geeft
risis duurt
jog voort in
oegoslavië
Uitgeputte James Baker
roeit tegen de stroom in
Kurden blijven
in kampen steken
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
TNO: gezondheid bevolking Oost-Europa rampzalig
«ITENLAND
CcidócSomont
VRIJDAG 17 MEI 1991 PAGINA 5
Iai kamerleden
ir Suriname
HAAG Geen enkele Ne-
idse parlementariër zal de
■zingen van 25 mei in Suri-
bijwonen. Het parlement
geen uitnodiging ontvangen
e Surinaamse regering en
imo om op eigen gelegen-
e gaan, is onder de kamer-
nihil, zo bleek gisteren. Al
le PvdA houdt de mogelijk-
open dat Tweede-Kamerlid
volgende week alsnog
naar Paramaribo te rei-
)e VVD'er Weisglas liet we-
at hij alle vertrouwen heeft
tientallen waarnemers van
ganisatie van Amerikaanse
Lichte vooruitgang
CFE-onderhandelingen
WENEN De Verenigde Staten en de Sovjetunie
hebben op enkele punten hun meningsverschillen
over de vermindering van conventionele wapens in
Europa (CFE) bijgelegd, aldus een woordvoerder
van de Duitse delegatie bij de CFE-onderhandelin-
gen in Wenen. De Sovjetunie heeft ten aanzien van
grondtroepen die zij aan de marine toevoegde om
deze aan de werking van het verdrag te onttrek
ken, erkend dat deze meetellen voor het in het ver
drag afgesproken aantal grondtroepen. De VS en de
Sovjetunie zijn het voorts eens geworden over de
voertuigen voor het vervoer van manschappen van
de strategische raketstrijdkrachten. De Amerikaan
se president George Bush deed gisteren een directe
oproep tot de onderhandelaars in Genève om bin
nen een jaar met een akkoord te komen dat chemi
sche wapens wereldwijd verbiedt.
Betalende Britse
morgen ruimte in
BAJKONOER De Sovjetunie lan
ceert morgen een Sojoez-raket met
twee kosmonauten en een voor de reis
betalende Britse ruimtevaarster naar
het ruimtestation Mir. Helen Sharman,
27, scheikundige, reist samen met Ana
toli Artsebarski en Sergej Krikalev en
maakt van Groot-Brittannië het 22e
land in de wereld, dat mensen in de
ruimte had. Zij reageerde in juni 1989
samen met 13.000 anderen op een ad
vertentie, die luidde: „Astronauten ge
zocht, ook zonder ervaring" (maar wel
betalen). De vlucht van de Britse
ruimtevaarster kost 24 miljoen dollar
of bijna 50 miljoen gulden. Dit bedrag
is bijeengebracht door sponsors.
Dodelijke transplantie
organen aidspatiënt
ATLANTA Twee mensen zijn in de Verenigde Sta
ten overleden aan aids nadat zij organen (het hart en
de nieren) hadden gekregen van een man die het
HIV-virus zo kort voor zijn dood had opgelopen, dat
een aidstest negatief was suitgevallen. De autoriteiten
zijn op zoek naar nog eens ruim 50 personen die van
de bij een bankoverval doodgeschoten man organen
of celweefsel hebben gekregen.
Een inmiddels opgespoorde persoon blijkt sero-posi-
tief. De meeste donororganen zouden met alcohol of
straling behandeld zijn en daardoor niet meer geïn
fecteerd.
Volgens The Atlanta Journal-Constitution zijn echter
acht voor transplantie bedoelde lichaamsdelen niet
zodanig behandeld dat het virus onschadelijk is ge
maakt.
Tories leveren
weer bolwerk in
ABERGAVENNY De Britse Con
servatieve Partij heeft de gisteren ge
houden tussentijdse verkiezing in
Monmouth verloren. De zetel in het
Lagerhuis van dit district in Wales,
die sinds 1966 in handen was van de
Tories, gaat naar de oppositionele La
bour Partij.
Nu de Conservatieven sinds oktober
voor de derde keer bij tussentijdse
verkiezingen zetels verloren hebben
in districten die bekend stonden als
Tory-bolwerken, is het vrijwel uitge
sloten dat premier John Major zal be
sluiten tot vervroegde algemene ver
kiezingen in de zomer van dit jaar.
