Meer angst voor Quayle
dan zorgen om Bush
„Oorlog is begonnen'"
„Burgeroorlog"" in
Armeens grensgebied
ithelezi: boycot vredesconferentie
Leger mag ingrijpen
[TENLAND
CeicUcSomxmt
MAANDAG 6 MEI 1991 PAGINA 5
RSDAL De lei-
de Zuidafrikaanse
Vrijheidspartij,
mthu Buthelezi,
gisteren gedreigd
ïdesconferentie, die
maand zoü worden
iden, te boycotten.
>n weekeinde van ge-
beschuldigde Buthe-
je politie ervan sa-
1C* te zweren met het
aans Nationaal Con-
(ANC).
Op een bijeenkomst in het
zwarte woonoord Bekkersdal
zei Buthelezi dat het het ANC
Zuid-Afrika onbestuurbaar wil
maken door een keten van ge
welddadigheden.
Na de bijeenkomst Opende de
politie het vuur om te voorko
men dat Inkatha-aanhangers
met rivaliserende groepen op
de vuist gingen. Door het poli
tieoptreden werden twee men
sen gedood. De politie zei dat
in andere townships 23 doden
werden gevonden. Hiermee
kwam het dodental van de af
gelopen week op meer dan
120. Negentien van de doden
vielen in Soweto.
Een functionaris van Inkatha,
Musa Myeni, zei dat zijn bewe
ging volgende week 100.000
aangangers naar Soweto zal
sturen als het ANC daar geen
einde maakt aan de gevechten
op straat.
President De Klerk had voor
gesteld nog deze maand met
Inkatha en het ANC om de ta
fel te gaan zitten om voor de
crisis in de townships een op
lossing te zoeken. Het ANC
had al laten weten niets voor
deze vredesconferentie, die op
24 en 25 mei zou moeten
plaatsvinden, te voelen.
Aanhangers van
de Zuidafrikaan
se Inkatha partij
trekken door het
woonoord Bek
kersdal, waar
hun leider Man-
gosuthu Buthele
zi gisteren een
rede hield. Later
zou door politie-
ingrijpen een in
woner van Bek
kersdal om het
leven komen bij
rellen tussen In
katha-aanhan
gers en inwoners
van het woon
oord.
FOTO:EPA
President Albanië Alia
treedt af als partijleider
TIRANA De Albanese president, Ramiz
Alia, heeft zijn functie van leider van de Alba
nese Partij van de Arbeid neergelegd en al zijn
functies in de partij opgegeven. Dat heeft Alia
zaterdag gezegd in een interview met de krant
van zijn partij, „Zeri i Popullit" en de krant
van de oppositionele Democratische partij, „Ri-
lindja Demokratike". De nieuwe grondwet van
Albanië bepaalt dat de president geen functies
in een partij mag vervullen, zo verklaarde Alia.
Hij is dinsdag door het parlement tot president
gekozen. In het parlement, het eerste in Alba
nië dat door vrije verkiezingen tot stand is ge
komen, heeft de communistische Partij van de
Arbeid een tweederde meerderheid. Een con
gres van de Albanese Partij van de Arbeid zal
aan binnenkort een nieuwe partijleider kiezen.
Indiase boot
gekapseisd:
vijftig doden
NEW DELHI
In de Indiase
deelstaat Andra
Pradesh zijn zon
dag zeker vijftig
mensen omgeko
men toen de boot
waarmee zij een
rivier oversta
ken, kapseisde.
De boot was veel
te zwaar beladen.
De slachtoffers
waren onderweg
naar een Hindu-
tempel.
ffiaterreur
eikt nieuw
igtepunt
d&IO CALABRIA
p Italiaanse kranten is
Tt fen met afgrijzen ge-
prd op een drievou-
moord door maffia-
in het stadje
anova.
ds i
ivjheidene" onbekenden,
gepoggetuigen, hebben za-
ena drie jongemannen die
geTwaren naar hun woon-
Taurianova doodgescho-
midden op straat onder
g van tien verbijsterde
al fen één van de slachtof-
7 Inthoofd. De moorden
Tjo/n nadat enkele uren
\tigi al vijf andere mensen
1 leven waren gebracht.
