Legergeschiedenis met een knipoog
Conferentie over toekomst Suriname
blijft steken in zwart- wit-denken
Maij legt waterskiën aan banden
HONDERD JAAR SPOTPRENTEN IN DELFTS LEGERMUSEUM
„Criminaliteit staat vrijwel los
van achterstand minderheden''
L
BINNENLAND
CeidAcSommit
VRIJDAG 3 MEI 1991 PAGINj
Peiling: PvdA zakt verder weg
DEN HAAG Het dramatische verlies voor de PvdA in opinie
peilingen zet onverminderd door. Dit blijkt uit een enquête van
bureau Interview van twee weken geleden.
De PvdA zou slechts 29 van de huidige 49 zetels overhouden.
Een verlies van liefst 20 zetels. De VVD doet het niet slecht met
een winst van 4 in vergelijking met de 22 van de verkiezingen
in september 1989. De riante winst van D66 houdt aan met nu 19
zetels, al zou de partij er één inleveren ten opzichte van een pei
ling begin april. Het CDA herstelt zich enigszins van het eerdere
verlies en zou 50 van de huidige 54 zetels overhouden.
Later gisteravond prijsgegeven vertrouwelijke cijfers geven aan
dat de PvdA sinds de commotie in politiek Den Haag rond de
wao zich weer enigszins herstelt. De partij scoort in de peiling
van begin deze week 31 tot 32 zetels. Dat is twee tot drie meer
dan de peiling daarvoor.
Het CDA daarentegen zakt terug naar 48 tot 49 in vergelijking
met de 54 zetels van september 1989. De VVD scoort in het jong
ste verkiezingsonderzoek per 29 april 22 tot 23 zetels, ongeveer
drie minder dan een week geleden. Dat is in het gunstigste geval
een winst van slechts één zetel.
President Venezuela
brengt staatsbezoek
DEN HAAG President Perez
van Venezuela en zijn echtgenote
brengen op uitnodiging van konin
gin Beatrix en prins Claus van 28
tot en met 30 mei een staatsbezoek
aan Nederland.
Na aankomst op Schiphol staat
voor de eerste dag op het program
ma een kranslegging op de Dam,
een ontmoeting met vertegen
woordigers van het bedrijfsleven,
een rondvaart door de Amster
damse grachten en een bezoek aan
de ambtswoning van de burge
meester.
's Avonds is er een galadiner in
het Koninklijk Paleis in Amster
dam.
„Oorlogsschade
Kuwayt valt niet
te becijferen"
NEW YORK De oorlogs
schade die de Irakezen hebben
aangericht aan de economie
van Kuwayt is volgens een
gisteren gepubliceerd VN-rap-
port niet te becijferen.
Volgens VN-gezant Abdulra-
him Farah zal het herstel van
de verwoeste Kuwaytse infra
structuur jaren en mogelijk
zelfs generaties gaan duren.
De schade aan de Kuwayse
oliesector noemt het rapport
„vrijwel niet te becijferen".
DEN HAAG Minister Maij (verkeer
en waterstaat) heeft een reeks nieuwe
regels uitgevaardigd, die de watersport
aan banden moeten leggen. Waterskiën
op de binnenwateren wordt verboden.
Speedboten en waterscooters mogen
niet harder varen dan twintig kilometer
per uur. Uitzonderingen op deze regels
zijn mogelijk.
De bestuurders van deze snelle boten
moeten ten minste achttien jaar zijn. De
motorboten moeten geregistreerd zijn
bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer.
Het registratienummer moet duidelijk
zichtbaar op het vaartuig zijn aange
bracht en de bestuurder moet het regi
stratiebewijs bij zich dragen.
Minister Maij motiveert het verbod op
waterskieën door erop te wijzen dat
„voor waterskieën een bredere strook
vaarwater nodig is dan in veel gevallen
in verband met de veiligheid en de goe
de orde van de scheepvaart kan worden
toegestaan".