Gewonden bij
bomaanslag IRA
BELFAST Het Iers Repu-
blikeins Leger (IRA) heeft
vandaag de verantwoorde
lijkheid opgeëist voor een
bomaanslag in het centrum
van Belfast, waarbij gister
avond zes burgers en twee
politiemensen gewond raak
ten. De bom explodeerde in
een kantoor waar kenteken
bewijzen worden afgegeven,
kort nadat de politie het ge
bouw had doorzocht op ex
plosieven naar aanleiding
van een anonieme bommel
ding bij een plaatselijke
nieuwsorganisatie.
Nederland
1 meteen
en gele kaart
B VAN HUET
unte
IJSFrankrijks
vrouwelijke pre-
Edith Cresson, heeft
Hravond haar kabinet
)ej|esenteerd. De nieuwe
keerploeg wijkt nauwe-
T af van het kabinet
vaprd. De zwaarste por-
jille is voor ex-minisr
van financiën Pierre
'igovoy. Met een nieuw
omisch 'superministe-
të waarin Economische
Financiën en In-
t£rie zijn samengevoegd
eMt hij de Franse econo-
ex, slagvaardiger maken
t eiaar Duits niveau til-
^sterking van de economie
%t terugdringen van de so-
ongelijkheid zijn onze
iteiten", verklaarde Cres-
Jp de Franse televisie. De
'er cher met Chanel 5', zoals
Engelse journalist haar
te, gaf direkt haar visite-
tje af. Het 'protectionisti-
Japan kon op haar stand-
:*e gheid rekenen. „Het kan
dat de Japanse auto-in-
'ie die van Europa kapot
ct, dat zijn honderddui-
en werklozen", aldus de
Tokyo weinig populaire
e!iier, die meteen gele kaar-
be
ten uitdeelde aan Nederland
en Groot-Brittannië vanwege
hun openheid voor Japanse
produkten.
Premier Lubbers en minister
Van den Broek behoorden tot
de eersten die kennis maakten
met Mitterrands 'IJzeren
Dame'. De Nederlandse be
windslieden waren in Parijs
voor overleg met president
Mitterrand over het aanstaan
de EG-voorzitterschap. Nog
voor haar installatie op Hotel
Matignon schoof Cresson aan
bij het werkdiner. Volgens
premier Lubbers bestonden er
tussen Den Haag en Parijs al
leen nog kleine meningsver
schillen. Welke dit waren wil
de hij niet zeggen.
Oude bekenden
Het nieuwe elan dat president
Mitterrand in de aanloop naar
de interne Europese markt
en naar de (Franse) alge
mene verkiezingen van
1993 heeft gewenst moet
komen van oude bekenden.
Vrijwel alle socialistische mi
nisters uit de ploeg van de
weggestuurde Michel Rocard
werden door Cresson (lees:
Mitterrand) gehandhaafd. De
sleutelposten binnenlandse za
ken, defensie, justitie en bui
tenlandse zaken blijven bij de
trouwste onder de 'Mitteran-
disten', respectievelijk Philip
Marchand, Pierre Joxe, Henri
Naliet en Roland Dumas. Jack
Lang blijft cultuurminister,
Premier Lubbers behoorde tot de eersten die kennis maakten met Frankrijks eerste vrouwelijke
premier, Edith Cresson.
maar wordt tevens regerings
woordvoerder. Belangrijkste
nieuwe gezichten zijn die van
Elysée-secretaris Jean-Louis
Bianco (ministerie van sociale
zaken en integratie) en Marti-
ne Aubry (werkgelegenheid),
de dochter van EG-voorzitter
Jacques delors.
In totaal telt de ministersploeg
27 leden, waarvan vijf vrou
wen. Net als haar voorganger
moet Edith Cresson het stellen
met een minderheidsregering.
Voldoening
De benoeming vari Edith Cres
son leidde nog tot enig macho-
geknor in de oppositie. Het li
berale kamerlid Francois
d'Aubert vergeleek haar met
Madame de Pompadour, favo
riete van Lodelijk XV. Maar
voor veel Franse vrouwen (die
pas in 1945 het stemrecht ver
wierven) is Cressons premier
schap een overwinning. Haar
naam werd toegevoegd aan
het illustere rijtje Julie Dau-
bie, de hertogin van Uzès en
Marguerite Yourcenar, respec
tievelijk eerste vrouw met een
hbs-diploma (1861), eerste
vrouw met een rijbewijs (1897)
en eerste vrouw bij de Acadé
mie frangaise (1980). „De ke
rels zullen het in hun broek
doen", aldus een uitgelaten po
litica uit Noord-Frankrijk. Uit
gezonderd de extreem-rechtse
Marie-France Stirbois ver
klaarden de andere dertig
vrouwen in de Assemblee Na
tionale (totaal 577 zetels) ver
heugd te zijn over het „door
breken van een taboe". Verge
leken met andere EG-landen
heeft Frankrijk altijd een
staartpositie ingenomen wat
I FOTO: EPA
betreft het aantal vrouwelijke
ministers en kamerleden.
