Openlijke oorlog
tegen Kroatië door
Servië veroorzaakt"
Koning Boudewijn zou volgend jaar aftreden
Herstel
Angola zal
jaren duren
Militairen dringen
om naar Irak te gaan
Vrees voor uitblijven hulp groeit in Dakha
*DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
!na buitenland
CekLeSomu/nt
VRIJDAG 3 MEI 1991 PAGINA 5
werking van de zogenaamde
staatshervormingen die al tot
de federalisering van België
hebben geleid. Op dit ogenblik
wordt in de Belgische regering
druk beraadslaagd over de
'derde fase' van die hervor
mingen die, onder normale
omstandigheden, nog door dit
kabinet moet worden gereali
seerd. Martens maakt daar,
wellicht om politieke redenen,
evenwel geen haast mee en
dat is hem opnieuw op een
omstreden brief van koning
Boudewijn komen te staan.
Koning Boudewijn zou Mar
tens hebben laten weten dat
hij pas tot aftreden bereid is
als de staatshervormingen vol
ledig hun beslag hebben ge
kregen.
De berichten over de brief van
de koning hebben opnieuw tot
beroering geleid in politiek
België. Overigens biedt het
Belgisch staatsrecht de koning
de mogelijkheid zijn opvattin
gen over allerlei politieke aan
gelegenheden aan de eerste
minister kenbaar te maken.
De nu 61-jarige vorst besteeg
in 1951 onder toen uiterst
moeilijke omstandigheden als
vijfde koning der Belgen de
troon, nadat zijn vader onder
grote politieke druk had
moeten terugtreden. Boude
wijn trouwde in 1961 met de
Spaanse prinses Fabiola. Hun
huwelijk bleef kinderloos. De
Belgische koning zal daarom
worden opgevolgd door de nu
31-jarige kroonprins Philip,
die nog steeds vrijgezel is. Hij
is de oudste zoon van prins Al-
bert, de jongere broer van ko
ning Boudewijn die in 1960
trouwde met de Italiaanse
prinses Paola.
Idoor
RAYMOND HASSELERHARM
LUANDA Het deze
week gesloten vredesak
koord tussen de linkse
MPLA-regering in Angola
en de door Amerika en
Zuid-Afrika gesteunde
Unita-rebellen lijkt een
einde te maken aan een
van de langdurigste oorlo
gen in Afrika. Honderd
duizenden zijn gesneuveld
in de zestienjarige burger
oorlog.
Volgens de afspraak zal er
vanaf eind mei een wapenstil
stand in acht worden genomen
en zullen in de herfst van het
volgend jaar vrije verkiezin
gen worden gehouden. De
Verenigde Naties zullen het
democratiseringsproces in An
gola controleren, en het inter
nationale Rode Kruis zal zorg
dragen voor de uitwisseling
van krijgsgevangenen. Ook zal
een gezamenlijk leger worden
gevormd van 40.000 man, af
komstig van de twee strijden
de partijen Vooral dit laatste
baart veel zorgen.
Door veel Angolezen wordt
hoopvol maar sceptisch gerea
geerd op het in Lissabon be
reikte akkoord. In juni 1988
tekenden de strijdende partij
en een vredesakkoord in de
stad Gbadolite in Zaïre, maar
binnen enkele dagen laaide de
strijd weer op.
De kansen op succes zijn nu
aanzienlijk groter. De belang
rijkste reden daarvoor is de
ineenstorting van het commu
nisme in Oost-Europa en de
ontspanning tussen de groot
machten die daarop volgde. De
linkse MPLA-regering kreeg
sinds jaar en dag steun van de
Sovjetunie en tienduizenden
Cubaanse soldaten. De Ameri
kanen steunden het Unita-ver-
zet. Ook Zuid-Afrika gaf hulp
aan het Unita.
Ravage
De door internationale steun
aangewakkerde oorlog heeft
een ravage gemaakt van het
eens zo welvarende Angola.
Het land besteedde twee derde
van het jaarlijkse budget en de
helft van de buitenlandse in
komsten aan oorlogvoeren.
Steden en infrastructuur zijn
verwoest, en ziekten en hon
gersnood maken nog steeds
talloze slachtoffers.
Ook al wordt de oorlog nu be
ëindigd, het zal jarenlang du
ren voor het land zich zal her
stellen. Angola was altijd in
staat de eigen bevolking te
voeden, maar is nu gedwongen
veel te importeren. In potentie
is van alles aanwezig: olie
bronnen, diamantvelden en
kopermijnen bijvoorbeeld,
maar er is geen geld om het te
ontginnen. Gebukt onder bui
tenlandse schulden en een gie
rende inflatie rest Angola geen
andere keus dan te beginnen
met het opleiden van mensen,
het aanpakken van de zwarte
markt en te proberen de le
vensstandaard te verbeteren.
