„Behoefte aan een intensere
geloofsbeleving is groeiende'
Bisschoppen vragen aandacht voor incest
Gereformeerde Bond dreigt met breuk wegens Samen op Weg
L
COMMENTAAR ferf
Media in de oorlog
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
EeidóeSouront
ZATERDAG 15 JUNI 1991 Pi
EL
'Sancties'
tegen bisschop
gehandhaafd
ZÜRICH De rooms-katholie-
ken in Zürieh zetten hun finan
ciële sancties tegen bisschop
Haas van Chur voort: het sala
ris van de vicaris-generaal en
de afdracht aan het bisdom
worden niet betaald. Vorig jaar
werd uit protest tegen de be
noeming van de conservatieve
bisschop besloten de afdracht
stop te zetten. De beweging 'Pro
Ecclesia' eiste dat de synode
hierop terug zou komen. Met 69
tegen 2 stemmen sprak de syno
de echter uit dat de situatie het
afgelopen jaar op geen enkele
wijze was verbeterd.
REACTIE OP VERZOEK RAAD VAN KERKEN
Tegenwoordig
kan de mens niet
leven zonder een
eigen visie.
L
UTRECHT De rk bis
schoppen hebben in een
nota voor pastores, instel
lingen en organisaties
aandacht gevraagd voor
de „zeer ernstige proble
matiek" van seksueel ge
weld binnen leef- en
woonsituaties (vooral in
cest). Pastorale zorg voor
de slachtofffers moet in
de eerste plaats binnen
het geheel van het pasto
raat plaats vinden. Verder
moeten hulpverleners le
ren omgaan met gevoe
lens van schuld en
schaamte bij slachtoffers.
De bisschoppen reageren hier
mee op een verzoek van de
Raad van Kerken begin vorig
jaar aan de lidkerken om zich
om dit vraagstuk te bezinnen
en mogelijk initiatieven te ne
men. De huidige nota, geba
seerd op de bevindingen van
de bisschoppelijke contactcom
missie vrouw en kerk, was in
eerste instantie voor de bis
schoppenconferentie geschre
ven.
In de aanbevelingen baseert
de nota zich onder meer op het
onderzoek uit 1985: 'Gods
dienst en incest. Een visie op
bevrijdend pastoraat'. Daarin
wordt onder meer gezegd dat
in de pastorale zorg het mis
bruik van macht binnen ge-
zins- en familierelaties moet
worden erkend, dat verhalen
en ervaringen van vrouwen
serieus moeten worden geno
men en dat in het pastoraat
die elementen bespreekbaar
moeten worden waardoor sek
sueel geweld aan de kaak kan
worden gesteld.
Verder moeten pastores in op
leiding en via nascholing ge
voelig worden gemaakt voor
de problematiek in het alge
meen en signalen van vrou
wen en meisjes. Ook moet er
aandacht zijn voor misverstan
den die voortkomen uit een
bepaalde religieuze gehoor
zaamheid van kinderen aan
hun ouders.
door Marinus van der Berg
Weer thuis
„Ik ben langzaam aan te oud
voor het ziekenhuis", zei mijn
vader. Het liggen in bed en
het wachten, waren hem het
zwaarst gevallen. „Niet dat
het er verder niet goed is.
Het is er verder prima". Hij
duidde op de zorg, op het
eten en de medepatienten.
,,Je kon er best mee praten".
Mijn vader is weer thuis. 'Uit
de doden opgestaan,' zegt
hij.
Het is wonderlijk gegaan met
hem. Enkele weken na Pasen
werd hij weer opgenomen.
„Dit is het begin van het
einde", zei hij. „Dat is alle
begin", zei ik. Ik wilde het
nog niet geloven. „Dit keer is
het echt zo", zei hij. Hij
geloofde in zijn einde. Een
paar weken lang stopte ik
mijn kop in het zand. Ik
informeerde niet. Wat niet
weet, wat niet deert.
Toen ik hem weer bezocht,
schrok ik. 'Is dit mijn vader
wel...?' Hij was ineens oud
geworden. Ik had hem nog
nooit als oud gezien. „Het wil
niet meer", zei hij.
Een dag later wilde hij het
sacrament ontvangen. Ik
aarzel om te zeggen:
'sacrament van de zieken'
want mijn vader sprak over
sterven, doodgaan. Openlijk.
