Mensen zijn
kennelijk niet
Zoveel waard"
Afschaffing van rassenregistratie
Zuid-Afrika verfrissend moment
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Bush„niet in Parijs
voor gijzelaarsdeal
BUITENLAND
Esidae Commit
ZATERDAG 4 MEI 1991 PAGINA 5
l.V|lajor koel onder verlies
ig'
)NDEN De Britse premier John Major heeft de
1116 ultaten van de gemeenteraadsverkiezingen van
\iderdag „teleurstellend, maar alleszins dragelijk-
inoemd. Major gaf gistermiddag een korte reactie
Sky Televisie. Eerder had hij geweigerd commen-
r te geven op de stembusuitslag (verlies van 890
jdszetels) die wordt gezien als de slechtste voor de
nservatieve Partij sinds het midden van de jaren
'entig. Hij zei dat de verkiezingen hadden aange-
nd dat de Labour Party niet in staat is de algeme-
verkiezingen te winnen. „Wij zijn op de weg om-
Dg en zij hebben nu hun piek", aldus Major. Voor
ier Chris Patten verklaarde dat de partij nu met de
:lementsverkiezingen desnoods een jaar zou wach-
De oppositionele Labourpartij van Neil Kinnock
laaide met 490 zetels winst een mooi resultaat,
ar de echte overwinnaars zijn de Liberaal Demo-
tenonder leiding van Paddy Ashdown die 520 ze-
i meer wonnen dan bij de vorige gemeenteraads-
'kiezingen.
Premier John Major (links) verlaat schijnbaar opgewekt zijn ambtswo
ning in Downing Street.
FOTO: EPA
Kasteel te huur
BRUSSEL Vlaanderen
zit met een overschot aan
kastelen en andere histori
sche gebouwen. En daarom
zal het niet lang meer du
ren of particulieren kunnen
daar gaan wonen. Gisteren
heeft de Vlaamse deelrege-
ring daarvoor alvast een
model erfpachtovereen
komst goedgekeurd. De kas
telen en andere gebouwen
moeten dan wel op kosten
van de pachter gerenoveerd
en onderhouden worden.
Maar de Vlaamse regering
is bereid om in ruil daar
voor een vermindering op
de jaarlijkse erfpacht (ca
non) te geven.
VN-commissie voor
'Irak-schadeclaims'
komt in Den Haag
DEN HAAG Het secretariaat van de
Verenigde Naties heeft de Nederlandse
regering benaderd met een verzoek een
internationale compensatiecommissie
die schadeclaims tegen Irak beoordeelt
in Den Haag te mogen vestigen. Tiental
len landen hebben schadeclaims tegen
Irak ingediend. Ook buitenlandse arbei
ders en gijzelaars verlangen schadever
goeding van de regering in Baghdad.
Den Haag biedt al onderdak aan het tri
bunaal dat de financiële problemen tus
sen Iran en de Verenigde Staten pro
beert op te lossen.
Seoul: derde
zelfverbranding
SEOUL In Zuïd-Ko-
rea heeft gisteren een
derde student zich in
brand gestoken uit pro
test tegen het regime van
president Roh Tae-woo.
De 20-jarige Chun Sei-
yong, die na zijn daad
voor de ogen van zo'n
200 demonstranten bij de
Kyongwon universiteit
vanaf een tweede verdie
ping sprong, overleed la
ter in het ziekenhuis.
Van de twee eerdere
slachtoffers van zelfver
branding is er inmiddels
één overleden.
l/VHV STRIJDT AL JAREN TEGEN WATER IN BANGLADESH
HELMA VAN DEN BERG
IERSFOORT De na-
irramp in Bangladesh
eft algemeen directeur
Campen van het bu-
u DHV Consultants
t verrast. „Ieder jaar
^en zich in dat land gro-
I rampen voor. De pro-
Ismen zijn daar zo gigan-
jch complex, dat alleen
lerbotschalige internatio-
.£,)le hulp het land kan
'°)üden. Maar voor het zo-
r is, zullen we vele ja-
n en evenzovele rampen
|rder zijn".
kV uit Amersfoort is sinds
jaren vijftig betrokken bij
terbeheersprojecten in di-
er fse provincies van Bangla-
sh. Behalve met de drink-
tervoorziening houdt de
rkmaatschappij zich bezig
met inpoldering van land
bouwgronden, havenwerken,
de aanleg en onderhoud van
dijken en bruggenbouw.
