■rede en veiligheid in
3erde Wereld vergen
Versterking van YN
Lief zijn voor de PvdA
[et rode schip lijkt alle koersen tegelijk te varen
nie
£eid«ie Qowuvnt
ZATERDAG 11 MEI 1991 PAGINA 9
LIVi
ri
ingnalda
'ikkelingssamenwer-
heeft in de jaren
fg niet te klagen ge-
Dver gebrek aan be-
telling. Herhaalde-
verschenen belang
ende rapporten, op-
e lid door respectabele
ie, nissies.
ctia
Je gebruik geworden de
,p ften te noemen naar de
e Jters van die commissies:
a .eerste Brandt-rapport
het Palme-rapport
het tweede Brandt-rap-
vl983) en het Brundtland-
(1987). Onlangs ver-
or| ten slotte het South-
ndrt. bij uitzondering niet
de ie voorzitter (oud-presi-
g |Nyerere van Tanzania)
ienpid, en opgesteld door al-
amirertegenwoordigers van
"rde Wereld. Hebben de
ken uit de jaren tachtig
ffect gehad op het beleid
2n,lowel ontwikkelde als
^skelingslanden? Die
ver stelde de voormalige
I bondskanselier Willy
t in januari 1990 tijdens
oor hem georganiseerde
yrokomst in Königswinter,
efl leden van de genoemde
„issies aanwezig waren.
discussie erkenden de
izigen, dat hun doelstel-
va' en aanbevelingen lang
*e!"tllemaal waren gereali-
hriiMaar ook, dat de rap-
ali een onmiskenbaar ef-
sn. »bben gehad op het den-
rer ontwikkelingssamen-
hg in het algemeen,
men alle aanbevelingen
in blijkt dat een aantal
ellen die toentertijd als
inïstisch van de hand wer-
onkwezen, nu wel degelijk
m'iping hebben gevonden
V-d internationale beleid,
(stel even interessant bleek
lag, wat de recente ont-
ling in Oost-Europa
iffect zou hebben op de
Zuid-relatie. Er werd
leine werkgroep inge-
'e zich over deze vraag
ligen. Premier Ingvar
enon van Zweden (voorzit-
sole Nederlandse minister
H.bntwikkelingssamenwer-
Jij Jan Pronk en Shridath
de'pal, oud-secretaris-gene-
qe(an het 'Britse Gemene
erd gevraagd om zitting
.-nen in deze werkgroep.
a 1 april jongstleden werd
venemorandum van de
toep in Stockholm aan-
ibo»n aan een groep van
•a.fïenten, van wie de
pen ook aan de bijeen-
g. van Königswinter had-
eelgenomen. Het memo-
in is getiteld 'Common
'Visibility in the 1990s,
F Itockholm Initiative on
i Security and Gover-
(Gedeelde verantwoor-
leid in de jaren negen-
let Stockholm Initiatief
Mondiale Veiligheid en
aal Bestuur). Het is een
n bondig rapport gewor-
n amper veertig pagina's
n zes thema's behandeld:
en veiligheid, Ontwik-
ssamenwerking, Milieu,
singsvraagstukken, In-
ionale sturing en inter-
ale organisaties. In hoog
volgt een reeks verrei-
j doelstellingen voor in-
ternationaal beleid, waaronder
uitbanning van de armoede
binnen vijf en twintig jaar.
Het aantal armen - thans één
miljard - zou nog deze eeuw
met veertig procent kunnen
worden verminderd. De we
reldgemeenschap zou zich
moeten binden aan enkele
concreet geformuleerde doel
stellingen, zoals basisonderwijs
voor iedereen, gelijke deelna
me van jongens en meisjes in
het onderwijs en verminde
ring van de kindersterfte met
ten minste één derde. We be
perken ons hier verder tot en
kele hoofdlijnen uit het rap
port.
