Rassenscheiding sterk in opkomst in VS Hagen is een gevierd en gevreesd crisismanager BUITENLAND QtidóaQowuvnl zaterdag i juni 1991 pagina (f SPANNINGEN GROEIEN IN POLITIEK, BEDRIJVEN EN UNIVERSITEITEN ROTTERDAM Ned- Royd had kunnen weten dat Torstein Hagen terug zou slaan. Als de Noorse investeerder ergens zijn zinnen op heeft gezet, laat hij niet meer los. „Een beetje monomaan", noemt zijn juridisch adviseur hem. Een manie ten koste of ten gunste van Ned- lloyd? En wie is dan Ned- lloyd? De aandeelhouders of de werknemers? Torstein Hagen is 48 jaar, mil jonair en bezit alle eigenschap pen die hem tegelijkertijd ge vierd en gevreesd maken. Zijn vastberadenheid, vasthou dendheid en zakelijk instinct bezorgen de werknemers en leiding van Nedlloyd angst zweet. Voor veel aandeelhou ders is Hagen daarentegen de man die het Rotterdamse be drijf uit het slop kan halen. Tot verontwaardiging van het bestuur van Nedlloyd werd de jaarrekening van het bedrijf donderdag door de aandeel houdersvergadering afge keurd. Niet omdat de cijfers over het boekjaar 1990 niet kloppen, maar omdat Hagen zijn zin niet krijgt. De Noor is het niet eens met het huidige beleid van Nedlloyd en heeft j voorstellen gedaan die binnen twee tot drie jaar moeten lei- j den tot een winst van 280 mil joen gulden per jaar. Om di rect betrokken te zijn bij de koerswijziging heeft hij drie commissariaten geëist, plus een zetel in een speciale com missie die bedrijfsonderdelen van Nedlloyd moet verkopen. Als houder van 23 procent van de aandelen van Nedlloyd vindt Hagen deze eis niet meer dan billijk. De Vereniging van Effecten Bezitters (VEB) steunt de Noor door dik en dun. Toen het bestuur van Nedlloyd niet verder wilde gaan dan één voor alle partijen aanvaardbare commissaris, sloegen Hagen en de VEB te rug. Samen hadden zij vol doende stemmen (volmachten) verzameld om de jaarrekening van tafel" te vegen. De Raad van Bestuur vindt dat het niet past om een jaarrekening af te keuren om je zin door te drij ven. „Dat is oneigenlijk ge bruik van bevoegdheden. De jaarrekening was goedgekeurd door externe accountants en heeft niets met Hagen te ma ken", zegt secretaris P. Knot tenbelt van de Raad van Be stuur. Volgens Knottenbelt be seffen de boosdoeners niet wat voor schade ze Nedlloyd, en dus de aandeelhouders, met deze actie berokkenen. „Bui tenstaanders zullen niet begrij pen waarom de jaarrekening is afgekeurd en de betrouwbaar heid van het bedrijf in twijfel trekken". Halsstarrig Maar volgens de VEB is het te wijten aan de „halsstarrige houding van de raad van com missarissen" dat de jaarreke ning is afgekeurd. „De raad had het niet zover moeten la ten komen! We hadden geen andere middelen meer. Let wel, het gaat hier niet om een willekeurige derde, maar om Hagen, die eenenvijftig pro cent van de aandeelhouders achter zich heeft!", aldus VEB- directeur R. de Haze Winkel- Knottenbelt trekt dit percenta ge sterk in twijfel en is zeer verbaasd over het brede steun die Hagen onder aandeelhou ders geniet. In het verleden heeft de Noor wat huzaren stukjes van crisismanagement laten zien. Maar tegenover de successen staan ook de minder fraaie resultaten. De VEB heeft echter alle vertrouwen in de Noor en verwijt het be stuur conservatisme. De Haze Winkelman- „Hagen heeft in het verleden voldoende bewe zen kundig te zijn. Maar de raad van commissarissen is ge woon halsstarrig. Wijkstra (president-commissaris, red.) is een ouderwetse man. Hij voelt onvoldoende aan wat voor geest er heerst. Ach, het is de mentaliteit van de kleine smalle top, de BV Nederland". Gewiekst Bestuur en werknemers van Nedlloyd zijn bang dat het be