Hij wist zelfs nog de kracht
op te brengen tot enige
humor. „Begin maar snel",
zei hij, „de dood kan zo
komen". En de volgende dag
zei hij tegen zijn oudste
broer: „Ik ga dood en zal de
deur al vast voor je
openhouden".
Mijn vader heeft geen vragen
over leven na de dood. Hij
herkent zich wel in de
woorden van pater Jan van
Kilsdonk, die in een gesprek
met het blad 'De
Zonnebloem' zegt: „Ik heb
me nooit vertrouwd gevoeld
met de gedachte dat de
dood het einde is. Daar vind
ik de mens te groot voor"
(juni 1991). Zo waren we
bezig met afscheid van
elkaar te nemen, hoewel
sommigen van ons zeiden:
'Hij wordt nog wel weer
beter. Hij komt nog wel weer
thuis.' En ook de dokter zei
het: „Jij wordt nog weer
beter". Mijn vader moest er
zelf nog wel in gaan geloven.
Maar op de dag dat hij zijn
vijfenveertig-jarig huwelijk -
in het ziekenhuis - vierde en
ik hem bezocht aan het einde
van de dag, was dat geloof
tot vertrouwen gegroeid.
En nu is hij weer thuis.
Stralend. Hij heeft al weer
een eindje in de tuin gelopen
en werkt eraan om weer door
het dorp te lopen. De
oefenfiets is weer in gebruik.
Mijn vader is nog gebleven.
En niet als een
hulpbehoevende die zich een
last voelt voor anderen - ook
al zeggen anderen dat dat
niet zo is. Mijn vader is niet
alleen beter geworden, maar
er is ook kwaliteit van leven
gebleven. Voor hem behoort
tot kwaliteit van leven dat hij
ook nog eens rond kan lopen
op zijn klompen,
bewegingsvrijheid heeft, een
sigaartje kan opsteken, een
praatje kan maken met de
mensen om hem heen.
Toen al die kwaliteit van
leven niet meer aanwezig
leek, had hij vrede met
sterven. Nu die kwaliteit van
leven aan het terugkeren is,
straalt hij ook van nieuwe
levensvreugde. Zijn humor is
terug: „ze zagen me al in de
grond .liggen", zei hij. „En ik
zelf dacht ook dat ik er niet
ver meer van weg was". Een
paar dagen later moest ik
spreken in Leeuwarden in het
ziekenhuis over zingeving in
de ouderdom. 'Zingeving bij
een inkrimpende horizon',
was de titel.
Ik heb ze ook maar verteld
over die mens van 81 die zich
te oud voelde voor het
ziekenhuis.
SASSENHEIMSE PREDIKANT BRAS:
SASSENHEIM Er rust
vaak een taboe op in de
kerk: spreken over bijzon
dere religieuze ervarin
gen. Eigenlijk is dat heel
gek, want de christelijke
traditie is rijk aan verha
len van mensen die inten
se geloofsbelevingen heb
ben.
Het is ook jammer dat het ta
boe er is, vindt drs. Kick Bras
üit Sassenheim. Als (gerefor
meerd) gemeentepredikant
komt hij regelmatig mensen
tegen die hem toevertrouwen
dat ze iets bijzonders hebben
meegemaakt in hun relatie
met God, maar dat ze er 'met
niemand over durven praten'.
Het is niet toevallig dat men
sen er wel over beginnen met
ds. Bras. In woord en geschrift
laat hij blijken gevoelig te zijn
voor verdieping van geloofser
varingen; sterker: hij prakti
seert de meditatie. Bovendien
heeft hij zelf ervaringen gehad
die blijvende betekenis hebben
voor zijn (geloofs)leven. Hij
weet dus waarover mensen
het hebben als ze hem vaak
schuchter iets vertellen van
wat hen is overkomen.
„Je merkt op allerlei manieren
dat er steeds meer mensen ko
men die behoefte hebben aan
een intensere beleving van
hun geloof. Dat blijkt bijvoor
beeld uit de behoefte aan meer
momenten van stilte in de li
turgie, waarin mensen in zich
zelf kunnen verwerken wat er
in de kerkdienst gebeurt, maar
ook aan de belangstelling voor
werkgroepen over meditatie of
mystiek", aldus ds. Bras.