De minister laat evenwel de mogelijk
heid open dat provinciale of lokale au
toriteiten gebieden aanwijzen, waar het
waterskiën wel is toegestaan. Op deze
waterski-banen geldt voortaan nog een
regel: de bestuurder van een snelle mo
torboot, die één of meer waterskiërs
voortbeweegt, moet zich doen bijstaan
door een mede-opvarende van ten min
ste 15 jaar oud als uitkijk. Het hebben
van een uitkijk is volgens Maij noodza
kelijk, opdat de bestuurder zijn a
dacht kan richten op het scheepvai
verkeer.
In het nieuwe BPR is een maxime
snelheid van 20 kilometer per uur v{
gesteld. Die maximumsnelheid geldt
wel voor motorboten als voor watt
cooters (de zogenaamde jet-ski's). P1é
selijke of provinciale autoriteiten ki
nen afwijkende maxima vaststellen,
hoger of lager zijn.
In een reactie benadrukken diverse
langenverenigingen op het gebied
watersport dat met de invoering van
nieuwe landelijke watersportregels ei
praktijk niet zoveel verandert. Wel
derstrepen zij het belang van een lam
lijke regelgeving.
HOLLANDSE WATERLINIE. WINTEL i:
DELFT Militairen die
stofzuigen bij bejaarden,
tanks die worden gebruikt
als glasbak, ministers van
defensie die een contact
advertentie plaatsen
waarin een serieuze vijand
wordt gevraagd: het leger
is een dankbaar onder
werp voor tekenaars van
spotprenten. Het Delftse
Legermuseum heeft een
selectie gemaakt uit het
grote aanbod. De tentoon
stelling 'Spot op de land
macht, 100 jaar politieke
prenten over het leger' is
vandaag geopend.
De geschiedenis van het leger
met een knipoog, zo is de ex
positie die tot 22 oktober
wordt gehouden het kortst te
omschrijven. Aanleiding voor
de tentoonstelling is het hon
derdjarig bestaan van de Sec
tie Militaire Geschiedenis van
de Landmachtstaf in Den
Haag. „Het leger kan wel te
gen een grapje, daarom heb
ben we nu eens zelf het onder-
Johan
Braakensieks
spottende blik
op de
invoering van
de
werp spotprent aangesneden",
vertelt plaatsvervangend
hoofd Herman Amersfoort.
„Zo'n spotprent is heel opinië
rend, vaak geboren uit emotie,
bijvoorbeeld woede of verba
zing. Er zit een hele sterke
prikkel achter. De tekenaar
wil inspelen op het gevoel van
de lezer, wil ook de mening
van de lezer beïnvloeden. Zo
wordt duidelijk hoe het pu
bliek over het leger denkt".
Het materiaal is afkomstig uit
bekende, minder bekende en
totaal vergeten dagbladen en
tijdschriften. Daaruit blijkt dat
er honderd jaar lang kritiek is
geuit op het geld dat aan het
leger werd besteed, op de posi
tie van dienstplichtigen en
omstreden wapens, zoals bij-
Stokvisorder
Begin deze eeuw speelde de
defensie een grote rol. Het le
ger moest worden gemoderni
seerd. De persoonlijke dienst
plicht werd in 1891 ingevoerd.
Niemand kon er meer onder
uit. Voorheen werd er geloot
en de gelukkigen met rijke ou
ders konden hun dienstplicht
afkopen. Vandaar ook dat er
spotprenten verschenen met
papperige studentikoze types,
waarop een keurende militair
zijn collega toefluistert: ,,'t Zal
een hele deun wezen, om daar
soldaten van te maken". Johan
Braakensiek, een bekende te
kenaar van spotprenten, stond
garant voor deze prent, „Per
soonlijke dienstplicht tot ver
hooging van het intellect in 't
leger" genoemd.
Het publiek heeft zich het be
gin van deze eeuw een breuk
gelachen om de overdreven
regelgeving in het leger. Bij
voorbeeld de stokvisorder die
voorschreef dat militairen op
vrijdag stokvis moesten eten.
