le Klerk neemt volle
erantwoordelijkheid
Politiek van Joegoslavië is failliet
n
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Moskou steunt Azerba jdzjan uit eigenbelang
-"TENLAND
CeidócSommit
WOENSDAG 8 MEI 1991 PAGINA 5
/jets gemakkelijker
ir het buitenland
:OU Inwoners van de Sovietu-
unnen binnenkort veel gemakke-
Inaar het buitenland reizen dan tot
Het parlement van de Sovjetunie
[gisteren gedebatteerd over nieuwe
versoepeling van de regels hangt
f wel een pittig prijskaartje: de wet
emigratie kost ongeveer 40 mil-
|ulden voor nieuwe paspoorten en
lefaciliteiten.
5 de bedoeling dat het parlement
I mei stemt over het voorstel, dat
'»volg heeft dat miljoenen Sovjet-
rs per maand naar het buitenland
reizen, in plaats van de paar dui-
die dat nu kunnen.
Kohl bezoekt
Sachsen - Anhalt
BONN Bondskanselier Helmut
Kohl gaat vrijdag naar Sachsen-
Anhalt, een van de nieuwe oostelij
ke deelstaten. Kohl wil zich op
deze onverwachte trip vooral ori
ënteren in enkele zeer grote, maar
kommervolle bedrijven. Hij pro
beert daarmee te onderstrepen dat
de regering in Bonn zich wel dege
lijk zorgen maakt over de snel
slechter wordende sociaal-economi
sche situatie in de voormalige
DDR. Er werden in april ruim der
tigduizend werkzoekenden in de
registers bijgeschreven. Dat brengt
het totaal aantal werklozen in de
oostelijke landen op meer dan
800.000.
'Carlos woont
in Damascus'
HAMBURG Ilich Ramirez Sanchez, de be
ruchte voortvluchtige terrorist die beter be
kend is onder de naam Carlos, woont met zijn
levensgezellin en zijn dochter in de Syrische
hoofdstad Damascus, zo meldt het Duitse
weekblad Stern vandaag. Het tijdschrift be
roept zich op bronnen bij de Stasi. Volgens de
voormalige Oostduitse geheime politie woont
Carlos in Syrië onder de naam Michel Assaf
en verschuilt hij zich achter een in- en uit-
voerbedrijf. Ilich Ramirez Sanchez werd ge
boren in Venezuela. Carlos vormde eind ja
ren zeventig zijn eigen terreurcommando.
Eén van de bekendste aanslagen die aan Car
los worden toegeschreven is de aanslag op het
hoofdkantoor van de OPEC in Wenen in de
cember 1975.
OVERACTIEVE SCHILDKLIER
OORZAAK HARTKLACHTEN BUSH
WASHINGTON Een overactieve schildklier vormt de
oorzaak van de hartklachten en ademnood waarvoor de
Amerikaanse president George Bush afgelopen weekeinde
in het ziekenhuis werd opgenomen. De kwaal is eenvoudig
te verhelpen. Dat hebben artsen van het ziekenhuis waar
Bush werd behandeld gisteren verklaard. Bush heeft van
daag tests ondergaan waaruit moet blijken wat de oorzaak is
van de verhoogde schildklier-activiteit.
Mijnramp in China
PEKING Naar pas vandaag bekend is gemaakt, heeft een
gasexplosie in een Chinese kolenmijn vorige maand aan
minstens 147 mijnwerkers het leven gekost. De explosie op
21 april in de Sanjiaoje-mijn in de provincie Shanxi ten wes
ten van Peking was te wijten aan „langdurige verwaarlo
zing". Waarom de ramp nu pas gemeld wordt, werd in het
bericht niet duidelijk gemaakt.