Buitenlandse hulp zal daarbij
absoluut noodzakelijk zijn.
Voorwaarde is natuurlijk dat
Unita en MPLA hun ideologi
sche geschillen vanaf nu onge
wapend te gaan uitvechten.
Dat zal niet meevallen. Nu
moeten MPLA en Unita
vreedzaam verder onder su
pervisie van internationale
krachten die het land en zijn
bevolking zestien jaar lang als
strijdveld hebben gebruikt.
Familieleden
Mandela gedood
JOHANNESBURG In de
zwarte woonoorden rond Jo
hannesburg hebben zich giste
ren voor de tweede achtereen
volgende dag gewelddadighe
den voorgedaan tussen aan
hangers van het Afrikaans
Nationaal Congres (ANC) en
van de Zulu:beweging Inkat-
ha. Volgens de politie zijn in
twee dagen tijd ten minste 37
doden gevallen. Gevreesd
wordt dat het dodental nog
stijgt. In Soweto werden twee
familieleden van ANC-leider
Nelson Mandela doodgescho
ten. President F.W. de klerk
heeft gisteren gezegd dat en
kele van de meest verguisde
regelingen van de binnenland
se veiligheidswet van Zuid-
Afrika worden geschrapt.
Deze wet wordt onder meer
gebruikt om anti-apartheid-
sprotesten tegen te gaan.
Nog voor tien dagen
eten voor Etiopiërs
1 aaiLONDEN Meer dan een miljoen
lVaa|mensen in Etiopië hebben nog
jslechts voor tien dagen eten. Indien
',mu]zij niet snel van voedsel worden
j" ^voorzien, dreigt een grotere ramp
ldJ |dan de hongersnood van 1984. De
'pi [Britse hulporganisatie Oxfam pu-
"—jbliceerde gisteren een verslag van
kljeen onderzoek dat directeur Frank
"jjudd momenteel in Etiopië instelt.
^Volgens Judd is er op dit moment
greeds sprake van acute nood.
d v„De situatie is erger dan ik ver-
wachtte", zo schrijft hij. Er is be-
er!hoefte aan voedsel, transportmid-
i ^delen, water, medicijnen en be-
an<1schutting.
WHO: in 2000
veertig miljoen
seropositieven
GENÈVE Volgens de
Wereldgezondheidsorganisatie
van de Verenigde Naties
(WHO) zullen in het jaar 2000
veertig miljoen mensen
mannen, vrouwen en kin
deren besmet zijn met het
aids-virus. Tot nu toe rekende
de WHO op 25 a dertig miljoen
seropositieven. Volgens de
WHO leeft negentig procent
van de slachtoffers van aids in
de ontwikkelingslanden en zal
daar de toename aanzienlijk
Conservatieven verliezen
bij raadsverkiezingen
LONDEN De regerende Conservatieven van pre
mier John Major hebben gisteren bij de gemeente-
raads- en districtsverkiezingen in Groot-Brittannië
(zonder Londen en Schotland) terrein verloren aan
de oppositie. Volgens commentatoren op de BBC-tv is
het daardoor onwaarschijnlijk dat Major snel zal be
sluiten de voor 11 juli 1992 voorziene verkiezingen te
vervroegen. Toen de stemmen waren geteld in 225
van de in totaal 369 raden hadden de Conservatieven
30 gemeenten verloren. Labour kreeg er 15 nieuwe
bij en verloor er vier. De Liberaal-Democraten won
nen er tien zonder er een te verliezen. Als dit algeme
ne verkiezingen zouden zijn geweest, zou Labour vol
gens de commentatoren niet voldoende stemmen heb
ben gëkregen om de macht over te nemen, maar wel
de grootste fractie in het Lagerhuis zijn geworden.
Coalities gelden in Londen vrijwel als uitgesloten.
Powell wilde alleen sancties tegen Irak
WASHINGTON Colin Powell, voorzitter van de Amerikaan
se chefs van staven, was aanvankelijk tegen een offensieve mili
taire strategie tijdens het conflict met Irak. In een vandaag ver
schenen boek van Washington Post-redacteur Bob Woodward
wordt dat onthuld. Powell had een voorkeur voor een indam-
mingspolitiek. Hij dacht dat Irak op de knieën was te krijgen
door economische sancties met als stok achter de deur militaire
acties. Het waren volgens het boek minister van defensie Che
ney en veiligheidsadviseur Snowcroft die tegen die politiek wa
ren. Zij vreesden dat de anti-Iraakse coalitie voor een politiek
van economische sancties niet lang genoeg adem zou hebben.
