Rookgordijn rond
ware identiteit
moordenares Gandhi
Gamsachoerdia wint
verkiezingen Georgië
- r**
Proef met Maagdenburger halve bollen lukt wei
BINNENLAND/BUITENLAND
£eidóe6ou/ia/nt
MAANDAG 27 MEI 1991 Pi-
Ochtendploegen ECT en Unitcentre staken
ROTTERDAM De ochtendploegen van de overslagbe
drijven ECT Eemhavengebied en Unitcentre in Rotter
dam zijn vanmorgen niet aan het werk gegaan. Volgens
een woordvoerder van de Vervoersbond FNV betekent
dat een staking van zo'n 300 tot 350 mensen. De bond
had ook de ochtendploegen bij andere bedrijven (vijftien
in totaal) opgeroepen niet te gaan werken. Onbekend is
nog hoeveel werknemers daaraan gehoor hebben gege
ven. De vervoersbond had eerder gezegd ernaar te stre
ven de haven vandaag plat te leggen. Gisteravond was
de (late) nachtploeg van ECT op de lokaties in het Rot
terdamse Eemhavengebied al in staking gegaan. Dis
trictsbestuurder C. van Nimwegen van de vervoersbond
FNV zei dat slechts enkele werknemers geen gehoor ge
geven aan de stakingsoproep van de bond. Met de
woensdag uitgebroken stakingen wil de bond haar eis
voor één collectieve arbeidsovereenkomst voor de non-
bulk sector in de Rotterdamse haven kracht bij zetten.
Werkgevers hebben steeds gezegd alleen over de te vol
gen procedure te willen overleggen. De vervoersbond
FNV wil inhoudelijk over de cao praten.
Socialisten herstellen zich licht in Spanje
Idoor
EDWIN WINKELS
BARCELONA De regerende socialis
tische partij (PSOE) in Spanje heeft zich
gisteren bij de gemeenteraads- en pro
vinciale verkiezingen onverwacht licht
hersteld van de teruggang van de laatste
jaren, zo bleek gisteravond uit de voorlo
pige uitslagen.
Niettemin incasseerde de PSOE gevoelige ne
derlagen in twee van de vier grote steden, Ma
drid en Sevilla, waar de conservatieve volks
partij (PP) aan de macht zal komen. In Barcelo
na blijft de socialistische burgemeester Maragall
aan het bewind.
Landelijk gezien boekten drie grote partijen -
PSOE. PP en de Verenigd Links (IU) - een
kleine winst in vergelijking met de gemeente
raadsverkiezingen van 1987. De PSOE ging van
37 naar bijna 40 procent van de stemmen, de
PP van ruim 20 naar 23 en de linkse coalitie
van 7 naar bijna 10 procent. De centrumpartij
CDS van oud-premier Suarez werd vrijwel ge
heel weggevaagd en zakte naar een historisch
dieptepunt van slechts drie procent van de
stemmen. Suarez kondigde aan af te treden als
partijleider.
In Madrid deed zich een enorme en historische
aardverschuiving voor. De conservatieve PP
verkrijgt, volgens de voorlopige cijfers, met 29
van de 57 gemeenteraadszetels de absolute
meerderheid in de Spaanse hoofdstad. De PP
had er tot nu toe slechts 20. De PSOE zakte van
24 naar 22 zetels. Daarmee boeken de conserva
tieven hun eerste grote overwinning sinds de
dood van Franco in 1975 en de eerste vrije ver
kiezingen een jaar later.
Britse terug
uit de ruimte
MOSKOU De Sovjet
ruimtecapsule Sojoez TM-
12, met aan boord twee Sov
jet-kosmonauten en de Brit
se wetenschapper Helen
Sharman, is gistermiddag
veilig geland in de Cen-
traalaziatische republiek
Kazachstan. De 27-jarige
Sharman is de eerste Britse
ingezetene dié een (betaal
de) ruimtereis heeft ge
maakt. De terugreis naar de
aarde maakte zij in het ge
zelschap van Viktor Afa-
nasjev en Moesa Manarov,
die 175 dagen hebben door-
febracht aan boord van het
ovjet-ruimtestation Mir.