Campen heeft jarenlang in
Bangladesh, in de noordelijke
stad Rajshaki, gewoond. Direc
teur P. van Meel van de DHV-
afdeling waterbeheersing kent
de meer zuidelijke provincies
goed. Zij buigen zich al jaren
over projecten om de water
huishouding in Bangladesh in
betere banen te leiden. Een
welhaast onmogelijke opgave.
Campen: „Het land wordt be
laagd door een veelvoud aan
problemen. Vanuit het noor
den wordt het smeltwater van
de Himalaya door de rivieren
en vertakkingen door het land
geperst. Met alle overstromin
gen vandien, met name ten tij
de van de moessonregens. In
de zuidelijke gebieden aan de
Golf van Bengalen, waar door
natuurlijk verloop land aan
groeit, zorgen stormen en
vloedgolven eveneens voor
overstromingen. Maar het
grootste probleem is wel de
overbevolking. Als er in Ban
gladesh 5 miljoen in plaats van
115 miljoen mensen zouden
wonen, zou er geen vuiltje aan
de lucht zijn".
Volgens Van Meel is de water
huishouding van Bangladesh
te vergelijken met die van Ne
derland in het jaar 1200. „En
dan druk ik me nog optimis
tisch uit. Nederland is net als
Bangladesh een laag, vlak en
waterrijk land. Maar wij heb
ben ons sinds de Middeleeu
wen bezig gehouden met de
aanleg van dijken en het
droogleggen van polders. Ter
wijl de natuur in Bangladesh
grotendeels nog steeds haar
gang kan gaan. Toch wordt ie
der nieuw stukje onbeschermd
Deltagebied onmiddellijk in
gebruik genomen. Door de
overbevolking moeten de
mensen wel. Het is hun enige
kans op een bestaan. Maar de
terpen bieden geen enkele ze
kerheid tegen vloedgolven".
Tien werknemers van DHV,
T,
Alleen hulp vanuit de lucht kan de hongerige slachtoffers van de orkaanramp in Bangladesh snel genoeg bereiken.
van wie enigen met een gezin,
verblijven momenteel in Ban
gladesh. Onder hen is manager
C. Huibers die in hel rampge
bied rond Patnakhi de leiding
heeft van een nieuw polder-
project. Sinds dé ramp heeft
het Amersfoortse moederbe
drijf geen contact met deze
mensen kunnen krijgen. Cam
pen: „Maar dat zegt nog niets.
De telefoonverbinding met
Bangladesh was altijd al ge
brekkig. In deze tijden wordt
het dan helemaal moeizaam
om contact te krijgen. We ver
trouwen er echter op dat ook
onze man in het zuiden geen
gevaar heeft gelopen. Vergele
ken met de lokale bewoners
verblijft hij in een relatief goe
de en hoger gelegen behui
zing".
Campen en Van Meel wachten
met spanning af wat er na de
ramp over is van de DHV-pro-
iecten. „We hebben bijvoor
beeld een brug gebouwd bij
Karnephuli, aan het einde van
de Deltawerken in de Ganges.
Het is wel een vrij stevige con
structie, want het is de oude
brug van Neeltje Jans uit de
Oosterschelde. Die hebben we
in stukken gezaagd en daar
opnieuw opgebouwd. Maar je
weet niet of zo'n brug werke
lijk tegen zoveel natuurgeweld
bestand is".
De voorlaatste grootste waters
noodramp in 1988 is voor de
internationale wereld aanlei
ding geweest de problemen
van Bangladesh onder de loep
te nemen. Onder supervisie
van de Wereldbank wordt mo
menteel gewerkt aan een ont
werp om de totale waterhuis-
I FOTO: AP
houding in het land te verbe
teren.
Campen: „Na de ramp in '53
hebben wij in Nederland de
afweging gemaakt welke in
vestering gerechtvaardigd zou
zijn om te voorkomen dat tien
duizenden mensen verdrin
ken. Met gevolg dat onze Del
tawerken er zijn gekomen.