streek vallen door
jt ijiand inmiddels elk jaar
doden. Vanaf 1 ja-
is het dodental alleen al
n ftbria tot 102 opgelopen,
arejnu de georganiseerde
gefld, die praktisch straffe-
j het gebied kan opere-
aan „middeleeuwse
Ij" begint schuldig te
rerl probeert de intellec-
jn [lite van Italië opnieuw
farmklok te luiden
'erirschijnlijk tevergeefs.
d. Je politie staat vast dat
doden verband houden
jn strijd tussen twee fa-
n£yidie elkaar de controle
drugs- en wapenhan-
mgpet gebied betwisten na
tfepd van de Calabrese
per Mimmo Giovinnaz-
'Smandant
Srirte Baretten
'[•geschoten
s~
OU De commandant
erj Sovjettroepen in Let-
zaterdag bij een aanslag
r ajjn woning in Riga ge
braakt. Volgens persbu-
0£ £SS is de aanslag ver-
het werk van mili-
^etse nationalisten. De
ndant, Tsjeslav Mlyn-
erd in de deuropening
woning beschoten en
,^-in door een kogel in de
,n |)e officier, die aan het
e itaat van de Zwarte Ba-
de naar onafhanke-
1 strevende Baltische
is er niet levensge-
aan toe. Het was za-
^eprecies een jaar geleden
Jej.Letland door regering
•lement de onafhanke-
ve} werd uitgeroepen.
/tig doden bij
riverschuiving
/Oezbekistan
Bij een landver-
|ng in het dorp Chigiris-
I Oezbekistan zijn dit
ten minste vijftig'
- 4 om het leven geko-
de\Wegens gevaar voor
Verschuivingen besloten
^et-autoriteiten tot eva-
de 400 inwoners. Bij
verschuiving in het
Jat in de buurt van de
hoofdstad Tashkent
akten acht huizen be-
,r onder een dikke laag
Zl Volgens het persbu-
nterfax was de laag
zo dik, dat de autori-
iiet meer de moeite na-
p doden uit te graven.
s het nieuwsagentschap
a luden er meer dan vijf-
m zijn gedood.
WASHINGTON „Bush
in het ziekenhuis met
hartklachten? Oh mijn he
mel! Dan Quayle presi
dent van de Verenigde
Staten! God sta ons bij",
roept Ann Goldman uit in
haar tuin in Bethesda als
ze het nieuws verneemt
over de aandoening van
president Bush.
Op deze kalme zaterdagavond
vult de lucht in Bethesda, een
voorstad van Washington, zich
met het geluid van sirenes.
Motorpolitie begeleidt de li
mousines van de Witte Huis
staf en de gepantserde autq's
van het Pentagon en de Natio
nale Veiligheidsraad op hun
weg naar het Bethesda Marine
Hospitaal, waar een 'tijdelijk
Witte Huis' wordt ingericht,
inclusief de commando-facili
teiten voor de Amerikaanse
kernwapenmacht.
„De benoeming van Dan
Quayle tot vice-president is
Bush' grootste fout geweest.
Maar ik ben bereid het de pre
sident te vergeven zolang hij
niet overlijdt", probeert Ann
het geluid van een overvlie
gende helicopter te overstem
men.
Hoe ver van dodelijk de hart
ritmestoornis van' president
Bush van meet af aan ook
leek, miljoenen Amerikanen
hebben afgelopen weekeinde
bij kennisname van het
nieuws onmiddellijk de ge
dachtesprong gemaakt naar
het mogelijke gevolg dat de
huidige vice-president tot het
hoogste ambt in het land en de
machtigste functie ter wereld
zal worden geroepen. Een
vice-president die door een
meerderheid van de Amerika
nen ongeschikt wordt geacht
voor die verantwoordelijkheid
en die na tweeëneenhalf jaar
dienst in het Witte Huis, nog
altijd voornamelijk voorwerp
is van de spot van de bevol
king en van de pers.
Die publieke reflex maakt dui
delijk dat 'de Quayle-factor'
terug is op de politieke agenda
in de Verenigde Staten, ook al
zou de gezondheid van presi
dent Bush spoedig weer per
fect zijn en zou hij zijn werk
normaal kunnen hervatten.