Of de soepketelzakjesorder die
moest verhinderen dat de mi
litairen in moderne camoufla
gepakken werden verraden
door glimmende soepketeltjes.
De militair zelf werd over het
algemeen getoond als een trot
se en ijdele besnorde man met
pommade en reukwater op
zijn kaptafel. Dat beeld veran
derde tijdens de Eerste We
reldoorlog. Nederland raakte
niet bij de oorlog betrokken.
De militair werd bijvoorbeeld
door Jan Sluijters in slaap ge
sukkeld en begroeid met mos
van het lange wachten afge
beeld in het weekblad De
Nieuwe Amsterdammer.
Ontwapening
Tussen de twee wereldoorlo
gen in snakte Nederland naar
vrede. De hoop was gevestigd
op de Volkerenbond. Op het
leger werd fors bezuinigd.
Sommige politieke partijen,
bijvoorbeeld de SDAP, schre
ven zelfs totale ontwapening
in hun programma voor. On
middellijk werden militairen
met gebroken zwaarden gete
kend. De Vereniging Ons Le
ger waarschuwde voortdurend
via spotprenten tegen het ge
vaar van die „lichtzinnige" be
zuinigingen. Zodra de dreiging
van Hitler-Duitsland toenam,
hield de SDAP op met het bre
ken van geweertjes op de te
keningen. Het leger werd
weer enigszins bewapend.
Maar de hoop vestigde zich
vooral op de waterlinie, die
een Duitse aanval moest te
genhouden. De Telegraaf
drukte hier op 9 mei 1940 nog
een geruststellende prent over
af. Een dag later overrompel
den de Duitsers Nederland.
De krijgsmacht stond hoog
aangeschreven in de jaren vijf
tig. De oorlogsjaren lagen nog
GELOOFWAARDIG
Een spotprent van Opland uit de Volkskrant. Nederland wen:
begin jaren tachtig niet automatisch tot plaatsing van kruisrakc
ten over te gaan.
vers in het geheugen en een
nieuwe, koude oorlog diende
zich aan. De prenten over de
landmacht kenmerkten zich
door milde spot. Het leger was
overzee ook actief, in het
voormalig Nederlands-Indié
en Nieuw-Guinea, en in VN-
verband in Korea en Libanon.
Toen in Korea de munitie op
raakte, verschenen prenten
met een tank, zittende militai
ren en de tekst „Allemaal te
gelijk jongens: Boem".
De tijden veranderden in de
jaren zestig en zeventig en dat
gold ook voor de krijgsmacht.
Tekenaars leefden zich uit op
dienstplichtigen met lang
haar, open overhemden, slob
berbroeken en shag. De noor
delijke provincies streden met
tekenaar Erik van der Wal te
gen de overheid die daar m
taire oefenterreinen wil aii
leggen Heel het land nam d i
aan de discussie over kernvi
pens. De kruisraketten van
kenaar Opland werden
roemd. Opvallend is dat
spot zich voornamelijk op
politiek richtte en niet op
leger.
De ontspanning tussen Oost
West leidde ertoe dat de tal
van het leger minder dw]
gend werd. Tekenaars v|]
spotprenten wisten wel r^c
met de militairen en het ma.
rieel en deden allèrhande sir
gesties. Na de oorlog in
Golf prezen de militairen zi(
zelf in tekeningen aan
vriendelijke, maar vooral ei{
ciënte krachten.
DEN HAAG De Suri-
namers wilden er geen
halszaak van maken,
maar beleefd waren ze
niet, die Nederlandse par
lementariërs. Haasje repje
deden ze hun zegje over
een toch ernstige aangele
genheid en maakten zich
na een korte discussie snel
weer uit de voeten. En dat
terwijl de Surinaamse de
legatie helemaal uit Zuid-
Amerika was komen
overvliegen. Of ging de
conferentie soms niet over
de toekomst van een soe
verein land?