Kennelijk zijn de mensen in
Bangladesh voor de internatio
nale wereld minder waard dan
Nederlanders. Anders hadden
we met z'n allen allang onze
portemonnee opengetrokken".
iel problemen in Zuid-Afrika zijn voorlopig nog moeilijk op te
isen. Hier moet een vrouw worden ondersteund die is ingestort
dat zij had vernomen dat haar huis was afgebrand tijdens ge-
k ilddadigheden in Soweto.
FOTO: EPA
KAAPSTAD In de po
litiek is symboliek be
langrijk. En de symboliek
van een Zuid-Afrika dat
bezig is met het afschaf
fen van de rassenregistra
tie is krachtig. De stap
treft de basis van het
apartheidsysteem, waar
aan de regering De Klerk
beloofd heeft een einde te
zullen maken.
Ongetwijfeld zal de apartheid
niet meteen verdwenen zijn.
In een aantal opzichten zal zij
haar bestaan nog even rekken
- in de praktijk, in de ge
woonten en in de houding van
de mensen, zo niet in de wet
geving zelf. Maar door een
einde te maken aan de rassen-
registratie heeft de regering
een grote sprong voorwaarts
gemaakt in de richting van
een niet op rassendiscriminatie
gebaseerde samenleving.
Ik maakte zelf aangenaam
kennis met deze bijzondere
hervorming toen ik deze week
het plaatselijke bureau van de
burgerlijke stand, sectie ge
boorten- en overlijdensaangif-
te, bezocht in Barrack Street
in Kaapstad. Barrack Street
ligt vlak bij het afschrikwek
kende politiebureau op Cale-
don Square waar de oude „vei
ligheidspolitie" zich ophield.
De straat was in lang vervlo
gen dagen het trefpunt voor
linkse organisaties. De veilig
heidspolitie is afgeschaft en
opgegaan in de gewone politie;
en de linkse organisaties, eens
verboden en opgejaagd door de
veiligheidspolitie, zijn nu gele
galiseerd.
Ik ging naar Barrack Street
om er een geboorte te laten re
gistreren - die van mijn doch
tertje Pasqua, geboren op tien
april jongstleden. Inwoners
van Zuid-Afrika hebben elf
maanden de tijd om een ge
boorte aan te geven; tot voor
kort moest daarbij ook het ras
van de ouders uitdrukkelijk
worden vermeld.
Oud formulier
Toen ik vorige week het kan
toor bezocht kreeg ik nog een
oud formulier, waarop inge
vuld moest worden tot welke
'bevolkingsgroep' dé ouders
behoren. Mijn bedoeling was
dat onderdeel gewoon te nege
ren, daarbij vertrouwend op
de ministeriële verzekering
dat men niet langer verplicht
is de vraag te beantwoorden,
hoewel de wet nog steeds niet
officieel is afgeschaft.
Deze week waren de nieuwe
formulieren er, en daar ik
mijn oude formulier voor het
gemak maar was kwijtgeraakt,
haalde ik er één. Er werd niet
langer gevraagd naar de be
volkingsgroep van de ouders.
(Ik hoop maar dat ze de com
puters in Pretoria hebben ge
leerd formulieren waarop het
ras niet vermeld staat te ver
werken. Oude computerge
woonten zijn bijna niet uit te
roeien.)
Toen mijn vrouw Mary Ann
en ik het formulier invulden
was het alsof we deel uitmaak
ten van een klein moment in
de geschiedenis. We deden iets
wat ons hele leven lang on
denkbaar was geweest, zelfs il-
Het land van de apartheid, zo
lang door blanken bestuurd in
het belang van blanken, eiste
niet meer dat we het ras van
ons pasgeboren kind moesten
noemen. Generaties lang zijn
baby's op basis van hun ras ge
registreerd. De categorieën
(blank, gekleurd, Afrikaans,
Aziatisch en nog verscheidene
subgroepen) zouden hun hele
leven beheersen.
Hun ras was bepalend voor
waar ze zouden wonen, met
wie ze zouden trouwen (of
zelfs seksuele relaties zouden
mogen hebben), wat hun
plaats zou zijn in het openbaar
vervoer, waar zij zouden re
creëren, zelfs waar ze zouden
worden begraven en waar ze
bloed zouden geven. Met één
officiële pennestreek is er
plotseling een einde gekomen
aan de hele lastige en kostbare
rassenregistratie.