Zelf heeft hij al op jonge leef
tijd ervaren hoe belangrijk een
bijzondere geloofservaring kan
zijn; hoe zo'n belevenis het le
ven kan verrijken.
Het is moeilijk om in concrete
termen te praten over zulke
ervaringen, niet alleen omdat
het wel erg intieme gevoelens
zijn, maar ook omdat die erva
ringen zo moeilijk in woorden
te vangen zijn. Toch is er na
tuurlijk wel iets van te zeggen.
Ds. Bras: „In mijn eerste ge
meente, Dinteloord, kwam ik
bij wijze van spreken mijzelf
in mijn geloof tegen. Ik had
van alles geleerd op de univer
siteit en in de gemeente sprak
ik over God, ik maakte veel
preken. Tegelijkertijd kwam
de vraag op: maar wat bete
kent dat geloof nu concreet in
je eigen leven? Ik bleef met
die vragen bezig en zocht weer
wat meer aansluiting bij mijn
geloofservaringen van vroe
ger. In Deventer, in mijn
tweede gemeente, zocht ik in
spiratie bij de beweging waar
van de naam onlosmakelijk
met Deventer is verbonden: de
Moderne Devotie. En ik vond
die inspiratie ook; ik voelde
mij verwant met de klassieke
vroomheid van Geert Groote
en zijn medebroeders. Ik ben
mystieke literatuur gaan lezen
en ging begrijpen wat medite
ren is; wat het is om 'naar bin-
Drs. Kick Bras.
Werkelijkheid
„Er zijn allerlei vormen van
meditatie, maar wat ze ge
meenschappelijk hebben is de
andere benadering van de
werkelijkheid. We zijn ge
wend die werkelijkheid actief
tegemoet te treden, als het
ware 'ingrijpend'. Bij meditatie
gaat het er onder meer om de
dingen te ontvangen, om van
uit de ontvankelijkheid ze
naar waarde te schatten. Door
zo te 'zien' naar de werkelijk
heid, kunnen mensen en din
gen transparant worden, waar
door God 'zichtbaar' wordt.
Een andere vorm is proberen
rechtstreeks in te keren tot
God; het proberen in jezelf
met God te verkeren. Dan ko
men begrippen op als 'vrede in
het hart', het 'rusten in Hem'".
Zulke mystieke ervaringen
zijn ingrijpend, weet ds. Bras.
Ze blijven dan ook niet zonder
gevolgen; een mens die zo met
God en de wereld om hem
heen en met zichzelf bezig is,
verandert. „Aan de vruchten
kent men de boom", zegt hij.
„Bij mystieke ervaringen gaat
het niet uitsluitend om die er
varingen als zodanig; het gaat
om de vruchten die dergelijke
ervaringen voortbrengen. De
grote mystici in de christelijke
traditie zeggen dat ook steeds:
mensen moeten niet blijven
stilstaan bij wat ze hebben er
varen, maar het gaat om de
gevolgen, om de manier van
doen. De ervaringen van de
bijzondere nabijheid van God
moeten leiden tot
zo zou je kunnen zeggen, de
trekken krijgt van Jezus' ma
nier van leven. Een mystieke
ervaring is een totaliteitserva-
ring; de beleving die is gekop
peld aan de opdracht om mens
te zijn. Dat wil zeggen: te le
ven in liefde tot God en tot de
ander. Daar hoort ook innerlij
ke strijd bij, wat men vroeger
ascese noemde, om op die ma
nier tot klaarheid te komen
over God en zichzelf. Je kunt
het ook anders formuleren:
mystiek is gericht op het leven
in de waarheid".
Kritiek
De verstandelijk ingestelde
westerse mens heeft het maar
moeilijk met ervaringen die
nauwelijks te begrijpen zijn en
wellicht dat daarom mystiek
de afgelopen eeuwen in een
verdachte hoek zit. Mensen
die spreken over hun ervarin
gen met God staan snel onder
verdenking van dweperij of
van vrome fantasterij en heel
vaak wordt gevraagd naar de
'echtheid' van hun ervaringen.
Ds. Bras ergert zich weieens
aan die achterdocht; alsof 'het
spreken over God in bijvoor
beeld dogma's 'beter of 'echter'
zou zijn.
Dat het geobjectiveerde spre
ken over God in leerstellighe
den veel minder wordt gewan
trouwd, komt voort uit de Eu
ropese denktraditie die begon
bij de oprichting van de uni
versiteiten, omstreeks het jaar
1200 (Bologna, Parijs en Ox
ford).
