Nederlandse handelsdelegatie
houdt orderboeken in de tas
Actieplan voor herstel van milieu in Oost-Europa
Sr
Japanse 'mieren' proberen boze buitenwereld te bijte
li
BINNENLAND/BUITENLAND
£eidóc6otvtcmt
MAANDAG 24 JUNI 1991 PAGI
Eï
Leerstoelen
aids-preventie
MAASTRICHT De stichting
aids-fonds Amsterdam gaat bin
nenkort de eerste twee bijzondere
leerstoelen aids-preventie en -
voorlichting instellen aan de
Rijksuniversiteit Limburg en aan
de Universiteit van Amsterdam.
Het betreft een deeltijdaanstelling
voor één dag per week, aldus het
blad Observant van de Rijksuni
versiteit Limburg. De keuze is on
der andere op de Rijksuniversiteit
Limburg gevallen omdat deze
reeds beschikt over de faculteit ge
zondheidswetenschappen met de
vakgroep gezondheidsvoorlichting
en -opvoeding. Een voor Neder
land unieke studierichting.
Pronk wil in eigen
land fors bezuinigen
DEN HAAG Minister Pronk van Ont
wikkelingssamenwerking wil in 1992 flink
bezuinigen op de uitgaven voor onderwijs,
research en voorlichting in eigen land. Op
die manier wil hij meer geld beschikbaar
krijgen voor echte hulp aan landen in de
Derde Wereld. Begin vorige week maakte
de bewindsman in de Tweede Kamer duide
lijk dat een aantal landen, waaronder India,
dit jaar minder geld uit de Nederlandse ont
wikkelingsbegroting krijgt, omdat Pronk zo
veel geld kwijt is aan noodhulp voor een
land als Bangladesh en de Afrikaanse lan
den. Om te voorkomen dat dit proces voort
gaat, wil Pronk besnoeien op een aantal uit
gaven die hij in Nederland doet. Hij kondigt
hiertoe 'een kritische analyse' aan.
DOBRIS Een grootschalig
onderzoek naar de toestand
van het milieu in Europa
moet de basis gaan leggen
voor een 'Programma voor
de bescherming en het her
stel van het milieu, met spe
ciale aandacht voor Cen
traal- en Oost-Europa'. Dat
hebben de ministers voor
milieu van Europa, Amerika
en Japan gisteren besloten
op de laatste dag van de
conferentie Milieu voor Eu
ropa die in de Tsjechische
plaats Dob ris werd gehou
den.
De conferentie in Dobris was het
initiatief van de Tsjechoslo-
waakse minister Josef Vavrou-
sek. Zijn poging te komen tot de
oprichting van een nieuwe inter
nationale organisatie voor milieu
zaken hij zelf vergeleek die
met de Wereldgezondheidsor
ganisatie leed schipbreuk.
Weer een instituut erbij zou de
internationale bureaucratie al
leen maar bevorderen, vreesden
zijn collega-ministers. Ze waren
wel bereid aan Vavrouseks wens
tot intensievere samenwerking
binnen de daartoe reeds bestaan
de kaders. Dat de voormalige
Oostbloklanden daar niet in alle
gevallen denk aan de Europe
se Gemeenschap deel van uit
maken hoeft allerminst een be
lemmering voor samenwerking
te betekenen, aldus de ministers.
Ze besloten, met instemming van
de Europese commissaris voor
milieuzaken Carlo Ripa di Mea-
na, een onderzoek te laten uit
voeren door de Europese Com
missie. Voor het einde van 1993
moet daaruit blijken hoe het met
het milieu in Europa en vooral in
de voormalige Oostbloklanden is
gesteld. Op grond van de bevin-
tegemoet te komen, maar dan
dingen zal vervolgens een actie
plan worden opgesteld.
Hans Alders, de Nederlandse mi
nister van milieu, noemde na af
loop van de conferentie dit actie
plan „een bewijs van het feit dat
we Europa niet meer opdelen,
maar als eenheid beschouwen".
Ook uit allerlei concrete projec
ten blijkt volgens Alders dat de
samenwerking tussen Oost- en
West-Europa ook zonder een spe
ciaal instituut wel van de grond
komt. Als voorbeeld voerde hij
de bemoeienis van Nederland,
dat overigens het afgelopen
weekeinde met Tsjechoslowakije
een samenwerkingsverdrag sloot
over milieuzaken, bij het zuive
ren van de Donau aan
brengen daarbij know hi J
andere landen hebben aa
den bij te dragen in de fin
ring", aldus de minister,
volging van de slotverWo-
van de conferentie, deed kat]
een appèl op investeerdtohl
hun industriële activiteit Sef.