drijf wordt leeggehaald en verkocht, zoals eerder Ber- genske Line in het Noorse ha venstadje Bergen. Voorzitter De Looff van de Onderne mingsraad van Nedlloyd: „Ha gen is een gewiekst zakenman die kans ziet om te verdienen op allerlei transacties, maar meer voor het persoonlijk ge win dan voor dat van het be drijf, laat staan onze mensen". De Looff herinnert aan de verlieslijdende Bergense rede rij die de hulp van Hagen had ingeroepen om het bedrijf weer gezond te maken. In kor te tijd werden bijna alle activi teiten afgestoten, de bezittin gen verkocht en de onderne ming opgeheven. De eigenaren bleven achter met een grote zak geld en Bergen zonder re derij. De successen die de afgestu deerde atoomfysicus op zijn naam heeft staan, zijn vooral voordelig geweest voor de ei genaren van de bedrijven. Zo ook de Holland Amerika Lijn (HAL) waar Hagen in '74 (na zijn studie bedrijfskunde in Havard) werd binnengehaald als adviseur van het roem ruchte bureau McKinsey. Op advies van Hagen stootte de HAL de vrachtsector af voor een recordprijs. Veertien jaar later doet de HAL ook het winstgevende cruise-bedrijf van de hand. De opbrengst, 2,7 miljard was riant, maar de re derij hield op te bestaan. Drie jaar geleden rammelde Hagen reeds aan de deur van Nedlloyd, maar toen bezette hij nog slechts 5 procent van de aandelen en kon het bedrijf de de deur gemakkelijk dicht houden. Via zijn Luxemburgse beleggingsmaatschappij Mari ne Investments (MI) heeft hij echter een aandelenbelang verworven van 23 procent. MI betaalde ongeveer 230 miljoen gulden voor het aandelenpak ket en heeft door de malaise bij Nedlloyd de koersen sinds dien alleen maar zien dalen. .„Hagen zal alles op alles zetten om Nedlloyd uit de rode cijfers te halen. Hij zal daarbij rück sichtsloss te werk gaan. Taken afstoten en met de opbrengst diepte-investeringen doen", vreest vakbondsbestuurder C. van der Knaap van de Ver- voersbond CNV. Op verzoek van Hagen heeft hij inmiddels verschillende gesprekken ge voerd en is verschrokken van de voortvarendheid waarmee de Noor te werk wil gaan. „Hagen heeft visie, maar hij wil alles zo snel". Volgens Van der Knaap heeft Hagen zich ondanks alle weerstand vast gebeten in Nedlloyd omdat hij geld ruikt en uit is op macht. De Nobr kan volgens hem het beste in toom worden gehou den door hem één zetel te ge ven in de raad van commissa rissen. „Dan is hij nuttig, maar heeft-ie niet de macht en zijn wij van die tot poppenkast verworden aandeelhouders vergaderingen af met Hagen als showmaster", aldus Van der Knaap. Het wachten is op het bestuur van Nedlloyd dat na de specta culaire afkeuring van de jaar rekening aan zet is. Volgens juristen en vakbonden kan het niet anders of Nedlloyd moet met een voorstel komen om niet in onmin te leven met grote groepen aandeelhouders. Maar volgens Van Looff laat Nedlloyd zich niet 'chanteren': „We gaan gewoon met z'n al len weer aan het werk". Neddlloyds grootaandeelhouder Torstein Hagen uit Noorwegen. BRUSSEL Ik moest in zijn. maar had de gekozen. Er was zon en een milde temperatuur, toen ik mij die morgen in bew eging zette, zag de wereld eruit als de binnenkant van ee flesje kwik: grijs, zwi g<f"g Omdat ik iets van Vlaanderen wilde zién. verliet ik voorbij Aalst de autoweg. Dat verplichtte mij langs de langstt lintbebouwing van Europa rijden. Het begon in Erpe-MerU en sleepte zich voort tot voorb. Hi 1 legem. Op de kaart leek no, >r het alsof het allemaal om afzonderlijke dorpen ging: Bambrugge. Burst. Borsbeke. Maar de Belgische bouwpraktijken hadden deze dorpen tot een eindeloos, zich aan weerszijden van de steen w uitstrekkend lint aaneengeregei