Applaus
De regering De Klerk, die nu
overal in de wereld applaus in
de wacht sleept, heeft aange
kondigd dat alle apartheids-
maatregelen tegen het einde
van juni afgeschaft zullen zijn.
Hoewel dit enigszins optimis
tisch aandoet, zal zeker de
'moeder van alle apartheid', de
wet op de bevolkingsregistra
tie van 1950, worden afge
schaft. De bepalingen daarvan
worden dus officieel al gene
geerd.
De wet op de bevolkingsregi
stratie, een hoogst onrecht
vaardige maatregel die onge
kend lijden tot gevolg heeft
gehad, heeft bij veel gekleurde
mensen een onuitwisbare, bit
tere indruk nagelaten. Volgens
deze wet werd een bevolkings
register opgezet in Pretoria
waarin het ras van iedere in
woner van het land genoteerd
stond. Het register werd de ba
sis voor het apartheidsbeleid.
De ambtenaren gingen aan het
werk met een ijver die doet
denken aan de dagen van de
rassenwetten in Duitsland ten
tijde van de nazi's. De liberale
krant waarvan ik hoofdredac
teur ben geweest, de Cape Ti
mes, vertelde meer dan eens
de droevige verhalen van de
mensen die waren 'onderzocht'
om vast te stellen tot welke
rassengroep ze behoorden. Het
parlement legde gedetailleerde
definities vast voor de catego
rieën en die bleken moeilijk,
zo niet onmogelijk toe te pas
sen. Er was een constant pro
ces van classificatie en her
classificatie gaande; mensen
vroegen om in een andere
groep te worden geplaatst.
Zelfs het afgelopen jaar zijn
nog meer dan honderd 'ge
kleurde' mensen officieel
'blank' geworden.
Om het ras vast te stellen
snuffelden regeringsfunctiona
rissen rond in het persoonlijk
leven van de mensen, onder
vroegen hen over de accepta
tie in hun gemeenschap en
hun afkomst en gingen zelfs
zover een oordeel uit te spre
ken over hun uiterlijke ken
merken, zoals de vorm van
hun neus en hun haar.
Afschuw
In de jaren zestig had ik een
vriend die zogenaamd ge
kleurd (van gemengd ras) was.
Ook zijn zoon was dat. De
zoon leerde een meisje kennen
en ze besloten te trouwen; Er
was een baby op komst. Pas
toen ontdekten de twee fami
lies tot hun afschuw dat er iets
mis was. De moeder van het
meisje was er jaren eerder, en
buiten medeweten van haar
dochter, in geslaagd een blank
rassencertificaat voor haar te
krijgen. Het meisje had een
lichte huidkleur en haar moe
der hoopte ongetwijfeld op een
beter leven voor haar dochter
in het door blanken bestuurde
land.
Toen bij de voorbereidingen
voor de huwelijksformaliteiten
de kaart te voorschijn kwam,
begrepen de families dat het
huwelijk een onmogelijkheid
was in Zuid-Afrika. De jongen
had een gekleurde kaart, zijn
verloofde een blanke. Dat het
meisje zwanger was, was zelfs
bewijs dat de twee de zeden
wet hadden overtreden. Er
stonden lange gevangenisstraf
fen op interraciaal seksueel
verkeer.
Dit alles had desastreuze ge
volgen voor de families. De
zoon van mijn vriend en zijn
geliefde vertrokken naar En
geland en wonen daar nog
steeds, slachtoffers van het be
volkingsregister van Zuid-
Afrika.
Deze week was het bureau in
Barrack Street vol met men
sen van alle rassen die geboor
ten kwamen aangeven. Voor
de verandering namen zij nou
ook eens deel aan iets wat in
de rest van de wereld heel
normaal is. Ondanks het ge
weld dat het land teistert en
de groeiende moeilijkheden
die onderhandelingen tussen
zwart en blank in de weg
staan, kent het tijdperk van de
hervormingen zo zijn verfris
sende momenten.