Dader aanslag Schauble
is een doodzieke man
OFFENBURG „Geen ijskoude
moordenaar, maar een doodzieke
man die dringend en langdurig hulp
nodig heeft". Bij dat oordeel van de
openbare aanklager sloot de recht
bank in het Duitse Offenburg zich
gisteren volledig aan. De 37-jarige
Dieter Kaufmann, die in oktober vo
rig jaar een aanslag pleegde op de
Duitse minister van binnenlandse za
ken Wolfgaing Schauble wordt ontoe
rekeningsvatbaar geacht. Kaufmann
wordt gedurende lange tijd onder
psychiatrische behandeling gesteld in
een gesloten inrichting. De rechtbank
oordeelde dat Kaufmann zijn daad
had gepleegd onder dwang van grote
angst en achtervolgingswaan.
!ES VOOR MEER GEWELD NA AFLOPEN ANC-ULTIMATUM
t je
:OT(
ANNESBURG
hnifdent F.W. de Klerk
n a£uid-Afrika heeft gis-
gezegd hij de „volle-
verantwooi delijk-
.g°j' op zich neemt voor
zijd?eweld in de zwarte
ïoorden. Hij zei na af-
van overleg met
gosuthu Buthelezi, de
•r van de Inkatha
.leidspartij, ook dat hij
liniPrte termijn wil gaan
An met Nelson Man-
it leider van het Afri-
5 Is Nationaal Congres
b.
een
".wbt nog voor morgen ge-
i is niet bekend. Op die
c%)opt een ultimatum van
af. De grootste anti-
vheidsorganisatie heeft ge-
de regering vóór He-
1 ^artsdag afdoende maat-
karen neemt om het geweld
v*h zwarten onderling tot
f "iinde te brengen, zo niet
'n wil het ANC niet meer
over afschaf-
de apartheid. Bij het
meld in de townships zijn de
jkëjpen maanden honderden
h0len om het leven geko
rt1?1 Gisteren eisten nieuwe
'ee1ddadigheden 24 levens.
:neflerk en Buthelezi wilden
ehveel kwijt over hun be-
van gisteren. Volgens De
Klerk zijn er afspraken ge
maakt over beperkingen op
het meedragen van traditione
le wapens als speren en bijlen.
Eerder op de dag -hadden de
Zuidafrikaanse media gemeld
dat De Klerk en het ANC wil
len voorkomen dat het onder
handelingsproces over afschaf
fing van de apartheid en de
verdeling van de politieke
macht in het land in gevaar
komen door meningsverschil
len over de bestrijding van het
geweld.
De regering-De Klerk heeft te
kennen gegeven dat zij tege
moet wil komen aan sommige
eisen van het ANC, maar
heeft daarnaast duidelijk ge
maakt dat bepaalde eisen, zo
als het ontslaan van de minis
ters van politie en defensie en
het ontbinden van veiligheid
seenheden, onbespreekbaar
zijn.
De krant de Star berichtte gis
teren dat het ANC bereid zou
zijn van het ultimatum aan de
regering af te zien als deze op
haar beurt tegemoet komt aan
drie belangrijke eisen. Deze ei
sen zijn volgens de Star dat de
arbeiderspensions in de woon
oorden, waar het geweld zich
concentreert, geleidelijk wor
den ontruimd en afgebroken;
dat een verbod wordt ingesteld
op traditionele wapens, vooral
populair bij de Zulu's; en dat
de verzekering wordt gegeven
dat de veiligheidstroepen geen
partij zullen trekken.
De spanning in Zuid-Afrika
neemt intussen met het uur
toe. Het gevaar is groot dat op
schorten van de gesprekken
tussen ANC en regering tot
nog meer geweld zal leiden in
het land, dat aan de rand van
een burgeroorlog lijkt te staan.
Voor een politieke oplossing is
de houding van het Inkatha
cruciaal. Dit weekeinde dreig
de de organisatie 250.000 ge
wapende strijders de zwarte
wijken in te sturen als het
ANC niet ophoudt met het
aanvallen van Inkatha-leden.