De 'sterfelijkheid' van het bij
na 67-jarige staatshoofd heeft
zich onontkoombaar aan het
bewustzijn van het Ameri
kaanse publiek opgedrongen
en dat is een politiek pikante
factor nu de presidentsverkier
zingen van eind volgend jaar
in zicht komen.
Afgelopen nacht werd de poli
tieke en staatsrechtelijke zorg
nog acuter toen Bush' artsen
bekendmaakten dat vanoch
tend vroeg een elektroshock-
therapie op Bush zou worden
toegepast indien het harteuvel
dan nog niet zóu zijn verdwe
nen. Daartoe zou de president
gedurende enige tijd buiten
bewustzijn moeten worden ge
bracht, een situatie waarin de
Amerikaanse grondwet de tij
delijke overdracht voorschrijft
van alle presidentiële macht
aan de vice-president.
,,lk wil eruit", zou een ogenschijnlijk opgewekte president Bush
uit het raam van het Bethesda Marine Hospitaal roepen tegen
wachtende journalisten. De Amerikaanse president werd zater
dag in het ziekenhuis opgenomen wegens hartklachten.
FOTO: AFP
Sommige kopstukken in Bush'
Republikeinse Partij hebben
er steeds al voor gepleit dat de
president voor zijn beoogde
herverkiezing in 1992 Dan
Quayle vervangt door een an
dere 'running mate' met meer
presidentiële geloofwaardig
heid. Hoewel Bush zich daar
over nooit heeft uitgesproken,
lieten zijn naaste medewerkers
de laatste weken blijken dat de
president vast van plan is om
opnieuw met Quayle aan zijn
zijde de strijd aan te gaan met
de tegenkandidaten van de
Democratische Partij.
Zijn uitmuntende gezondheid
en zijn onwil om een vroegere
fout toe te geven, hadden Bush
volgens waarnemers tot het
besluit gebracht om Quayle
niet te vervangen. Thans ech
ter lijkt het onvermijdelijk dat
de aandrang vanuit de Repu
blikeinse Partij om zulks toch
te doen, zal toenemen en dat
de Democraten een nieuw po
litiek doelwit zullen hebben
als Bush zou blijven weigeren.
Supporters van de 44-jarige
vice-president menen echter
dat Dan Quayle, voormalig se
nator uit Indiana, nu de kans
van zijn leven krijgt om zich
te presenteren als een gezag
hebbend leider, die veel ge
leerd heeft van het vice-presi-
dentschap tot dusverre en die
kalm blijft onder de gedachte
dat hij Bush mogelijk zal
moeten vervangen. Quayle
leek het afgelopen weekeinde
inderdaad ontspannen voor
het woud Van camera's en mi
crofoons dat sedert de bedlege
righeid van Bush óp hem ge
richt staat.
Ook los van de 'Quayle-factor'
heeft ziekte van de Ameri
kaanse president in aanleg
grote gevolgen. Als zijn hart
ritmestoornis lang zou aanhou
den, inclusief de momenten
van kortademigheid, zou dat
zijn functioneren ernstig kun
nen hinderen. Reizen, openba
re toespraken houden, ont
moetingen met buitenlandse
leiders (zoals de voorgenomen
top in Moskou met Sovjet-pre
sident Gorbatsjov) zijn activi
teiten die zich moeilijk verdra
gen met voortdurende hartrof
fels.
Permanente hartklachten zou
den Bush kunnen dwingen af
te zien van een gooi naar een
tweede ambtstermijn en zou
den een race binnen de Repu
blikeinse Partij op gang bren
gen van nieuwe presidents
kandidaten. Bij afwezigheid
van de - na de militaire over
winning in de Golfoorlog - on
overwinnelijk geachte George
Bush, zou ook de kans op ver
kiezing van een Derrtocraat als
president aanzienlijk toene
men. Tot nog toe aarzelen veel
Democratische kopstukken,
zoals gouverneur Mario Cuo
mo van New York, om zich
kandidaat te stellen.
