Depressie kan jeugd verzieken
Flink doordenken
bij geschiedenis
QeidóaQowtant
EXAMENS '91
Goede antwoorder
„Affaire
De Vries-Lentsch
is verleden tijd"
BINNENLAND
VRIJDAG 17 MEI 1991 PA(
Mogelijke samenvoeging
inspecties ECD en ATP
DEN HAAG De ministeries van economische zaken, LNV
(landbouw, natuurbeheer en visserij) en justitie overwegen twee
grote inspectiediensten van het rijk samen te voegen. Het gaat
om de Economische Controledienst (ECD), die economische de
licten bij bedrijven onderzoekt, en de Algemene Inspectiedienst
(AID), die de naleving van voorschriften op de gebieden van
landbouw en visserij controleert. Met de eventuele samenvoe
ging van beide diensten wordt beoogd het inspectiewerk effi
ciënter te laten verlopen en tevens geld en personeel uit te spa
ren.
Het ministerie van economische zaken heeft gisteren een groot
scheepse interne reorganisatie aangekondigd. Daarbij zullen on
der meer twee directoraten-generaal worden opgeheven: Dien
sten, Midden- en Kleinbedrijf en Ordening (DMO) en Industrie
en Regionaal Beleid (I en R). Zij worden vervangen door twee
nieuwe directoraten-generaal: één voor Industrie en Diensten en
een voor de Economische Structuur.
Kamer zet vraagtekens bij richtlijnen basisvorming
DEN HAAG Een meerderheid in de Tweede
Kamer zet vraagtekens bij de door staatssecre
taris Wallage (onderwijs) voorgenomen richtlij
nen van wat de leerlingen in de toekomstige
basisvorming moeten kunnen en kennen, de
zogenoemde kerndoelen.
Dit bleek gisteren tijdens een mondeling over
leg over de basisvorming, de invoering van een
gemeenschappelijk pakket van veertien vak
ken in de eerste jaren van het voortgezet on
derwijs.
De VVD'er Franssen was het hardst in zijn be
oordeling. Hij vindt de kerndoelen zo onduide
lijk geformuleerd dat volgens hem moet wor
den gevreesd voor de met de invoering van de
basisvorming beoogde kwaliteitsverbetering in
de eerste jaren van lbo, mavo, havo en vwo.
Netelenbos (PvdA) en Nuis (D66) waren min
der hard in hun oordeel maar waarschuwden
eveneens voor de hier en daar te globale for
mulering van de kerndoelen, door hen beiden
„het hart" van de basisvorming genoemd. Nete
lenbos, Nuis en Lankhorst (Groen Links) pleit
ten gisteren voor de uitbreiding van veertien
vakken met een vijftiende vak: verzorging.
CDA-woordvoerder Hermes liet zich positief
uit over de kerndoelen. De uiteindelijke opstel
ling van het CDA ten opzichte van de basisvor
ming, zoals PvdA-staatssecretaris Wallage die
voorstelt, laat zich ruim twee weken voor het
finale debat in de Kamer echter nog steeds ra
den.
Maar Hermes gaf Wallage op dit onderdeel een
steuntje in de rug. De „globale" formulering
van de kerndoelen maakt de kans groter dat
Wallage slaagt voor zijn „examen", zei Hermes.
Hermes verwees hiermee naar het deze week
in Vrij Nederland gepubliceerde interview
waarin Wallage verklaart dat hij wat betreft de
basisvorming „het gevoel heeft examen te
moeten doen bij het CDA".
PROMOVENDUS: ZWAARMOEDIGE JONGEREN AAN HUN LOT OVERGELATEN
RIJSWIJK Terwijl de
leerlingen van het Inter
confessioneel Makeblijde
College (IMC) te Rijswijk
zitten te zwoegen op hun
eindexamens, wordt er in
de lerarenkamer gespro
ken over spiekmethodes.
Allemaal hebben ze het
vroeger gedaan. Docenten
zijn dus ook gewone men
sen.
Bij het betreden van het
schoolplein van het IMC is in
één oogopslag waar te nemen
dat de examens in volle gang
zijn. Op het schoolplein is een
touw gespannen om de exa
menzaal te vrijwaren van al te
luidruchtige scholieren. In de
school is de sfeer ontspannen.