Maar Inkatha-leider Buthelezi
'verklaarde later dat er nog
geen „formeel" besluit is geno
men om die strijdmacht te mo
biliseren en dat er daarom nog
geen sprake kan zijn van zo'n
actie. Hij zei echter wel begrip
te hebben voor Inkatha-top-
man Mysa Myeni die zondag,
blijkbaar voorbarig, de inzet
van troepen aankondigde.
Ook al gaat het plan van Mye
ni voorlopig niet door, zijn or
ganisatie heeft een duidelijk,
agressief signaal gegeven. Het
Inkatha wil serieus genomen
worden, niet vanwege electo
rale steun (volgens peilingen
zou men bij verkiezingen niet
meer dan enkele procenten
van de stemmen krijgen),
maar vanwege de strijdbare
aanhang.
Woedende Kroatische extremisten leven zich uit op een tank van het Joegoslavische leger.
een enkele
Jmp nam
toveel
dyhge levens"
bf (Vervolg
van de voorpagina)
TTAGONG „Schok-
I is", zegt een medewerker
het Rode Kruis in Bangla-
„dat van de nu officieel
nde doden als gevolg van
rkaan er 65.000 jonger zijn
14 jaar. Geen enkele eer-
ramp heeft in één klap
el jonge levens genomen
ie vrezen voor meer jonge
i00!n door hongersnood en
e".
tagong is de levensader
Bangladesh. Of liever was,
de haven en industrie-
lis door de orkaan van vo-
week veranderd in een
trieste puinhoop. Vanuit
agong werden de voor-
iste exportartikelen van
[ladesh, jute, textiel en
.alen, naar hun verre bp-
gebracht. „Een
Sefe zorg", zegt Lutfur Reg-
Khan, de minister die
twoordelijk is voor de
icties, „is het verlies aan
assen op het onderge-
•^pmde land. Er is zeker een
anJt van 1 miljoen ton rijst
bedjren gegaan en het zoute
'cf|ïr uit de Golf van Benga-
^Mheeft het zoete water uit
Belta verder teruggedron-
landbouwgronden zijn
i jaar niet te gebruiken.
heb ik het nog niet eens
arf de garnalenteelt, die in
Ruiden erg belangrijk is en
belangrijk exportkanaal
.it. De verzilting van de
is een genadeklap voor
irnalenteelt".
Yeel doden bij brand vuurwerkfabriek
KUALA LUMPUR Bij een brand in een vuurwerkfabriek
aan de rand van de Malaysische hoofdstad Kuala Lumpur
zijn gisteren minstens 40 doden en 50 gewonden gevallen. De
brand legde de vuurwerkfabriek volledig in de as en sloeg
over naar zes aangrenzende fabrieken en tientallen woon
huizen. Zeker 300 mensen, meest fabrieksarbeiders, zijn dak
loos geworden. Het nationale perbureau Bernama berichtte
aanvankelijk dat werd gevreesd dat minstens 100 mensen bij
de brand waren omgekomen. Het persbureau baseerde dit
bericht op verklaringen van ooggetuigen die zeiden dat op
het moment van de explosie en de daaropvolgende brand on
geveer 150 arbeiders in de fabriek aanwezig waren.
Idoor
GERT VAN WIJLAND
BELGRADO Jovan
Vuckovic, Joegoslavisch
staatssecretaris van bin
nenlandse zaken, was gis
teren de enige politicus
die openlijk vraagtekens
durfde zetten bij zijn func
tioneren: „Mijn ministerie
is op geen enkele manier
in staat de huidige crisis
op te lossen", gaf hij het
failliet van de Joegoslavi
sche politiek in het fede
rale parlement toe.
Een paar deuren verder leken
de politieke leiders van het
land tegelijkertijd hun uiterste
best te doen om het gelijk van
Vuckovic te bewijzen. Voor de
zoveelste keer in spoedzitting
bijeen slaagden de leden van
het presidium er opnieuw niet
in om samen met premier
Markovic en de presidenten
van de zes deelrepublieken de
gewelddadige chaos waarin
het land wegzakt met adequa
te maatregelen te pareren.