HET LEVENDE EILAND
jiN890 - Voorzichtig manoeuvrerend brengt de loods de "Vrij
en lid II" binnen. Rob kijkt zijn ogen uit, want het lijkt warempel
Bl, of daarginds een complete fabrieksstad is gebouwd. ,,U mag
n de wal niet roken", zegt de loods. Dat is voor Rob een te-
urstelling, want aan zijn pijp is hij erg gehecht. Op de kade
welaat Prudon op hem te wachten. De oude vrienden drukken el-
Jiar hartelijk de hand. ,,Je weet niet, hoe verrast ik was, toen ik
hoorde, dat jij in de buurt was", zegt Prudon: „Ik heb je maar
direct hierheen laten komen, want ik geloof, dat we van jouw
kennis en ervaring best gebruik kunnen maken". „Maar wat voer
je hier dan toch ■uit?" vraagt Rob. „Dat zal ik Je straks uitleg
gen", antwoordt de geleerde, geheimzinnig glimlachend, '„kom
maar mee". Ze stappen in een auto en rijden de autoweg op.
Tjonge, wat een enorme gebouwen zijn hier verrezen.
WASHINGTON De Amerikaanse president George Bush
heeft gisteren in alle toonaarden ontkend dat hij in 1980 naar
Parijs zou zijn gevlogen om van Iraanse functionarissen gedaan
te krijgen dat zij de vrijlating van Amerikaanse gijzelaars zou
den uitstellen tot na de presidentsverkiezing van Ronald
Reagan. Bush, die voor het eerst in het openbaar reageerde op
de hardnekkige geruchten over een gijzelaarsdeal, noemde sug
gesties in die richting „misselijkmakend". De geruchten betref
fen een groep Amerikanen die onder Reagans voorganger Jim
my Carter in de Amerikaanse ambassade in Teheran werden ge
gijzeld door fanarieke Iraanse revolutionairen. De Amerikanen
werden pas na 444 dagen gevangenschap vrijgelaten, luttele mi
nuten nadat Reagan tot president was beedigd.
Intussen heeft de voormalige Iraanse president Abolhassan
Bani-Sadr, een van de mensen die de beschuldigingen staande
houden, gisteren na tien dagen wachten van de Amerikaanse
autoriteiten een inreisvisum gekregen om een boek te presente
ren dat hij over de zaak heeft geschreven.
Raad van Kerken
bemiddelt tussen
regering en ANC
JOHANNESBURG De
Zuidafrikaanse Raad van Ker
ken probeert de vastgelopen
besprekingen tussen de "rege
ring en het ANC weer op gang
te krijgen. Naar verluidt heeft
ANC-leider Nelson Mandela
laten doorschemeren dat het
ANC toch bereid is aan de
multiraciale conferentie op 25
mei deel te nemen, als die niet
door de regering maar door de
kerken wordt georganiseerd.
De leiders van de zeven buur
landen van Zuid-Afrika zullen
volgende week in Zambia bij
elkaar komen en het ANC mo
gelijk waarschuwen dat zij
Pretoria te veel onder druk zet
nu het geweld in Zuid-Afrika
overal oplaait.
Slotverhaal
Idoor
FRANS WIJNANDS
PRAAG /BONN De weg
naar het Westen terug voert
over Karlovy Vary, Karlsbad.
Een overnachting waard, ook
al hoeft dat op het traject
Praag-Bonn strikt genomen
met. Misschien is het een
onbewuste manier van
afkicken, na een intens jaar
'Oostblok
Karlovy Vary is een
grensgeval. Het vermaarde,
maar sterk afgebladderde
kuuroord op de Duits-
Tsjechische grens weerspiegelt
herkenbaar de vele culturen
die het in de loop van de
eeuwen heeft ondergaan. Het
totaalresultaat is een
internationaal straatbeeld,
karakteristiek voor vrijwel
alle Europese kuuroorden.
De winkels en etalages
herinneren je eraan dat je in
Bohemen bent, maar de
parkeerplaatsen staan vol met
Duitse nummerborden. De
bronnen van Karlovy Vary
zijn bij toeval gevonden, zoals
veel moois in het leven.
Keizer Karei IV zat met zijn
jachtvrienden een hert
achterna, toen hij de
warm wa terbronnen on tdekte.