Tussen de huizen door zag ik d. het er erg mooi moest zijn: in h grijze verschiet lagen heuvels d met populieren waren begroeu >e' malse laagten waarin zich proppen nevel hadden gevorrh »eI weilanden en akkers die h. de zon geschenen bijna zinnelijk groen waren. Pas voorbij Elene week de chai 'e enigszins terug. Ik denk dat httr® nog allemaal in orde was gekomen, ware het niet dat ik ,|M -Maria-La tem in een diep gepeins verzonk over de vraag1 of ik daar al eerder was ge weel lse Dat moest nog in de tijd zijn geweest dat in sommige Vlaam dorpen literatuurdagen werden gehouden, bij gelegenheid waarvan ook altijd een wedstri voor jonge dichters werd uitgeschreven. Aangezien ik mijzelf voor een jong dichter aanzag, stuurde ik een verzenbundel in waarvan, zo veronderstelde ik, Vlaanderen nog zou ophoren. Aan de schriftelijke uitnodiging de literatuurdagen bij te wonei ontleende ik de zekerheid dat mijn bundel was bekroond. Du begaf ik mij als een Jonge G01 die kant uit. Maar was dat in St.-Maria- Latem of in St.-Martens-Latei vroeg ik mij af, terwijl ik mei tegenzin aan de dagen eerste literaire echec terugdac3 Ik herinnerde mij dat de prijsuitreiking in een café had plaatsgevonden. Dus speurde ij de weg af op zoek naar het pa\ waar toentertijd niet ik, maarl drie andere Jonge Goden werden bekroond. Ik was zo boos en teleurgesteï dat ik mij aan de tapkast bij jurylid vervoegde om opheldering te vragen. Was 1 werk soms verloren gegaan bi de post? Had men het wel goi gelezen en het experimentele karakter ervan op juiste waai geschat? Het jurylid kon zich mijn bundel niet meer herinneren, maar verweet mijl wel dat ik mij aan het dichtei had gezet zonder Dan te te hebben gelezen en zonder de sonnetten van Petrarca uit he\ hoofd te kennen. Terwijl wij daarover op min of meer verhitte toon spraken, dronkel wij het ene glas bier na het andere, iets waar hij beter tei kon dan ik, ofschoon ik later moest betalen Ik kon het café niet meer vinden. Intussen was ik zo speurtocht naar mijn letterkundig verleden verdiepi rai dat ik een jonge vrouw van Rubensiaanse proporties, die plotseling de weg overstak, n zag. Ik remde uit alle macht. Gelukkig miste ik haar, maar zag haar nog enige tijd in de achteruitkijkspiegel: een voluptueus, melkwit wezen ii een net iets te nauwe zomerju van wit katoen, het hoofd overdekt met krulspelden mei daar een doekje overheen geknoopt. Het bloed bonsde mtoo mijn slapen. Ik bereikte leper tenslotte in besef dat het die dag niet mt goed zou komen. En waarachl n'( de Lakenhallen bleken niet toegankelijk te zijn. Bovendiei V{ werd de omgeving ervan e] gedomineerd door oud-strijdei (j| Want in leper, Diksmuide en j( Nieuwpoort heeft de plaatselij, middenstand besloten dat de oorlog eeuwig zal voortduren. Genoemde plaatsen willen datU ook blijvend als De Drie Frontsteden worden aangeduh En dus ziet men daar overal van oudere heren met onderscheidingen op de reven van hun donkerblauwe blazei de vechtjassen van weleer die hun grijze, oude vrouwtjes latt f zien waar ze lang geleden de vijand in de pan hebben geha Nee, ik wilde niet meer terug over St.-Maria-Latem waar ik voortijdig mijn literaire Waterhaa had gevonden en waar gebleken dat ik de sonnetten rn; Petrarca niet eens uit mijn hoc ti( kende. Trouwens, ik was daai op goed boven mijn theewater geraakt en nog voor zonsondergang in mijn auto ii rij] slaap gevallen om ver na tL middernacht gewekt te worde Ier Jawel, door de veldwachter w vo St.-Maria-Latem. Of was het toch St.