Wapenhandel
Vrede en veiligheid, tijdens de
Koude Oorlog gezien als een
typisch belang van Oost en
West met een bufferrol voor
de niet-gebonden landen,
wordt in het memorandum in
een breder perspectief ge
plaatst. Let wel: het memoran
dum werd geschreven nog
voordat er sprake was van een
Golfcrisis. Een grotere garan
tie voor vrede en veiligheid
kan alleen gegeven worden
door een versterkte Verenigde
Naties, aldus Common Res
ponsibility. Deze versterking
zou bereikt kunnen worden
door toekenning aan de VN
van nieuwe bevoegdheden, die
de volkerenorganisatie in staat
stellen preventief op te treden
bij dreigende conflicten. De
VN zouden ook over meer in
strumenten moeten beschik
ken om de internationale
rechtsorde te kunnen handha
ven. Ontwikkelingslanden
zouden kunnen overwegen re
gionale conferenties te beleg
gen ter bevordering van de
vredeshandhaving binnen hun
regio, zoals dat in Europa in
CVSE-verband gebeurt. Al
deze voorstellen zullen volgens
het memorandum echter futiel
blijken als niet gelijkertijd de
wapenhandel met ontwikke
lingslanden aan banden wordt
gelegd. In het document wordt
begrip getoond voor de vrees
van ontwikkelingslanden, dat
de ontwikkelingshulp zal ver
minderen omdat het Westen
de hulp aan Oost-Europa de
hoogste prioriteit zal geven.
Maar het memorandum wijst
er op, dat de Oost-West-ont
spanning ook nieuwe moge
lijkheden biedt voor de Noord-
Zuid-relatie. Het einde van de
Koude Oorlog zal leiden tot
een verlaging van de defensie
begrotingen. Als alle NAVO-
landen een derde van hun de
fensie-besparingen opzij zou
den zetten voor hulp aan de
Derde Wereld, zou dit 30 tot 40
miljard dollar opleveren. Dit
'vredesdividend' zal de ont
wikkelingslanden alleen ver
der helpen als zij ook zelf hun
wapenaankopen in omvang
bevriezen of verminderen. Be
rekend is, dat de bewapenings-
uitgave'n in heel wat landen in
Afrika en Azië driemaal zo
hoog zijn als de uitgaven voor
onderwijs en gezondheid.
Het vraagstuk van vrede en
veiligheid is in het verleden te
beperkt opgevat, ook door de
Verenigde Naties en vooral
door de Veiligheidsraad. In de
komende jaren zal de aandacht
volgens het memorandum
vooral moeten worden gericht
op armoede. Armoede is voor
de mensen die het ondergaan
immers een bedreiging van
hun veiligheid. Binnen een sa
menleving, maar ook interna
tionaal, leidt armoede tot con
flicten. Armoede is bovendien
een van de grote bedreigingen
van het milieu. Wordt het mi
lieu aangetast, dan is dat op
zich weer een bedreiging van
het leven van de mens. Even
bedreigend is een ongebreidel
de bevolkingstoename. Waar
om wordt het mandaat van de
VN-Veiligheidsraad niet uitge
breid? Waarom kan de Veilig
heidsraad niet dwingend op
treden bij milieurampen of bij
calamiteiten zoals nu in Ban
gladesh?
Leiderschap
De gevolgen van het wegval
len van het leiderschap van de
Sovjetunie voor communisti
sche bewegingen in de ont
wikkelingslanden zijn enorm.
Men hoeft het South-rapport
er maar op na te slaan om dit
te beseffen. Nu Oost en West
niet meer wedijveren om de
gunst van het Zuiden, kan
men vertegenwoordigers van
ontwikkelingslanden horen
zeggen: ,,Waar blijft de mate
riële hulp?" Maar vooral ook:
„Waar blijft het politieke en
morele leiderschap?" De ver
zwakking van totalitaire regi
mes en groeperingen leidt als
vanzelf tot versterking van die
groepen die al lang democratie
in hun land tot stand willen
brengen. Nu de mogelijkheid
van een democratische samen
leving zich als een realiteit
presenteert, wordt beseft dat
dit proces hand in hand moet
gaan met het instellen van een
onafhankelijke nationale
rechtspleging en met de gega
randeerde handhaving van de
fundamentele rechten van de
mens. Tijdens de Stockholm-
bijeenkomst op 22 april was
het mevrouw Benazir Bhutto,
oud-premier van Pakistan, die
dit met klem verwoordde. De
mocratieën die recent in ont
wikkelingslanden zijn ont
staan, zijn fragiel. Vandaar,
dat het memorandum voorstelt
om de Verenigde Naties zoda
nig te versterken, dat zij jonge
democratieën in hun ontwik
keling kunnen volgen en daar
waar nodig hulp kunnen bie
den. Uit dit alles blijkt wel, dat
de auteurs van mening zijn,
dat de problemen die in de ja
ren negentig op ons afkomen
alleen daadwerkelijk kunnen
worden aangepakt door be
leidsvorming en -uitvoering op
internationaal niveau. Als in
strument hiertoe kiezen zij
voor de Verenigde Naties, die
moeten zorgen voor 'mondiale
veiligheid en mondiaal be
stuur' Dit kan worden bereikt
door binnen de VN-organisatie
het mandaat van de Veilig
heidsraad uit te breiden, dè
bevoegdheden van de Secreta
ris-Generaal aanmerkelijk te
verruimen en de coördinatie
van het gehele VN-systeem,
inclusief de GATT, de Wereld
bank en het IMF, te verster
ken.