Een mond vol woorden: de
conferentie in Den Haag was
bedoeld om „de dialoog over
de relatie Nederland-Surina-
me op constructieve en positie
ve wijze nieuwe impulsen te
geven". En natuurlijk ging het
ook om het 'Gemenebestplan
van Lubbers', waarvan ieder
een ongeveer, maar niemand
precies weet waarover het
gaat. Suriname leeft tussen
hoop en vrees. Momenteel zijn
de verhoudingen wat koeltjes.
Nederland heeft de ontwikke
lingsgelden bevroren na de 'te-
lefooncoup' op kerstavond. En
nu de verkiezingen voor de
deur staan 25 mei is het zo
ver wordt het met de dag
spannender.
De conferentie kwam mede
door de inspanningen van de
Haagse wethouder D. Ramlal
(CDA) en het Rotterdamse ge
meenteraadslid K. Woei-A-
Tsoi (PvdA) van de grond.
Surinaamse politici, vertegen
woordigers van vakbonden,
bedrijven, kerken en maat
schappelijke organisaties na
men deel aan de besprekingen.
Mede door financiële steun
van het ministerie van ont
wikkelingssamenwerking was
het mogelijk de afvaardiging
naar Nederland te halen. De
zaken liggen gevoelig. Het had
niet veel gescheeld of de bij
eenkomst was niet doorge
gaan. Nogal wat Surinamers
met name de aan het leger
gelieerde partij NDP vroe
gen zich af waarom de confe
rentie zo nodig in Nederland
moest worden gehouden.
Achteraf hebben ze er geen
spijt van. De tegengestelde be
langen van de Surinaamse
groeperingen werden aan de
kant geschoven en maakten
plaats voor verbroedering. Na
een dag vergaderen slaagde de
delegatie erin eensgezind een
gewichtige verklaring op pa
pier te krijgen. De strekking
was simpel: Nederland en Su
riname moeten weer vriendjes
worden en de economie moet
op allerlei terreinen nieuw le
ven worden ingeblazen.
Dat „normaliseren van de be
trekkingen" moet gebeuren
zonder voorwaarden vooraf,
ongeacht de samenstelling van
de democratisch gekozen rege
ring. Want de hele dag hadden
SUSKE ENWISKE
HET WITTE WIEF
(c) Standaard Ullgeverl|/Wavery Productions
Ze lijken de
beste vrienden,
het Nederland
se Tweede Ka
merlid A. Mel-
kert (midden) in
gesprek met
Mr. J. Adhin
(links) van de
Vooruitstreven
de Hervormings
Partij en Drs. E.
Brunings van de
Nationale De
mocratische
Partij van Suri
name, gisteren
tijdens een kof
fiepauze op de
conferentie in
Den Haag over
Suriname.
FOTO: ANP
de Nederlanders er openlijk of
in bedekte termen op geha
merd: de militairen moeten te
rug de kazernes in. Pas als Su
riname wérkelijk democra
tisch is, kan over hulp worden
gepraat. Die eeuwige voor
waarden en paternalistische
praat vielen bij de Surinaamse
delegatie niet in goede aarde.
Machteloosheid
Het PvdA-kamerlid A. Mel-
kert was niet bereid het ach
terste van zijn tong te laten
zien en met de woorden van
het CDA-kamerlid H. Aarts
viel nog te leven. Temeer om
dat hij het zeer geheime plan-
Lubbers aanvaardbaar naar
voren bracht. „Er is geen plan,
er zijn gedachten. Die komen
voort uit het gevoel van ver
antwoordelijkheid, dat wij deel
zijn van het probleem, en uit
de machteloosheid die wij voe
len. Eén ding staat voorop: we
willen niet tornen aan de soe
vereiniteit van Suriname. Een
dictaat bedoelen we niet en
willen we niet. Maar als Suri
name, een land met nog geen
half miljoen inwoners, mee
wil tellen, zou het wel eens
goed kunnen uitkomen dat u
•goede banden onderhoudt met
een lid van de EG. Men moet
vrienden hebben in de we
reld".