Het geestesleven kreeg door
die universiteiten een enorme
rationalistische impuls en het
contemplatieve, het beschou
welijke, moest daarvoor wij
ken. De theologie werd 'scho
lastisch', rationeel en er ont
stond een kloof met de per
soonlijke geloofsbeleving. De
Renaissance en de Verlich-
tinng versterkten de intellec
tuele ontwikkeling van de the
ologie, zodat het verstandelij
ke, het analyserende (uiteen
leggende) denken nog meer de
overhand kreeg en de oude,
contemplatieve traditie van de
'totale ervaring' tot aan de
marges van de kerk werd ge
duwd.
Evenwicht
Materieel gezien is, aldus ds.
Bras, de rationalisering van
het Europese denken een suc
ces geweest; er is heel veel
waardevols tot stand gekomen.
Het is echter ook duidelijk ge
worden dat die traditie te een
zijdig is en te veel pretenties
heeft. De gedachte dat de we
tenschap de wereld beter kan
maken bijvoorbeeld, is een il
lusie gebleken. De Westeuro-
pese samenleving is op de
grenzen van het eenzijdige
verstandsdenken gestoten. Het
is nodig om het evenwicht te
vinden tussen enerzijds de 'in
grijpende' en verstandelijke
houding en anderzijds de pas
sieve, ontvankelijke manier
van omgaan met de werkelijk
heid. Dat evenwicht behoedt
mensen voor 'gewelddadig'
omgaan met mens en wereld;
het bewerkt een houding van
eerbied voor de schepping.
De aandacht voor meditatie en
FOTO: STEPHEN EVENHUIS
mystiek die momenteel merk
baar is, kan'in zekere zin wor
den gezien als een 'crisis-ver
schijnsel'. Mensen voelen aan
dat het anders moet. Waar het
voor de kerk op aan komt is
de traditie van de afgelopen
eeuwen, die verworteld is in
het rationele, te herijken en te
herbronnen. Sommigen den
ken dat het in het verre Oos
ten is te vinden, maar we hoe
ven (of: moeten) zover niet te
gaan; de eigen Europese tradi
tie is ook op het punt van de
mystieke beleving bijzonder
rijk. Steeds is er immers de te
gen-beweging geweest van de
contemplatieven, tegen de
eenzijdige, rationaliserende
tendens in en hun geschriften
zijn uitermate leerzaam en
verrijkend. Niet voor niets
heeft ds. Bras een boekje sa
mengesteld met mystieke tek
sten en thema's van de veer
tiende eeuwse mysticus Jan
van Ruusbroec ('Een vloeien
de, ebbende zee', uitgave Kok
Kampen. Prijs ƒ25,90).
Van mensen in en buiten zijn
gemeente hoort ds. Bras dat ze
graag willen leren omgaan
met die 'nieuwe oude' vormen
van omgaan met God, zichzelf
en de werkelijkheid om hen
heen. Daarom schreef hij een
boekje: 'Als met een vriend
omgaan met God' (uitgave
Kok, Kampen. Prijs 14,90).
In eenvoudige bewoordingen
en met aanwijzingen voor me
ditatieve oefeningen probeert
hij daarin mensen te helpen op
hun weg naar een 'nieuwe in
timiteit', die met God, met de
wereld om hen heen en met
zichzelf.
DOORN Synodeleden
afkomstig uit de Gerefor
meerde Bond hebben vrij
dag met een breuk ge
dreigd wegens het Samen
op Weg-proces. Het is vol
gens dr. J. Hoek „niet vol
strekt ondenkbeeldig" dat
de Bonders achter zullen
blijven als het hereni
gingsproces met de gere
formeerden en lutheranen
op dezelfde voet verder
gaat.
Het zal een 'zwarte dag' zijn
als dat gebeurt, zei de Bonder
uit Veenendaal, tevens lid van
het moderamen (dagelijks be
stuur) van de Nederlandse
Hervormde Kerk, tijdens een
bespreking op de synode van
hervormde bezwaren tegen
het Samen op Weg-proces.
Een commissie had geïnventa
riseerd dat de knelpunten
vooral liggen in het prijsgeven
van de vaderlandse kerk, de
verschillen in kerkstructuur
en kerkgevoel alsmede het ge
brekkig functioneren van de
belijdenis in de Gereformeer
de Kerken, waarmee de Her
vormde Kerk sinds 1986 'in
staat van hereniging is'.