De liberale baanbreekster Si-
mone Veil, ex-minister en ex-
voorzitter van het Europarle
ment, noemde haar socialisti
sche zuster zeer geschikt voor
het premierschap. En passant
betreurde ze het wel dat oud
president Giscard het destijds
met haar niet had aangedurfd.
Giscard reageerde meteen en
rekende Simone voor dat hij
maar twee premiers had kun
nen benoemen, terwijl zijn op
volger Mitterrand pas in vijfde
instantie aan een vrouw had
gedacht. De voormalige cul
tuurminister Frangoise Giroud
sloot de discussie met de op
merking dat pas sprake van
gelijkheid kon zijn „wanneer
ook onbekwame vrouwen tot
minister worden benoemd".
1
ERT VAN WIJLAND
heLGRADO Joegosla-
i had vanochtend nog
b nieuw staatshoofd.
Jrn een dag na het ver-
B|ken van het mandaat
C de Serviër Borisav Jo-
Aals president van Joe-
Clavië zijn de politieke
|ers van het land het
A;eravond opnieuw niet
cjs geworden over de in-
Cl'latie van diens opvol-
A Stipe Mesic uit Kroa-
C'Zonder zelfs maar bij-
i te zijn geweest besloot
J presidium gisteravond
A woensdag afgebroken
Agadering pas vanmid-
C[ voort te zetten.
A
federale parlement kwam
:ren wel in Belgrado bijeen
en benoemde drie nieuwe le
den in het presidium, daarmee
voorbijgaand aan de wettelijk
voorgeschreven procedures.
De republiek Montenegro had
de benoeming van de drie af- Stipe Mesic
gevaardigden in het hoogste
staatsorgaan als voorwaarde
gesteld om de blokkade op de
installatie van Mesic op te hef
fen.
I FOTO: AP
De stemmen in het presidum
staakten na een wraakactie
van de Montenegrijnen: zij
weigerden over de benoeming
van Mesic'te stemmen, zolang
hun afgevaardigde en beoogd
vice-president van Joegoslavië
Branko Kostic niet officieel
was geïnstalleerd als lid van
het presidium. Zijn benoeming
was eerder geblokkeerd door
de Slovenen en de Kroaten in
het federale parlement. Om dit
op te lossen kwam het parle
ment gisteren bijeen, maar op
nieuw verlieten de Sloveense
en Kroatische delegatie de
zaal, zodat er officieel niet ge
stemd kon worden over de in
stallatie van Kostic en de an
deren. Geheel eigenmachtig
besloot parlementsvoorzitter
Slobodan Gligorijevic vervol
gens de wet maar de wet te la
ten en de leden bij acclamatie
te benoemen. Hiermee was de
Montenegrijnse eis ingewilligd
en kon het presidium alsnog
over Mesic stemmen. Maar on
danks de herhaalde signalen
dat de militairen meer dan ge
noeg hebben van het getalm
van de politici, besloot het acht
man tellende hoogste staatsor
gaan de zitting toch maar te
verdagen tot vanmiddag,
waardoor de constitutionele
crisis van Joegoslavië in ieder
geval voortduurde.
ZAKHO Kurdische vluchtelingen stromen in zo grote getale
uit Iran en Turkije naar de door de geallieerden opgezette
vluchtelingenkampen in Noord-Irak, dat de militaire coördina
toren tenten te kort komen om hen onder te brengen.
De opzet van de kampen in Zakho was dat deze zouden funge
ren als doorgangskampen, maar de meeste vluchtelingen blijven
er hangen omdat zij niet durven terug te keren naar hun huizen.
Het merendeel van de vluchtelingen in Zakho is afkomstig uit
Dohuk, dat net buiten de door de geallieerden aangewezen „vei
ligheidszone" ligt en door Iraakse soldaten wordt gecontroleerd.
„Als we niet naar Dohuk gaan, komen we hier straks met een
kwart miljoen mensen te zitten, wat gekkenwerk zou zijn", zei
de commandant van de geallieerde strijdkrachten in Noord-
Irak, generaal-majoor Jay Garner.
Er zit flink schot in de besprekingen over autonomie voor de
Kurden in het noorden van Irak, zo heeft Massoud Barzani van
daag verklaard. „We zijn het nog niet helemaal eens maar de
grootste problemen hebben we achter ons", aldus de Kurdenlei-
der die met de Iraakse autoriteiten onderhandelt over een ver
gaande vorm van autonomie voor de Kurden binnen het Iraakse
staatsverband. Men is het onder meer eens over de normalise
ring van de toestand in het noorden van Irak.