Om de nieuwe taken effectief
ter hand te kunnen nemen, is
een aanpassing van het VN-
Handvest nodig. Daarom
wordt voorgesteld in 1995, als
de VN een halve eeuw bestaat,
een topconferentie te houden.
(Oud-diplomaat G. Ringnalda
was adviseur van minister
Pronk van ontwikkelingssa
menwerking in Stockholm.)
„Jullie denken dat wij als
PvdA'ers trillend van angst af
zitten te wachten wat het CDA
nu weer voor verschrikkelijks
heeft bedacht". Een sociaal-de
mocraat in de omgeving van
fractieleider Thijs Wöltgens
zei dit zondag na afloop van
het kabinetsberaad waarin
werd besloten tot alweer een
extra bezuiniging, nu van
ruim 3,5 miljard gulden.
De PvdA'er was zichtbaar ge
ërgerd door de wijze waarop
zijn partij momenteel in de
pers komt. Alsof zij door de
massale uittocht van haar kie
zers niet meer weet waar zij
het zoeken moet en dus bij
voorbaat maar het hoofd in de
schoot legt als coalitiepartner
CDA weer een eis stelt.
De werkelijke situatie in de
coalitie is geheel anders, zei
onze sociaal-democraat. „Wim
(Kok) en Thijs hebben heel
duidelijk hun grenzen getrok
ken". Hij illustreerde dit met
twee voorbeelden. Toen CDA-
fractieleider Brinkman in een
interview had gedreigd dat hij
geen steun meer zou verlenen
aan de verhoging van de ben
zineprijs en het huurwaarde
forfait, legden Kok en Wölt
gens onmiddellijk het mes op
tafel. „Als Brinkman had
doorgezet, was het kabinet ge
vallen".
Dezelfde houding zou Wim
Kok het vorige weekeinde in
het kabinet aangenomen heb
ben, toen het CDA probeerde
een plan van minister Bert de
Vries van sociale zaken door
te drukken: intrekken van het
wetsontwerp waarin de koppe
ling tussen sociale uitkeringen
en lonen in het bedrijfsleven
wordt geregeld.
Dat onze PvdA'er geen loze
praatjes uitte en dat zijn partij
de hakken daadwerkelijk in
het zand heeft gezet, werd
deze week zowel in de Tweede
als de Eerste Kamer bevestigd.
Minister Jan Pronk van ont
wikkelingssamenwerking
dreigde in de volksvertegen
woordiging op nauwelijks ver
hulde wijze met aftreden.
„Hier trek ik mijn grenzen",
snauwde hij, in reactie op de
uitspraak van het CDA-ka-
merlid De Hoop Scheffer dat
ontwikkelingssamenwerking
een nog grotere financiële bij
drage moet leveren aan de op
vang van asielzoekers. In de
Eerste Kamer was het de frac
tie van de PvdA die voor op
winding in de coalitie zorgde.
