Over God raak je nooit uitverteld
Kamper universiteit is
positief over verhuizing
Een lange weg in het voortgezet onderwijs
Schoolwijzer
COMMENTAAR
Na de veroordeling
£cidóe0ou/ui/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
-
VRIJDAG 17 MEI 1991 PAG]
Boesak treedt toe tot ANC
JOHANNESBURG Dr Allan Boesak
heeft gisteren aangekondigd dat hij lid
wordt van de Zuidafrikaanse anti-apart
heidsorganisatie ANC. Boesak zag zich vorig
jaar na een buitenechtelijke affaire genood
zaakt al zijn kerkelijke functies neer te leg
gen.
De anti-apartheidsstrijder reageerde en
thousiast op een opmerking van ANC-leider
Nelson Mandela dat Boesak een goede kan
didaat zou zijn voor een ministerspost in een
overgangsregering. „Dat is een mooie ge- Dr A||an Boesak
dachte". aldus de inmiddels hertrouwde B FOTO- AP
Boesak.
Direct nadat hij in de zomer van 1990 zijn kerkelijke functies neer
legde, kondigde Boesak al aan dat hij een politieke loopbaan ambi
eerde. Boesak was predikant in de Nederduitse Gereformeerde Sen-
dingkerk, een voormalige kleurlingen-kerk, en onder meer voorzit
ter van de Wereldbond van Hervormde/Gereformeerde Kerken
(WARC).
Het is altijd onze
onmacht die toorn
opwekt
Joseph Joubert
Agca beschuldigt Bulgaarse geheime dienst opnieuw
ROME Mehmet Ali Agca,
de Turk die werd veroor
deeld voor het neerschieten
van paus Johannes Paulus II
in 1981, heeft opnieuw ge
zegd dat de Bulgaarse gehei
me dienst en de KGB achter
de aanslag zaten. De beschul
digingen van Agca versche
nen gisteren in Italiaanse
kranten. Het is deze week
tien jaar geleden dat de paus
zwaar gewond raakte toen hij
op het St. Pietersplein in
Rome werd beschoten bij het
begroeten van pelgrims en
toeristen.
Drie weken geleden zei de
Bulgaarse president Zhelyu
Zhelev dat het voormalige
communistische regime in
zijn land zeker in staat ge
weest is om een complot te
gen de paus te beramen,
maar dat er hulp van derden
geweest moet zijn. Zhelev be-
lóofde volledige medewer
king aan het onderzoek dat
het in Washington gevestigde
Centrum voor Democratie,
momenteel uitvoert. Italiaan
se gerechtelijke onderzoekers
zeiden gisteren dat elke nieu
we aanwijzing uit Bulgarije
welkom is.
De Bulgaarse oud-president
Todor Zhivkov moet volgens
Agca snel voor de rechter
worden gebracht in verband
met de aanslag op de paus,
om te voorkomen dat hij „net
als die andere medeplichtige
aan het internationale terro
risme, Erich Honecker", de
wijk neemt naar de Sovjetu
nie. Op de vraag of de Bulga
ren onder direct bevel van de
Sovjets stonden, zei Agca dat
hij weet dat de KGB de paus
wilde doden. Johannes Pau
lus II, een geboren Pool,
maakte zich begin jaren tach
tig sterk voor de Poolse vak
bond Solidariteit, de eerste
vrije arbeidersorganisatie in
het Oostblok. Italië heeft So
fia na de uitlatingen van
Zhelev onmiddellijk verzocht
om meer gegevens over het
complot tegen de paus, maar
tot dusver niets ontvangen.
KAMPEN /UTRECHT
Het college van bestuur
van de Theologische Uni
versiteit van de Gerefor
meerde Kerken in Kam
pen stemt in met een on
derzoek naar gezamenlij
ke huisvesting met twee
andere theologische oplei
dingen in Utrecht.
