Moskou viert
dag van grote
ommekeer
Sluiting bases zuur voor veel militairen VS
Zweedse premier vraagt
EG-lidmaatschap aan
De Klerk: alle politieke
gevangenen vrijgelaten
VERGETEN RECORDS
Met een
paar
stappen
in twee
buiten
landen
BINNENLAND
LjicLeSomcmt
DINSDAG 2 IULI 1991 PAGINA^t
Democratische partij
opgericht in
Sovjetunie
MOSKOU Hervormingsgezinde
Sovjet-politici hebben een akkoord
gesloten over de oprichting van een
brede, nationale beweging voor de
mocratie en hervormingen. Ze ho
pen dat die kan leiden tot de vor
ming van een algemene democrati
sche partij. Het akkoord werd on
dertekend door vooraanstaande
hervormingsgezinde politici, zoals
de burgemeesters van Leningrad
en Moskou, Sobtsjak en Popov,
Gorbatsjovs economische adviseur
Jakovlev, ex-minister van buiten
landse zaken Sjevardnadeze en de
hervormingsgezinde Russische
vice-president Roezkoj.
WASHINGTON „Het is
inderdaad zuur dat juist de
mensen die het meest hebben
bijgedragen tot het einde van
de koude oorlog, Amerikaan
se militairen, nu de zwaarste
prijs moeten betalen voor
hun succes: hun baan", zo er
kent Jim Courter, voorzitter
van de onafhankelijke Fede
rale Commissie die gisteren
een twintigtal leger-, marine-
en luchtmachtbases in de VS
heeft aangewezen die op de
kortst mogelijke termijn ge
sloten moeten worden.
In de Amerikaanse beleving
is het de Amerikaanse mili
taire overmacht geweest die
de rivaliserende Sovjetunie
economisch heeft uitgeput en
die zo de val van het wereld
communisme heeft gebracht.
Maar het wegvallen van de
grote vijand plaatst het kolos
sale defensie-apparaat van de
VS, dat door twee miljoen
militairen wordt bevolkt,
voor de noodzaak nu ook in
eigen vlees te snijden. De tot
opheffing veroordeelde -bases
vallen in de eerste bezuini
gingsronde. In totaal wordt
de totale krijgsmacht in vijf
jaar tijd met een kwart inge
krompen. De grootste dreu
nen vallen in Philadelphia,
waar de reusachtige marine
scheepswerf en de marine
basis dicht moeten en in Cali
fornia, waar de legerplaats
Fort Ord en de marinebasis
in Long Beach worden opge
heven. Alleen al die vier mi
litaire voorzieningen geven
nu nog direct werk aan
30.000 burgers en militairen.
Met de gezinnen en de men
sen die van 'de military' le
ven, worden daar 200.000
mensen getroffen. De militai
ren zelf zijn veelal iets min
der slecht af. Als beroeps
hebben zij meestal een con
tract voor zes jaar, dat finan
cieel door het Pentagon
wordt volgemaakt. Boven
dien helpt de overheid met
het vinden van een baan el
ders in de krijgsmacht of in
de burgermaatschappij.
Niettemin is de pijn hevig en
voelen veel militairen zich
verraden door de politici, die
een in veler ogen laffe wijze
van besluitvorming over de
'base closings' hanteren. Het
commentaar van Jim McCoy
in Denver is veelzeggend.
„Ik hou van de luchtmacht
en ik hou van Colorado, de
mooiste staat van Amerika.
Ik heb me nooit gerealiseerd
dat de wereldvrede zo hard
zou aankomen".
MOSKOU Terwijl in
Moskou de thermometer
meer dan 30 graden aan
wijst en centraal Rusland
en omstreken de derde
week van een hittegolf in
gaan, is gisteren op 1 juli
een groot aantal maatre
gelen van kracht gewor
den die de schijn wekken
dat ook in het Kremlin
koortsachtige wordt ge
werkt.
Ex-minister van buitenlandse
zaken Sjevardnadze verant
woordde zich voor de Contro
lecommissie voor zijn kritiek
op het partij-apparaat, terwijl
zijn opvolger Bcssmertnych en
vice-president Janajev in
Praag de vruchten van Sje-
vardnadzes buitenlandse poli
tiek plukten: opheffing van
het Warschaupact.