Leerlingen, conciërges, docen
ten en ander ondersteunend
personeel gaan informeel met
elkaar om.
,,Na vijftig minuten was ieder
een al klaar, maar je moet blij-
ven zitten tot de tijd om is.
Waardeloos, ik wilde weg",
zegt een mavo-leerlinge na het
examen geschiedenis en staat
sinrichting. De commentaren
van de leerlingen op het exa
men zijn lovend, zowel voor
het c- als d-niveau. In de kel
der onder de school die als
ontmoetingsruimte dienst doet,
wordt nagepraat. „Het was een
goed examen", luidt het alge
mene oordeel. De onderwer
pen stonden tevoren vast: de
positie van de vrouw in Ne
derland en de Verenigde Sta
ten 1929-1969, en Nederland
vóór, tijdens en na de Tweede
Wereldoorlog 1939-1946.
In tegenstelling tot de leerlin
gen is Elly van Laan, docente
geschiedenis, helemaal niet zo
te spreken over het examen.
„Er werd veel redeneervermo
gen gevraagd, ik vond het
voor mavo-leerlingen aan de
moeilijke kant", zegt ze. Wan
neer ze geconfronteerd wordt
met het feit dat haar leerlin
gen het examen een peule
schilletje vonden, reageert ze
verbaasd. „Ik hoop dat ik me
vergis, maar ik hou mijn hart
vast". Als voorbeeld noemt ze
vraag zeventien van het ge
deelte over de positie van de
vrouw. De vraag luidde: Wel
ke van onderstaande gebeurte
nissen heeft er in de eerste
helft van de jaren zestig toe
bijgedragen dat het rolpatroon
van de Amerikaanse vrouw
echt doorbroken werd? Er wa
ren drie mogelijke antwoor
den: het tot stand komen van
de Civil Rights Act, het uit
vaardigen van de Equal Pay
Act en het voeren van de
Vietnam-oorlog. De laatste
mogelijkheid was het goede
antwoord. Van Laan: „Ik zie
het verband niet zo, laat staan
mijn leerlingen denk ik. Nou,
we zullen wel zien".
Treinen
De examens op het IMC wor
den in de kapel en in de exa
menzaal gehouden. De exa
menzaal ligt vlak naast een
spoorlijn. Om de vijf minuten
raast er wel een trein langs.
Bovendien is er ook nog een
spoorwegovergang. De leerlin
gen zijn er echter al zo aan ge
wend geraakt dat niemand er
meer acht op slaat. Alleen als
de treinen naar elkaar toete
ren levert dat wat geërgerde
blikken op.
Voor de havo en het vwo staat
s morgens Duits op het pro
gramma. De heer Peeters, do
cent Duits, heeft tijdens het
examen lesverplichtingen en
dus geen tijd om de teksten en
opgeven grondig te analyse
ren. Wel staat hij na afloop
even met zijn leerlingen staan
praten. „De meningen liepen
sterk uiteen, niet alleen wat
betreft de moeilijkheidsgraad.
Zo vonden sommige leerlingen
de meeste teksten interessant
en anderen weer helemaal
niet", zegt hij. Voor Tycho
Klitsee viel het allemaal erg
mee. „Maar ik heb dan ook ze
ven jaar in Duitsland ge
woond, dan wil het wel". Voor
Astrid Banen lag het anders.
Ze zit nogal in de rats, want ze
was vorig jaar ook al gezakt.
haar schoolonderzoeken staat
ze gemiddeld een 5,9. Voor een
voldoende heeft ze dus een 5,1
nodig. Of dit gelukt is? Ze
denkt van niet. „Maar mis
schien valt het allemaal wel
mee", blijft ze hoopvol. Voor
de vwo'ers leverde het exa
men Duits geen noemenswaar
dige problemen op.
Wielrennen
Op het middagprogramma
voor de mavo staat het exa
men Frans. Slechts negen leer
lingen hebben dit vak in hun
eindexamenpakket gekozen.