Het bestuur van de Katholieke
Theologische Universiteit in
Utrecht heeft de Kamper uni
versiteit en de theologische fa
culteit van de Rijksuniversiteit
te Utrecht gevraagd, hoe zij
staan tegenover een onderzoek
naar de mogelijkheden van ge
zamenlijke huisvesting op het
universiteitsterrein De Uithof
in Utrecht. Dit zou voor de
Kamper Universiteit een ver
huizing naar Utrecht beteke
nen.
W.C. Veenendaal, hoofd bu
reau van de Kamper universi
teit, onderstreept dat zijn op
leiding niet aan Kampen ge
bonden is. Utrecht ligt zowel
geografisch als kerkelijk cen
traal. De Kamper universiteit
trekt studenten aan uit alle de
len van het land. Een samen
werking met de theologische
faculteit van de Rijksuniversi
teit te Groningen, zoals de ver
kenningscommissie godge
leerdheid - (commissie-Smits)
twee jaar heeft voorgesteld, is
daarom voor Kampen niet
aantrekkelijk.
Met nadruk stelt Veenendaal
dat het niet gaat om een fusie
van de drie theologische oplei
dingen. „Die komt er mis
schien in het jaar 3000". De
drie opleidingen blijven los
van elkaar bestaan, maar de
len faciliteiten als een copieer-
ruimte en een bibliotheek.
Decaan prof.dr. G. Heitink
van de theologische faculteit
aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam vindt een even
tuele verhuizing van 'Kam
pen' naar Utrecht "aantrekke
lijk voor Kampen". Maar hij
acht het ook een "enigszins
vreemde manoeuvre" omdat
een jaar geleden nog iedereen
overtuigd was van de zelfstan
digheid van Kampen en een
fusie met de VU afwees. Hei-
tink heeft ook twijfels of ver
huizing naar Utrecht past in
het beleid van de gereformeer
de synode. Die heeft volgens
hem altijd samenwerking of
fusie met de VU voorgestaan.
"Het zou me verbazen indien
ze hiermee akkoord gaat".
Volgens hem zal ook het mi--
nisterie van onderwijs niet en
thousiast zijn over het plan
omdat in Utrecht dan zoveel
theologische opleidingen zul
len worden geconcentreerd,
terwijl in het rapport van de
commissie Smits juist gepleit
wordt voor een evenwichtige
spreiding van de opleidingen
door het hele land. In de stad
Kampen ervaart men het ver
dwijnen van de universiteit als
een groot verlies.
Muzikale monniken
De Australische fluitiste Jane Rutter trad deze week samen met elf monniken op om een succes
nummer van haar, getiteld Sadness (Droefenis) voor de Australische televisie ten gehore te bren
gen. Gelukkig voor Jane hadden deze monniken geen gelofte afgelegd waarbij zij niet mogen pra
ten of zingen, want hun stemmen gaven een extra dimensie aan de voorstelling.
FOTO. AP
BAUKJE OFFRINGA SCHREEF VERHALEN OM BUBEL BETER TE VERSTAAN
AMERSFOORT Het is
onmogelijk om God in
woorden te vangen. Daar
om heb je verhalen nodig
om Hem ter sprake te
brengen. En dan nog
geldt dat je nooit uitge
dacht en uitverteld raakt;
steeds ontdek je iets
nieuws. De werkelijkheid
van God is daarvoor te
groot.
Op grond van deze overtui
ging is de Amersfoortse theo
loge Baukje Offringa een aan
tal jaren geleden begonnen
met het schrijven van verha
len voor kinderen. Er versche
nen tot nu toe drie boeken; on
langs het laatste: 'De gouden
sleutel'.
Die titel geeft precies aan
waar het haar in het boek om
is te doen: 'sleutelverhalen' die
ons de ogen doen open gaan
voor wat een bijbelverhaal of
bijbeltekst te zeggen kan heb
ben.