Het verhaal gaat en het is
lang genoeg geleden om het te
geloven dat niet de keizer
zelf, maar zijn gewonde
jachthond als eerste de
genezende werking van het
stomend opborrelende water
aan den lijve ondervond. Ook
voor de mens bleek het vele
mineralen bevattende
bronwater heilzaam; en je
hoeft er niet eens meer de tien
liter per dag van te drinken
zoals vooruitstrevende artsen
nog niet zo lang geleden
barbaars voorschreven. De
hoofdbron spuit vanaf ruim
twee kilometer diepte zo 'n
tweeduizend liter watm water
per minuut omhoog. Om die
geiser werd een aantal jaren
geleden een modern, glazen
paviljoen gebouwd, genoemd
naar de eerst ruimtemens,
Joeri Gagarin, die in Karlovy
Vary enkele malen kuurde.
Vandaag de dag komen er niet
meer zoveel Russen. De
clientèle uit de vroegere
socialistische buurlanden blijft
weg. Dit jaar zijn nog
tweeduizend werkers uit de
Si berisch e olie velden
uitgenodigd voor een kuur. De
Russische overheid betaalt
hun verblijfskosten met ruwe
olievoor het energie-arme
Tsjechoslowakije een veel
betere prijs dan de tot voor
kort gebruikelijke roebels.
Ik lurk proevend mijn eerste
tuitkannetje leeg. Temidden
van sjofel geklede Bohemers
en een groep weldoorvoede
Beieren. Het lauwe water
smaakt naar niks. En zeker
niet naar meer.
De inwoners van Karlovy
Vary geloven vurig dat de op
gezondheid beluste Duitsers en
Oostenrijkers fors bij zullen
dragen in de economische
wederopbloei van hun stad.
Thermaalbaden worden
geprivatiseerd, en de
plaatselijke brouwerij heeft
een oud recept afgestoft: bier
op basis van mineraalwater.
De ober in het majesteitelijke
Moskwa-hotel, dat nu weer de
oude naam Hotel Pupp mag
dragen, kijkt verrast op als ik
hem in het Tsjechisch 'Tot
ziens' wens. Ik vertel hem
maar niet dat ik op weg ben
naar de vleespotten van het
nieuwe Duitsland. Hij zal
waarschijnlijk zeggen dat ik
een gelukkig mens moet zijn,
en dat hij als-ie de kans
kreeg hetzelfde zou doen,
„want bij ons wordt het nog
slecht, meneer. De tijden zijn
veranderd. We mogen zeggen
wat we willen, maar wat zou
je nog willen zeggen als je
geen werk hebt en je het
dagelijks brood bijna niet meer
kunt betalen Dat zou-ie
ongetwijfeld gezegd hebben en
dat bekende verhaal bevestigt
ten overvloede dat je nog in
Bohemen bent.
Je rijdt het idyllisch,
diepgelegen Karlovy Vary in
vijf minuten uit. Cheb, de
grens, is dichtbij. Schijnheilig
onschuldig witte
rookkolommen verderop
markeren één van de zwaarst
vervuilde industriegebieden
van heel Europa. Alsof het
smakeloze water uit de
Karlsbader bronnen daartegen
zou helpen.
Gute Fahrt", de douanier
knikt. Plotseling zijn de gaten
uit de wegen verdwenen, zijn
het gras en de hagen geknipt,
liggen de dorpsetalages vol, is
de benzine loodvrij. Maar in
plaats van dat dat alles een
gerust gevoel geeft, roept het
nu al iets van heimwee op.
Neo-nazi's gooien
Afrikanen van balkon
WITTENBERGE In de
Duitse deelstaat Brandenburg
zijn gisteren twee Afrikanen
levensgevaarlijk gewond toen
ze bij een aanval door Duitsers
van de vierde verdieping wa
ren gegooid. In Cottbus in de
zelfde deelstaat kwamen zo'n
250 neo-nazi's bijeen om de be
noeming van hun nieuwe lei
der Gottfried Küssel te vieren.
De 30 tot 40 Duitsers vielen
gisteren in Wittenberge een
woonhuis voor Namibische
gastarbeiders binnen waar ze
de inwoners molesteerden.
Twee van hen werden van het
balkon van de vierde verdie
ping gegooid. Zij liepen le
vensgevaarlijke verwondingen
op, terwijl drie Duitsers zwaar
werden gewond. De aanvallers
ontkwamen per auto.