De conservatieve 'betonkop-
pen' kregen het voor elkaar
gekregen dat het parlement in
Moskou een wel heel erg voor
zichtige denationalisatiewet
aannamen. Privé-overname
van grote staatsbedrijven is op
een laag pitje gezet. Denatio-
nalisatie komt vooral neer op
verkoop van bedrijven aan het
personeel via aandelen. Voor
komen is dat staat en partij
gratis afstand doen van alles
wat zij gedurende 73 jaar aan
het volk hebben ontroofd.
Sovjet-critici waarschuwen
voor onrust als bijvoorbeeld de
mijnwerkers in de steenkool
industrie doorkrijgen dat spra
ke is van een schijnprivatise-
ring. Ze houden .immers
maandelijks niet voldoende
geld over voor aankoop van
aandelen.
Ander onderdeel van de
koortsachtige activiteit is de
transformering van een aantal
van Pavlovs 48 ministeries in
particuliere bedrijven. De ap-
parattsjiki doen zich als nieu
we ondernemers voor als ware
weerwolven. Verder gaan
staatsbuitenhuizen onder het
mom van privatisering voor
een prikje over in de handen
van de leidende elite.
Om ervoor te zorgen dat de
feestvreugde van de 1-julive-
randeringen voor Ivan-met-
de-pet niet ongemerkt voorbij
gaat, heeft de overheid met in
gang van gisteren nog meer
'aardige' veranderingen in la
ten gaan. De Sovjet-toerist die
nu terugkomt met koffers vol
aankopen uit de rest van Eu
ropa, loopt leeg op de douane
tarieven. Stel, je hebt 20 paar
sokken bij je. Voor jezelf? Dan
hoef je geen invoerrechten te
betalen. Voor de handel? Dan
betaal je je blauw. De douane
beambte bepaalt of de sokken
voor jezelf zijn of voor de han
del. Dat schreeuwt om corrup
tie.
Een hoge Sovjet-militair discussieert in de Opperste Sovjet met zijn collega's in het parlement,
nadat het gisteren een heel voorzichtige denationalisatiewet aannam. FOTO: ap
nie voeren aan dat invoerrech
ten in de beschaafde wereld
tot doel hebben de eigen
markt te beschermen. Welke
markt beschermt roebelsa
neerder Pavlov, als er in de
Sovjetunie niets te koop is?
Geen ingevoerde Volvo, Mer
cedes of Volkswagen zit de
verkoop van een Lada, Mosk-
vitsj of Zaporozjets in de weg.
Conclusie: de nieuwe tarieven
zijn als vanouds bedoeld om te
zorgen dat niemand het beter
krijgt dan zijn buurman.
Nog een l-juli-'grapje'. Als
burger Vanja of Sasja een on
zichtbare streep op de weg
overschrijdt of door een niet-
werkend rood stoplicht rijdt,
kost dat in Moskou voortaan
minimaal 30 roebel. Niet stop
pen voor een agent? Honderd
roebel! Dronken achter het
stuur? Achthonderd roebel! De
nieuwe, fors verhoogde bekeu
ringen vormen zijn een wapen
van de Moskouse gemeente
raad om het steeds wildere rij
gedrag van de automobilist in
Moskou in te tomen.
Later dit jaar voert Moskou
ook weer het gevreesde kaart
systeem in. Een overtreding
wordt gestraft met een knip in
een kaart bij je rijbewijs. Ver
toont je rijbewijs teveel gaatjes,
dan moet je opnieuw examen
doen. Dit is geen lolletje in
Moskou, waar mensen soms
tijdenlang op hun rijbewijs
moeten wachten omdat er niet
genoeg papier is om documen
ten op te drukken.
Tenslotte is het 'eerste socialis
tische land' sinds gisteren een
'kapitalistisch' probleem rij
ker. Werkloosheid is voor het
eerst in vijftig weer legaal.
Pessimisten verwachten dat de
officiële werkloosheid in de
Sovjetunie binnen een mum
van tijd tientallen miljoenen
gaat bedragen.
DEN HAAG Met de overhandiging van een vijfre
gelig briefje aan de Nederlandse regering heeft de
Zweedse premier Ingvar Carlsson gisteren in Den Haag
officieel voor zijn land het lidmaatschap van de Euro
pese Gemeenschap aangevraagd. Dat gebeurde tijdens
een korte ceremonie in de tuin van het Catshuis, de
ambtswoning van premier Lubbers.