Mevrouw Offringa herinnert
in dit verband aan het beken
de kinderliedje van 'groene
zwanen, witte zwanen, wie wil
er mee naar engelland varen'.
„Als kind dacht ik aan het va
ren met een boot naar Enge
land. Maar ik ontdekte later
dat er in het liedje wordt ge
zongen over Engel-land en dat
'varen' betekent: 'gaan'. Je ziet
die betekenis in bijvoorbeeld
het woord 'hemelvaart'. Er
zijn allerlei versies van het
kinderliedje, maar steeds gaat
Baukje Offringa
het om de gebroken sleutel,
die gemaakt moet worden
door de timmerman. Is Jezus
de timmerman die 'de sleutel
maken kan'? Hij wijst ons in
ieder geval de weg naar het
Koninkrijk. Maar Hij heeft
daarbij gezegd: 'Vele eersten
zullen de laatsten zijn en vele
laatsten de eersten'. Zo wordt
het ook in het liedje gezongen:
'wie achter is, moet voorgaan'
en dit is een sleutelbegrip in
de hele bijbel".
Niet nieuw
De werkwijze van mevrouw
Offringa, het schrijven van
een 'sleutelverhaal' bij een bij
beltekst, is op zichzelf niet
nieuw. Sterker: die methode
heeft oude papieren. De joden
vertelden steeds weer nieuwe
verhalen rondom teksten uit
de Schriften: uitlegverhalen
(midrasj), sprookjes, legenden,
FOTO: PERS UNIE
chassidische verhalen. De ge
lijkenissen van Jezus tenslotte,
zijn ook voorbeelden van ver
tellingen om duidelijk te ma
ken wat de boodschap van
God is.
Mevrouw Offringa behandelt
acht thema's in het nieuwe
boek. Enkele daarvan zijn:
waarheid, vriendschap en
trouw, niet door kracht of ge
weld en hemel en aarde. Bij
die thema's heeft ze verhalen
gezocht uit allerlei soorten li
teratuur: joodse en andere
sprookjes, verhalen van Oscar
Wilde, Selma Lagerlöf en an
deren. Voor een flink deel
schreef ze de 'sleutelverhalen'
zelf.
Er is in de joodse en christelij
ke verteltradities een schat
aan verhalen die, opnieuw
verteld, ons tot de kern van
het Evangelie kunnen bren
gen, vindt de schrijfster. Dat is
de 'ene' betekenis van de titel
van haar eerste boek: 'Verha
len om nooit te vergeten'. De
'andere' betekenis is dat deze
verhalen verteld kunnen wor
den om 'niet te vergeten' wat
bij de joodse en christelijke
feesten en gedenkdagen wordt
herdacht.
Verhalen uit de bijbel en naar
aanleiding van de bijbel zijn
wel belangrijk om aan de kin
deren door te geven, maar ze
moeten wel goed worden ver
teld, vindt mevrouw Offringa
en ook lang niet alle bijbelver
halen zijn geschikt voor jonge
kinderen. „Soms worden bij
belse verhalen zó verteld dat
als de kinderen groter zijn, die
verhalen struikelblokken blij
ken te zijn voor het geloof.
Kinderen horen bijvoorbeeld
dat God redt wie in Hem gelo
ven of dat wie bidt, altijd uit
komst vindt. Als die kinderen
wat ouder zijn geworden, zien
ze voor de televisie dat God
helemaal niet altijd 'redt' en
dat bidden lang niet altijd
'helpt'. Dan blijken vooral de
wonderverhalen struikelblok
ken te worden.
Afbreken
In haar jarenlange* praktijk op
het terrein van kind en geloof
(als docent godsdienstonder
wijs en als jeugdpredikante
heeft ze heel wat jeugdigen
meegemaakt voor wie geloven
betekende: geloven in bijbel
verhólen. Het kost vaak heel
veel moeite om duidelijk te
maken dat het geloof niet zit
in het als echt gebeurd aanne
men van die verhalen, maar
dat het gaat om God over wie
die verhalen gaan en naar
aanleiding van wie verhalen
worden verteld.
