„De ramp begint nu pas"
Geallieerden breiden
controle Noord-Irak uit
Zomer
METEREOLOGEN BANGLADESH:
Van denBroek:
„Syrië btreid
openingen
te maker"
BINNENLAND/BUITENLAND
EeidóeSoutont
MAANDAG 6 MEI 1991 PAG
door Mare de Koninck
In Washington is de lentt
weer voorbij. De Amerik
hoofdstad ligt ter hoogte
Napels en eenmaal in mi
aangeland, is er geen hoi
meer aan de zomer. Wel
veel nog in bloei. Als ik,
een paar afspraken in de
binnenstad, in de ochtena
wijk uitrijd, zijn het voor\.
dogwood en de azalea dit
hun witte, roze, rode en p
uitbundigheid mijn hart j
bloemen zetten. Het
woordenboek vertaalt
dogwood met 'rode korno
heester uit koude streken
Maar de beroemde f
Washingtonse dogwoods i
bomen met verspreide iv|
bloesem, die Japans is ge\
en die deze hele glooiend
omgeving het aanzien gel
van één Oostaziatisch
schilderstuk.
Het is een spectaculaire
ochtend. Vanmiddag zal l
laatste voorjaarsstoring 1
doortrekken, waarna mot
de warmte en de vochtigi
van de eindeloze
Washingtonse zomer hun
intrede zullen doen. Tot ll
oktober zal de hitte trilld
de boulevards en zullen
stedelingen vluchten in 4
gekoelde huizen, kantorel
auto's. Maar deze morgen1
het klimaat perfect. Pauli
overbuurman, zwaait me1"
lachend toe vanaf zijn
schommelstoel op de ver.
Amerika is vandaag zijn
cliché en zijn eigen
ansichtkaart, zozeer over
ze haar verleidelijkheid,
elk stopbord op elke
straathoek knikken de 1
chauffeurs elkaar vriendt'
de beslissing toe wie het
stilstond en dus voorrang
heeft. Bedaard glijden de[
versnellingsloze en
stuurbekrach tigde
automobielen langs de
Victoriaanse houten huizt
royale tuinen.
Dicht bij het stadscentrum
wordt het leven intenser.,
rijd door Georgetown, he
oude koloniale stadje aan[
Potomac River, waar je s
zo vanaf de stoep de dakL
kunt aanraken. Ik rijd Ia
het Watergate-gebouw eii
draag op Pennsylvania
Avenue mijn auto over ai-
het personeel van een
perkeerkelder. Over het t.
trottoir stappen de ambteif
in hemdsmouwen of op -
gymschoenen onder hun 1
mantelpakjes langs de 1
hotdogkarretjes. Een jog,gf
staat bijna bloot en met ft
gewichten in de handen r
dribbelen voor het rode
voetgangerslicht op de hd
voor het Witte Huis.
Gehelmde bezorgers flitsi
hun sport fietsjes in kleurj
rennerspakken tussen hef
stagnerende gemotoriseerd,
verkeer naar hun r
bestemmingen. Tegenovel
huis van de president, in\
Lafayette Park, meten ea
diepzwarte bouwvakker e
een melkbleke klerk aanI
van de vaste marmeren I
schaakborden hun strateA
inzichten. Elders zijn kiel
roedels stedelingen
neergestreken op het gralt
tussen de bedden van u
Hollandse tulpen.
Ik klim naar de voet vaih
Washington Monument, c\
meter hoge obelisk op de
zogeheten Mali, de
kilometerslange groenstri
waarlangs de hoofdstede!
ministeries, monumenten
musea zijn gerangschikt.
Vanaf de verheffing zie i
het westen Lincoln Mem
i zijn weerspiegeling in
Reflecting Pool. En ik zii
Capitool vanuit het oostei
zijn machtige koepel de s
commanderen.
De eerste dikke regendru
jagen de toeristen naar di
dichtstbijzijnde schuilplaa
Een 'bumeen dakloze, i
echter zijn bank en de ht
vodden waar zijn verwee
hoofd boven uitsteekt nie
prijs. Even doet het tafer
me denken aan een
berghelling aan de Turks
Iraakse grens. Bij nader i
heeft deze Washingtonse
vluchteling een koptelefo
en een walkman in de hi
Zwijgend en starend neet
de dollar aan die ik hem
toesteek.