Niemand onderstreepte de
woorden van Vuckovic echter
duidelijker dan president
Franjo Tudjman van Kroatië.
Hoewel juist zijn republiek
door etnische spanningen
wordt geteisterd, bracht hij
gisteren liever een semi-staats-
bezoek aan Engeland dan aan
het overleg in Belgrado deel te
Toch was het mede zijn lot
waarover de politici spraken.
Niemand zou meer gebaat
moeten zijn bij het vinden van
een uitweg zonder mogelij
ke militaire interventie dan
Tudjman. Gezien de beschuldi
gingen die het federale leger
tegen hem heeft uitgebracht
heeft hij weinig goeds van de
generaals te verwachten. Vol
gens de legerleiding is de pre
sident direct verantwoordelijk
voor de dood van een 19-jarige
soldaat die maandag omkwam
toen een woedende menigte in
de Kroatische havenstad het
marinehoofdkwartier bestorm
de. Tudjman had de dag er
voor tot de demonstratie voor
de poort van de basis opgeroe
pen.
Longkanker
Toen het presidium maandag
avond besloot de vergadering
te verdagen dreigde minister
van defensie Veljko Kadijevic
dat het leger zelf maatregelen
zou nemen: de paraatheid was
toen al opgevoerd, de soldaten
hadden toen al bevel gekregen
om te schieten als ze door bur
gers zouden worden aangeval
len. „Voor het leger is Joego
slavië in burgeroorlog", ver
klaarde Kadijevic, die de situ
atie ernstig genoeg vond om
een behandeling wegens long
kanker te onderbreken.
Alsof de druk op de politici
door deze uitlatingen nog niet
genoeg was opgevoerd, stuurde
de generale staf nog meer
tanks en ander materieel naar
de streken in Kroatië waar
Serven en Kroaten op het
punt staan elkaar gewapender
hand te lijf te gaan. Belangrij
ke bruggen over de Donau
werden bezet, troepenbewe
gingen rond de hoofdstad Bel
grado werden opgevoerd. Het
leger ligt al op verscheidene
plaatsen tussen de beide partij
en. Elk besluit van de aarze
lende Joegoslavische leiders
was beter geweest dan af te
wachten tot het leger zijn
woord gestand doet en (nog
openlijker dan nu al gebeurt)
zijn eigen maatregelen zal
treffen.
Shamir maakt
nederzettingen
bespreekbaar
JERUZALEM Het om-
streden Israëlische neder-
zettingenbeleid op de be
zette Westelijke Jordaan-
oever en in de Gazastrook
moet een punt van discus
sie zijn tijdens vredesbe
sprekingen met de Arabi
sche buurlanden.
,,De kwestie is de kern van
het Israëlisch-Palestijnse
conflict", zo' verklaarde de
Israëlische premier, Yitzhak
Shamir, gisteren. Het is voor
het eerst dat Shamir het ne-
derzettingenbeleid ter discus
sie stelt. Als de Sovjetunie
vrede in het Midden-Oosten
wil, doet ze er goed aan de
PLO te laten vallen, aldus
Shamir. Deze boodschap zal
hij Aleksandr Bessmertnych
Minister Van den Broek (links) op bezoek bij premier Shamir van
Israël.
FOTO: AP
voorhouden als de Sovjetmi
nister van buitenlandse za
ken vrijdag in Israël is voor
besprekingen. „Ik heb geen
reden om te twijfelen aan de
vredeswil van Israël maar ik
betwijfel wel of sommige Is
raëlische voorwaarden het
vredesproces bevorderen",
verklaarde minister Hans
van den Broek van buiten
landse zaken gisteren aan
het eind van zijn werkbe
zoek aan Israël. De Pale
stijnse delegatie in Jeruzalem
was uitermate teleurgesteld
in het onderhoud met de Ne
derlandse minister.