Oost-Europa het milieu 1
verwaarlozen. „Laat mei L.
denken dat hier nog allel vc
wat in het westen inmidd -dei
middels verboden is, maarl) 01
industrie een code ontv >mc
waarin zij zich verplicht t in
doen aan de normen zoajge
ook binnen de Europesi-rec
meenschap gelden". bi
ZAKEN DOEN MET ZUID-AFRIKA MAG WEER
JOHANNESBURG
„We komen ons hier ori
ënteren en niet om order
boeken te vullen", zegt F.
Engering, leider van een
omvangrijke Nederlandse
handelsdelegatie, die gis
teren in Zuid-Afrika is
aangekomen. De weten
schap dat het ANC de
sancties voorlopig nog wil
handhaven, maant de de
legatie tot voorzichtige
uitspraken.
Nog wat verblind door de felle
Zuidafrikaanse zon lopen zo'n
twintig Nederlandse zaken
mannen in sombere kostuums
de trappen op naar het bol
werk van het blanke Afrika-
nerdom, het voortrekkersmo
nument. Binnenin het granie
ten gevaarte vertelt een vrien
delijke dame dat dit groteske
monument hier is neergezet
ter herdenking van de Grote
Trek. Begin vorige eeuw ont
trok een aantal blanke boeren
zich aan het Engelse gezag om
hun eigen 'boerenrepublieken'
te stichten. Belangrijke aanlei
ding hiervoor was de Engelse
clementie tegenover de zwar
ten, die zelfs leidde tot het af
schaffen van de slavernij. Die
informatie laat de rondleidster
gemakshalve achterwege.
Apartheidsdictatuur
Deze tempel van het Afrika-
nerdom is de eerste bestem
ming van de Nederlandse han
delsdelegatie. Alle grote ban
ken zijn vertegenwoordigd en
verder bedrijven als Philips,
Nedloyd, .KLM en een aantal
hoge ambtenaren. De aartlei
ding voor het bezoek is duide
lijk: de nakomelingen van de
voortrekkers hebben onder
leiding van president De
Klerk besloten om de apart
heidsdictatuur stapsgewijs te
ontmantelen. Zaken doen met
Zuid-Afrika mag nu weer.
De internationale sancties te
gen Zuid-Afrika hebben een
onbetwistbare rol gespeeld in
het afschaffen van de apart-
heidswetten. De economie
kwam er steeds slechter voor
te staan en vooral de proble
men om nog buitenlandse le
ningen te krijgen, knikten de
knieën van het apartheidsbe
wind. „Apartheid bleek niet te
werken", stelde president De
Klerk. Na een revolutionaire
toespraak in februari 1990 be
gint hij met het schrappen van
de apartheidswetten.
Omstreden
Omdat de sancties tegen Zuid-
Afrika beperkt waren tot een
Comité ontwerpt
vredesvoorstellen
voor Zuid-Afrika
JOHANNESBURG Een
comité met daarin verte
genwoordigers van de
Zuidafrikaanse regering,
het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC) en de Zulu-
beweging Inkatha gaat
voorstellen ontwerpen om
een vreedzame situatie in
Zuid-Afrika te bewerkstel
ligen. Dat is zaterdag in Jo
hannesburg meegedeeld na
afloop van een bijeenkomst
waarin werd beraadslaagd
over het aanhoudende ge
weld in Zuid-Afrika. Het
comité moet voorstellen
gaan doen „die volgens
haar noodzakelijk zijn om
een einde te maken aan het
geweld en de vrede te her
stellen". Bij geweld tussen
aanhangers van het ANC
van Nelson Mandela en
van Inkatha van Buthelezi
zijn dit jaar en vorig jaar
honderden dodelijke
slachtoffers gevallen.
aantal sectoren en investerin
gen, bleef er altijd handel tus
sen Zuid-Afrika en Nederland.
Vorig jaar exporteerde Neder
land nog voor zo'n öüO miljoen
naar de Zuidafrikaanse repu
bliek. Maar omstreden was het
wel. Bedrijven als Shell en
SHV (Makro) hielden zich aan
de EG-richtlijnen, maar dat
bleek onvoldoende voor de
anti-apartheidsbewegingen.