Carlsson was naar Den Haag gekomen op de eerste dag van het
Nederlandse voorzitterschap van de EG, dat tot eind dit jaar
duurt. De aanvraag die de Zweedse premier vorige maand offi
cieel aankondigde in wat hij voor zijn land de belangrijkste re
geringsverklaring van deze eeuw noemde, hing al langere tijd in
de lucht. Een ander land dat deel uitmaakt van de Europese
Vrijhandels Associatie (EVA), Oostenrijk, heeft het EG-lidmaat-
schap ook al aangevraagd. De huidige EG-landen hebben overi
gens afgesproken voor 1993 geen toetredingsaanvragen te be
handelen
Een van de vragen die voor een toetreding van Zweden tot de
Gemeenschap moeten worden opgelost is of de Zweedse neutra
liteitspolitiek te verenigen zal zijn met het buitenlandse en de
fensiebeleid, zoals dat bij de EG in de steigers staat.
Premier Carlsson liet gisteren op het Catshuis blijken er niet
zonder meer vanuit te gaan dat zijn land de neutraliteitspolitiek
moet opgeven. Hij zei ervan overtuigd te zijn dat Zweden die
politiek kan voortzetten, juist omdat de veiligheidssituatie volle
dig is veranderd. Hij wees erop dat de EG thans ook een neu
traal land kent, Ierland.
Minister Van den Broek van buitenlandse zaken stelde vast dat
de Zweedse neutraliteitspolitiek op enigerlei wijze haar verta
ling moet vinden in het buitenlandse beleid en veiligheidsbeleid
dat de EG aan het ontwikkelen is. De discussie over dat EG-
beleid is nog volop gaande, dus het is nog te vroeg om conclusies
te trekken, aldus de bewindsman.
Voorzitter Delors van de Europese Commissie staat voorlopig
niet te trappelen om nieuwe lidstaten binnen te halen, zo maakt
hij in Den Haag duidelijk. Hij vindt het belangrijker dat eerst de
interne EG-discussie over de toekomstige politieke unie tot een
goed einde wordt gebracht. Beter een vogel in de hand dan tien
in de lucht, aldus Delors.
SUSKEENWISKE
Dieven grijpen
naar speelgoed
pistolen
SAO PAULO De zware
economische crisis in Bra
zilië, de zwaarste sinds
1947, gaat niet aan de on
derwereld voorbij.
Uit geldgebrek gebruiken
misdadigers in toenemen
de mate speelgoedpistolen
bij hun overvallen. Op de
zwarte markt kost een
echt pistool ten minste 350
gulden. Speelgoedwapens
schommelen tussen de 15
en 30 gulden.
Speelgoedhandelaren kla
gen dat zij in toenemende
mate armoedzaaiers als
klant krijgen. Het aantal
overvallen met speelgoed-
wapens bezorgt de politie
in de rijkere buitenwijken
van de miljoenenstad Sao
Paulo grijze haren. Het
aantal overvallen met
nep wapens zou er op drie
per dag liggen, terwijl jus
titie wettelijk niets kan
uitrichten tegen verkoop
van het speelgoed. De po
litie raadt potentiële
slachtoffers aan niet uit te
proberen of het wapen na
maak is. Ook de dieven
zijn gewaarschuwd: ze
hoeven niet op lagere
straffen te rekenen bij ge
bruik van een speelgoed
wapen.
ANC ONTKEND
JOHANNESBURG President F.W. de Klerk van
Zuid-Afrika heeft gisteren gezegd dat de regering en
het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) het erover
eens zijn dat alle politieke gevangenen zijn vrijgelaten.
Het ANC heeft dat onmiddellijk ontkend.
„Het is volstrekt onjuist en we kunnen het helaas niet anders
zien dan propaganda", aldus ANC-woordvoerder Saki Macozo-
ma over de uitspraak van De Klerk. Hij zei dat het ANC wel
met de regering over de politieke gevangenen heeft gesproken
maar niet tot overeenstemming is gekomen.
Vrijlating van alle politieke gevangenen is voor het ANC een
belangrijke voorwaarde om met de regering te gaan onderhan
delingen over een nieuwe grondwet die een einde moet maken
aan de apartheid. Het ANC zegt dat nog ongeveer duizend men
sen om politieke redenen in Zuidafrikaanse gevangenissen zit
ten. De meesten van hen hebben politiek gemotiveerde gewelds
delicten gepleegd; reden voor de regering hen niet als politieke
gevangenen te beschouwen. Niettemin waren onder de eerder
vrijgelatenen ook mensen die zich aan geweld hadden schuldig
gemaakt.