Op voorstel van senator Wil
lem van der Zandschulp beslo
ten de sociaal-democraten een
telegram te sturen aan de ei
gen staatssecretaris Elske ter
Veld van sociale zaken. „Wen
sen u sterkte en succes in uw
strijd voor behoud van de
wao". Ter Veld was zo geroerd
door deze adhesiebetuiging dat
zij, ondanks een 'verbod' van
premier Lubbers, voor de tv-
camera bevestigde dat ook zij
een grens heeft getrokken.
„Wie de wao wil afschaffen,
zal eerst mij moeten afschaf
fen".
Cyrano de Bergerac
Dit alles maakt het ook begrij
pelijk waarom het CDA maan
dagavond op een manifestatie
in Den Helder plots zijn bran
dende liefde verklaarde aan
de PvdA. „Wij vonden en vin
den dat de combinatie van
CDA en PvdA het best in staat
is de problemen van de jaren
negentig aan te pakken. Wij
kozen en kiezen ervoor om
Lubbers III tot een succes te
maken. Ik spreek mijn ver
trouwen uit in dit kabinet",
declameerde partijvoorzitter
Wim van Velzen als ware hij
Cyrano de Bergerac.
De steeds harder wordende
houding van de PvdA heeft de
CDA-top tot de conclusie ge
bracht dat nog verder provo
ceren van de coalitiepartner
onherroepelijk tot een kabi
netscrisis zou leiden. Naar ver
luidt heeft premier Lubbers
daarom een wijziging van de
tactiek verordonneerd. De
PvdA moet voor de verande
ring eens flink onder de kin
gekieteld worden. Partijvoor
zitter Van Velzen zou het gro
ve voorwerk doen, opdat
Brinkman daarna op subtiele
wijze zijn draai zou kunnen
nemen.
De fractievoorzitter deed dat
bekwaam. O nee, hield hij de
Heldenaren voor, hij was er
echt niet op uit geweest een
tweede Schmelzer te worden
door het kabinet-Lubbers/Kok
ten val te brengen. Zijn ge
ruchtmakende interview had
hij alleen maar gegeven uit be
zorgdheid, om te voorkomen
dat het kabinet, door stil te zit
ten „sluipend zelfmoord" zou
plegen. Brinkman bleek het
plots ook eens met de kritiek
van de linkervleugel van zijn
eigen fractie.
Vermeldenswaard is voorts
dat Brinkman zelfs na deze
openbare schuldbelijdenis nog
een uitbrandertje van Lubbers
kreeg. De premier wees in
Den Helder op enquêtes waar
uit blijkt dat de Nederlandse
bevolking op tal van punten
heel tevreden is, ook over zijn
regering. „Een wonderlijk ver
schil: terwijl de burgers rela
tief tevreden zijn, is de roep in
Den Haag steeds dat de poli
tiek steviger aan de slag
moet", merkte de minister
president fijntjes op. Met ande
re woorden: wat zit die Brink
man toch altijd te zeuren met
zijn verhalen over stroperig
heid van het kabinet?
Buitenspelval
Blijft de vraag waaróm Lub
bers de actie Lief Zijn voor de
PvdA heeft gelanceerd. Dat is
heel eenvoudig, zegt onze
PvdA-bron, de CDA-leider is
bang voor de buitenspelval.
Lubbers zou begrepen hebben
dat voor het eerst in deze
eeuw zijn partij het gevaar
loopt in de oppositie gema
noeuvreerd te worden. „Zelfs
de grootste VVD-haters in
onze fractie zijn nu bereid met
de liberalen in zee te gaan",
vertelde onze sociaal-demo
craat. En een VVD'er voegde
daaraan toe dat in zijn fractie
het omgekeerde geldt voor de
grootste socialisten-vreters.
Het andere kabinet, zoals het
in politiek Den Haag genoemd
wordt, is dus niet langer een
droom van een groepje zweve
rige politici dat eens in de zo
veel tijd bijeenkomt in het
Haagse hotel Des Indes.
De onstuimige groei van D66
is hier eveneens van belang.
De Democraten halen ook kie
zers weg bij CDA en VVD en
als gevolg daarvan lijkt het
uitgesloten dat deze twee par
tijen samen nog een meerder
heid kunnen halen. Dus is
Frits Bolkestein, wil hij straks
nog een kans maken op het
vice-premierschap, wel ge
dwongen tot samenwerking
met PvdA en D66.