Branden in de vestigingen in
Nederland dwongen SHV er
toe om de Makro's in Zuid-
Afrika te verkopen en ook
tientallen andere Europese en
Amerikaanse bedrijven trok
ken zich terug.
Het ANC wil dat de sancties
voorlopig nog worden gehand
haafd. „Er moet eerst een
nieuwe grondwet komen",
zegt Thapo Mbeki. Hij is hoofd
internationale betrekkingen
van het ANC en wordt vaak
getipt als toekomstig opvolger
van de bejaarde Nelson Man
dela. Mbeki is blij met de
komst van de Nederlandse de
legatie: „Zuid-Afrika heeft
nieuwe investeringen nodig
uit het buitenland. Om de
werkloosheid en woningnood
op te lossen moet de economie
een grote impuls krijgen".
Dat de Nederlanders zich al
vast komen oriënteren op een
handelsrelatie met het 'nieuwe
Zuid-Afrika' vindt Mbeki pri
ma. „Maar het is nog te vroeg
om nu al zaken te doen, want
deze regering moet onder druk
blijven totdat alle politieke ge
vangenen vrij zijn en er stem
recht is voor de zwarte bevol
king". Mbeki meent dat Zuid-
Afrika economisch interessant
is voor landen als Nederland,
omdat het de toegangspoort is
voor geheel zuidelijke Afrika.
Nationaliseren
De angst van veel buitenland
se investeerders dat een toe
komstige ANC-regering be
drijven zal gaan nationalise
ren, noemt hij ongegrond, j
„Wij begrijpen als ANC heel
goed dat buitenlandse inves
teerders dat risico niet willen j
lopen en daarom zijn we be
reid garanties en zekerheden j
te bieden. Nationaliseren is
voor ons geen doel. Het kan
hooguit in enkele gevallen een
methode zijn om de rijkdom
van dit land wat beter te ver
delen", aldus Mbeki.
Het ANC is een van de organi
saties waaraan de handelsdele
gaties deze week een bezoek
brengt. Daarnaast worden de
Nederlanders ontvangen door
president de Klerk, Inkatha-
leider Buthelesi en natuurlijk
door allerlei handelsorganisa
ties. Er is ook een gaatje ge
vonden in het programma
voor een bezoek aan een van
de arme zwarte wijken. Want
wie weet, ligt daar de nieuwe
afzetmarkt voor Hollands
koopmansgeest.
Niet alle stadsnomaden hadden haast om weg te komen.
Stadsnomadenterrein probleemloos ontruim»
AMSTERDAM De ontruiming van het stads
nomadenterrein aan de Gevleweg in het weste
lijk havengebied van Amsterdam is vandaag
zonder problemen voltooid. Ruim driekwart
van de bewoners bleek al vrijwillig van het ter
rein te zijn vertrokken. Een medewerker van
de gemeente kreeg van de bewoners wat mod
der naar het hoofd geslingerd, omdat hij zich
onvoldoende zou hebben ingespannen voor de
financiële vergoeding van de woonwage
bewoners kregen maximaal driehondei
den als ze de wagen vrijwillig overdroeg
de gemeente. Sommige bewoners mi
recht te hebben op een bedrag van driei'
gulden. Amsterdam liet het terrein onti
nadat door de GG GD was geconstate»
de hygiëne er ernstig te wensen over lie
Ingezegend
Bisschop Finn Wagle zegent koning Harald V in als monarch van Noorwegen. De plechtigheid vond
gisteren plaats tijdens een kerkdienst in de kathedraal van Trondheim. Zo'n 1400 genodigden,
waaronder de leden van de Noorse regering en afgevaardigden uit 43 landen, bezochten de dienst!
Harald V volgt zijn in januari overleden vader Olav V op. Koningen worden in Noorwegen niet meer
gekroond maar ingezegend. Harald V is de eerste Noor van geboorte die sedert 621 jaar de Noor
se troon bestijgt.
SUSKE EN WISKE
HET WITTE WIEF
(c) Standaard UltgeverlJ/Wavery Productions
TOKYO Bij de Franse
ambassade in Tokyo spe
len zich iedere ochtend
bizarre en luidruchtige ta
ferelen af. Conservatieve
Japanse demonstranten
gewapend met megafoons
rijden in vrachtwagens
heen en weer voor de
Franse vlag en scanderen
vijandige leuzen naar de
Fransen.