Records betekenen voor velen een uitdaging. Bijna da
gelijks worden pogingen ondernomen om ze te laten
sneuvelen. Bovendien levert zo'n poging, of ze nou wel
of niet lukt, veel publiciteit op. Sommige records zijn
echter bijna niet te breken, zijn zelfs al stokoud.'Daar
door krijgen ze vaak niet de aandacht die ze verdienen.
In deze serie wordt een aantal 'vergeten records' in het
zonnetje gezet. Vandaag: het hoogste punt van Neder
land, de Vaalserberg in Vaals.
rO
\u
Idoor
KARIN SWIERS
Hoewel de rest van
Europa zich waarschijn
lijk een breuk lacht, be
weert Nederland in het
bezit te zijn van een
berg: de Vaalserberg.
Met z'n 322,5 mèter bo
ven NAP het hoogste
punt van Nederland. Ter
vergelijking het hoogste
punt van de Veluwe is
110 meter boven NAP.
Wie de klim naar de top vol
tooit, wordt beloond. Want
die top, eigenlijk meer een
plateau, is tevens het beken
de drielandenpunt. Het punt
waar de grenzen van België,
Nederland en Duitsland sa
menkomen. Met een paar
stappen sta je in twee buiten
landen. Alleen is niet duide
lijk waar de grenzen nu pre
cies lopen. De bekende doua
ne met slagboom ontbreekt.
Een hoge wachttoren, de
Boudewijntoren, verzorgt het
uitzicht over de drie landen.
En een stukje bergafwaarts
garandeert de Wilhelminato-
ren uitzicht op de stad Aken.
Eigenlijk is het drielanden
punt supersaai. Drie 'valse'
grensstenen zijn voor de toe
risten op een verhoginkje ge
zet. Verder resten een be
zoekje aan de horeca, het be
klimmen van de Wachttoren,
of een wandelingetje langs
een van de vele wandelpa
den. Het is haast niet te mer
ken dat de Vaalserberg een
bewogen geschiedenis achter
de rug heeft. Aan de laatste
overblijfselen van die roerige
tijden wordt met gemak
voorbijgegaan. Ze vallen dan
ook haast niet op, deze groe
zelige oude grensstenen. De
groene wandelroute voert de
bezoeker langs de meeste
exemplaren.
Neutraal Moresnet
Zo staat vlak bij de Wilhel-
minatoren aan de rand van
het bos de officiële Neder
lands-Duitse grenssteen met
het nummer 193 H. Veel in
teressanter is de steen die
daar vlak bij staat en getooid
is met een adelaar. Het is een
historische grensmarkering
van de Vrije Rijksstad Aken.
Een markering die dateert
uit het jaar 1338, toen de stad
besloot haar rijk af te bake
nen. De grensstenen 193 H
tot en met A voeren naar het
(c) Standaafd Ultgeverij/Wavery Production!
Grenspaal 193, de enige echte.
officiële drielandenpunt
steen nummer 193.
Voorbij het bord met de
plaatsnamen Gemmenich en
Plombières staat een steen
die ongeveer in 1615 werd
geplaatst tijdens het bewind
van Filips de Derde (1598-
1621) die tot de Spaanse tak
van de Habsburgers behoor
de. De bovenste afbeelding
op de steen is de zogeheten
'briquet de Bourgogne', het
ordeteken voor de onder
scheiding 'Het Gulden Vlies'.
Iets verderop, staan drie ste
nen met het Andreaskruis uit
1724. De Heilige Andreas is
de beschermheilige van het
Huis Habsburg.
Langs deze route zijn ook de
grensstenen van het inmid
dels verdwenen landje Neu
traal Moresnet te vinden, ge
markeerd met Romeinse cij
fers. Het landje stamt uit
1816. Het is na de Napoleon
tische oorlogen ontstaan uit
een compromis tussen Prui
sen en Nederland. Want bei
de landen wilden het gebied
vanwege de rijke zinkmijn
wel inlijven. Het gebied werd
gemeenschappelijk eigen
dom, een zogeheten condomi
nium, van beide begerige
landen. Neutraal was Mores
net eigenlijk niet. Het landje
van 333 hectare met ruim
drieduizend inwoners had
geen eigen postdienst, leger,
geld of onderwijs. Wel was
het in bezit van vier jenever
stokerijen en een zwart-wit-
blauwe vlag.
