke
veronderstellingen" over de
doelstelling van het Duitse be
leid van de hand wijst.
PRESENTATIE IN SEOUL VAN NEDERLANDSE MAATKLEDING
SCHOONHOVEN Het
beroep van kleermaker
roept vrijwel onmiddellijk
associaties op met ietwat
verzuurde, oude manne
tjes die een 'krijtstreep-
pak' maken voor de een
of andere keurige meneer.
Weinig creatief, weinig
vernieuwend. Maar wel
oerdegelijk.
Dat laatste is nog steeds het
geval, zegt mevrouw J. van
Weert-Bazuin uit Groningen,
presidente van de Bond van
Kleermakers voor dames- en
herenkleding. Kwaliteit is nog
steeds hét handelsmerk van
maatkleding. „Maar de laatste
jaren zijn er óók vernieuwin
gen geweest, met name omdat
er zoveel vrouwen lid zijn ge
worden van de bond".
Vrouwen? „Ja zeker", zegt ze,
„die mannen waren namelijk
vreselijk stijf en dat is eigen
lijk nog wel een beetje zo.
Maar nu komt daar langza
merhand verandering in".
De manier van werken ver
schilt sterk per kleermaker
de vrouwelijke collega's
worden ook wel coupeuse ge
noemd. Sommigen ontwerpen
en tekenen zelf. Anderen gaan
aan de slag met bestaande pa
tronen, foto's uit modebladen
of proberen een idee van de
klant nader uit te werken. Dat
levert japonnen, pakjes, man
tels en herenkostuums op.
Maar ook rijk bestikte cock
tailjurken en bruidsmode.
Waar het Nederlandse pro
dukt internationaal gezien
staat, moet komende maand
blijken in de Zuidkoreaanse
hoofdstad Seoul, waar het we
reldcongres voor meester
kleermakers plaatsvindt. Daar
zullen vakgenoten uit tiental
len landen van gedachten wis
selen over nieuwe technieken
en materialen. De Nederlandse
bond, die pas twee jaar gele
den werd opgericht en 540 le
den telt, stuurt voor het eerst
een delegatie. En, belangrijker
nog, ook een inzending van
twaalf ontwerpen voor een
modeshow, waarvan gisteren
in het Goud-, Zilver- en Klok
kenmuseum in Schoonhoven
een voorproefje werd gegeven.
Zoals verwacht leverde deze
presentatie niet echt veel crea
tieve uitspattingen op. Voorlo
pig is de Nederlandse kleer
makerscollectie nog het best te
omschrijven als conventioneel.
Niettemin zal Seoul toch wel
een paar verrassingen voorge
schoteld krijgen, zoals een lan
ge herenjas van een lichtge
wicht wollen kamgaren met
en dat is opvallend aan
geknipte mouwen. En van het
zelfde ontwerpersduo (Wim
Boot uit Lisse en Hennie Teu-
nissen uit Assen) ook twee
lichtgewicht herenpakken.
Het merendeel van de collectie
bestaat uit damesmode, zoals
een wijde, kobalt-blauwe Mar-
lène Dietrich-pantalon met
kort, getailleerd jasje, een
'Chanel-pakje' in paarse tinten
met bijpassende hoed en een
droom van een zeegroene
avondjurk met een 4,5 meter
wijde, ruisende rok van chan
gerende taftzijde en een kan
ten lijfje. De ontwerpen wor
den gecombineerd met siera
den van eindexamenkandida
ten van de Vakschool Schoon
hoven, waar goud- en zilver
smeden worden opgeleid.
Zeker de helft
Het is overigens niet zo
vreemd dat het wereldcongres
juist in Seoul wordt gehouden.
Mevrouw van Weert schat dat
zeker de helft, zo niet zestig
procent van de mensen in dat
land in maatkleding loopt. „En
dan te beseffen dat een maat
kostuum in Zuid-Korea wel
meer dan de helft van een
maandsalaris kost. Maar ja, het
is daar gewoon een kwestie
van prestige".
In Nederland zal het slechts
om een paar procent van de
mensen gaan die maatkleding
dragen. De Nederlander kiest
voor gemak en het moet voor
al niet te veel geld kosten. Dus
komt hij meestal bij de confec
tie uit. Toch lijkt de belang
stelling voor op maat gemaak
te kleding toe te nemen. „Dat
Een 'Chanel-pakje' in paarse tinten met bijpassende hoed van
ontwerpster Ineke Legemaate uit Zierikzee.
FOTO: PR
is eigenlijk al sinds een jaar of
vijf zo", zegt Roos van der
Laan-Müssig uit Groningen,
die straks in Seoul haar klas
sieke bruidsjurk met robe-
manteau presenteert. „Men wil
zich meer van de ander gaan
onderscheiden".
„Bovendien", vult Van Weert
aan, „krijgen de mensen meer
aandacht voor kwaliteit. Het
kledingstuk is nu eenmaal
voor de persoon gemaakt, het
past precies, het materiaal is
vaak beter en daardoor doe je
er langer mee".