Lancering van
ERS-1 uitgesteld
KOUROU De lancering
van de eerste Europese milieu
satelliet ERS-1 die afgelopen
weekeinde had moeten plaats
vinden van de Europese lan
ceerbasis Kourou in Frans-
Guyana, is uitgesteld tot zeker
22 mei. Dit als gevolg van pro
blemen met de derde trap van
de Ariane-raket, die ERS-1 in
een baan om de aarde moet
brengen. Met de zeer geavan
ceerde ERS-1-aardobservatie
satelliet, waarin Nederland
een aandeel van vijftig miljoen
gulden heeft, wil men primair
nagaan hoe atmosferische pro
cessen die het milieu kunnen
bedreigen precies werken.
Britse banken lenen Kuwayt geen geld
LONDEN Britse banken zijn niet bereid Kuwayt le
ningen te verstrekken voor de wederopbouw van het
land. Zij vinden de Kuwaytse regering niet stevig genoeg
in het zadel zitten, zo meldt het Britse dagblad „Indepen
dent Kuwayt heeft dit jaar volgens de Independent 18
miljard dollar nodig voor de wederopbouw en voor de bij
drage aan de oorlogskosten van de Verenigde Staten. Ku
wayt heeft Washington 16 miljard dollar toegezegd, maar
daar pas 5,5 miljard van overgemaakt.
De zes lidstaten van de Golf-Samenwerkingsraad hebben
de Verenigde Naties gisteren gevraagd de sancties tegen
Irak te handhaven totdat dit land alle VN-resoluties die
zijn aangenomen in verband met de Golfoorlog heeft uit
gevoerd. De Iraakse regering verzocht de VN de ver
plichting om de door de Golfoorlog aangerichte schade te
vergoeden vijf jaar uit te stellen. De Kuwaytse VN-am-
bassadeur Mohammad Abulhassan voorspelde dat het
„stupide" verzoek door de VN-Veiligheidsraad van de
hand zal worden gewezen. Australië heeft met de Iraakse
regering een contract gesloten voor de levering van een
miljoen ton graan.
Ruimteveer keert
vanavond terug op aarde
HOUSTON Het Amerikaanse ruimteveer Discovery zal
vanavond terugkeren op aarde. De landing op de lucht
machtbasis Edwards in Californië staat gepland op 20.49 uur
Nederlandse tijd. Ofschoon de achtdaagse vlucht werd ach
tervolgd door mechanische problemen Konden de astronau
ten 99 procent van hun gehoopte werkzaamheden ten behoe
ve van het Amerikaanse ministerie van defensie uitvoeren,
zo zei luchtmachtkolonel John Armstrong. „We zijn erin ge
slaagd de wetenschappers de gegevens te verschaffen die ze
nodig hebben om een raketafweersysteem te ontwikkelen",
aldus Armstrong. Gisteren herdachten de astronauten de 30e
verjaardag van de eerste Amerikaanse bemande vlucht in de
ruimte door Alan Shepard op 5 mei 1961. „Dertig jaar gele
den vlogen we met één man in de ruimte. Nu met zeven en
meer", vertelde de commandant van de Discovery, Michael
Coats. „We vragen ons af hoeveel mensen over 30 jaar naar
boven gaan en in wat voor ruimteschip".
Geen olie meer
in tanker Genua
GENUA De mammoettan
ker Haven die op 14 april in
de Golf van Genua zonk, be
vat geen olie meer en hoeft
dus voorlopig niet geborgen te
worden. De 140.000 ton ruwe
olie die de tanker vervoerde,
zou geheel „opgelost" zijn in
het zeewater of zijn verbrand.
Milieubeschermingsorganisa
ties waren ervan uitgegaan dat
er nog 50.000 ton ruwe olie in
de tanker zat. Een schikking
tussen de partijen die zijn be
trokken bij de milieuramp met
de Exxon Valdez in 1989, lijkt
van de baan. Exxon heeft zijn
aanbod om 1,1 miljard dollar
te betalen ingetrokken.