Ogenschijnlijk betogen de Ja
panners met deze acties tegen
de uitlatingen van Edith Cres-
son, de nieuwe Franse pre
mier, die zij als zeer vijandig
ervaren hebben. Maar de de
monstraties zijn een duidelijk
teken van de groeiende be
zorgdheid over hoe de wereld
over Japan denkt.
De meeste Japanners hebben
het idee dat zij in het Westen
en elders veracht worden.
„Wij zijn geen kleine gele
mannetjes", zeggen de demon
stranten voor de ambassade.
Ze hadden op de televisie ge
hoord dat Edith Cresson de Ja
panners had afgeschilderd als
„mieren" en „kleine gele man
netjes" die „geen ander doel
voor ogen hebben dan de
Amerikanen en de Europea
nen een loer te draaien". Vol
gens Cresson zijn de Japanners
dan ook een „gemeenschappe
lijke vijand".
De groeiende paranoia in Ja
pan is nog versterkt door de
wijde verspreiding van andere
onvriendelijke meningen. Een
onlangs verschenen rapport
van de Amerikaanse inlichtin
gendienst CIA noemde Japan
een „amoreel land met een on
sportieve mentaliteit, bestuurd
door een kleine bureaucrati
sche elite". Hoewel de Japan
ners inmiddels wel gewend
zijn geraakt aan de Ameri
kaanse afgunst over hun han
delssuccessen, worden ze nu
geconfronteerd met wat zij
zien als een nieuwe golf van
anti-Japanse gevoelens in Eu
ropa.
Volgens Leslie Grayson, hoog
leraar internationale handel
en economie aan de Universi
teit van Virginia, zijn de Ja
panners zo langzamerhand
professionele slachtoffers ge
worden, die er heilig van
overtuigd zijn dat de hele we
reld tegen hen samenzweert.
Veel Japanners zijn bang dat
de westerse campagne tegen
hun land catastrofale propor
ties zal aannemen. Japan is ge
obsedeerd door de gedachte
dat Amerika ooit een oorlog
tegen hen zal beginnen en die
oorlog ook zal winnen. Japan
se stripverhalen, die ook door
volwassenen erg veel gelezen
worden, hebben hun plot aan
die gedachte aangepast. Een
populaire reeks verhaalt over
een dappere Japanse marine
officier die met zijn onder
zeeër de strijd aanbindt met de
Amerikaanse vloot.
Een recent Amerikaans boek,
getiteld 'The Coming War
with Japan', heeft de Japan
ners ook niet veel goed ge
daan. Het boek betoogt dat de
concurrentie tussen de twee
sterkste economische machten
van de wereld een oorlog on
vermijdelijk maakt. In Ameri
ka zelf werd nogal lauw gerea
geerd op het boek, terwijl het
in Japan een enorme commo
tie veroorzaakte.
Sinds de Golfoorlog, toen de
geallieerde strijdkrachten Ja
pan bekritiseerden omdat het
niet veel meer dan walkmans
naar Saudi-Arabië stuurde,
zijn de anti-Amerikaanse ge
voelens in Japan sterk ge
groeid. Dat is ook te zien aan
de recordverkoop van het
boek 'The Japan That Can Say
No', van Shintaro Ishihara, de
beroemste Amerika-criticus
van Japan. Ishihara betoogt in
zijn boek dat Japan de Ameri
kaanse militaire macht zou
moeten saboteren door de
meest essentiële microchips
niet aan te leveren. Vervol
gens zegt hij dat de oorlog met
Irak hem gelijk heeft gegeven
op dat punt; de uiterst precieze
bombardementen op Iraakse
doelen konden slechts worden
uitgevoerd dank zij de verfijn
de Japanse apparatuur in
vliegtuigen en raketten.
De roep van de Sovjetunie om
economische hulp, die groten
deels door Japan geleverd zou
moeten worden, is eveneens
met weinig enthousiasme ont
vangen. Van de landen van de
G7 is Japan het minst genegen
hulp te bieden aan de Sovjetu
nie, tenminste niet voordat
Moskou bereid is de Kurillen-
eilanden terug te geven, waar
over al sinds het einde van de
Tweede Wereldoorlog geru
zied wordt.