Dat Frans op het IMC geen
populair vak is kan echter niet
gezegd worden, aldus Jacques
Thelosen, docent Frans. „Vol
gend jaar bijvoorbeeld heb ik
er weer 22 in de eindexamen
klas van de mavo. Wel is het
zo dat voornamelijk meisjes
Frans kiezen, waarom dat zo is
weet ik eigenlijk niet". Over
het eindexamen is de docent
Frans best tevreden. De tek
sten waren niet al te moeilijk,
en het waren over het alge
meen leuke onderwerpen. Ook
was het verschil tussen het c-
en d-niveau duidelijk waar te
nemen. „Het d-niveau is gram
maticaal gezien duidelijk een
voudiger gelaten", aldus The
losen. Wel merkt hij op dat
sommige vragen beantwoord
konden worden zonder de
tekst te lezen. Er zat bijvoor
beeld een tekst over wielren
nen bij. Meer in het bijzonder
over de Alpe d'Huez.
Een vraag bij deze tekst was
waarom Nederlanders deze
berg als 'hun' berg beschou
wen. Leerlingen die ieder jaar
de Tour de France volgen
konden deze vraag beantwoor
den zonder de tekst t(
De leerlingen van T]
zijn het eens met hun
dat het examen „goed
baar" was. Met opgeluc
zichten verlaten ze de
Het opgeluchte gevoel
alleen nog maar sterke
de antwoorden van T
vergelijken met die va
zelf.
De havo-kandidaten
's middags aan de slag i
verplichte vak Engels,
lopende beoordelingen
dit examen na afloop te
Van „best te doen" tot
„veel te veel en veel ti
lijk". De heer Koene,
Engels is tevreden o
nieuwe stijl van de e>
„In vorige jaren zaten
gedetailleerde vragen l
een bepaalde zin of
paald woord. Nu zaten
algemeen gestelde vrag
Ook het feit dat de te
vragenboekjes vanaf
apart geleverd wordei
zijn instemming.
De vwo'ers zitten van
vier te worstelen met
mische wetenschapper
recht, althans enkele
hun. Met dit examen
vreemds aan de hand.
twee meisjes verklaren
„alleen maar reken we
vraagd werd", stelt
Cornelissen dat het
„alleen maar theorie b(
Wel moet hij toegeven
nomie „mijn vak h<
niet is". Het kan dus
hij het niet helemaal
rechte eind heeft.
Bij het verlaten van h
blijkt dat het gespanne
op het schoolplein nog
de examenzaal van na
fietsende leerlingen i
Ook al zitten de einde:
van deze dag erop, 2e z
lang niet allemaal acl
rug.
DEN HAAG Hieronder volgen de goede antwoorden
meerkeuze-opgaven van de centrale schriftelijke einde:
op woensdag 15 mei. De gegevens zijn verstrekt door h<
traal Instituut voor Toetsontwikkeling (CITO).
Vwo biologie
1D 2 A 3 B 4 A 5B 6D 7A 8A 91
11 B 12 D 13 C 14 A 15 C 16 C 17 A 18 C 19 I
21 B 22 C 23 D 24 C 25
B
26
C
27
A
28 B
29 C
31 B 32 B 33 B 34 B 35
A
36
C
37
A
38
B
39 A
41 B 42 C 43 C 44 B 45
C
46
C
47
A
48
A
49 C
Havo vhbo biologie
IC 2 A 3 A 4 A 5
D
6
B
7
B
8
B
9
11 C 12 B 13 A 14 D 15
A
16
A
17
C
18
A
19 C
21 D 22 C 23 C 24 B 25
C
26
A
27
C
28
B
29 C
31 C 32 C 33 C 34 A 35
B
36
A
37
C
38
C
39 fi
41 B 42 B 43 B 44 A 45
C
46
C
47
A
48
A
49 C
Lbo (c) mavo (c) Engels
IC 2 C 3 C 4 B 5
A
6
C
7
B
8
A
9 A
11 B 12 B 13 D 14 C 15
B
16
C
17
C
18
A
19 A
21 A 22 D 23 B 24 D 25
A
26
A
27
B
28
B
29
31 B 32 B 33 B 34 C 35
B
36
C
37
D
38
C
39 C
41 B 42 B 43 A 44 B 45
A
46
B
47
A
48
B
49
Lbo (d) mavo (d) Engels
IA 2 C 3 C 4 C 5
A
6
A
7
B
8
D
9 I
11 A 12 D 13 B 14 D 15
A
16
A
17
B