Sovjetunie wil
meer kerncentrales
MOSKOU Voor het jaar 2000
moeten er in Europees Rusland 20
kernreactoren bijkomen. Het aan
deel van kernenergie in de totale
elektriciteitsproduktie moet stijgen
van 12,5 procent naar 20 procent,
luidde de boodschap van Sovjetmi
nister voor kernenergie, Konova-
lov, zaterdag in de partijkrant
Pravda. Het artikel van Konova-
lov is onderdeel van een voorzich
tige campagne van het Kremlin
om het publiek te overtuigen van
de noodzaak van kernenergie.
Daarbij vormt de kernramp van
Tsjernobyl in 1986 een schier on
neembare hindernis bij het terug
winnen van het vertrouwen van
het publiek.
Syrië
ië en PLO hoi,
vast aan VN-rol
DAMASCUS De Syrisehf
van buitenlandse zaken, Fj
Sharaa, en de politieke direjl
de Palestijnse Bevrijdingsoik
Farouk Kaddoumi, zijn heïi
ren in Damascus over eensfl
dat de Verenigde Naties mo|t
nemen aan vredesbesprekiai
sen Israël en zijn Arabischev
den. Beide partijen verw<!
deeltelijke en eenzijdige of
voor het Arabisch-Israëlisi
en geven geen gehoor aan
sche oproepen aan de Aral
den om afzonderlijke vrt
gen met Israël aan te g
heeft zich tot nu toe altijd
gen deelname van de VN'
aan de vredesbesprekingen^
Gorbatsjov
knijpt oogje toe
bij vernieling
Baltische
grensposten
Idoor
ROB VUNDERINK
MOSKOU Al een week
lang bestormen Sovjet-troe
pen, wier hoogste chef in Mos
kou zit, douaneposten tussen
de Baltische republieken on
derling, maar ook op de gren
zen van het Baltikum met
Wit-Rusland en Rusland.
Die douanekantoren hadden
de Balten eind vorig jaar geo
pend om de export van zeldza
me consumptiegoederen naar
andere Sovjet-republieken te
gen te gaan en om hun onaf
hankelijkheid te onderstrepen.
De brutaalste verslaggever
van de Sovjet-televisie, Alek-
sandr Nevzorov uit Leningrad,
bracht het afgelopen weekein
de een reportage over zo'n
overval van de beruchte
'zwarte baretten', een soort
mobiele eenheid, op een Li
touwse grenspost. De 'baretten'
zetten douaniers tegen de
muur en sloegen, terwijl het
televisiepubliek Wagneriaanse
muziek hoorde, een proviso
risch houten gebouw aan gru
zelementen. Nevzorov, een
spreekbuis van Russische na
tionalisten, die het Sovjet-im
perium koste wat het kost in
stand willen houden, prees de
actie aan als een heldendaad
tegen het Baltische 'nationalis
me' en 'chauvinisme'.
Bij de verschillende grensac-
ties zijn aan beide kanten twee
mensen omgekomen, maar
president Gorbatsjov en diens
minister van binnenlandse za
ken Pugo zeggen gewoontege
trouw van niets te weten De
leiders van de drie Baltische
republieken nemen de zaak
hoog op en spreken van 'ge
coördineerde aanvallen' die
het Kremlin zou hebben bevo
len. In een verklaring vergelij
ken ze de situatie met die in
januari van dit jaar, toen bij
militaire acties in Litouwen en
Letland twintig mensen om
het leven kwamen.
De gróte vraag is wie gelijk
heeft: Gorbatsjov als hij zegt
van niets te weten of de Balti
sche leiders als ze het Kremlin
de schuld geven. Even belang
rijk is de vraag wie het in het
land nu eigenlijk voor het ver
tellen heeft als het Sovjet-le
ger aanvallen kan uitvoeren
op Sovjet-grondgebied zonder
dat de hoogste baas dat weet.
Gorbatsjovs positie in het con
flict tussen het Kremlin en re
belse republieken als Estland,
Letland, Litouwen, maar ook
Georgië en Armenië, is du
bieus. De president heeft de
onafhankelijkheidsverklarin
gen van de republieken van
meet af aan ongeldig ver
klaard, maar ziet af van ge
weld om de rebellen tot de
orde te roepen. Dat wil hij ons
tenminste doen geloven, ge
zien het feit dat hij zich eerder
dit jaar distantieerde van de
gewelddadigheden in de Li
touwse hoofdstad Vilnius,
waar dertien mensen om het
leven kwamen toen met tanks
bewapende legereenheden de
televisietoren van de repu
bliek bestormden en deze tot
op de dag van vandaag bezet
wordt gehouden.