HET LEVENDE EILAND
Alarmnummer
tegen corrupte
ambtenaren
ROME In 1987 vatte de Ro
meinse burger Paolo Pancino
het plan op een kiosk te ope
nen in een van de buitenwij
ken van Rome. De ambtelijke
toestemming liet echter jaren
op zich wachten. Elke keer als
Pancino zich bij het gebouw
van de deelraad vervoegde,
bleek er een document zoekge
raakt, een stempel niet in orde
of een komma verkeerd ge
plaatst.
Totdat wijkraadsvoorzitter Co-
simo Palumbo hem in maart
van dit jaar op niet mis te ver
stane wijze aan het verstand
bracht, dat documenten alleen
niet genoeg waren: voor een
bedrag van 30.000 gulden in
contanten zou hij de zaak bin
nen een week in orde bren
gen. De verontwaardigde Pan
cino stapte daarop naar de ca
rabinieri, die daarop een val
zette voor de corrupte bestuur
der.
Volgens afspraak overhandig
de Pancino het gevraagde be
drag aan de wijkraadsvoorzit
ter. Een verborgen recorder
nam het gesprek op. Onmid
dellijk daarna werd de stom
verbaasde politicus door de ca
rabinieri in de kraag gevat en
samen met drie andere deel
raadsleden gearresteerd.
De affaire heeft het dagblad
La Repubblica en een Romein
se consumentenorganisatie ge
ïnspireerd tot de instelling van
een klachtentelefoon over af
persing door ambtenaren en
politici, die binnen een week
honderden gevallen van
machtsmisbruik heeft opgele
verd.
Van ambtenaren van Volks
huisvesting die 20.000 gulden
vragen voor de toewijzing van
een huis tot artsen van de ge
meentelijke gezondheidsdienst
die voor slechts 300 gulden een
ziekteverklaring uitschrijven.
Een Romein die werk zocht bij
een gemeentelijke instelling
moest daarvoor 20.000 gulden
neertellen, terwijl een stadge
noot pas een een hypotheek
kon afsluiten na betaling van
20 procent van de som aan de
employe.
De 'Groene telefoon' is al een
week lang iedere dag weer
goed voor een reeks sappige
verhalen op de stadspagina's
van La Repubblica. Maar het
is ook een belangrijk burgeri
nitiatief tegen de zogeheten
is ook een
burgeri-
kleine corruptie, die bijna ie
dereen in Rome wel eens aan
den lijve heeft ondervonden,
maar die zelden boven water
komt, omdat de bewijslast
meestal moeilijk ligt en de
slachtoffers er van uitgaan dat
protesteren toch geen zin
heeft.
Daar komt nu verandering in.
De Romeinse Consumenten
bond heeft een advocaat ter
beschikking gesteld die van
geval tot geval zal beoordelen
of het zin heeft om een proces
te beginnen en wanneer dat zo
is, de klagers gratis bij te
staan. Het succes van het
alarmnummer bleef niét zon
der gevolgen.
Idoor
ROB VUNDERINK
Dan neemt Prudon Rob mee naar een ander deel van
^eiland. „Dat lijkt wel een scheepswerf", zegt Rob lachend.
hebt het bijna geraden", antwoordt Prudon, „alleen bouwen
"jhier geen gewone schepen, maar ruimteschepen. Of liever:
Jbouwen er maar èén. Kijk, daar staat ons ruimteschip. Over
j| paar maanden kunnen we de eerste proeftocht maken. En ik
nu maar meteen met de deur in huis vallen. Wil jij piloot wor-
Nou, daar moet Rob wel even over nadenken. Een ruimte-
(lp? Hij dacht dat die dingen alleen in de fantasie van de teke
naars en romanschrijvers bestonden...
Prudon laat hem een model zien. „De voortstuwing geschiedt
met raketten", vertelt hij: „dat is voor jou niets nieuws, maar tot
nog toe waren raketten altijd moeilijk te besturen. Ik meen er iets
op te heben gevonden. Kijk, om de cabine, waarin de piloot zit,
draait met grote snelheid een giroscoop, die de raket in haar
baan houdt". Prudon praat een half uur, èén uur, twee uur lang
en Rob luistert, stomverbaasd, toe. Maar tenslotte laat hij zich
overhalen om mee te doen.