-Martens-Latem? III Idoor MARC DE KONINCK WASHINGTON Er komt niets terecht van de rassenintegratie in de Verenigde Staten. Inte gendeel, spontaan groepe ren de etnische minderhe den in de Amerikaanse samenleving zich conse quenter dan ooit achter raciale grenzen. De goed bedoelde overheidspoli- tiek ter bevordering van de vermenging en ter be voordeling van econo misch achterblijvende groepen heeft vooral ave rechts effect en lijkt spoe dig te zullen worden afge schaft. Het vraagstuk van de raciale verhoudingen in de VS is thans veel ingewikkelder dan toen in de jaren zestig de 'sim pele' discriminatie van zwarte burgers in met name het zui den van het land werd opge heven door middel van strikte wetgeving. Anno 1991 is Ame rika niet meer zwart-wit, maar een bont palet met als hoofd kleuren blank, zwart, geel (Aziatisch) en bruin (Latijns- Amerikaans). Blank is op veel plaatsen in de minderheid en neigt ernaar zich op basis van de Anglo-Germaanse wortels te organiseren en 'gelijkbe rechtiging' te eisen. Dat in de grote steden de deels zelfgekozen, deels economisch afgedwongen rassenscheiding een hardnekkig fenomeen is, daarvan was Amerika de laat ste jaren al doordrongen ge raakt. Maar de jongste tijd te kent hetzelfde verschijnsel zich af op de scholen en uni versiteiten, hetgeen veel be zorgde Amerikanen een ge voel van hopeloosheid geeft. De universiteiten met name gelden immers als kweek plaats van en als 'laatste hoop' op een betere samenleving. Op tal van Amerikaanse uni versiteitscampussen is de raci ale spanning te snijden en doen zich met steeds grotere regelmaat uitwassen voor. Op de prestigieuze Georgetown University in de hoofdstad Washington hebben opgewon den discussies en confrontaties plaats tussen blanke en zwarte studentengroepen sedert enke- le weken geledën een student rechten in het universiteits blad de praktijk aanklaagde dat zwarten bij het toelatings examen aan lagere normen hoeven te voldoen dan blan- Explosief Aan de andere kant van het land, op de campus van de Berkeley University in Cali- fornië, leven studenten van di- Lobby Niettemin vinden de meeste spraakmakers van minderhe den en ook talrijke prominen te blanken in de VS dat racis me in Amerika zo diep gewor teld is 'dat vooral zwarten in onderwijs, bedrijfsleven en bij de overheid een voorkeursbe handeling nodig hebben ten einde de schade van eeuwen lange discriminatie te herstel- Maar de huidige economische recessie in de VS en het feit dat blanken in steeds meer woongebieden een minderheid vormen, maakt 'wit Amerika' snel afkeriger van alles wat op bevoordeling van anderen lijkt. Zo ook van de thans fel bediscussieerde praktijk van 'race norming', waarbij scho len, bedrijven en lokale over heden sollicitanten testen 'bin nen' hun ras. De testresultaten worden alleen vergeleken met die van rasgenoten, omdat in de dominerende Angelsaksi sche cultuur blanken meestal 'winnen' als er interraciaal wordt vergeleken. Afschaffing van 'race nor ming' is een van de oogmer ken van de regering Bush en een van de interne partijpro blemen van de Democraten. De juridische haken en ogen die aan alle vormen van for mele discriminatie zitten - ook aan positieve discrimina tie - geven de hele Ameri kaanse burgerrechtenbewe ging (zoals de Southern Chris tian Leadership van de vroe gere dominee Martin Luther King) nu meer het aanzien van een 'gewone' belangen groep, van een 'lobby', dan van de eertijdse morele kruis- Risico Die maatschappelijke werke lijkheid maakt de kans op aan neming in het Congres van een nieuwe anti-discriminatie- wet uiterst twijfelachtig en verhoogt de kans op opheffing van bestaande voorrechten van minderheden. Het ziet er naar uit dat zwarten, hispanics en Aziaten in de VS het zullen moeten doen met de grond wettelijke