Mevrouw Offringa: „Dat
denkbeeld (van geloven in bij
belverhalen) moet worden af
gebroken en het kost vaak
veel moeite om te laten zien
dat geloven een werkwoord is,
een manier van leven. Zoals
Martin Buber het zei: de bijbel
is 'vertelde leer' om te leren
leven.
Mensen die in God geloven
staan anders in het leven en
kijken anders naar de dingen.
De gebeurtenissen die in de
bijbel beschreven worden, zijn
gezien en gehoord door gelovi
gen. Hun verhalen zijn dan
ook 'gekleurd' door de eigen
geloofservaring en helemaal
niet bedoeld als verslag van
hoe het precies is gebeurd. De
joodse traditie is een verhaal-
traditie; in beelden wordt uit
gedrukt wat er aan de hand is.
Die beelden moet je niet ver
absoluteren door de betekenis
ervan te fixeren, dan kan het
beeld van God dat ontstaat een
afgodsbeeld worden. Niet voor
niets heeft de joodse traditie
zoveel verschillende interpre
taties en verhalen over dezelf
de Schriftgedeelten. 'Dé' bete
kenis bestaat niet; altijd zijn er
weer nieuwe elementen die
oplichten. Dat besef behoedt je
ervoor God als het ware in te
perken in voorstellingen die
wij van Hem maken en Hem
te fixeren in betekenissen".
Sprookjes
Het is mevrouw Offringa op
gevallen dat kinderen die veel
naar sprookjes hebben geluis
terd, ontvankelijker zijn voor
de beeldtaal van het bijbelver
haal dan kinderen zonder veel
sprookjeservaring. Dat feit is
een aanwijzing dat er een ze
kere gevoeligheid of ontvan
kelijkheid voor symbolische
taal nodig is om te beseffen
waar het in de bijbelse taal om
gaat. Want dat die bijbelse taal
.iets bijzonders is, iets eigens
heeft, dat staat voor de Amers
foortse schrijfster vast.
Het bijbels spreken is heel an
ders dan de dagelijkse taal of
de taal van de wetenschap.
Mevrouw Offringa noemt als
voorbeeld de uitdrukking het
'nemen van kinderen'. Zo'n
terminologie verraadt een heel
'cleane' manier van denken;
het leven is in biologische ter
men precies te omschrijven. Je
kunt ook heel anders over de
geboorte van een kind spre
ken. In termen van verwonde
ring bijvoorbeeld en van het
mysterie. Wie zo naar het le
ven kijkt, zoekt naar woorden
en heeft verhalen en poëzie
nodig om er iets over te kun
nen zeggen. „Je kunt door
verhalen geraakt worden zon
der dat je alles begrijpt. Je
kunt bij verhalen over het
goddelijke, het hoogste en het
diepste nooit zeggen: dit is dé
uitleg. Iedere keer zie je nieu
we dingen en er zijn steeds an
dere verhalen nodig om te ho
ren en te zien waar het uitein
delijk om gaat in het leven".
LUTSEN KOOISTRA
N.a.v. 'De gouden sleutel'.
Verhalen bij thema's uit de bij
bel door Baukje Offringa, te
keningen van Jansje Bouman
Uitgave Meinema. Prijs
f29,90.
Het kan niet anders: dezer da
gen blijven de ogen van velen
uit onderwijsland, en daarbui
ten, gericht op de aanstaande
behandeling van de Basisvor
ming in de Tweede Kamer.
Het blijft daarbij, ondanks alle
meningsverschillen die er zijn,
van belang de grote lijn niet
uit het oog te verliezen. Im
mers het gaat niet alleen om
een wet met een rijke voorge
schiedenis, maar ook om een
met grote gevolgen voor vele
jaren.