Dat besef is inmiddels ook tot
CDA-fractieleider Brinkman
doorgedrongen. Hij vond het
althans nodig op de bijeen
komst in Den Helder te waar
schuwen tegen het andere ka
binet. Wat heb je aan een coa
litie die alleen gebaseerd is op
een gemeenschappelijke wre
vel jegens het CDA? Boven
dien is het volstrekt onduide
lijk wat voor beleid een kabi
net van PvdA, D66 en VVD
de burgers zou opdissen. Nee,
houdt u dan maar liever aan
het recept van het CDA, advi
seerde Brinkman de zaal. „Be
kende kost maar de moeite
waard om steeds weer op tafel
te zetten".
De CDA-fractieleider maakte
graag van de gelegenheid ge
bruik zijn collega van D66 aan
te vallen. Hans van Mierlo zou
nu eindelijk eens klare wijn
moeten schenken. „Ik heb het
kabinet om duidelijke beslis
singen gevraagd. Dan mag ik
de oppositie toch ook om dui
delijkheid vragen. Redelijke
mijnheer Van Mierlo, waar
staat u nu concreet voor met
uw stijgend aantal zetels?" De
D66-leider spuwde vuur, toen
hem gevraagd werd op deze
kritiek te reageren. Zijn partij
mocht in 1989 niet in het kabi
net en uitgerekend zij moest
nu zeggen wat de oplossing is
voor de problemen van de mi
nisters? Was die Brinkman nu
helemaal! De coalitiegenoten
moeten zelf hun zaakjes maar
opknappen, aldus Van Mierlo.
Hij bedoelde: de problemen
zijn zo groot en de eensgezind
heid is zo ver te zoeken dat er
een wonder moet gebeuren wil
het derde kabinet-Lubbers
met Prinsjesdag nog bestaan.
Waarna de andere coalitie een
begin kan maken met het rui
men van puin. Wat een weel
de voor Wim Kok. Iedereen
wil nu met zijn partij regeren.
(Rik in 't Hout is chef van de
parlementaire redactie Van
deze krant.)
[tommel
bericht, goed be-
Geen beleid is
l beleid. Zo denken
ns opiniepeilingen
(derlanders, en gelijk
ïn ze.
feering is er om te rege-
niet om met koop
plaatjes te spelen of
f te knevelen door on-
|e meningsverschillen.
(stand van de patiënt is
de dokter zit, kijkt en
Er is in deze hele kabi-
piode nog niet één we-
I probleem opgelost.
jdeze malaise lijkt de
het zwaarst te worden
ft. Bij verkiezingen nu
ij minder dan dertig
e-Kamerzetels overhou-
t weet niet of dit een tij
inzinking is. Enkele
•naken duidelijk dat het
(hip alle koersen tegelijk
varen.
Ie verschrikkelijke ne-
bij de statenverkiezin-
gt minister Kok dat de
f gewoon doorgaat". Of-
tet kan ons niets sche-
t de kiezer vindt,
fe vorming van de colle-
h Gedeputeerde Staten
houdt mep vast aan een groot
aantal gedeputeerdenplaatsen
die de kiezer aan anderen had
toegedacht.
- Niets is meer duidelijk: het
voortbestaan van de wao
(„kan worden besproken", zei
Leijnse in de Tweede Kamer),
het minimumloon, de koppe
ling.
Op de dag dat dit laatste be
kend werd las ik een inter
view met minister Pronk
waarin deze het belang van
deelname van de PvdA aan
het kabinet samenvatte met:
„Wij hebben er toch maar
voor gezorgd dat de koppeling
intact is gebleven". Leed
vermaak zou echter ongepast
zijn. Het is voor niemand goed
als één der grote politieke par
tijen in zo grote verwarring is
dat deze niet meer in staat is
tot het innemen van standpun
ten.
Er is nog een reden tot be
scheidenheid: ik herinner mij
nog goed hoe bij ons, D66, zo'n
acht jaar geleden ook alles fout
ging. En de VVD hoeft nog
veel minder ver terug te gaan
om zich een rampzalige perio
de te herinneren. Bovendien:
al te opzichtige vrolijkheid
roept extra afgunst op van de
genen van wie wij winnen, en
dat zijn bijna alle fracties, en
de afgunst is nu al zo duidelijk
merkbaar.