Britse journalist in Turkije aangehouden
DIYARBAKIR De Britse journalist die deze week schreef dat
Turkse soldaten hulpgoederen voor vluchtelingen stelen is gis
teravond door zes agenten in burger uit zijn hotel in de zuidoos
telijke Turkse plaats Diyarbakir meegenomen naar het hoofdbu
reau van politie, aldus collega's. Het gaat om Robert Fisk van
The Independent.
Drie dagen vast in
skilift na aardbeving
TIFLIS Een helikopter heeft
gisteren twee mensen bevrijd die
na de aardbeving maandag in Ge
orgië drie dagen hebben vastgeze
ten in een skilift boven een ravijn.
De skilift stopte precies boven een
diepe en nauwe afgrond nadat de
elektriciteitsvoorziening door de
aardbeving was onderbroken. Een
helikopterpiloot manoeuvreerde
zijn toestel tot boven de skilift,
waarna de copiloot via een touw
de lift kon bereiken en de twee
mensen uit hun benarde positie
bevrijdde.
Over hun gezondheidstoestand
niets bekend.
a QN889 - Wanneer Rob het vreemde eiland nadert, ziet hij tot zijn
e grote verbazing, dat er niet alleen een flinke havenstad aan de
i kust is verrezen, doch dat ook een brede autoweg naar boven
slingert. Kijk, daar komt de loodsboot naar buiten. Maar wat een
c vreemd gebouwd scheepje is datl Rob staat nog gekker te kij-
ken, als de loods aan boord komt. „Welkom kapitein Rob",
roept hij hem hartelijk toe, „professor Prudon heeft ons van uw
komst verwittigd. U vindt misschien, dat ik er een beetje vreemd
uitzie, maar dat zal u straks aan land wel duidelijk worden. Ik ben
geheel gedemagnetiseerd en ik moet elk schip, dat binnenloopt,
op radio-activiteit onderzoeken". Rob begrijpt er weinig van. En
fin, Prudon zal hem wel nader inlichten. De loods zegt, dal Rob's
kompas moet worden afgeschermd, maar verder Is hij met de
„Vrijheid II" gauw klaar, want het is immers een houten schip.
BRUSSEL Koning Boude
wijn zou volgend jaar afstand
willen doen van de troon ten
gunste van zijn neef prins Phi
lip. De Belgische vorst zou een
en ander hebben laten weten
in een brief aan premier Mar
tens, zo heeft de krant Het
Laatste Nieuws onthuld.
De koning zou er bij Martens
op hebben aangedrongen
spoed te zetten achter de af-
ZEKER TIEN POLITIEMENSEN GESNEUVELD
Oproerpolitie loopt in de richting van Zulu-onderkomens in de omgeving van Soweto, waar gisteren
een vrouw werd gedood.
(BELGRADO Bij ge
welddadigheden tussen
erdServiërs en Kroatiërs zijn
aktzeker tien Kroatische poli-
jtiemensen om het leven
gekomen.
aaDe Kroatische president Tudj-
diman verklaarde vandaag voor
•n\jde tv: „We staan aan het begin
van een openlijke oorlog tegen
Hde republiek Kroatië. We zul-
at len het federale presidium en
>p het leger vragen om zich
«openlijk uit te spreken over
hun standpunt jegens de wet
tig gekozen regering van
JstjKroatië". Hij zei dat bij hevige
^botsingen tussen Serven en
in het oosten van
(Kroatië negen politiemensen
dood vonden, terwijl drie
rurki je sluit
;rens met Irak
5ILOPI Turkije heeft van-
iaag zijn belangrijkste grens
overgang naar Irak gesloten.
Daarmee worden de transpor-
en van geallieerde militairen
en hulporganisaties voor de
kurdische vluchtelingen ge
blokkeerd, zo heeft een Ame
rikaanse woordvoerder ver-
laard. Een woordvoerder van
iet ministerie van buitenland
zaken in Ankara heeft het
sricht ontkend. „Sommige
u journalisten mochten de grens
niet passeren omdat ze niet
waren geaccrediteerd".
Volgens een geallieerde func-
i tionaris zou de sluiting in ver-
V band staan met de arrestatie
i gisteren door de Turkse auto
riteiten van de Britse Indepen
dent-journalist Robert Fisk.
Ankara's beslissing de grens-
brug Habur te sluiten zette
«q volgens de functionaris de
aanvoer van militaire en in
ternationale hulpgoederen
laar Zakho en vluchtelingen-
jampen in het oosten van Irak
fetop.