De 'harde kern' van Hoeks be
zwaren wordt gevormd door
de dreigende teloorgang van
de vaderlandse kerk. De Her
vormde Kerk is nu al „ziek,
weliswaar niet doodziek",
maar met de gereformeerden
erbij zal het alleen maar erger
worden. „Als de belijdenis nog
minder aandacht krijgt, als de
vaderlandse kerk haar naam
prijsgeeft en als er een kerk
met een geheel nieuwe identi
teit ontstaat, dan is voor mij
het moment gekomen om te
vragen: ga ik mee of blijf ik
achter?"
Hoek wilde niet beweren dat
Samen op Weg „per se moet
leiden tot een breuk in de
Hervormde Kerk". Maar ook
de toelating van de luthera
nen, met een heel andere tra
ditie dan de hervormden en
gereformeerden, „doet mij
vrezen voor Samen op Weg.
Deze geheel nieuwe situatie
kan mij straks in gewetens
nood brengen."
De gereformeerden hoeven
van Hoek, anders dan enkele
andere Bonders ter vergade
ring lieten horen, niet terug te
keren naar de Hervormde
Kerk. Zij moeten samen met
de hervormden zelf terugke
ren naar de vaderlandse kerk
van de zeventiende eeuw. Te
rug naar de tijd, waarin de
kerk als 'planting Gods' ont
stond, de reformatorische kerk
als uitdrukking van Gods han
delen in de geschiedenis.
Ook ds. R. van Kooten, een
Bonder uit Soest, hield een
vlammend betoog tegen de te
lichtvaardige gereformeerden
en tegen Samen op Weg. Hij
zal zich niet thuisvoelen in de
nieuwe Samen op Weg-kerk
en krijgt niet de indruk dat
het herenigingsproces „uit
God" is. „Ik ben geboren in
deze kerk en zal hervormd
blijven zolang ik leef."
Van Kooten noemde ter illus
tratie de gezamenlijke synode
vergaderingen met de gerefor
meerden, die volgens hem veel
weg hebben van „aandeelhou
dersvergaderingen van Philips
over nieuwe geldbesparende
lichtbronnen zonder hoofdlet
ter". Andere Bonders sloten
zich van harte aan bij Hoek en
Van Kooten en gewaagden
van 'massale bezwaren' en 'ge
mor in de gemeenten'. „Wij
blijven hervormd", klonk het.
Samen op Weg-secretaris ds.
B. Wallet, tot voor kort pfaeses
van de Hervormde KJerk, was
ook een beetje geschokt door
de ferme taal uit de rechter
flank, maar vond het goed dat
de bezwaren zo duidelijk wer
den verwoord. „Ik ben niet
blij met de harde toon, wel
met de duidelijkheid", zei hij
desgevraagd. Synodeleden die
dreigen met een breuk „zijn
bezig het zwaard aan het sme
den waar zij zelf in zullen val
len". Overigens verwacht
Wallet niet dat het zover zal
komen. In zijn nieuwe functie
zal hij er alles aan doen om en
breuk te voorkomen.
£01
Goedkopere verdedigin#
ZELFS defensie kan zich niet onttrekken aan het i eer e
chanisme van vraag en aanbod. Als het warm weer
de behoefte aan energie af. Zo is minister Ter Beek
verdwijnen van de dreiging uit het Oostblok, gei
bestellingen op defensie-materieel definitief te ai
Begin deze week is de Defensienota besproken. En rijgt
stellingen spitst<#i zich toe op de vraag in hoet
marktmechanisme op de begroting van defensie
drukken. Minister Van den Broek dreigde zelfs de
te nemen als 'er al te fors zou worden gesnoeid. Nu
minister van defensie en het is dus onduidelijk wa;
dergelijke bevoegdheid vandaan haalt.
De tegenstellingen bij het defensiedebat zijn de
sinds de Statenverkiezingen dit voorjaar. Zo geslote
binetsoptreden tot die tijd was, zo vechtlustig is
dien. Basisvorming, basisverzekering, koppeling: alfc'
den tot felle discussie en aanscherping van standpui
tekent de sfeer in het kabinet en bevordert tegelijl
resse van de betrokken kiezers, omdat het nu ee
makkelijker is discussies te volgen dan eindconcli
voelen.