Een PvdA-D66-VVD-kabinet hangt als een nachtmerrie boven Brinkmans hoofd.
Interessanter dan de PvdA is
eigenlijk het CDA. Voor het
eerst verliest ook het CDA in
de peilingen, en niet zo zuinig
ook: zo'n zes zetels. Dat is niet
meer dan rechtvaardig, want
het CDA zit niet voor niets in
het kabinet. Bovendien wordt
al te gemakkelijk vergeten dat
het vorige kabinet - waarin
het CDA domineerde - een
paar bittere erfenissen heeft
achtergelaten. Maar verlies be
tekent sombere verwachtin
gen, want wie eenmaal op de
glijbaan naar beneden zit glijdt
vaak snel en ver door. En dan
te bedenken dat Lubbers er bij
de volgende verkiezingen niet
meer bij zal zijn, en dat de op
volging (Brinkman? Van den
Broek? Ruding?) nog wel de
nodige kleerscheuren zal ver
oorzaken.
Het CDA moet voor het eerst
in zijn bestaan tegen de stroom
op roeien: er dreigt verlies bij
de verkiezingen en er is de
reële mogelijkheid na de ver
kiezingen buiten het kabinet
te staan. Een PvdA-D66-VVD-
kabinet is bepaald niet langer
onmogelijk. Na 70 jaar continu
regeren - langer dan de Com
munistische Partij in de Sov
jetunie - zou dit ook binnen
het CDA tot grote veranderin
gen leiden. De macht is im
mers niet meer vanzelfspre
kend. Dat vermindert ook
sterk de aantrekkingskracht
van het CDA op al diegenen
die in deze partij een efficiënt
middel zien om carrière te ma
ken. Verder elektoraal verlies
ligt dan voor de hand.
Voor wie dit beeld overziet is
het dan ook geen wonder dat
fractievoorzitter Brinkman
merkbaar zenuwachtig ope
reert: harde taal tegen het ka
binet, vervolgens geschrokken
terugtrekken en voortdurend
D66 aanvallen met het argu
ment dat wij geen standpunten
zouden hebben. Hij vergeet
hierbij gemakshalve dat niet
de oppositie moet regeren,
maar de regering. De oppositie
neemt standpunten in in reac
tie op regeringsbeslissingen.
Als die uitblijven moet Brink
man zijn geestverwanten in
het kabinet aanspreken, en
niet D66. Was het niet het
CDA dat bij de kabinetsforma
tie vond dat D66 beter niet
mee kon doen?
Veel lachen
Als een begin van tegenslag al
tot zoveel nervositeit leidt, dan
valt er in de komende maan
den nog veel te lachen in en
om Den Haag. Eén ding lijkt
zeker: het CDA maakt géén
kabinetscrisis. Want dan zou
ook het CDA catastrofaal ver
liezen. en hangt het PvdA-
D66-VVD-kabinet als een
nachtmerrie boven Brinkmans
hoofd. Het kan verkeren: zo
ben je kandidaat-premier en
zo moet je je afvragen of je als
falend politiek leider wel frac
tievoorzitter mag blijven van
een oppositiepartij.
De PvdA zou dit moeten be
seffen en hieruit de moed put
ten in het kabinet en in de
Kamer weer eens te laten zien
Dreigement
Het moet zijn begonnen toen
Hester. de oudste, nog maar net
anderhalf was. Steeds zat ze
met haar vingertjes in de
plantaarde te wroeten. En
ondeugend kijken dat ze erbij
deed! Maar intussen lag wel de
halve woonkamer onder de
troep. En Peter, haar man. was
het zo langzamerhand ook zat
om met stoffer en blik achter
zijn dochtertje aan te zitten.
Wanhopig was Hanja ervan
geworden. Alles had ze
geprobeerd. Vriendelijk
vragen, bestraffend toespreken,
zelfs een pets op die kleine
handjes, gevolgd door een aai
over de bol. ..Kinderen
proberen hun grenzen uit. die
moet je duidelijk aangeven
had ze in het boek van dr.