Gefrustreerd
De talrijke hartspecialisten die
gisteren in de Amerikaanse
media om hun opinies werden
gevraagd, waren het er over
eens dat de ritmestoornis bij
Bush naar alle waarschijnlijk
heid geen blijvend probleem
zal zijn. Zo'n anderhalf mil
joen (van de in totaal 250 mil
joen) Amerikanen melden zich
Baarlijks met hartritmestoornis
rij een dokter. In meer dan
negentig procent van de geval
len verdwijnt het euvel na en
kele dagen of weken spontaan
dan wel na gebruik van medi
cijnen.
Als het verschijnsel langere
tijd voortduurt, kan echter be
schadiging aan het hart optre
den. Een lichamelijke oorzaak
van de kwaal wordt meestal
niet gevonden en geestelijke
spanning is dan ook de gebrui
kelijke verklaring.
President Bush had zich de
laatste weken herhaaldelijk
gefrustreerd getoond over de
kritiek die hij ondervond op
zijn Irak-beleid na de militaire
bevrijding van Kuwayt.
Afgelopen vrijdag wond hij
zich bovendien op over de be
richten dat hij betrokken zou
zijn geweest bij een Republi
keinse poging in 1980 om de
bevrijding van Amerikaanse
gijzelaars in Teheran uit te
stellen tot na de verkiezings
strijd tussen toenmalig Demo
cratisch president Carter en de
Republikeinse 'ticket' Reagan
en Bush.
„Absoluut niet waar! Absoluut
niet! Dat is alles. En schrijf het
asjeblief in de krant. Stop die
geruchten. Hou op met het
eeuwige herhalen van die ge
ruchten!", beet een zichtbaar
woedende Bush een aantal
verslaggevers in het Witte
Huis toe..
Hilariteit
Zijn ritmestoornissen traden
24 uur later op tijdens het jog
gen met enkele geheim agen
ten op het buitenverblijf Camp
David. Bush klaagde over kor
tademigheid en uitputting en
meldde zich op Camp David
bij zijn persoonlijke arts Mi
chael Nash, die hem meteen
per helicopter naar Bethesda
liet brengen. In de uren daar
voor was de president nog op
en neer naar Michigan gevlo
gen voor een toespraak.
Zaterdagavond was de ver
wachting dat Bush gisteroch
tend het ziekenhuis al weer
zou mogen verlaten en dat hij
maandag weer zijn volledige
agenda in het Witte Huis zou
gaan afhandelen. Maar omdat
de ritmestoornis bleef aanhou
den, viel zondagmiddag het
besluit dat de president nog
een tweede nacht in observatie
zou worden gehouden, waarna
zonodig met toediening van
een of meer elektrische
stroomstoten door de borst ge
probeerd zou worden het hart
weer in een normaal ritme te
brengen.
Bush kreeg aanvankelijk al
leen het medicijn dijoxin toe
gediend voor vertraging van
de hartslag, maar kreeg ver
volgens bovendien procaina
mide voor een grotere regel
matigheid van de pompfunc-
tie.
Volgens Barbara Bush, die de
nacht van zaterdag op zondag
bij haar man in het ziekenhuis
had doorgebracht, voelde de
president zich gisteren kiplek
ker en had hij 'geslapen als
een baby'. Zaterdagavond
zorgde Bush vanaf zijn ziek
bed voor enige hilariteit, toen
hij tijdens de rechtstreeks op
tv uitgezonden persconferentie
van woordvoerder Marlin Fit-
zwater opbelde naar het Witte
Huis met het antwoord op een
vraag die Fitzwater niet had
kunnen beantwoorden. '35 tot
40 minuten', kreeg de woord
voerder op een kladje aange
reikt. Zo lang had de president
gejogd toen hij buiten adem
-aak te.
De spanning in Joegoslavië loopt met de dag op.
VINKOVCI Drie sa
luutschoten en verwaaide
muziek van een kleine po-
litiekapel is wat de 30-ja-
rige Ivan Vucic als laatste
groet van zijn collega's
meekrijgt in het graf.
Als politieman omgekomen in
'de strijd voor het vaderland
Kroatië' krijgt hij een eervolle
staatsbegrafenis, maar de
Kroatische politie lijkt blazers
te kort te komen: tegelijk met
Vucic worden nog elf andere
agenten ter 'aarde besteld, ie
der in zijn eigen dorp. In de
streek Slavonic hangen de met
rouw wimpels omfloerste vlag
gen halfstok, slechts een lang
strekkende bruidsstoet voert
het Kroatische schaakbord in
top.