Het zal ook de Sovjet-presi
dent duidelijk zijn dat de jong
ste incidenten aan de grens
met de regelse westelijke repu
blieken Baltische deelname
aan de gesprekken over de
nieuwe federatie niet zullen
bevorderen.
OOK ROL MOSSAD WORDT NIET UITGESLOTEN
DELHI Eén ding is ze
ker: zwarte RDX, oftewel
cyclotri-methyleen-trini-
tamine, vermengd met
kleine stalen kogeltjes
heeft een einde gemaakt
aan het 47-jarige leven
van Rajiv Gandhi. Geen
meningsverschil is er ook
over de manier waarop de
aanslag op de Indiase ex-
premier is gepleegd. De
daderes, zonder twijfel op
zelfmoordmissie, had de
explosieven en het ontste
kingsmechanisme om
haar middel gebonden.
Maar de identiteitsvraag naar
de dader wordt niet beant
woord. In feite worden er po
gingen in het werk gesteld om
een rookgordijn te leggen. Zo
circuleert er een foto waarop
drie vrouwen staan. De foto is
genomen kort voor de aan
komst van Gandhi in Sripe-
rumbudur, waar de< moord is
gepleegd. De dader, met dui
delijke trekken van een Ta-
mil-vrouw tussen de 25 en 30
jaar, staat tussen twee aanhan
gers van de Congrespartij, die,
in tegenstelling tot de moorde
nares, wel zijn geïdentificeerd.
Kennelijk uit angst voor
wraakacties in de deelstaat Ta
mil Nadu hebben de autoritei
ten daar een foto verspreid
van een gereconstrueerd li
chaam van een vrouw die in
de verste verte niet lijkt op de
vrouw op de eerder genoemde
foto. Bovendien heeft de
vrouw de trekken van een
Singhalese, een bevolkings
groep die de meerderheid
vormt op Sri Lanka, waar de
Tamils in de minderheid zijn.
Vermoedelijk is de foto van de
Singhalese vrouw verspreid
om de connectie met de Tamil-
afscheidingsbeweging Tamil
Tijgers te verdoezelen, wat on
logisch is gezien het feit dat
zeker vierduizend vermoede
lijke Tamil Tijgers de afgelo
pen dagen zijn gearresteerd in
Tamil Nadu, waar 200.000 Ta-
Vriend Gandhi's
nieuwe leider?
NEW DELHI De India-
se Congrespartij, die sinds
dinsdag zonder leider zit
na de moord op ex-pre-
miér Rajiv Gandhi en de
weigering van zijn wedu
we Sonia om haar man op
te volgen, heeft nu haar
hoop gevestigd op de 69-ja-
rige P.V. Narasimha Rao.
Volgens berichten in de
Indiase pers zal deze goede
vriend van de familie
Gandhi hoogstwaarschijn
lijk worden gekozen als
interim-voorzitter om de
Congrespartij door de ver
kiezingen te slepen.
Rahul Gandhi draagt de urn
met de as van zijn ritueel ver
brande vader. foto: ap
mil-vluchtelingen uit Sri Lan
ka wonen.
De aanslag, zeggen deskundi
gen, heeft het merkteken van
de Tamil Tijgers, die op Sri
Lanka al jaren bezig zijn met
een afscheidingsbeweging. De
Srilankaanse minister van de
fensie, Wijeratne, werd enige
maanden geleden ook met
RDX opgeblazen in de hoofd
stad Colombo en bovendien
bedienen de Tijgers zich wel
vaker van zelfmoordcomman
do's, een verschijnsel dat onbe
kend is bij terreurgroepen in
India. Congrespartijleider
Shashi Bhushan Vajpayee gaat
zelfs zover achter de moord
een verband met de Mossad,
de Israëlische geheime dienst,
te zien. De Mossad is al vaker
ervan beticht Tamil Tijgers te
hebben opgeleid en geavan
ceerde wapens en explosieven
naar Sri Lanka te hebben ge
smokkeld. Er is sprake van
een complot tegen de eenheid
van India, zegt Vajpayee.