Rector VUB verdacht
van mooid
BRUSSEL Ie rector van de Neder
landstalige Vrij Universiteit van Brus
sel (VUB), de 5-jarige Jean Renneboog,
wordt ervan erdacht ziin vrouw te
hebben vermord. Renneboog maakte
op 10 april, 's chtends om vijf uur, sa
men met zijn vouw (eveneens een uni
versitair docen) een proefrit met een
nieuwe auto. \>lgens zijn lezing botste
hij daarbij op en hoop stenen. De wa
gen vloog in band en Claire Squilbain,
de echtgenote 'an de rector, kwam in
de vlammen >m. Een lijkschouwing
bracht aan hetlicht dat zich in de lon
gen van de vduw geen rook bevond.
Daaruit werd geconcludeerd dat de
vrouw niet mer ademde op het mo
ment van het ngeluk en dat ze dus al
eerder overledn moest zijn.
Minister Van an Broek.
foto: dijkstra
DAMASCUS —Het wantrou
wen tussen de krabische lan
den en Israël is og heel groot,
maar het is duielijk dat Syrië
bereid is openigen naar on
derhandelingen maken. Sy
rië wacht echte op positieve
tekenen van dekant van Is
raël, zo heeft linister Hans
van den Broek vn buitenland
se zaken gisteravod in Damas
cus verklaard n een onder
houd van drie uu.met de Syri
sche president Héez al-Assad.
Assad en Van dei Broek spra
ken onder mee over een
raamwerk voor e vredeson
derhandelingen tssen Israël,
de Arabische buuianden en de
Palestijnen en d< betrokken
heid van de Europse Gemeen
schap daarbij. Vnister Van
den Broek zei nie overdreven
optimistisch te zij, maar ook
niet pessimistisch, ver de kan
sen op vredesondeaandelingen
in het Midden-Osten, maar
„we moeten probeen niet ie
dereen op iederen te laten
wachten". De miister sprak
van een „proces \aarvan we
moeten zorgen datiet niet in
de tijd verdampt".
Het bezoek van de federlandse
bewindsman valt o een mo
ment dat het vredeproces in
het Midden-Oosten !ch in een
„breekbare" fase beind, zoals
Van den Broek hetuitdrukte.
De Amerikaanse miister van
buitenlandse zaken ames Ba
ker onderbrak zijn hzoek aan
het Midden-Oosten uim een
week geleden wegeniiet over
lijden van zijn moeor en op
dat moment was hij e nog niet
in geslaagd de direct btrokken
partijen bij het Israëkch-Ara
bische conflict op lijn te
krijgen. Zoals bekend probeert
Baker een regionale videscon
ferentie tussen Israël ti de di
recte buurlanden te cganise-
ren, onder auspiciën /an de
Verenigde Staten en deSovjet-
unie. De EG heeft te cennen
gegeven eveneens als „sonsor"
bij zo'n conferentie te willen
optreden. Damascus st«t vol
gens Van den Broek pijs op
betrokkenheid van de 'waalf
bij een vredesconferentit maar
wil de Verenigde Natit niet
buitensluiten.
DHAKA Wat een week
geleden nog vredige vis
serseilandjes waren in de
delta en voor de zuidoost
kust tussen de havenste
den Chittagong en Cox-
Bazar is nu zee, bezaaid
met lijken en kadavers
van dode dieren.
Tot verbazing van de hulpver
leners vertonen zich hier en
daar nog overlevenden, ver
dwaasde menselijke wrakken
die lijdzaam zitten te wachten
op hulp, opeengepakt op da
ken van ondergestroomde hui
zen of op modderige heuvel
toppen. Óp sommige eilanden
beginnen deze overlevenden
de doden uit het water te sle
pen, maar een begrafenis is
uitgesloten, omdat alles nog is
ondergelopen.
Al even hulpeloos als de over
levenden vechten de verbijs
terde hulpeskaders in hun he
likopters tegen hun onmacht,
want de kleine helikoptervloot
van Bangladesh kan nergens
in het uitgestrektte ramp ge
bied landen en boten zijn vrij
wel niet beschikbaar omdat
die zijn stukgeslagen tijdens de
storm. Maar zelfs de vaartuig
jes die het natuurgeweld door
stonden kunnen door ver
slechterde weersomstandighe
den niet worden ingezet.