ELKE DONDERDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
HET LEVENDE EILAND
Rob loopt naar de kamer, waar hij de instrumenten
opgeborgen, maar hij ziet een lichtstreep onder de deur en
loedt onraad. Hij gooit met een ruk de deur open en hij
g de assistent van Butcher bezig te morrelen aan de instru-
gfiten van de raket. Zonder zich te bedenken pakt Rob de man
Upe klemgreep en brengt hem naar Prudon. „Wist je, dat er
J al spionnen op het eiland waren?" vraagt hij Prudon; „hier
je zo'n mannetje." De assistent blijkt de stand van de instru
menten te hebben genoteerd en daarna heeft hij de wijzers op
een andere stand gedraaid. Butcher onderwerpt hem aan een
scherp verhoor en beiden spelen hun rollen goed. En hij wordt
nog bozer, als zijn assistent niet wil zeggen wie zijn 'opdrachtge
vers zijn. „Dan zal ik je persoonlijk naar een plaats laten bren
gen, waar we de waarheid wel te weten zullen komen," snauwt
hij de man toe; „je bent onder arrest."
Palestijn
steekt drie
mensen neer
JERUZALEM Een 21-jarige
Palestijn uit Oost-Jeruzalem
heeft vandaag in het centrum
van de stad drie mensen neer
gestoken voordat hij door om
standers kon worden gegre
pen. De slachtoffers, onder wie
een vrouw, raakten licht ge
wond. De Palestijn schreeuw
de „Allah is groot" terwijl hij
zijn slachtoffers te lijf ging. Er
lagen „nationalistische motie
ven" ten grondslag aan zijn
daad. De politie stuurde on
middellijk versterkingen naar
het centrum van Jeruzalem
om eventuele vergeldingsaan-
vallen van woedende joden op
Palestijnen te voorkomen.
WASHINGTON „We
kijken plotseling door een
raam, waardoor we uit
zicht hebben op vrede".
De voorspoedig verlopen
oorlog tegen Irak, die de
verhoudingen in het Mid
den-Oosten ingrijpend
wijzigde, leidde nog niet
eens zo gek lang geleden
in Washington tot groot
diplomatiek optimisme.
Eindelijk was er de mogelijk
heid aan de onderhandelings
tafel een einde te maken aan
het langdurigste en venijnigste
conflict van deze eeuw. Maar
het door Bush en Baker gepre
dikte 'window of peace' lijkt
tot nu toe vooral uitzicht te
bieden op een rij couveuses vol
zorgenkindjes.
James Baker keerde gisteren
terug van zijn vierde, slopende
pendeltocht tussen de diverse
hoofdsteden in het Midden-
Oosten. Een opgave die je als
normaal mens je ergste vijan
den niet zou toewensen, en die
ook bij de taaie super-onder-
handelaar Baker diep invrat.
De urenlange sessies met de
ouderwets sluwe, wantrou
wende en vasthoudende lei
ders in de regio leidden zelfs
tot enige medische problemen
bij Baker. Een lichamelijk en
geestelijk uitgeputte Baker
brengt zijn president nu ver
slag uit.
Van tevoren had Baker gezegd
dat deze reis wat hem betreft
een kwestie was van 'buigen
of barsten': Washington trekt
zijn handen af van wat het
vredesproces wordt genoemd,
als de betrokken partijen als
onwrikbare steenezels tegen
over blijven staan. „Wij, Ame
rikanen, kunnen de vrede niet
afdwingen. Het zijn de Arabie
ren en de Israëliërs die tot een
vergelijk moeten komen, wij
kunnen allen maar helpen," zo
benadrukte Baker ieder keer.
Deze dynamische doorbraak is
er niet gekomen. Maar het
gaat te ver om maar gelijk te
concluderen dat Baker echt
met lege handen naar Was
hington terugkeert. Hijzelf ziet
geen reden om zijn initiatie
ven dood te verklaren, terwijl
de man toch echt te pragma
tisch is om zichzelf voor de
gek te houden. Hij heeft nog
wat troefkaarten achter de
hand. En het is duidelijk dat
de dingen die hij achter zorg
vuldig gesloten deuren, heeft
gehoord hem reden geven
voor een optimisme, dat niet
alleen bedoeld is om een Ame
rikaanse diplomatieke afgang
te maskeren.