Records betekenen voor velen een uitdaging. Bijna da
gelijks worden pogingen ondernomen om ze te laten
sneuvelen. Bovendien levert zo'n poging, of ze nou wel
of niet lukt, veel publiciteit op. Sommige records zijn
echter bijna niet te breken, zijn zelfs al stokoud. Daar
door krijgen ze vaak niet de aandacht die ze verdienen.
In deze serie wordt een aantal 'vergeten records' in het
zonnetje gezet. Vandaag: De laatste particuliere tol van
Nederland in Nieuwerbrug. De sleutel van het museum
in de toren is te verkrijgen bij de tolgaarder, behalve
op zondag.
U
Een hek verspert de weg tussen Bodegraven en Woerden.
Plotseling verspert een hek
de weg tussen Bodegraven en
Woerden. Voordat open
wordt gedaan, moeten twee
kwartjes worden betaald. Is
dit de toegang tot een nieuwe
toeristische attractie? Wach
ten vervolgens wildwaterba
nen, botsautootjes en poffert
jestenten? Nee, zo spectacu
lair is het allemaal niet. Het
is de tol die moet worden be
taald om over de brug van
Nieuwerbrug te mogen rij
den. Om zo de reis richting
Bodegraven of Woerden
voort te kunnen zetten.
Nieuwerbrug ligt op de Hol
lands Midden Route van de
ANWB. Prachtig polderland
schap met smalle wegen,
slootjes, knotwilgen en oude
boerderijen, begrensd door
het Aarkanaal, de Vecht, de
Hollandse IJssel en Oude
Rijn. Het bijzondere aan
Nieuwerbrug is, dat het 't
laatste particuliere tolplaatsje
van Nederland is. Brugwach
ter annex tolgaarder Jan
Westhof heeft de tol gepacht
van de Stichting van Brugge-
meesters in de Brandschou-
werij van Nieuwerbrug. „Een
clubje rijke boeren", verdui
delijkt Jan.
De brandschouwerij, de
naam is een overblijfsel van
de vroegere gezamenlijke
brandbestrijding, beslaat een
gebied van zes kilometer
lengte en een kilometer
breedte. Het bestrijkt de
plaatsen Nieuwerbrug, Drie-
bruggen, Bodegraven en
Woerden. De brandschouwe
rij vormt een hechte gemeen
schap met ruim 1750 inwo
ners. Al tien jaar lang ver
schijnt maandelijks het blad
Nieüwsbrug. Het is alleen
voor ingezetenen van de
brandschouwerij, compleet
met medische rubrieken,
agenda, uit de oude doos en
dankbetuigingen.
Rekeningrijders
Tol wordt geheven van half
zes 's ochtends tot half elf
's avonds. Bediening van het
hek kost vijftig cent. Dat be
tekent eigenlijk dat alleen
automobilisten en vrachtwa
genchauffeurs de klos zijn.
En schippers. Want als de
brug omhoog moet voor een
bootje, betaalt de laatste cate
gorie een rijksdaalder. Jan
hengelt naar het geld met
een knalrode klomp.
Inwoners van de Brand
schouwerij zijn vrij van tol.
Dat betekent dat Jan zo'n 850
auto's per dag gratis aan zich
voorbij ziet trekken. Blijft er
dan nog wel wqt over voor
de tolgaarder? Hij beweert
van wel. Vuilniswagens van
de gemeente Bodegraven
worden bijvoorbeeld geturfd.
Een keer per maand ploft bij
het Bodegraafse gemeente
huis de rekening op de mat.
Datzelfde geldt voor de poli
tie met het verschil dat een
keer per jaar een rekening
wordt gestuurd. Rekeningrij
ders noemt Jan ze. „Mijn
vrouw en ik hebben saam-
pies net een sneetje brood.
Dat is genoeg. Belangrijkste
is dat ik eigen baas ben'
De oorspronkelijk houten, la
ter stenen brug stamt uit de
zestiende eeuw. De brug was
altijd een blok aan het been
van de woongemeenschap.
Het onderhoud moest uit ei
gen zak worden betaald. Her
haaldelijk drong het Groot-
Waterschap uit veiligheidso
verwegingen erop aan de
brug te repareren, vernieu
wen of op te ruimen.