Er is vaak gezegd dat, als de
Mammoetwet, die vorige grote
verandering, niet in 1968,
maar Vijf jaar later zou zijn in
gevoerd, we waarschijnlijk in
ons land toen al zoiets als een
Middenschool zouden hebben
gekregen. Dat klopt.
Minister Cals was oorspronke
lijk van plan het hele voortge
zet onderwijs één brugklas te
geven, in plaats van de aparte
brugklassen voor de verschil
lende schoolsoorten die wij nu
hebben. Toen de Mammoet
nog maar net in werking was,
kwam men al tot de conclusie
dat het toch jammer was dat
die plannen van Cals niet
doorgegaan waren. Dus ver
schenen er spoedig na 1968 al
ontwerpen voor meer geïnte
greerd voortgezet onderwijs.
Dat was onder staatssecretaris
Grosheide (ARP), die het ook
al over een Middenschool had.
Die zou, naar men hoorde ver
luiden, er spoedig moeten ko
men.
Onderwijsminister mr. Chr.
van Veen (CHU, 1971-1973)
ging hier mee door en publi
ceerde in 1973 een nota over
die aanstaande Middenschool,
waarop ook in het onderwijs
veld niet al te ongunstig werd
gereageerd.
Maar Van Veen moest spoedig
daarna aftreden. Van Keme-
nade, minister geworden in
1973 pakte de draad weer op
en publiceerde in 1975 en 1977
de Contourennota's I en II.
Daarin werd de Middenschool
heel duidelijk ten tonele ge
voerd.
Er kwamen uitvoerige en felle
discussies waarbij er sprake
was van een veel grotere
weerstand tegen de plannen,
hoewel ze toch in zekere zin
de lijnen van Grosheide en
van Van Veen doortrokken.
Wel beschouwd had dat onder
andere te maken met het ideo
logisch kader waarin ze wer
den geplaatst (de zogenoemde
progressieve jaren zeventig
idealen) met de wel zeer ver
gaande onderwijshervorming
door drs. K. de Jong Ozn.
en de bedreiging die nogal wat
leraren er ook in zagen.
Toch was het zo dat politiek
gezien de plannen, zoals ze in
Contourennota II waren vast
gelegd, op een meerderheid in
de politiek konden rekenen
Niet alleen de PvdA maar ook
het CDA sprak zich er positief
over uit.
Als toen in 1977 er ook nog
een tweede kabinet Den Uyl
zou zijn gekomen, dan zouden
we nu in ons land al enige tijd,
dan misschien wel niet overal
Middenscholen hebben gehad,
maar wel vormen van meer
geïntegreerd voortgezet onder
wijs, waarbij de huidige plan
nen eigenlijk in het niet zou
den vallen.
Maar ja, na 1977 kwamen er
voornamelijk kabinetten
CDA/VVD en daarin hing de
VVD voortdurend aan de rem
wat de plannen voor herin
richting van de eerste fase van
het voortgezet onderwijs be
trof. En zo zijn we van com
promis tot compromis steeds
voortgegaan.
Hoe was nu de positie van het
CDA in deze ontwikkeling? Je
zou kunnen zeggen, dat het
meestal een middenpositie
heeft ingenomen tussen PvdA
en VVD. Maar verder moet
ook worden geconstateerd dat
het naar de meer behoudende
kant is opgeschoven. Een op
lossing als er nu, nota bene
weer in een CDA/PvdA-kabi-
net, gaat uitkomen verschilt,
aanmerkelijk van oplossingen
uit vorige tijden in dezelfde
combinatie. Men krijgt de in-
druk, dat het CDA momenteel
bezig is zich op bepaalde pun
ten, met name waar het cie
structuur van het onderwijs
betreft, te voorzichtig en te be
houdend op te stellen. Een af
wijzing van een aparte drieja
rige school voor basisvorming
naast de te vormen scholenge
meenschappen, was vroeger
ondenkbaar geweest voor het
CDA!