Slang<
en
Het weer voert de boventoon
in het onmetelijke gevecht van
de mens tegen de ontredde
ring, want gisteren moesten
alle hulpacties worden ge
staakt omdat scherpe windsto
ten en neersuizende regens he-
likopterverkeer onmogelijk
maakte. „We voorzien geen
verbetering in de weersom
standigheden, eerder een ver
slechtering. Een nieuwe or
kaan, misschien minder
krachtig, sluiten we niet uit",
meldt een metereoloog in Dha
ka, de hoofdstad van Bangla
desh. „De ramp begint nu
pas", voegt hij er somber aan
toe. Tot gisteren zoemden de
helikopters met oververhitte
wieken de hele dag over het
gebied om het voedsel medicij
nen en watervoorraden te
droppen op plekken waar zich
overlevenden bevonden. Van
ongeveer 100 meter hoogte
vaak werden de voorraden
naar beneden geworpen, mee-
gezwiept door de rukwinden
om in modderwater te plonzen
of boven op stapels aange
spoelde lijken. Waterkannen
sloegen te pletter als ze de
grond bereikten en onder de
helikoptrers vonden onbe
schrijflijke tonelen plaats, uit
gehongerde en dorstige men
sen vochten met elkaar om de
voedselvoorraden die toevallig
niet in het water terecht kwa
men. Artsen in Dhaka zijn
somber over de kansen van de
overlevenden. „Bangladesh is
een land van slangen. Giftige
slangen. Er is op de beperkte
stukjes droge grond en gevecht
gaande tussen de mensen en
het reptiel. Niet alleen de beet
van het reptiel is dodelijk",
zegt hij hoofdschuddend. Maar
ook het door lijkken en kada
vers van dieren vergiftigde
water, op sommige plekken
stinkend als een abottoir, en
het gebrek aan voedsel bedrei
gen de overlevenden. „We
schatten dat er tien miljoen
overlevenden zijn. Als deze
mensen niet over twee dagen
eten hebben en zuiver drink
water, dan krijgen we na deze
orkaan ook nog de grootste
cholera-epidemie uit de ge
schiedenis van de mensheid
over ons heen", waarschuwt
Emdad Hossain van de Rode
Halve Maan, de islamitische
variant van het Rode Kruis.
En juist daarop richt zich de
kritiek op de zes weken oude
regering van premier Khaleda
Zia. De hulpverlening is abso
luut niet gecoördineerd. De re
gering heeft de ambassades
hier niet ingelicht over wat zij
nu echt nodig heeft om te
overlevenden snel te helpen",
zegt Tofael Achmed, een lid
van de oppositie.
Niets geleerd
Premier, Zia, die de bezoeken
de Pakistaanse premier Nawaz
Sharif en moeder Teresa het
rampgebied liet zien, wuift de
kritiek weg. „We hebben iede
ren en alles ingezet waarover
we berschikkdh", zegt de pre
mier. Kranten in Bangladesh
zeggen echter dat er niets ge
leerd is van de orkaan die in
1970 het land trof. Er vielen
toen eveneens 500.000 doden.
Er zijn toen plannen gemaakt
om dergelijke rampdh beter
het hoofd te kunnen bieden en
het aantal slachtoffers te be
perken. Emdad Hossain: „Er is
na 1985, toen er ook een or
kaan was, zij het wat minder
hevig, geld gekomen om
schuilplaatsen te bouwen. De
vorige regering van president
Ershad heeft niets gedaan. Er
zijn zo 200 schuilplaatsen ge
bouwd door internationale
hulporganisaties, maar het
hadden er veel meer kunnen
zijn als de regering ook zijn
werk had gedaan". Velen sug-
geren dat ex-president Ershad
en zijn corrupte regering het
geld voor de schuilplaatsen in
eigen zak hebben gestoken.