18 B
19
21 B 22 B 23 A 24 C 25
D
26
D
27
D
28 A
29 I
31 B 32 A 33 D 34 C 35
A
36
D
37
E
38
B
39 C
41 A 42 B 43 A 44 B 45
B
46
B
47
C
48
B
49 C
Mavo (c) handelskennis
IC 2 C 3 A 4 B 5
D
6
A
7
C
8
B
9 I
11 C 12 B 13 A 14 A 15
D
16
B
17
B
18
B
19
21 D 22 C 23 C 24 B 25
C
26
A
27
B
28
B
29 A
31 C 32 B 33 C 34 C 35
A
36
37
38
39
41 T 42 - 43 - 44 - 45
-
46
-
47
-
48
-
49 -
Mavo (d) handelskennis
IC 2D 3 A 4 B 5
D
6
B
7
C
8
A
9 E
11 C 12 A 13 B 14 A 15
E
16
C
17
B
18
A
19 C
21 D 22 D 23 C 24 B 25
C
26
C
27
B
28 C
29 A
31 D 32 B 33 C 34 B 35
A
36
37
38
39 -
41 - 42 - 43 - 44 - 45
-
46
-
47
-
48
-
49 -
Leao (c) lhno (c) Ito (c) handelskennis 2
IA 2 A 3 C 4 B 5
C
6
C
7
A
8
C
9 C
11 D 12 B 13 D 14 E 15
C
16 C
17
B
18
D
19 E
21 D 22 C 23 A 24 B 25 C
26
c
27
B
28
D
29 I
31 C 32 E 33 D 34 B 35 B
36
-
37
-
38
39 -
Lmo (c) handelskennis 2
IC 2 A 3D 4 - 5
D
6
B
7
A
8
D
9 I
11 A 12 - 13 C 14 C 15
B
16
E
17
B
18
D
19 E
21 A 22 B 23 - 24 - 25
-
26
D
27
C
28
B
29 E
31 - 32 D 33 A 34 - 35
-
36
D
37
C
38
39 -
41 - 42 - 43 - 44 A 4ï>
-
LEIDEN De hulpverle
ning aan depressieve jon
geren faalt. Juist ouders
merken niet of veel te
laat de grote problemen
waarmee hun zwaarmoe
dig kind kampt. Ouders
en hulpverlening moeten
volgens de Leidse psycho
loog W. Heuves daarom
attent zijn op verschijnse
len die wijzen op depressi
viteit.
Heuves, die gisteren aan de
Rijksuniversiteit Leiden pro
moveerde, onderzocht de oor
zaken en een betere medische
behandeling van depressieve
jongeren in de leeftijd van elf
tot zestien jaar. Volgens hem
worden de problemen van
ernstig depressieve jongeren
veelal niet herkend.
„Naar buiten toe lijkt er vaak
niets aan de hand, maar inner
lijk schreeuwen ze om hulp',
zegt hij. „Mijn onderzoek is be
doeld de hulpverlening, maar
ook ouders en anderen die
nauw bij de opvoeding van
kinderen betrokken zijn, de
ogen te openen voor de proble
men van deze pubers".
Heuves maakte voor zijn on
derzoek gebruik van een
breed scala aan gegevens. Uit
eerdere onderzoeken die de af
gelopen tien jaar in Nederland.
Engeland en Amerika zijn ge
daan, bleek dat ongeveer de
helft van alle jongeren tijdens
hun pubertijd last heeft van
depressieve stemmingen en
stoornissen. Meer dan 400.000
Nederlandse jongeren lijden
onder zwaarmoedigheid en lo
pen een klein risico nu of later
een depressieve stoornis te
ontwikkelen.
Veel jongeren in de pubertijd zijn depressief. Wanneer dit niet
wordt onderkend zou dit op latere leeftijd ernstige gevolgen kun
nen hebben.
FOTO: F. SCHINKEL
Heuves zegt daarover: „Voor
de meesten lossen de proble
men zich gelukkig na verloop
van tijd vanzelf op. Ze worden
volwassen en verwerken hun
depressiviteit". Maar veel min
der optimistisch is hij over de
groep van zo n dertig- tot tach
tigduizend jongeren, die aan
ernstige vormen van zwaar
moedigheid lijden. In dit geval
is behandeling echt noodzake
lijk, omdat zij anders als vol
wassene niet of nauwelijks
meer normaal kunnen functio
neren. Deze mensen blijven
volgens de onderzoeker steken
in hun onverwerkte jeugd en
de daaruit voortvloeiende
zware depressie hangt als een
slagschaduw over hun verdere
leven.