Spock gelezen. Zeker zo 'n
huiskamergeleerde die nooit
een kind van dichtbij heeft
gezien, dacht Hanja
teleurgesteld. Want hoezeer er
ook begrensd werd, kleine
Hester wroette lustig voort.
Tot op een zekere dag De
Oplossing werd geboren. Waar
ze het vandaan had wist ze zelf
niet, maar opeens had ze het
geroepen, op de strenge toon
van een schooljuf: HesterHes!
Als je nu niet van die planten
afblijft, dan gaan ze de deur
uit!" En verdraaid het hielp!
Niet dat Hes ter van de planten
afbleef, maar ze gingen de deur
uit en daarmee was het
probleem opgelost.
Ongemerkt werd het
dreigement een geliefd
opvoedingsinstrument van
Hanja. Ook haar man Peter
moest er meermalen aan
geloven. Zo wreef ze hem op
een goede dag onder de neus:
„Hoe vaak moet ik je nog
zeggen dat je je vuile sokken in
de wasmand moet doen! Als ik
ze nog één keer zie slingeren,
leg ik geen kleren meer voor je
klaar!" Even kwam er een dun
laagje rijp over het huwelijk te
liggen, maar het resultaat was
wel dat Hanja's echtgenoot
voortaan zelf zijn
combinatiecostuums mocht
uitkiezen.
Het verbaasde Peter dan ook
niets dat zijn Hanneke. toen zij
eeritnaal minister was
geworden, het dreigement met
grote zwier hanteerde. Zelfs
bonkige
vrachtwagenchauffeurs durfde
ze over de knie te leggen. „Ze
weten precies waar ze met mij
aan toe zijn. Als er niet
langzamer wordt gereden, voer
ik een snelheidsbegrenzer in!",
brieste ze. Dat was genieten
geblazen in huize-Maij, want
Peter en de kinders wisten wel
wat dat betekende.
Regeren per dreigement, Hanja
was er verslingerd aan geraakt.
Het bedrijfsleven in Rotterdam
werd wat kopschuw bij de
financiering van de Betuwe-
goederenspöorlijn en ziet:
Hanja stelde onmiddellijk een
straftarief voor het vervoer
over de weg in het
vooruitzicht. De
regiobestuurders die met Maij
om de tafel gingen zitten om te
praten over de verhoging van
parkeertarieven, kregen te
horen dat er wettelijke
dwangmaatregelen zouden
volgen als ze het parkeren niet
vrijwillig duurder zouden
maken Ook bij de aanleg van
tolpleinen werd een flinke stok
achter de deur gezet.
Maar net als vroeger, haalde
het allemaal niet veel uit.
Achteraf bezien moest Hanja
toegeven dat dochter Hester er
alleen een dikke huid door had
gekregen. En dochter Ma rit
was zelfs actief geworden in de
studentenvakbond; die was zo
dwars en hard geworden als
pokhout. Om over de
vrachtwagenchauffeurs maar
te zwijgen, want die hadden
zich al helemaal geen bliksem
van haar dreigementen
aangetrokken. En zo. alweer
vele jaren nadat Hester in de
planten had gewroet, was
Hanja tot het besef gekomen
dat de magie van Het
Dreigement in de wereld van
de grote mensen uitgewerkt
was.
Volstrekt confuus was ze dan
ook, toen ze zaterdagmiddag
thuis kwam van de
ministerraad. Van den Broek
had gedreigd met aftreden, Ter
Veld had gedreigd met
aftreden, Pronk had
vervaarlijk gegromd en zelfs de
nuchtere Kok had gezegd dat
hij het loslaten van de
koppeling niet zou meemaken.
Stilletjes had ze erbij gezeten,
niet in staat tot enige
stemverheffing. Zij was zowat
de enige minister geweest die
niet had gedreigd op te
stappen.
„Hoe was het9", had Peter
belangstellend bij haar
thuiskomst gevraagd. En
opeens werd Hanja een beetje
bang. „Slecht", antwoordde ze
ietwat korzelig. „Als iedereen
begint te dreigen, ben ik
binnenkort mijn baan kwijt.
Dit kabinet leeft niet lang meer
als je het mij vraagt".