Met toenemende toezeggingen
voor hulp wil de internationa
le gemeenschap de nieuwe, de-
Uitgehongerde Bengalezen proberen voedsel te bemachtigen dat vanuit helikoters naar beneden
wordt geworpen.
mocratisch gekozen regering
van Bangladesh in ieder geval
niet verantwoordelijk stellen
voor de fouten uit het verle
den. „Even waren we bang dat
met rampen elders, zoals met
de Kurden en in de Sovjetunie
Bangladesh vergeten zou wor
den. Dat de wereld zou den
ken dat we een hopeloos geval
zijn, met orkanen, droogte en
overstromingen", zegt een re
geringswoordvoerder. „Maar
gelukkig begrijpt de regering
dat een volk dat het aflegt te
gen de natuur niet in de kou
i foto: afp
kan blijvn staan". Intussen
vragen vel reddingwerkers in
Banglades zich af of, bij drei
gende hogersnood en epide
mieën en zelfs nieuwe voor
spellingen van orkaangeweld,
hulp dit ker niet echt te laat
komt.
daarmee berichten in de Britse
pers tegen dat Washington
naar zo'n zone en naar opde
ling van Irak zou streven. Wel
zullen de VS de vluchtelingen
tegen het geweld van Irak blij
ven beschermen, aldus de pre
sident.
Intussen kent de terugkeer
van vluchtelingen eeen moei
zaam verloop. Een van de be
langrijkste vluchtelingenkam
pen voor Kurden in Turkije,
het kamp Cukurca, moet wel
licht van de buitenwereld
worden geïsoleerd, omdat er
cholera is uitgebroken. Een
quarantaine-maatregel zal de
terugkeer van vluchtelingen
naar de veiligheidszone in het
noorden van Irak vertragen,
aldus een functionaris van
Artsen Zonder Grenzen. In
het kamp zijn zeker zeven
mensen aan cholera overleden.
De geallieerden streven naar
zo spoedig mogelijke verplaat
sing van de vluchtelingen naar
kampen iri Noord-Irak. Maar
volgens Artsen Zonder Gren
zen moet dat beleid worden
aangepast vanwege de heer
sende cholera.
Ongeveer 120.000 mensen die
in en rond het gebied verblij
ven waar cholera is gesigna
leerd lopen gevaar. In Cukur
ca verblijven 70.000 mensen,
in het nabijgelegen kamp
Uzumla 40.000 en bij het pro
visorische River Camp 10.000.
De Turkse minister van volks
gezondheid Halil Sivgin zei
niets te weten over cholera in
Cukurca. Hij verklaarde zich
te ergeren over berichten
daarover van de kant van Art
sen Zonder Grenzen. „Leden
van deze organisatie zeggen
dat ze hier zijn om te helpen,
maar ze voeren een show op in
plaats van te werken", aldus
Sivgin.
De verplaatsing van vluchte
lingen wordt ook vertraagd
door gebrek aan voertuigen
om de Kurdische vluchtelin
gen uit de bergen naar de
streek rond de Iraakse stad
Zakho over te brengen. „De
bussen die de Verenigde Na
ties inzet, zijn niet voldoende",
aldus Arif, de lokale leider
van de Peshmerga's (Kurdi
sche verzetsstrijders) in het
dorpje Heezwa. „Bovendien
moeten de mensen eerst een
heel eind over de bergkam
men heen lopen voordat ze bij
de auto's kunnen komen", al
dus de grijzende vijftiger. Arif
merkt op dat veel mensen ook
te verzwakt zijn om de terug
reis te aanvaarden, zoals be
jaarden, kleine kinderen en
zwangere vrouwen.
Naar aanleiding van de oplo
pende spanningen in het
Turks-Iraakse grensgebied
tussen de circa 17.000 buiten
landse militairen, onder wie
ook Nederlanders, en de Turk
se troepen heeft het opperbe
vel van de strijdkrachten van
Turkije gewaarschuwd voor
„eigenmachtig optreden". In
een verklaring meldde de
Turkse generale staf dat de
buitenlandse troepen handelen
„onder toezicht en autoriteit
van de Turkse strijdkrachten".