Levensfase
De overgangsfase van kind
naar volwassene is een cruci
aal punt in het menselijk le
ven. Het valt op dat juist de
kinderen die zich in deze fase
bevinden last hebben van de
pressiviteit. „De groep jonge
ren waarover ik spreek is heel
gemeleerd samengesteld. Het
maakt niets uit of een kind uit
een villawijk of achterstands-
buurt komt. Wel kun je twee
groepen onderscheiden".
Bij de ene groep hangen de de
pressiestoornissen nauw samen
met nare ervaringen tijdens de
kindertijd. De oorzaken van
zwaarmoedigheid zijn duide
lijk aanwijsbaar. „Velen heb
ben een beroerde jeugd gehad
en een hoop rotdingen meege
maakt. Bijvoorbeeld het over
lijden van een van de ouders.
Ze lopen hierbij een trauma op
dat ze later moeten verwer
ken. Als dit echter niet goed
verwerkt wordt, met andere
woorden als het rouwproces
niet voltooid is, uit dit zich tij
dens de adolescentie meestal
in de vorm van een zware de
pressie".
Bij de andere groep is vreemd
genoeg op het eerste gezicht
geen enkele reden voor de de
pressie aan te geven. „Deze
kinderen hebben alles wat
hun hartje begeert, fantasti
sche ouders, prachtig speel
goed, leuke vriendjes. Kortom
niets aan de hand, zo lijkt
het". Toch lijden deze kinde
ren aan zware depressieve
aanvallen die het normaal
functioneren steeds moeilijker
maken. Volgens Heuves is dit
een aanwijzing dat deze de
pressies vooral endogeen van
karakter zijn, dat wil zeggen
dat er geen externe factoren
meespelen, zoals bij de eerste
groep het geval is. Heuves
stelt: „Genetische of erfelijke
eigenschappen zorgen er in dit
geval voor dat de jongere het
niet meer ziet zitten".
Down
„Het grote probleem is hoe
deze jongeren adequaat te hel
pen en belangrijker nog, hoe
op tijd te signaleren dat er iets
mis is met het kind", aldus de
psycholoog. Zelf behandelde
Heuves tijdens zijn onderzoek
zwaar depressieve jóngeren.
Hij kwam daarbij tot de ont
dekking dat hun problemen in
het hulpverleningscircuit vrij
wel onopgemerkt blijven. Er
ger nog, ook ouders, leraren
en huisarts bemerken niet of
nauwelijks de schrijnende toe
stand waarin depressieve jon
geren zich kunnen bevinden.
„Wat ik ontdekte is dat het
vaak onmogelijk is om vroeg
tijdig een ernstig depressief
kind als zodanig te herkennen.
Het verschil tussen down zijn
en depressief is moeilijk".
In de praktijk ontdekken vaak
anderen dan de ouders dat er
iets mis is. Leraren of ouders
van vriendjes maken de ou
ders of hulpverlening er dan
op attent.
Signaleren
Het signaleren alleen is na
tuurlijk niet voldoende. De
volgende stap is de behande
ling. Volgens de Leidse onder
zoeker vallen depressieve kin
deren tussen wal en schip. In
Nederland zijn er weliswaar
talloze instellingen voor psy
chische hulp en bijstand, maar
juist vooi* de specifieke proble
men van depressieve jongeren
is er nagenoeg niets geregeld.
Ze zijn enerzijds te jong voor
het psychotherapeutische cir
cuit voor volwassenen en an
derzijds te oud voor de kin
derpsychologie.
Met zijn proefschrift wil Heu
ves vooral bereiken dat de
kennis over en vooral de erva
ring met het behandelen van
jeugdige depressieven groeit.
De Leidse vakgroep klinische
en gezondheidspsychologie,
waaraan de promovendus ver
bonden is, zet een centrum op
voor onderzoek en behande
ling van deze jongeren. Met de
opgedane ervaring in het cen
trum hoopt Heuves vooral de
aandacht bij de hulpverleners
te wekken voor de nood van
de depressieve jongere.
HERINTREEDSTER NIEUWE RECTOR BARLAEUS
Vwo'ers van het Interconfessioneel Makeblijde College zitten te zwoegen op het eindexa
nomie.