Al1 deze weerstand is groten
deels te verklaren uit de pro
blemen die Japan in het verle
den heeft gehad met het opne
men van buitenlanders, wier
invloed wordt beschouwd als
verderfelijk voor de streng ge
laagde Japanse maatschappij.
Buitenlanders werden slechts
in Japan toegelaten nadat de
Amerikanen in 1854 met ge
weld beslag legden op de baai
van Tokyo.
Buitenlanders die in Japan
wonen, worden nog steeds
voorzichtig benaderd. Adver
tenties waarin huizen te huur
worden aangeboden, vermel
den dikwijls de beperkende
bepaling: „Geen huisdieren of
buitenlanders". De meeste Ja
panners proberen de omgang
met buitenlanders te vermij
den en voelen zich niet op hun
gemak in hun aanwezigheid.
Yves Serra, een Fransman die
vloeiend Japans spreekt en zes
jaar in Japan heeft gewoond,
zegt over deze houding: „Ja
panners beschouwen ons als
marsmannetjes. Maar ze zijn
wel bijzonder geïnteresseerd
in wat buitenlanders van hen
vinden. Ze hebben een sterk
minderwaardigheidscomplex.
Het is in Japan erg belangrijk
hoe iemand anders over je
denkt". Toch hebben de mees
te Japanse geschillen met an
dere landen tegenwoordig
vooral betrekking op de inter
nationale handel. De slechte
relatie tussen Tokyo en
Frankrijk dateert al van 1983,
toen Frankrijk, wanhopig ge
worden door de Japanse im-
porfbeperkingen, aankondigde
Eiki
dat vanaf dat moment a|ta,
panse videorecorders vn
zeer smalle douanepost 1
tiers vervoerd moesten
den. De Japanners reagnel
hierop met het opwerp»
eigen barrières. Zo werd
voer van ski's uit Fra }a]
verboden op grond v» v
feit dat ze alleen maar/0€
waren in de Franse siJre
Ook Franse surfplankei^]
den geweerd omdat
slechts getest zouden 2^
het Middellandse-Zeej !m
Edith Cresson reageerde
op tijdens een bezoek a
pan als minister van 1
landse zaken vijf jaar g<
Ze nam wraak door te
dat Japanse motorfiets!
Europa gebannen z
moeten worden omdat 2
getest waren op Europe
gen. Haar scherpe aan
op Japan zijn geenszins
der geworden sinds zij pi
van Frankrijk is. Op de
se televisie is regelma
zien hoe zij de Japannei
voceert met haar uitlal
Zo sprak zij kort gelede
over Japans „grote we
wereld te veroveren".
De grootste belediging
Cresson in een intervie g
Pierre-Antoine Donnet, it r
ver van het boek 'Japannti:
the World'. Ze vergeleek^
het boek van Ishihara af»
Japan That Can Say Nong'
een beruchter boek ove riv
kennig nationalisme: »j
Kampf'. Een belediging i o|
Japan niet snel verget(|, q
worden.
(c) The Sunday ;ht
Burgemeester onder vuur
over hoge taxi-rekening
VOORBURG Ondanks een vaste vergoeding voor
zijn auto heeft de Voorburgse burgemeester H. Een
hoorn het afgelopen jaar veelvuldig taxikosten gede
clareerd.
Het gaat om een bedrag van meer dan 12.000 gulden, aldus een
specificatie van de reis- en verblijfskosten van het gemeentebe
stuur over 1990. Raadslid P. Jansen van de 'Onafhankelijken' is
hierover zo kwaad dat hij Eenhoorn vanavond ter verantwoor
ding wil roepen in een extra vergadering van de commissie voor
de rekeningen. Per maand ontvangt de burgemeester een vaste
vergoeding van 330 gulden voor het gebruik van zijn auto bin
nen de gemeentegrenzen. Voor dienstreizen buiten Voorburg
kan Eenhoorn aanspraak maken op auto-kilometervergoeding.
Eenderde auto's reed te hard
ARNHEM Bij een snelheidscontrole door de rijkspolitie op de
A12 bij Arnhem bleek bijna eenderde van de automobilisten te
hard te rijden. Op de plek van de controle gold een maximum
snelheid van 70 kilometer per uur vanwege werkzaamheden
aan de weg. Van de 3464 automobilisten die werden gecontro
leerd, reden er 1130 te hard. De hoogst gemeten snelheid be
droeg 121 kilometer per uur.
werd een v oj
geleden
gevonden,üi
FOC