Om de last enigszins te ver
lichten, verleenden de Staten
van Holland en West-Fries
land in 1651 toestemming in
plaats van een vaste brug een
„laage wip of te ophaalende
brugge te doen leggen ende
maken ter hoogte Ir
voeten booven het
water". De tol om dc
kunnen onderhoud^\^
door de Staten vastgi
„twee stuyvers vocv
en hooggelaade turf4 -I
ende eene stuyver
andere scheepen",
Toren
De brug over de O^C
heeft in de loop va?1 1
schiedenis tot vorig p I
op instorten gestaan^'
woners weigerden
vijftien gulden bij tJn
voor het opknapper*1"61
brug. Daarom werd^se
willigerskorps van deei
ingeschakeld. Met $jga
taat dat het tolbord eni
gang van het kantoctoe
Haag hangt. Vorig j,n a
voor ruim een milj3^
den een spiksplintper
brug gebouwd. En m*
maar goed ook volj!3^'
„Vrachtwagens mo(en
aanloopje nemen end v
het nog maar een
over de brug heen
Je zag de brug ontze? ei
doorbuigen". ref
|aii
Jan pacht niet a^nc
brug, maar ook h^rn
waarin hij woont 00r
vrouw en de toren en
naast. Jan noemt hege^
heidstoren. Sinds nL]
daarin een museun) V(
vest. Centraal staajhaj
schiedenis van dejte
Nieuwsgierigen kufe,an
sleutel bij Jan of z]ms
verkrijgen. Nu is ln
een groot woord voq- g,
tokopieën van oudejtei
den en foto's met bj
sendoor wat gebr|epi
werpen, zoals een lrrjj]
verf en een tuinsla&rcj
geen museum, maar,ntp
'historie op anderh^ju
kante meter' en dl
dan nog ruimte vaje
de trap en het uurv^.,
SUSKE EN WISKE
HET WITTE WIEF
(c) Standaard UltgeverlJ/Wavery Productions
i toe
PARIJS De grote mode
in Frankrijk komt deze
zomer niet van de coutu
riers maar uit de metaal-
fabrieken. Een klein clip
speldje, onfrans 'pins' ge
naamd, heeft geleid tot
een nationale verzamel
woede. Een ware hysterie
hangt rond de 'exclusieve'
merken-pins. Speldjes van
Lacoste, de Tour de Fran
ce of van het ministerie
van defensie worden soms
voor grof geld verhan
deld.
De rage van de Amerikaanse
pins (hier alleen gebruikt in
meervoudsvorm, want enkel
voudig klinkt 'pin' als 'pine',
wat in het Frans naar het
mannelijk lid verwijst) is niet
te missen. In de metro, op re
cepties, op straat, overal zie je
verzamelaars paraderen met
hun pins. Yuppies hebben hun
hele revers er mee volgeprikt
als bewijs van succes of ten
minste relaties. Op het filmfes
tival van Cannes en op de
luchtvaarttentoonstelling van
Le Bourget verdrong het pu
bliek zich niet om filmvedet
ten of vliegtuigen te zien,
maar vooral om een pins te be
machtigen. De vraag is inmid
dels zo groot dat elke maand
drie miljoen nieuwe pins op de
markt worden gebracht. Het
bracht de nationale commissie
die moet waken voor de puur
heid van de Franse taal in de
problemen, want het feno
meen luisterde naar een En
gelse naam. Deliberatie lever
de het alternatief 'epinglette'
(speldje) op, maar geen Parij-
zenaar die dat woord gebruikt.
Veel bedrijven hebben hun ei
gen pins. Een fabrikant van
deegwaren registreerde bin
nen vier maanden meer dan
honderdduizend aanvragen
voor zijn merkpin, die werd
aangeboden op de verpakking
van spaghetti. Aan journalis
ten aangeboden persmappen
bevatten tegenwoordig stee
vast een pins, tenminste, wan
neer die niet al is gepikt.
In de gangen van de Parijse
metro is een heel levendige
pinshandel gaande. De keuze
is enorm, de kwaliteit varieert
sterk. Een beetje speldje kost
ongeveer zeven gulden; drie
voor zeventien gulden. De
'must' zijn de pins vervaardigd
door Arthus-Bertrand, de Pa
rijse juwelier die traditioneel
de Legion d'honneur-medail-
les vervaardigt. Inhakend op
de rage besteed het bedrijf nu
eenderde van zijn produktie
aan de speldjes. Deze pins zijn
zó gewild, dat uitgekookte
handelaren massaal valse
exemplaren hebben laten pro
duceren in Hongkong en Ko
rea. Arthus-Bertrand schakel
de een detective in toen bleek
dat nieuwe modellen al in het
Verre Oosten waren geko
pieerd voordat ze bij de klant
waren afgeleverd. De omzet
van de erkende speldjesmaker
is over de eerste zes maanden
van dit jaar overigens met vijf
tig procent gestegen.
Ferrari
Onder de zeer gevraagde pins
zijn ook die van luxe-merken
als Moët et Chandon en Ferra
ri. De waarde van het auto
speldje is heel hoog, aangezien
dit alleen gegeven wordt bij
aankoop van een rode bolide.
Rond het verzamelen heeft
zich een hele industrie ont
wikkeld. Zo wordt er sinds
kort een blad uitgegeven met
de naam 'Pins up Magazine',
waarin de cataloguswaarde
van de pins staat veil
speldje met de eersl
voor de Olympisd
van Albertville we
geveild voor 851
Hoofdredacteur 1
Faure van 'Pins Up
waarschuwt voor
gen, maar denkt dal
teit altijd herkenbsy^
yen. „De markt zal JEl
ganiseren. Overal iifT.
zijn onderhand
Geleidelijk aan
pins zijn plaats hoS
in de eerste plaat#1
een prachtig conl
middel".
De pinsgekte en diL
die soms aan het®
stukje metaal word
ven heeft tot een F C
mentaar geleid vanffic
journalist Michel itei
aanschaf van een jJwi
gens hem „een blaifcer
tegen het geld voolbei
op aarde". ve