Boezem
Sommige theorieën raken zelfs
de boezem van de Congrespar
tij. In de deelstaat Tamil Nadu
is mevrouw Maragathan
Chandrashekhar, een oud-mi
nister uit Rajivs kabinet, kan
didaat. Mevrouw Chandras
hekhar raakte zwaar gewond
bij de aanslag en in een zie
kenhuis van Madras, de hoofd
stad van Tamil Nadu, wordt
nog steeds voor haar leven ge
vochten. De kandidate heeft
een dochter, Latha Priyaku-
mar, die ook in de race is voor
de Congrespartij. De dochter is
tegen de wil van de moeder
getrouwd met de zoon van een
vluchteling uit Sri Lanka, en
de twee vrouwen die samen
met de daderes zijn gefotogra
feerd, zouden Latha Priyaku-
mar hebben benaderd om bij
de ontvangst van Gandhi aan
wezig te mogen zijn.
Volgens sommige loslippige
politiemannen zou de aanslag
wel eens voor mevrouw Chan
drashekhar bedoeld kunnen
zijn geweest, niet zozeer geëns
ceneerd door haar dochter,
maar door haar schoonfamilie,
omdat de Congrespartijleider
in het verleden heeft gepoogd
die schoonfamilie te laten de
porteren.
Ondanks de onduidelijkheden
rond de daderes is er alom lof
voor de manier waarop de po
litie en het leger in India ge-
welduitbarstingen na de
moord op Gandhi binnen de
perken heeft kunnen hpuden.
Alleen in Tamil Nadu en in
Tripura, in het noorden van
het land, hebben zich incidèn-
ten van betekenis voorgedaan.
Daarbij vielen in totaal onge
veer twintig doden.
TBILISI De Georgische nationalist Zviad Gamsachoerdia
heeft in de eerste uitslagen van de gisteren gehouden recht
streekse presidentsverkiezing in de Sovjet-republiek een grote
voorsprong genomen op de rest van de kandidaten.
Na telling van ongeveer 80 procent van de stemmen had de 52-
jarige voormalige politieke gevangene tussen de 70 en 90 procent
van de stemmen behaald, aldus voorzitter Artsjil Tsjirakadze
van de Georgische Verkiezingscommissie. Het was de eerste
keer in de geschiedenis van de Sovjetunie dat het volk een lei
der van een republiek kon kiezen. Ondanks etnische spannin
gen in sommige delen van Georgië is het stemmen op vreedza
me wijze verlopen.
SUSKEENWISKE
HET WITTE WIEF
le is not altud op roek nddr
een verloren liefde. Zelen
hebben in de loop der eeuwen
het Uitte Uief willen helpen
en hebben doorvoor met hun
leven moeten boeten luiyn
m verdwyn- of iwerfslenen
verouderd
hond 1500 voor Christus kwam de
aarde buna in bof sine met een andere
planeet hls het Urne Uief haar gelief
de niet vindt dre/ft dit weer te pe-
Jeuren als de landloper leef is 1
(c) Standaard Ultgeverl|/Wavery Productions
t
Zestien Zeeuwse trekpaarden, elk met een gewicht van meer dan duizend kilo, zijn niet in staat de Maagdenburger bol in tv
te splijten. foto: Stephen ev
SPEKTAKEL IN ZAANDAM
Idoor
ROB EDENS
ZAANDAM Wat zes
tien Zeeuwse trekpaarden,
elk met een gewicht van
meer dan duizend kilo,
niet lukt, lukt de drie-jari
ge Willemijn de Wit wel.
Met een simpele handom
draai draait zij het ventiel
van de 'Maagdenburger
halve bollen' open. De bol
sist een tiental seconden
en valt dan met een plofje
uit elkaar.
In 1654 voerde Otto von Gue-
ricke (1602-1686) een schok
kend en revolutionair experi
ment uit. Bij de Rijksdag van
Regensburg plaatste hij twee
gietijzeren halve bollen met
een diameter van 68 centime
ter op elkaar, pompte de ruim
te binnen de aldus gevormde
bol luchtledig en liet vervol
gens zestien trekpaarden uit
volle kracht trekken om de
vacuüm gezogen helften van
elkaar te scheiden. De halve
bollen gaven geen krimp. On
danks het gesjor en getrek van
de paarden bleven ze aan el
kaar kleven. Von Guericke
toonde daarmee de onwaar
schijnlijke kracht van de
luchtdruk aan.
Het experiment van Von Gue
ricke, die behalve natuurkun
dige ook burgemeester van het
dorp Maagdenburg was, paste
in het geheel van de zeven-
tiende-eeuwse wetenschappe
lijke vernieuwingsdrang. Tot
aan ongeveer 1600 huldigde
men de opvatting afkom
stig van de oude Grieken
dat vacuüm, het totale niets,
eenvoudigweg niet bestond.