MOSKOU Het escale
rende conflict tussen de
Kaukasische buurrepu-
blieken Armenië en Azer-
bajdzjan lijkt, oppervlak
kig bezien, een prachtige
mogelijkheid voor Gor-
batsjov om zich als Sovjet-
president boven de partij
en te verheffen en zich de
rol van neutrale scheids
rechter aan te meten.
De schijn bedriegt. In werke
lijkheid is Gorbatsjov een gij
zelaar van de plan-economie
van het oude regime. De plan
economen bouwden over het
rijk gigantische fabrieken die
in hun eentje vitale produkten
moesten leveren aan het hele
land. In' de Azerbajdzjaanse
hoofdstad Bakoe staat de gi
gantische machinefabriek Gla-
vneftemasj die 70 procent van
de machines en onderdelen le
vert voor de olie-industrie van
de hele Sovjetunie. Strijkt
Gorbatsjov de Azeri's maar
even tegen de haren in, dan
leggen ze met een simpele sta
king de olieproduktie en daar
mee de complete Sovjet-indus
trie stil.
Het Kremlin is bereid koste
wat kost te voorkomen dat de
Azerbajdqanen serieuze af
scheidingsneigingen krijgen.
De wortels van het huidige et
nische conflict -liggen dieper
en, zoals zo vaak het geval is
bij buren, de strijdende partij
en weten nauwelijks meer
waar de ruzie over ging. De
Armeniërs haten de Azeri's
omdat ze Azeri's zijn en an
dersom. Daar komt bij dat de
grenzen tussen de twee repu
blieken niet scherp zijn. De
macht van het getal is een
tweede factor die Moskou
heeft doen besluiten in het
conflict tussen de Kaukasische
volken voor de Azeri's te kie
zen. Zij bevolken met 7 mil
joen zielen een gebied van
tweemaal Nederland, tegen
over 3,5 miljoen Armeniërs in
driekwart Nederland.
De sterkste en grootste is dus
Moskous vriend en tegelijk
heeft Gorbatsjov de Armeniërs
definitief tegen zich gekregen.
Onder leiding van de vorig
jaar gekozen, nationalistische
president Ter-Petrosjan ste
vent de kleine republiek af op
onafhankelijkheid. Vorige
maand liet Ter-Petrosjan tot
grote ergernis van het Krem
lin beslag leggen op de eigen
dommen van de communisti
sche partij in Armenië.
Zo kon de situatie ontstaan dat
Sovjet-troepen niet trachten
de partijen te scheiden, maar
samen met de Azeri's ten strij
de trekken tegen Armeense
guerillastrijders.
Het parlement van de Sovjetu
nie heeft gisteren een Ar
meens verzoek afgewezen het
Volkscongres (uitgebreide par
lement) bijeen te roepen voor
overleg over het conflict tus
sen Armenië en Azerbajdzjan.
Wel werd besloten het parle
ment een officiële delegatie
naar de Kaukasische republie
ken te sturen om beide partij
en in het conflict te horen.
De strijd in het grensgebied
tussen Armenië en Azerbajd
zjan gaat volgens Armenië on
dertussen onverminderd door.
Volgens het onafhankelijke
persbureau Interfax namen
troepen van het Sovjetministe
rie van binnenlandse zaken en
parachutisten zes dorpen in de
buurt van de Armeense stad
Goris zwaar onder vuur. Er
zouden 23 mensen zijn omge
komen. Ter-Petrosjan beschul
digde Sovjetpresident Michail
Gorbatsjov ervan een staat
sterreur te zijn begonnen te
gen Armenië met als doel het
gekozen Armeense parlement
omver te werpen. Het parle
ment van Armenië heeft de
Verenigde Naties gevraagd
waarnemers van de mensen
rechtencommissie naar het cri
sisgebied te sturen.