De twaalf agenten kwamen
om in een vier uur durend
vuurgevecht met Servische in
woners van het nabijgelegen
dorpje Borovo Selo. De Kroa-
ten in de omliggende dorpen
zijn woedend over het gebeu
ren. „Geef ons wapens, we
gaan naar Borovo Selo", klinkt
het vanuit een auto die met
piepende banden het kerkhof
in Vinkovci verlaat. De overi
ge Kroaten knikken instem
mend, maar in de veilige
wetenschap dat het leger de
jongelui voor al te drastisch
optreden zal behoeden
gaan ze liever gewoon naar
huis.
Althans, voor zover ze zich
niet op een van de barricaden
melden om hun dorpsgenoten
die de wacht houden bij de in
valswegen af te lossen. Vrijwel
geen weg in het gebied is nog
vrij begaanbaar. De reiziger
die de Kroatische barricaden
weet te passeren wordt in het
beste geval verderop terugge
stuurd door zwaarbewapende
Servische strijders. De eersten
willen voorkomen dat Serven
uit de kleine dorpjes in de
buurt zich aaneensluiten, de
laatsten zijn bang voor een
aanval van de Kroaten.
Servische winkels in de Kroa
tische stadjes zijn al vernield,
krantenkiosken omvergegooid.
Een Servische inwoner van
een dorpje aan de Donau is
eerder op de dag doodgescho
ten, zowel Serven als Kroaten
worden her en der mishan
deld. „De oorlog is begonnen",
zo verklaart een van de
schaarse voetgangers die zich
tegen de avond in Vinkovci op
straat vertonen. De winkels
zijn gesloten, evenals de mees
te cafés en restaurants.
Onthoofd
Er is nog geen officiële verkla
ring gegeven over de toe
dracht van de schietpartij in
Borovo Selo, zodat de meest
uiteenlopende theorieën op
gang doen. „Onze agenten zijn
in een hinderlaag gelokt en
vermoordzeggen de Kroa
ten. „Nee", zeggen Servische
inwoners op TV-Belgrado, „de
militie kwam het dorp binnen
en begon zonder waarschu
wing te schieten". Zij doen
geen poging het hoge dodental
te verklaren, evenmin wordt
ingegaan op de door vice-pre
sident Stipe Mesic uitgegeven
verklaring dat gevangen geno
men agenten met een nek
schot zouden zijn geëxecuteerd
en vervolgens onthoofd.
De waarheid is niet te achter
halen en doet ook weinig ter
zake: het zijn de geruchten die
de stemming bepalen. „Ze
hebben de ogen van de Kroa
ten met bajonetten uitgesto
ken", aldus Ivan Blazevic,
bouwvakker in Vinkovci. „Ik
ben bereid de wapens op te
nemen".
Andere Kroatische burgers
hebben dat al gedaan. In haas
tig bijeengeraapte uniformen
bemannen ze de barricaden.
De samenwerking met de poli
tie bestaat eruit, dat de agen
ten droog vanuit hun auto toe
zien hoe hun reservetroepen
in de gietende regen wagens
doorzoeken op wapens of in
zittenden met een Servisch ac
cent.
Ook de voor de begrafenis
opengehouden weg naar het
zuiden, richting autoweg/Za
greb, wordt in de directe om
geving van Vinkovci tegen de
avond weer geblokkeerd. Ver
derop staan tractoren en met
boomstammen geladen karren
klaar om in geval van nood
onmiddellijk op de weg gezet
te worden. Gewapende bur
gers maken zich achter hun op
een driepoot geplaatste machi
negeweren zo onzichtbaar mo
gelijk in de greppel: takkebos-
sen op de militaire helmen,
fles onder handbereik. Het
wordt een lange regenachtige
nacht.