De VS dringen er bij de inter
nationale gemeenschap op aan
Iran Irak te verlangen dat het
betaalt voor de hulp aan
vluchtelingen. Er ligt al een
Deslag op Iraks toekomstige
inkomsten uit olie, waaruit
oivolgens.de voorwaarden van
het bestand herstelbetalingen
moeten worden gedaan. Al
leen al Kuwayt zou rond 200
miljard gulden kunnen eisen.
In een vandaag gepresenteerd
VN-rapport stelt secretaris-ge
neraal Perez de Cuellar voor
dat de Veiligheidsraad een be
stuursraad vormt dat de richt-
i« lijnen bepaalt voor een her
stelbetalingsfonds.
De Iraakse president Saddam
Husayn heeft gisteren op-
dracht gegeven om zijn paleis
ain het Kurdische Sarsank op
te blazen, zo werd in rege-
ringskringen in Baghdad ver-
nomen.
Het Amerikaanse Huis van
jr Afgevaardigden heeft ruim 1
v miljard gulden beschikbaar ge-
n steld voor de opvang van
ai Iraakse vluchtelingen. „Wij
n verwachten dat de Verenigde
Vc Staten nog wel enkele weken
de grootste lasten op zich zul-
len moeten nemen", aldus af-
gevaardigde Matthew
McHugh.
Goed gemutst en zwaaiend lopen Nederlandse militairen naar
het vliegtuig dat hen gisteren naar Noord-lrak bracht.
foto: anp
WEZEP Het merendeel
van de Nederlandse mili
tairen wil graag naar Irak.
Iedere kolonel hoopt dat zijn
bataljon straks de troepen in
Zakho mag gaan aflossen.
Dienstplichtigen melden zich
massaal aan en de mariniers
van de Eerste Amfibische Ge
vechtsgroep zouden ook niets
liever doen dan meteen het
vliegtuig nemen.
„Het loopt hier storm", zegt
majoor J. Stipthout van de
Prinses Margrietkazerne in
Wezep, waar vandaan deze
week de Bravo-compagnie
naar Noord-lrak is vertrok
ken. „Uit het hele land bellen
dienstplichtigen op om te vra
gen of ze bij de compagnie
kunnen komen die voor de af
lossing in aanmerking komt.
Iedereen wil blijkbaar iets
voor de gevluchte Kurden
doen. Maar wij weten nog van
niets. Den Haag moet de be
slissingen nemen. Onze nieu
we Alpha-compagnie met 120
dienstplichtigen is trouwens al
in opleiding in Vught en zal
volgende week hier aanko-
Tijdens het afscheid van de
eerste troepen in Wezep, bijge
woond door defensieminister
Ter Beek, maakten de overige
aanwezige landmachtkolonels
er geen geheim van dat zij
graag met hun bataljons naar
Irak zouden vertrekken. Maar
van carrièreplanning is vol
gens defensiewoordvoerder P.
Hager geen sprake: „Al hou
den we overal rekening mee,
niemand kan zeggen of en
hoevaak er aflossing nodig zal
zijn. Bij de manschappen is er
wel genoeg enthousiasme voor,
maar dat heeft niets te maken
met meer kans op promotie".
Ook bij de mariniers is er veel
animo voor een retourtje Irak.
De zeshonderd mariniers van
de duizend man tellende Eer
ste Amfibische Gevechtsgroep
die vorige week niet naar Irak
mochten, waren teleurgesteld.
Zij hopen dat Ter Beek hen
alsnog naar Zakho zal sturen.
Hoe lang de eerste militaire
troepen in Irak zullen blijven
is nog niet duidelijk.
anderen worden vermist. Bij
geweld in Polaca in het westen
van de deelrepubliek kwam
een politieman om.
De Kroatische televisie meld
de gisteren dat het opgelaaide
geweld zelfs aan 15 politie
mensen en 20 burgers het le
ven heeft gekost. Het grootste
geweld deed zich voor in Bo-
rovo Selo, een Kroatisch dorp
130 km ten noordwesten van
Belgrado. Het grootste deel
van de doden lijkt hier te zijn
gevallen.
Volgens persbureau Tanjug
waren gewapende Serviërs
verantwoordelijk voor de be
schieting van de helikopter
van Vladimir Seks, de vice-
voorzitter van het Kroatische
parlement. Het toestel raakte
zwaar beschadigd en de piloot
moest een noodlanding ma
ken, maar alle tien inzittenden
bleven ongedeerd. Het inci
dent had plaats in de omge
ving van KijeVo, een Kroa
tisch dorp in een streek met
een omvangrijke Servische be
volking, waar de afgelopen da
gen honderden zwaarbewa
pende Kroatische politiemen
sen naar toe zijn gestuurd. Het
federale leger is paraat in het
nationale park Plitvice om ge
weld te voorkomen van Ser
viërs die protesteren tegen de
aanwezigheid van de Kroati
sche politie. Het leger wist gis
teren nog net een treffen te
voorkomen door zich tussen
eenheden van de Kroatische
politie en gewapende milities
van Serviers op te stellen.