Veel wetenschappelijke zeker
heden gingen in de zeventien
de eeuw echter op de helling.
Het was uiteindelijk de Frans
man Blaise Pascal die in 1648
het sluitende bewijs leverde
voor het bestaan van lucht
druk, door de bekende proef
met de barometer op de Puy
de Döme. Hoe hoger op de
berg, hoe lager de luchtdruk.
Von Guericke voerde zijn ex
periment met de Maagdenbur
ger halve bollen uit zonder op
de hoogte te zijn van de proef
van Pascal.
Herhaling
Het experiment van Von Gue
ricke wordt tot op de dag van
vandaag - in miniatuurvorm -
tijdens de natuurkundelessen
op middelbare scholen her
haald. Zaterdag werd op het
sportveld van het Zaanlands
Lyceum de proef ter ere van
het 125-jarig bestaan van deze
school in z'n oorspronkelijke
versie overgedaan. De univer
siteit van Maagdenburg stelde
exacte kopieën van de halve
bollen ter beschikking. Uit
Zeeland werden zestien
Zeeuwse trekpaarden aange
voerd om de bol in tweeën te
splijten. Ruim zeshonderd toe
schouwers kwamen, opdraven
om het spektakel met eigen
ogen te aanschouwen.
De herhaling van de eeuwen
oude proef vond geheel in stijl
plaats. Dat wil zeggen in een
klassieke ambiance, compleet
met een in klederdracht gesto
ken Otto von Guericke die het
experiment van commentaar
voorzag.
Een berekening vooraf leerde
dat er meer dan drieduizend
kilogram trekkracht voor no
dig was om de luchtdruk op de
Maagdenburger halve bollen
te overwinnen. De paarden-
menner van de zestien Zeeuw
se krachtpatsers was ervan
overtuigd dat zijn paarden het
karwei zouden klaren „mits de
paarden in staat zijni
bundelde kracht in
ontplooien".
Voor de proef begd
eerst de kracht van 6
getest. Een twintig-tal
uit het publiek werd
digd aan een touw
paarden te gaan har
paarden liepen weg
muggen waren.
Vervolgens kwam d
denburger bol aan de
twee pogingen werd
de bol uit elkaar te
Eerst met acht paari
links en vier rechts vi
Tevergeefs. Vervolg
zestien paarden. Ook
ging lukte niet. Hoe
den ook zwoegden er
de bol bleef één gehe
Om tenslotte het pi
bewijzen dat de bol i
uit twee helften besto
de drie-jarige Wille
Wit uitgenodigd om
tiel open te draaiem
gesis viel de Maagc
bol onder luid gej
het publiek, met een j
een in twee helften,
jarig meisje bleek in 1
tje tot meer in staat
tien Zeeuwse trekpa
elkaar.
Toiletten
Eén van de vele problemen van
kampen in Noord-lrak betreft
de Kurdische vluchtelingen in de
de sanitaire voorzieningen. Het
bouwen van voldoende toiletten is een heel karwei, waarmee ook
deze Turkse werknemer zich bezighoudt. foto: ap
Vliegramp
Thailand ver
gelijkenis
met 'Locker!
(Vervolg van voor
BANGKOK Het
met het toestel van I
vertoont gelijkenis
vliegramp met de B
van PanAm boven I
in december 1988. Ooj
stel ontplofte kort n
stijgen en het bereikt
kruishoogte.
Westerse inlichtinge
wezen Bangkok
Golfoorlog aan a
centrum voor Iraa
daden in Azie. De b
op de luchthaven w<
voerd, maar de Thaii
teiten wilden met h<
het toerisme niet ve
baarheid aan mogel
risme geven. Voor de
log werd de beveiligii
luchthaven van Bar
onvoldoende beschou
Onder de verongelul
giers en bemannings
vinden zich 38 Thaisi
34 Oostenrijkers, 7 Z
Duitsers, 2 Joegosla
Hongaar, een Brit en
straliër. Volgens de B
bassade in Bangkok
er ook veel Chines
voor op de passagie
zouden in Hongkong;
Hongkongers aan W
gegaan. In Bangkok;
daar nog eens 88 mé
Lauda Air had de Btf
300 anderhalf jaar zo(
blemen in gebruik, at
Lauda, die zei dat h|
mogelijk naar Thailaif
reizen om zelf pools!