FOTO: STEPHEN B|
deden in de gesprekken mee".
Toch vindt ze het een goede
zaak dat een vrouw rector van
de school wordt. „Er zitten nog
steeds zeer weinig vrouwen in
hogere posities. In die zin wil
ik wel een compliment maken
aan Ginjaar-Maas, de vorige
staatssecretaris van onderwijs,
die zich daarvoor heeft inge
zet. Kijk maar eens naar deze
school in Emmen. Meer dan de
helft van de leerlingen zijn
meisjes. Juist voor meisjes is
het zeer belangrijk te weten
dat ze met een opleiding en in
zet een hoge positie kunnen
bereiken".
Kinderen
Wildeboer begon op latere
leeftijd met een opleiding klas
sieke talen aan de Rijksuni-
versteit Groningen. Daarna
kwam ze voor de klas te staan,
maar toen de kinderen zich
aandienden besloot ze met
werken te stoppen. In 1976, ze
ven jaar nadien, werd ze her-
intreedster met de steun van
haar man. „Zonder die steun
en die van mijn kinderen had
ik het niet gered. Ook met de
sollicitatie in Amsterdan zei
den ze: „Dat is leuk voor je,
dat moet je doen".
Wildeboers echtgenoot geeft
ook les in Stadskanaal en zal
dat ook de komende jaren blij
ven doen. Met de nog twee
thuiswonenden kinderen, blijft
hij in die stad wonen. Mieke
Wildeboer zelf gaat voorlopig
in haar eentje naar Amster
dam.
Ook na herhaaldelijk aandrin
gen wil Wildeboer zich niet
uitlaten over haar toekomstig
beleid op het Barlaeus Gymna
sium. „Ik ga met een open vi
zier de school in. Ik zie wel. Ik
ga nu niet via de krant laten
weten wat mijn beleid zal zijn.
Mijn ideeën wil ik toch eerst
met de basis bespreken, want
anders kun je ze beter gelijk in
de prullebak gooien".
EMMEN De 48-jarige Mieke
Wildeboer-Jager wordt de
nieuwe rector van het Bar
laeus Gymnasium in Amster
dam. „Met een luid applaus
vanaf de publieke tribune
werd mijn benoeming luister
bijgezet", zegt de docente klas
sieke talen tevreden. „Verte
genwoordigers van de directie
en docenten zaten tijdens de
gemeenteraadsvergadering
vanaf half twee al op de tribu
ne. Pas 's avonds rond half elf
stemde de Amsterdamse raad
unaniem in met mijn benoe
ming".
Mieke Wildeboer-Jager geeft
les op de Christelijke Scholen
gemeenschap in Emmen en op
het Ubbo Emmius in Stadska
naal. De afgelopen jaren volg
de zij diverse managementcur-
sussen, waarvan een bij Inter
studie Select. Dit bureau ver
zorgt speciaal cursussen voor
vrouwen en is tegelijkertijd
een soort headhunter. Het was
ook dit bureau, dat Wildeboer
onlangs vroeg om bij het Bar
laeus Gymnasium te sollicite
ren. „Dat heb ik gelijk ge
daan". Vier keer reisde Wilde
boer af naar de Amsterdamse
school, die landelijk in de pu
bliciteit kwam door de affaire
De Vries-Lentsch. De vorige
rectrix, die als gevolg van een
strikt vrouwelijk voorkeursbe
leid van de gemeente tegen de
wens van de school werd aan
gesteld en al na zeer korte tijd
weer het veld moest ruimen.
Genuanceerder
„De school en de gemeente
voeren nu een veel genuan
ceerder voorkeursbeleid",
meent Wildeboer. „Men ging
er vanuit dat bij gelijke ge
schiktheid de voorkeur moest
worden gegeven aan een
vrouw. Ook mannen konden
op de functie solliciteren én
Hippo
Meestal vinden geboortes van nijlpaarden in het water plaats, maar dit derde kind van Laura, het
oudste nijlpaard in het Noorder Dierenpark in Emmen, werd vannacht op het land geboren. Als de
baby een vrouwtje blijkt, mag zij in Emmen blijven; een mannetje zal moeten verhuizen.
FOTO: ANP
SUSKEENWISKE HET WITTE WIEF