Vrouwen en kinderen in Mohashkali treuren om het verlies van hun familie. foto: ap
Idoor
HANS KUITERT
DAKHA Overal in
Zuid-Bangladesh drijven
de lijken van mensen en
de kadavers van dieren,
nadat in de nacht van
maandag op dinsdag een
orkaan vanuit de Golf van
Bengalen zes meter hoge
golven had uitgestort over
de eilanden in de zuidelij
ke delta.
Hulpverleners die met heli-
kopter§ over de nog immer on
toegankelijke eilanden en de
len van de delta vlogen, heb
ben nu een duidelijke schat
ting kunnen maken: een do
dental dat in elk geval rond de
150.000 zal komen te liggen.
„We zagen nergens tekenen
van leven. Wat we zagen, was
de dood, overal. Je hoeft geen
wiskundige te zijn om de in
wonertallen van die eilanden
bij elkaar op te tellen om tot
een realistisch dodencijfer te
komen. Die arme mensen wer
den gewoon overspoeld of de
zee ingeblazen. Naar levenden
zoeken is een zinloze bezig
heid", zei een geschokte wes
terse waarnemer gisteren na
een verkenningsvlucht.
Intussen stapelen de proble
men zich op. De circa zeven
miljoen mensen die de ramp
overleefden, worden bedreigd
door epidemieën, omdat het
drinkwater volledig is ver
vuild met lijken en dode die
ren. Er is al cholera uitgebro
ken en de kans dat de overle
venden ook nog een hongers
nood te verduren krijgen,
neemt met de dag toe. „Eén
slok van dit water is zelf
moord. Wachten tot de rege
ring drinkwater komt bren
gen, ook. Hier is geen sprake
meer van kiezen", zegt iemand
verwijtend.
Tot nog toe heeft de regering
nog maar amper hulp kunnen
verlenen. „De meeste gebieden
zijn nog steeds onbereikbaar.
De vereiste hulpgoederen
heeft Bangladesh niet zelf in
voorraad, althans niet op deze
schaal. We zijn puur afhanke
lijk van internationale hulp",
zegt een regeringswoordvoer
der in de hoofdstad Dakha,
250 km noordelijk van het
rampgebied. Niettemin heeft
de regering 250 noodzieken
huizen weten op te zetten in
het gebied en honderden veld-
teams de nog bereikbare ge
bieden ingestuurd.
Waar de autoriteiten vooral
bang voor zijn, is het uitblijven
van internationale hulp in een
omvang zoals Bangladesh die
gewoon is na jaarlijkse over
stromingen. „De wereld heeft
het nu te druk met de Kurden
en de aardbeving in de Sovjet
unie", meldt een sombere wes
terse hulpverlener vanuit
Dakha.
Reden voor hulp is er zeker,
vindt de regering van premier
Khaledida Zia. De modderhu-
tjes en rieten onderkomens
van circa vijf miljoen mensen
zijn wegggespoeld. Een rijst
oogst van een miljoen ton is
bedorven. De materiële schade
wordt geraamd op ten minste
een miljard gulden. De voor de
orkaan gewaarschuwde men
sen waren zo arm dat zij hun
schamele bezittingen niet in de
steek durfden te laten. „Hun
schade, zo leert de geschiede
nis van dit land, wordt niet
vergoed. Hun tranen worden
gedeeld, heel even", zegt een
Bengaalse kinderarts.
Oorlogsmisdadiger
Reder overleden
WENEN De Oostenrijkse
oorlogsmisdadiger Walter Re
der, vanwege zijn aandeel in
de massamoord op Italiaanse
burgers tijdens de Tweede We
reldoorlog ook bekend als de
'Slager van Marzabotto', is op
75-jarige leeftijd in een zieken
huis in Wenen overleden. Re
der kwam voor het laatst in
het nieuws toen hij in 1985 na
bijna veertig jaar gevangen
schap uit Italië terugkeerde.
De toenmalige Oostenrijkse
minister van defensie Fried-
helm Frischenschlager wekte
internationale beroering toen
hij de oorlogsmisdadiger op
het vliegveld hartelijk be
groette.
HET LEVENDE EILAND