TOEN het kabinet Lubbers aantrad, ging men no;
een groei van drie procent op defensie. Inmiddels
vallen van de muur is die raming drastisch gewij
Beek heeft aangekondigd behoorlijk op personeel
bezuinigen. Hij gaat uit van een afvloeiingssnelheid
procent per jaar op een totaal van 128.000
vroeg om extra bezuinigingen. En dat is te verded
zien het afnemen van de dreiging. Gekeken kan v
de nieuwe snelle interventiemacht goedkoper kan
tensievere samenwerking met bondgenoten en ee
king van taakstelling. In elk geval moet voorkomei
dat de Nederlandse strijdkrachten al te vlot tot het
van de wereld wordt gepromoveerd; op het gevaar
kolonialisme te vervallen.
TA
UE PvdA-woordvoerder Van Traa wilde ook ee|at
ging dat de bezuinigingslijn na 1995 zou worden vc^e
Die garantie is echter moeilijk te geven. Want wie zi non
hoe de politieke scheidslijnen in de toekomst zulle rho
De situatie in de wereld verandert weliswaar erg,
juist daardoor labiel. Enige voorzichtigheid is dan c
den.
De Verenigde Staten hebben begin deze week
naars uit de Golfcrisis feestelijk binnengehaald. T< llle
tijd verscheen er een Nederlandse versie van het
dat de Spaanse journalist Alfonso Rojo bijhield tiji
verblijf in Baghdad. Hij schrijft vooral over de verlit
de oorlog. En dat is volgens hem niet in de eerste pli
dam Hussayn, want hij voert nog steeds de scepter
Dat is volgens hem ook niet de Arabische wereld,
sident Assad, de beul van Damascus, steviger in het
dan ooit. Het zijn vooral de westerse media. Niet eel
ren de media in staat een oorlog van zo dichtbij teT^
Toch lieten ze zich als vanouds op sleeptouw nemenf
politieke machthebbers, in dit geval die van Baghdai
Pentagon. Rojo laat zien hoe zogenaamde 'tolken' in
het doen en laten van de journalisten in de gaten hie
berichten censureerden en verslaggevers om de tuin—
ROJO laat verder het volstrekte gebrek aan colli
zien. Peter Arnett van CNN weigert consequent zijn
telefoon te laten gebruiken door Rojo. En de omro
zijn technische mogelijkheden wilden aanwenden,
er behoorlijke bedragen voor neertellen. Geen woi
Rojo Arnett neerzet met opmerkingen als: „Beroemd
de televisie heeft niets te betekenen. Lassie was oo
zinnig beroemd". Nieuwsgaring is blijkbaar niet al
waarheid dienen, maar ook vluchtige impressies doi
mensen vermaken, zelf geld verdienen en dubieu
proberen te oogsten.
ovc
:kei
pe
£eidóe0ouAa/ni
ec
Telefoon:
Postadres:
Hoofdkantoor:
Telefoon:
Telefax:
Postadres:
Westerpers bv (behorende t<
Apothekersdijk 34, Leiden.
071 - 122 244.
071 - 134 941
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk.
070-3190 933.
070-3906 717.
Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Sijthoff Pers bv).
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Chef-redacteur: G.- J. Onvlee.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.
046 of 071 - 144 047): R. Kleijn (chi
Herpen (chef), F. Buurman, P
Sport Leiden e.o. (tel. 071 - 144 049): K. v
in- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
n Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. vai
isman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): K. van Wees (chef), G. Ansems, B. Jansrr Is.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P. van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuls, S. Pieterse,
1.070-3190 819): T. Kors.
ei
N-
and
ruil
it b
5 Ki
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten v
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidlngsgebi
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers U -
redactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Ni
en België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K. Swie r
M. van de Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R. In 't Hout (chel
leveld, D. Hofland, P. Koopman en D. van Rietschoten.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: S. Akkerman (Praag)ttai
drs. D. J. van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (AtlL/yy
F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
De Leidse Courant heeft als lid v
en publicatierechten van The Times e
ster: M. de Cocq.
i 08.30 tot 17.00 u
i 18.00 tot 19.00 u
per kwartaal
per jaar
Bij betaling per acceptgirokaart:
294,30
78,60
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3!
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