gelijkberechtiging die in de late jaren zestig haar beslag kreeg. Met het risico dat informele maar o zo scherpe rassenscheiding zich voortzet tot aan het punt van de on houdbaarheid en de geweldda digheid die zich hier en daar al aftekent. Of het moet zijn dat waar wordt wat de zwarte conserva tief Robert Woodson van het National Center for Neighbor hood Enterprise zegt: „Als we als minderheden ophouden de schuld te geven aan discrimi natie, maar onszelf dwingen .tot een hogere moraal en een grotere prestatie, zal Amerika eindelijk een ontspannen en geïntegreerde samenleving worden". door Jo Wijnen verse etnische en nationale herkomst een haast volkomen gescheiden leven in uiteenlo pende verenigingen en flatge bouwen van de Filippino Alli ance, de Vietnamese Students Association, de Japanese Cul tural Club, de Chinese Stu dents Association, de Hispanic Engineering Society en de Black Sociology Association. De blanke minderheid daar woont en recreëert eveneens apart, maar heeft - op aan drang van het universiteitsbe stuur - geen officiële vereni- gingsnaam. „Als gekleurde mensen zich organiseren is het cultuur, als witte mensen het doen is het racisme", klaagt studentenleider Willy Nor- Aan de Brother Rice High School in Chicago hebben dit jaar voor het eerst raciaal ge scheiden afstudeer-feesten (proms) plaats. Zwarte studen ten daar besloten zich af te zonderen in een eigen ceremo nie en bal, met een eigen mu ziekkeuze. En veel zwarte ver enigingen nodigen Louis Far- rakhan, de radicale zwarte moslim en erkend antisemiet, uit voor spreekbeurten. Zo is de rij van onderwijsin stellingen waar 'ras' een onge makkelijk en explosief begrip is geworden, onafzienbaar en groeiende. Zelfs de collegezaal zelf is vaak niet meer de inter nationale bazaar die ze volgens velen zou moeten zijn, want in toenemende mate worden cur sussen die op cultureel vlak liggen exclusief bezocht door studenten van bepaalde etni sche komaf. Zelfvertrouwen 'Campus-fragmentatie', 'Bal- kanisatie van de universitei ten' en ronduit 'stammenstrijd' zijn de begrippen die Ameri kaanse sociologen hanteren voor het verschijnsel waarvan iedereen zich afvraagt waartoe dat moet leiden. Velen zien nu al de vorming van nog strikter raciaal gescheiden circuits in het Amerikaanse economische leven ontstaan als gevolg van de etnische afgrenzing in het hoger onderwijs. En universiteitsbesturen doen inmiddels aan 'social engineer ing' om het proces zo goed mo gelijk te beheersen en ervoor te waken dat de spontane ras senscheiding ook een formele wordt, „Zodra iemand feitelijk om zijn huidskleur geweigerd zou worden in een vereniging of een flat, is natuurlijk sprake van ontoelaatbare overschrij ding van alle morele en juridi- sche grenzen. Maar het pro bleem is de informele druk op de individuele student om zich aan te sluiten bij rasgenoten. Dit is het meest dringende vraagstuk dat de Amerikaanse onderwijswereld thans parten speelt", aldus Troy Duster, die Sociale Verandering doceert aan Berkeley. Rassenintegratie, zoals het zou moeten zijn. Maar in de Amerikaanse samenleving groeperen de etnische minderheden zich consequenter dan ooit achter raciale grenzen. Op sommige universiteiten, zoals Cornell in New York en Oberin College in Ohio, heeft het bestuur zelf, in een poging tot begeleiding, afzonderlijke studentenflats aangewezen voor zwarte, latino-, Aziatische en joodse studenten, die daar echter alleen de eerste tijd mo gen blijven en vervolgens ge mengd moeten gaan wonen. Dit om de eerstejaars, die zich als minderheid in de nieuwe omgeving extra onzeker kun nen voelen, het nodige zelf vertrouwen te geven. En op