Ik ben zo langzamerhand ge
neigd om van een „historische
vergissing" te spreken, als
men dit alternatief blijft afwij-
Compromis der com
promissen
Een compromis der compro
missen, zou men hetgeen nu
uit de bus gaat rollen wel kun
nen noemen. Toch blijven er
voor de wat langere termijn
mogelijkheden inzitten voor
goede onderwijsontwikkelin
gen. Een van de discussies die
jarenlang gevoerd werd ging,
hoe kan het anders, over de
strategie.
Er was een stroming die zei:
voer die Middenschool nu
maar in, dan komt de onder
wijsvernieuwing vanzelf wel.
Anderen pleitten meer voor
wat ik zelf destijds „een stimu
lerend groeimodel" noemde.
Wat dat betreft heeft het
waarschijnlijk te sluiten com
promis nog goede mogelijkhe-
den\ in zich. Er worden, al
thans wat de structuur betreft,
een paar simpele besluiten ge-
nomen (minstens twee jaar
voor een groot deel dezelfde
leerstof) en daar moet men nu
maar in de scholen mee aan
het werk.
Het gevaar dreigt dat vele le
raren, zoals ook bij de invoe
ring van de Mammoet gebeur
de, net zullen doen alsof er bij
na niets hoeft te veranderen in
de lessen. Het tegendeel is
waar Niet alleen komen er
andere vakken bij, maar de in
houd moet hier en daar ook
veranderen. Vooral is van be
lang, dat onderwijsgevenden
meer leren om te werken met
heterogene groepen, dus klas
sen waarin zowel toekomstige
LBO- als VWO-leerlingen zit
ten. Dat nu is een hele opgave
en vergt veel nascholing en
geduld. Maar het is misschien
onderwijskundig wel de kern
waar alles om draait. Daar zul
len de 70.000 docenten die bij
deze operatie betrokken zijn,
de handen vol aan krijgen.
Daarbij hoop ik, dat de over
heid er inderdaad in zal slagen
hen te stimuleren. O.a. door
ruimhartig te zijn met facilitei
ten voor bijvoorbeeld nascho
ling. En de scholen moeten de
tijd krijgen. Tien jaar is wat
dat betreft niets. Wij zullen
nog veel geduld moeten heb
ben.
Een strafproces in Zuid-Afrika, met in de beklaagde»
de heldin van de zwarte emancipatiebeweging ANCp
onder alle omstandigheden het karakter van een
proces. Het vonnis is onvermijdelijk een politiek vonil
al is de rechtszaak keurig volgens het boekje verlog
staat de betrokken blanke rechter niet bekend als eenl
puleerbare stroman van de regering of als een pleitbé
van apartheid. Een marionet van de regering zou zichl
lijk juist in allerlei bochten hebben gewrongen om
vrij te kunnen spreken. President De Klerk en zijnj
standers zullen namelijk niet echt gelukkig zijn metl
loop van de geruchtmakende 'Stompie-affaire', die
Mandela deze week een veroordeling tot zes jaar ce]£
opgeleverd wegens medeplichtigheid aan ontvoering et
handeling.
Of de straf, door rechter Stegmann in ongemeen si
bewoordingen toegelicht, ooit ten uitvoer wordt gebri
de vraag. De behandeling van het hoger beroep kan jar
beslag nemen. Winnie blijft gedurende die tijd op vrijl
ten, maar het zwaard van Damocles hangt boven haar
en dat maakt haar en haar echtgenoot Nelson kwej
Winnie Mandela heeft hiermee zichzelf, haar man, hej
en de zaak van de zwarte Zuidafrikanen grote schade!
bracht. Het is eigenlijk nogal bitter dat het recht in|
Afrika zijn loop krijgt uitgerekend in deze ene affaire -f
triest incident in een eindeloze, bloedige reeks en ui
kend ten koste van de man die als een van de weinigf
bloedvergieten tussen zwarten onderling kan stoppen i
bloedbad tussen zwarten en blanken kan voorkomen..