Verlammend
De mogelijkheid voor een af
gang was levensgroot. Immers,
het aantal problemen waar
voor de Amerikanen zich in
de regio geplaatst zien, is sinds
die 'glorieuze' Golfoorlog al
leen maar toegenomen. Ga er
als diplomaat maar aanstaan.
Dat Baker niet helemaal gil
lend is weggelopen, betekent
dat hij op de vierkante milli
meter wel degelijk resultaten
heeft geboekt.
Natuurlijk zijn de officiële
standpunten van twee hoofd
rolspelers, Israël en Syrië, op
het eerste gezicht onverzoen
baar. Het zijn dan ook Jeruza
lem en Damascus die elkaar
zoveel mogelijk beschuldigen
van halsstarigheid Maar
nieuw is dat Washington zich
niet voor een karretje wil la
ten spannen. Baker is net zo
steenhard geweest als zijn
gesprekspartners. Hij blijft er
van uitgaan dat het meer om
het principe gaat dan om de
vormgeving.
Daarbij heeft Washington een
stok achter de deur: geld. Zo
wel Israël als Syrië heeft zich
door starre ideologie een eco
nomisch wanbeleid veroor
loofd. In de Koude Oorlog
ging dat prima: beide speelden
de pion van een van de super
machten en konden dan ook
een onbeperkt beroep doen op
de hulpbronnen van respectie
velijk Washington en Moskou.
Die tijden zijn veranderd, en
de pragmatische leiding in het
Witte Huis (dat nu zowel Is
raël als Syrië onder zijn bond
genoten telt) heeft dat grondig
duidelijk gemaakt.
Israël dreigt financieel-econo-
misch te stikken in de opvang
van Russische joden; Syrië
heeft dank zij de krankzinnige
wapenwedloop al lang het ka
rakter van een ouderwets
Oosteuropees land. In beide
gevallen zijn dollars de reme
die. Baker wacht lang met het
gebruik van dit wapen. Daar
bij komt natuurlijk een pro
bleem voor de Amerikanen: zij
kunnen de miljarden dollars
die de partijen zouden moeten
'helpen' niet op tafel leggen.
In Bakers gevolg wordt in dit
verband gesproken over een
rol van de nieuwe rijken, de
EG en Japan. Deze giganten
zouden met fikse geldelijke
steun voor het Amerikaanse
plan de walm van karakter
loosheid en opportunisme die
tot nu hun 'beleid' ten opzichte
van het Midden-Oosten heb
ben gekenmerkt, enigszins
kunnen oppoetsen.
De Israëlische minister van buitenlandse zaken, David Levy (links), brengt zijn Amerikaanse ambt
genoot James Baker naar het vliegtuig dat hem terug zal vliegen naar Washington. Baker is het in
Israel niet eens geworden over een mogelijke rol van de Verenigde Naties bij het vredesoverleg
voor het Midden-Oosten en over de vraag of de vredesconferentie een vervolg moet kunnen krij-
DELFT Nu de uitwisseling
van informatie met de Oosteu-
ropese landen langzamerhand
normaal begint te worden,
wordt duidelijk welke desas
treuze gevolgen de verouderde
en milieubelastende industrie
heeft voor de gezondheid van
de bevolking daar. „De ge
zondheidsstatistieken laten
aan duidelijkheid weinig te
Wensen over", schrijft de on
derzoekorganisatie TNO in
haar vrijdag verschenen blad
Toegepaste Wetenschap. Zo
weet TNO te melden dat kin
deren in de Bulgaarse stad
Kuklen zoveel lood in hun
bloed hebben dat ze, als ze in
de Verenigde Staten hadden
gewoond, acuut naar een zie
kenhuis zouden worden ge
bracht voor een ontgiftigings-
b^handeling. Wie in het zwaar
vervuilde Noord-Bohemen wil
wonen, krijgt van de overheid
een extra toeslag. In de volks
mond wordt deze aangeduid
met „begrafenisgeld". In de
sterkst geïndustrialiseerde de
len van Polen, Tsjechoslowa-
kije en de voormalige DDR
liggen de levensverwachtin
gen zo'n vijf jaar onder het ge
middelde voor die landen.
Maar het ergste moet volgens
TNO nog komen. De kinderen
die in de rampgebieden wer
den geboren, hebben nu pas de
middelbare leeftijd bereikt.
Hun lichamen zijn vanaf de
geboorte blootgesteld geweest
aan hoge concentraties ziek
makende stoffen, die de ko
mende jaren hun tol zullen
gaan eisen. Ook de dieren- en
plantenwereld zijn ernstig
aangetast.