Stanford University (Califor nia), geldt de regel dat de et nisch verdeelde studentenflats nooit meer dan 50 procent van een groepering mogen huis- Verdeeld Al die per definitie omstreden maatregelen weerspiegelen een raciale obsessie die de ge hele Amerikaanse samenle ving thans met nieuwe kracht doortrekt en die misschien nog het meest compact gedefi nieerd wordt in de huidige po litieke strijd om de zogeheten 'quota biil', de nieuwe ont- werp-wet ter verzekering van gelijke kansen voor minderhe den (inclusief vrouwen) in het bedrijfsleven. Quotawet' is de naam die Re publikeins president Bush er in zijn afkeer van de maatre gel aan heeft gegeven. De De mocratische indieners ervan noemen het de 'gelijke kan- senwet'. Indien ze zou worden aangenomen door het Congres en niet door een presidentieel veto getroffen, zou de wet werkgevers verplichten tegen over een klagende werknemer te bewijzen dat zij zich in hun personeelsbeleid (aannemen en promoveren) niet schuldig maken aan discriminatie. Thans moeten werknemers, om voor schadevergoeding of herstel van de achterstelling in aanmerking te komen, van hun kant bewijzen dat de werkgever discrimineert. De omkering van de bewijslast betekent volgens de Republi keinen dat Amerikaanse werkgevers een quota-beleid (een personeelsbestand dat de raciale verhoudingen in de lo kale samenleving weerspie gelt) moeten gaan voeren ten einde niet aanhoudend voor de rechter te worden gesleept. Probleem voor de Democraten is dat zij zelf intussen ook sterk verdeeld zijn over de nieuwe wet. Hoewel minder heden een essentieel electoraat zijn voor de Democratische Partij en hoewel met name zwarte Amerikanen nog altijd slachtoffer zijn van praktische discriminatie en van armoede en werkloosheid, worden ook Democraten in toenemende mate gevoelig voor het idee dat 'positieve discriminatie' niet de oplossing is. Hard Bovendien staan steeds meer prominente zwarte Amerika nen op die elk 'voortrekken' van minderheden afwijzen als zijnde stigmatiserend en de motiverend voor de voorge- trokkenen. Shelby Steele bij voorbeeld, hoogleraar Engels aan San Jose University, zegt: „Positieve discriminatie ver sterkt het nederlaag- en het slachtoffergevoel van zwarten, omdat ze aangemoedigd wor den hun eigen zwakten uit te leggen als een gevolg van het racisme van blanken". Ook een zwarte leider als John Ja cob van de National Urban League meent: „Bij sollicitaties de voorkeur geven aan min derheden geeft blanken de overtuiging dat alle zwarten minder gekwalificeerd zijn voor hun baan. Raciaal gefun FOTO: SP deerde remedies voor maat schappelijke problemen zijn niet doeltreffend.". In de ti-end waarin zwarte lei ders hun eigen volgelingen de schuld geven van hun maat schappelijke achterstand, voegt zich ook de gouverneur van Virginia, Douglas Wilder, die zich binnenkort kandidaat zal stellen voor het president schap van de Verenigde Sta ten. Voor deze ambitieuze poli ticus ligt de oorzaak van de zwarte armoede niet in discri minatie, maar in een eigen moreel verval. Wat een niet-zwarte Ameri kaan nooit zou durven te zeg gen, zegt Wilder wel, en nog wel huiveringwekkend hard. „Terwijl een alarmerend aan tal zwarte jonge mannen het uiterst moeilijk heeft uit han den van de politie te blijven en een eigen toekomst te bou wen door eerlijk werk, hebben al te velen van hen er geen enkele moeite mee om baby's te maken. Maar baby's maken is geen daad van mannelijk heid. Ratten en konijnen zijn mannelijker dan de meest vi riele man in dit land", aldus Wilder onlangs in een eigen handig artikel in de Wall Street Journal.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 6