Smokkelen
De Vaalserberg was toen niet
Sovjetminister van buitenlandse zaken Bessmertnych in gesprek met vice-persident Yanayev vlak
voor de ondetekening van het protocol dat de ontbinding van het Warschau Pact regelt. Drieën
twintig jaar geleden trokken de troepen van het Warschau Pact naar Praag om een einde te maken
aan de Tsjechoslowaakse humanisering van het socialisme. Gisteren maakten de staatshoofden en
regeringsleiders van dezelfde landen in Praag een einde aan het militaire verbond. foto epa
Frankrijk
zet dorstige
toeristen
op rantsoen
DEN HAAG Een biertje of
glaasje wijn in wegrestaurants
langs de Franse snelwegen
moet kunnen. Maar één per
persoon per maaltijd is de
grens. Bovendien is verkoop
van een beperkt aantal zwak
ke alcoholische dranken in
wegrestaurants er slechts toe
gestaan tijdens de normale
etenstijden. Dit meldt minister
Maij (verkeer en waterstaat)
de Tweede Kamer in een
overzicht van de regels voor
verkoop en nuttiging van alco
holische dranken langs auto
snelwegen in Nederland en
omringende landen. Verkoop
van alcohol in benzinestations
in Frankrijk is taboe. De Duit
sers en Oostenrijkers doen een
stuk minder moeilijk. Liefheb
bers kunnen er zowel in weg
restaurants als bij benzinesta
tions dag en nacht terecht.
België loopt in de pas met Ne
derland. Gedurende de norma
le openingstijden van winkels
(in Nederland maximaal 52
uur per week) is bij benzine
stations verkoop van zwakke
alcoholische dranken in ver
pakte vorm toegestaan. Weg
restaurants mogen zowel bij de
zuiderburen als bij ons onbe
perkt schenken.
net hoogste punt van Nedeeei
land. Dat lag namelijk in c te
Ardennen. De Zuidelijke Natii
derlanden, het huidige Ben
gië, hadden zich nog niet ajee
gescheiden van de Noordeli v
ke Provincies. Dat gebeui, a
onofficieel in 1830 en Vaaen
hoort dan bij België. Als istt
1839 de vrede tussen Nede'aa,
land en België wordt getkb;
kend, komt Vaals weèr hg
Nederland. Het momerisc
waarop het vierlandenpuiva
ontstaat. En de grenzen vspa
België, Neutraal Moresned
Duitsland en Nederland k>
men bij elkaar op de Vaalse.
berg. Een situatie die tacht"
jaar heeft geduurd.
Waar grenzen zijn,
smokkelaars. Een popula'
beroep in de Vaalse regi
Van Neutraal Moresn
wordt vooral tijdens de EePr
ste Wereldoorlog dankbai^
gebruik gemaakt. Het smo.
kelen wordt zelfs professie
neel beoefend Er ontstaj
goed georganiseerde bend-n
die hun waar met gepantseei
de transportvoertuigen ov w
de grenzen brengen. Reg^jr
matig vallen doden bij schie^
partijen tussen douaniers
smokkelaars. Pas in de jarfCJ
zeventig wordt het smokkgC
len op grote schaal definition
uitgeroeid. Maar het ein^gr
van Neutraal Moresnet kor*^
al veel eerder. Na de oorL
wordt het landje in 1919 f%v
België gevoegd. De Vaals^
berg degradeerde zo tot dri^
landenpunt. Alleen de vie^
grenzenweg die naar fye)
drielandenpunt voert, beri^
nert nog aan deze woelige t 1
den.
Rode Kruis r0
moet Eritrea#>
verlaten
ADDIS ABEBA De J"
toriteiten in de Etiopis<da
provincie Eritrea hebtne
vier leden van het Rtic
Kruis gelast het land!ev
verlaten. Het team \£r
leende medische hulp
slachtoffers van de b
geroorlog in Etiopië.
Internationale Comité i
het Rode Kruis heeft1
uitzetting gisteren mee
deeld. |ffl
De vier Rode-Kruiswerklf
zijn inmiddels uit Asmaraat
hoofdstad Addis Abeba aailL"
komen. Volgens ICRK-wo^J
voerster Karen Saddler hh^
het Rode Kruis nu geen pe|
neel meer in Eritrea. 5=
Volgens Saddler willen de
trese autoriteiten blijkbaar
nieuwe overeenkomst sluT
met het ICRK. Daarin
recht moeten worden ge
aan de Eritrese onafhankel
heidsaanspraken. Het Eritj'
Volksbevrijdingsfront Ev
heeft drie decennia vooi
onafhankelijkheid gevoch
Onlangs werd een nie8 -
overgangsregering gevolgi
nadat in mei het bewind re
de Etiopische president Mie
gistu Haile Mariam werd tin
dreven. kt