BELGRADO Nadat zaterdag opnieuw gewelddadige botsin
gen hadden plaatsgevonden tussen Serviërs en Kroaten heeft
het federale presidium van Joegoslavië gisteren toestemming ge
geven aan het leger om tussenbeide te komen als het geweld
weer de kop opsteekt. Gisteren was de situatie uiterst gespannen
maar werden geen incidenten gemeld tussen de beide bevol
kingsgroepen. Radio Belgrado meldde dat zaterdag bij botsingen
tussen één dode is gevallen. Volgens officiële cijfers heeft het
geweld, dat donderdag het felst was, in totaal vijftien mensen
het leven gekost. Andere bronnen maken melding van negen
tien doden. De minister van buitenlandse zaken van Oostenrijk,
dat als neutraal land geen lid is van één van de Europese veilig
heidsorganisaties, heeft zaterdag voor de Oostenrijkse televisie
geopperd dat Europa een vredesmacht naar Joegoslavië moet
sturen om te voorkomen dat de conflicten daar op een burger
oorlog uitlopen.
(c) Standaard Ultgeverl|/Wavery Productions
MOSKOU Het Sovjet
ministerie van binnen
landse zaken heeft de ge
vechten tussen de repu
blieken Armenië en Azer-
bajdzjan omschreven als
een burgeroorlog.
Moskou stelt Armenië verant
woordelijk voor het geweld in
het grensgebied met Azerbajd-
zjan en voor het provoceren
van de Sovjetmilitairen, zo
hebben het dagblad Izvestiia
en het Sovjetpersbureau TASS
gisteren gemeld.
„Hoge functionarissen van het
Sovjetministerie van binnen
landse zaken noemen dat wat
daar gebeurt een burgeroor
log", aldus Izvestija. Volgens
de krant stelt het ministerie
dat Armeniërs en Azerbajdzja-
nen elkaar bevechten met au
tomatische wapens, granaat
werpers, mortieren, raketwer
pers en pantserwagens.
De Sovjetministeries van de
fensie en binnenlandse zaken
beschuldigen Armenië ervan
het geweld te veroorzaken. In
een gemeenschappelijke ver
klaring stellen zij dat „de vol
ledige verantwoordelijkheid
voor de gepleegde misdrijven
en alle mogelijke tragische ge
volgen berust bij de Armeense
leiders en degenen die het
conflict aanwakkeren". Vol
gens TASS hebben de Ar
meense autoriteiten in Jere
van inmiddels een bijzonder
comité opgericht „voor de ver
dediging van de republiek".
Armenië stelt dat Sovjettroe
pen en Azerbajdzjanen vorige
week ten minste 36 Arme-
neense dorpelingen in Azer
bajdzjan hebben vermoord.
Honderden mensen zijn in
middels omgekomen iri de ge
vechten over Nagorny-Kara-
bach, een enclave in Azerbajd-
zjan dat door beide republie
ken wordt opgeëist.
Zo'n 200.000 Armeniërs zijn
zaterdag in de Armeense
hoofdstad Jerevan de straat
opgegaan om hun medeleven
te betuigen met de slachtoffers
van het geweld in het grensge
bied met Azerbajdzjan.
TASS meldde dat Armenië
twee legerregimenten naar de
Een commissie, gevormd door
Boris Jeltsin is dit weekeinde
naar Jerevan afgereisd,.
FOTO: AP
grens met Azerbajdzjan heeft
gestuurd. De president van
Azerbajdzjan, Aja2 Moetalibov,
zei dat hij Sovjetpresident Mi-
chail Gorbatsjov heeft ge
vraagd op te komen voor de
territoriale integriteit van zijn
republiek. Een parlementaire
commissie, gevormd door de
Russische leider Boris Jeltsin,
is dit weekeinde naar Jerevan
getrokken om de situatie te
onderzoeken.
Kremlin gunt
Rusland beheer
over mijnen
MOSKOU Het Kremlin
heeft vandaag een overeen
komst gesloten waarin het be
heer van de Siberische kolen
mijnen wordt overgedragen
aan de Russische Federatie.
Hiermee wil de centrale rege
ring een einde maken aan de
negen weken durende mijnr
werkersstaking. Het akkoord
is ondertekend door de vice-
premier van de Sovjetunie, Vi-
taly Dogoezjijev. De Russische
leider, Jeltsin, beschouwt de
'overeenkomst als een politieke
overwinning op de centrale
regering. De mijnwerkers heb
ben gezegd dat ze weer aan
het werk gaan. Eerder hadden
de stakers grotere economi
sche autonomie en het aftre
den van Sovjetpresident Gor
batsjov geëist.