Rellen
Met een knuppel probeert een Zuid-koreaanse student het traan
gaskanon van een politiebus onschadelijk te maken. Duidenden
demonstranten eisten het aftreden van president Roh Tae-
woo. foto: ap
Bonsai
Een jongetje betast de blaadjes van een 60 jaar oud Japans Bonsai-boompje. Duitse Bonsai-lief-
hebbers steken per jaar in totaal meer dan 50 miljoen mark in hun hobby. foto: epa
Pronk ziet budget noodhulp snel slinken
HILVERSUM Minister
Pronk van ontwikkelingssa
menwerking dreigt in finan
ciële problemen te komen nu
het budget voor noodhulp door
allerlei rampsituaties sneller
opraakt dan was voorzien.
De minister zei echter niet van
plan te zijn het kabinet om ex
tra geld te vragen. „We
moeten allemaal werken bin
nen onze begroting. Ik zou het
wel onredelijk vinden wan
neer anderen zouden vragen
hun problemen te mogen op
lossen met geld van ontwikke
lingssamenwerking", aldus
Pronk.
Volgens hem is al tweederde
van het budget uitgegeven aan
onder meer de Kurden, de
hongerenden in Noord-Afrika
en aan Bangladesh. „Het is er
ger dan andere jaren en dus
moeten we een deel van de
normale hulpverlening gebrui
ken voor die noodhulp, waar
door we zullen moeten terug
komen op een aantal beloften
voor hulp aan ontwikkelings
landen", aldus de bewindsman
gisteren.
Wanneer de minister in de
loop van dit jaar een aanslag
moet doen op het budget voor
de reguliere ontwikkelings
hulp dan dreigen volgens hem
problemen wat betreft de hulp
aan Aziatische landen en de
schuldenregelingen van Derde
Wereldlanden.
DOHUK Troepen van
het Amerikaanse leger in
het noorden van Irak heb
ben honderden Iraakse
militairen van een verbin
dingsweg verjaagd en zijn
tot op twee kilometer de
provinciehoofdstad Dohuk
genaderd. Als Dohuk door
de geallieerden wordt in
genomen is dat de meest
vooruitgeschoven post
binnen de door de geal
lieerden ingestelde „vei
ligheidszone".
Dohuk is een stad van 380.000
inwoners, waarvan volgens
schattingen slechts vijf procent
is achtergebleven na het neer
slaan van de Kurdische op
stand. De overwegend Kurdi
sche bewoners zijn massaal
naar de grens met Iran of Tur
kije gevlucht.
Het is nog niet duidelijk of de
geallieerden de stad zullen
binnentrekken. Langs de
hoofdweg binnen de verlaten
stad bevonden zich Iraakse
troepen die daar tenten heb
ben opgeslagen. Inwoners ver
telden dat zij inderhaast hun
posities verlieten, met meden
eming van spullen die zij in de
stad zouden hebben geplun
derd.
De Amerikaanse president
George Bush heeft benadrukt
dat de Verenigde Staten geen
permanent beschermd Kur-
disch gebied in het noorden
van Irak beogen. Bush sprak
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB het levende eiland
QN891 - Het eiland is geheel bolvormig en ongeveer twaalf kilo
meter lang en breed. Op de hoogste top heeft Prudon zijn hoofd
kwartier gevestigd, een merkwaardig gebouw, geheel rond en
kennelijk zwaar gepantserd. Waar lijkt dit toch op? denkt Rob.
Het is, alsof hij in een totaal vreemde wereld verzeild is geraakt.
Hij weet wel, dat er op verscheidende punten in de Stille Oceaan
in het diepste geheim proeven worden genomen met atoomener
gie en hij vermoedt zo half en half, dat Prudon daar ook mee
bezig is. Maar wat betekenen al die fabrieken toch? Ze rijden het
hoofdkwartier binnen en gelukkig, Prudon brengt Rob in een ka
mer, die er tamelijk gewoon uitziet. „Laten we eerst maar eens
een kop koffie drinken", zegt de geleerde, „dan zullen we eens
praten. Kijk, hier heb je een kaart van het eiland. Je weet natuur
lijk, dat het vroeger altijd door zeelieden werd gemeden, omdat
het zo sterk aan aardbevingen onderhevig was. Tenminste, dat
dèchten ze..."