Overigens mag niet vergeten worden dat de tri
van Winnie Mandela in feite de tragedie van een gei
is. £ij heeft het grootste deel van haar leven bloot g
aan ongekende agressie en indoctrinatie. Zij vormt 1
vende bewijs dat iemand die leeft onder terreur en tr
de aanslag op het geweten nooit helemaal zuiver kan o
ven. Zoals David als oorlogsvorst veel mocht, maar r
heilige tempel bouwen. En zoals Churchill een goed st
bleek te zijn in de oorlog, maar ongeschikt werd geac
Groot-Brittanië te leiden op weg naar een naoorlogse
conjunctuur.
De vraag of het proces invloed zou moeten hebben]
verdere politieke ontwikkelingen in Zuid-Afrika is docj
son Mandela reeds ontkennend beantwoord. Het is e%j
de vraag of de extreme vleugel van het ANC daartq
bereid is. Deze zou de lonten in het kruitvat van oude]
digheden, die Nelson Mandela tracht te doven, opnieuy
nen aansteken. Dat is even betreurenswaardig als
verklaarbaar. Waar een land jarenlang een volstrekt
sociale, politieke en economische structuur heeft gehai
niet verwacht worden dat de trauma's van het verlet
één keer worden verwerkt. Zoiets heeft tijd nodig en 1
bekwame leiders, die bereid zijn na elke uitbarsting
opnieuw orde op zaken te stellen en te blijven geloven
proces van democratisering.
Bekostiging restauratie
Portugese synagoge loopt go*
AMSTERDAM De financië
le actie voor de restauratie van
de Portugese synagoge in Am
sterdam heeft al meer dan 2
miljoen gulden opgebracht. De
restauratie-werkzaamheden
aan het meer dan 300 jaar
oude gebouw zijn inmiddels
begonnen. De mijlpaal, de
helft van het benodigde geld,
in de actie voor het behoud
van de synagoge is bereikt
door giften van het Neder
landse bedrijfsleven, particu
lieren, fondsverschaffende in
stanties en de nationale en in
ternationale joodse g*
schap. De stichting Vi
van de Portugees-Israëi
Synagoge heeft nog z'
miljoen gulden nodig
totale restauratiekost*
kunnen financieren. De
herstelwerkzaamheden
het zwaar vervallen
zijn begonnen met de re
tie van de achter- en zij
Het opknappen van de
gevel neemt zeker vijf
den, van de beide zi
acht tot negen maanden
Kantoor:
Telefoon:
Telefax:
Postadres:
071 - 122 244.
071 - 134 941
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Telefax: 070 - 3906 717.
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Chef-redacteur: G.- J. Onvlee.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.
n Herpen (chef), F. Buurman,
Sport Leiden e.o. (tel. 071 - 144 049): K. van Kesteren.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Holsl
E. Huisman, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K. V
s (chef), G. Ansems, B. Jansma,
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Koolstra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuls, S. Pieterse.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
Inle zijn drs. K. Swier*
M. vande Ven. De parlementaire redactie bestaat uit R. In 't Hout (chef),
leveld, D. Hofland. P. Koopman en D. van Rietschoten.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten In het buitenland: S. Akkerman (Praag),
drs. D. J. van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athï
R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs. A. Heering
B. van Huët (Parijs), M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delf
F. Llndenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R. Vunderlnk (Moi
W. Werkman (Jeruzalem), E. Winkels (Barcelona), G. van Wljland (Belgri
F. WIJnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve v
en publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. V(
ster: M. de Cocq.
i 08.30 tot 17.00 u
1 18.00 tot 19.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248 op ma.
tot 15.00 uur.
Abonnementsprijzen (Inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 25,70
per kwartaal 76,60
per jaar 294,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 39
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