En wat die banden zouden
kunnen zijn? Bijvoorbeeld sa
menwerking op het gebied
van „interne en externe vei
ligheid". Daarmee bedoelde
Aarts aanpak van de crimina
liteit, met name van de drugs
handel. Verder eventueel mo
netaire samenwerking, af
schaffing van de visumplicht
en economische en bestuurlij
ke samenwerking.
Zijn advies hield niettemin
een zekere dreiging in: „U
moet die kans grijpen. Maar
doet u dat eerst door goede
verkiezingen te organiseren.
Want in Nederland zou ook
het adagium kunnen gelden:
wij hebben onze plicht gedaan,
Suriname is een onafhankelijk
land, zoals er zoveel onafhan
kelijke landen zijn...". Aarts
wilde niet grappig zijn, maar
werd toch af en toe getrak
teerd op bulderende lachsal-
Met het betoog van VVD-ka-
merlid F. Weisglas („het
klinkt misschien bot") vielen
de monden pas echt open.
„Feitelijk heeft Bouterse al die
tijd de macht gehad. Daar
moet een einde aan komen.
Als de militairen het na 25 mei
in de praktijk nog steeds voor
het zeggen hebben, moet Ne
derland Suriname grotendeels
de rug toekeren". Protest van
uit de zaal: „Het komt er
voortdurend op neer dat Ne
derland eisen stelt. Is het niet
mogelijk samen te werken
zonder voorwaarden vooraf
om te helpen geleidelijk het
doel te bereiken?" Nee, meent
Weisglas. Tien jaar na de onaf
hankelijkheid is het geduld
van de VVD op.
Tot opluchting van de Surina
mers enkelen hadden „met
kippevel zitten luisteren"
hield prof. mr. C. Flinterman,
hoogleraar staats- en interna
tionaal recht, er een totaal an
dere mening op na. „Uit het
oogpunt van het volkenrecht
zet ik er vraagtekens bij. Ne
derland heeft de verplichting
de samenwerking met Surina
me voort te zetten. Dat is ook
af te leiden uit het Handvest
van de Verenigde Naties. Ik
zou de politiek willen voor
houden dat een situatie onder
geen enkele omstandigheid
zwart of wit is. Ook als de mi
litairen nog niet helemaal weg
zijn, heeft Nederland de plicht
het democratiseringsproces te
blijven ondersteunen". Maar
Weisglas ging niet in op de op
roep nu eens 'grijs' te gaan
denken. „Mooi gezegd, vanuit
de studeerkamer van een
hoogleraar".
De conferentie was te kort en
te vluchtig om de partijen echt
tot elkaar te brengen. De Suri
naamse afvaardiging bleef zit
ten met het idee dat Neder
land zichzelf ziet als de wijze
vader die het kind straft en
bijstuurt. De Nederlanders
wantrouwen op hun beurt de
macht van de militairen en
het democratische gehalte van
Suriname. Wethouder Ramlal
dirigeerde de congresgangers
met een afsluitende boodschap
naar de receptie: „Laten we el
kaar recht in de ogen kijken.
We moeten spreken over el-
kaars deugden en ,ondeugden
en om de tafel blijven zitten.
Maar we moeten elkaar niet
alleen dingen zeggen, we
moeten ook proberen elkaar te
verstaan".
Marianne Junger rondde deze week haar onderzoek af naar delinquent gedrag onder allochto
jongens met de presentatie van haar rapport.
FOTO: STEPHEN EVENH
ONDERZOEKSTER REKENT AF MET VOOROORDELEN
DEN HAAG Dat rela
tief veel allochtone jon
gens in contact komen
met de politie heeft
slechts voor een deel te
maken met hun slechte
sociaal-economische posi
tie. Volgens Marianne
Junger, wetenschappelijk
onderzoeker bij het minis
terie van justitie, wordt
crimineel gedrag vooral
bepaald door het functio
neren in het gezin, op
school en door de vrije
tijdsbesteding van de jon
geren.
Junger rondde deze week haar
onderzoek naar delinquent ge
drag onder allochtone jongens
af met de presentatie van haar
rapport. Daarin maakt zij we
tenschappelijk korte metten
met veel bestaande theorieën
en vooroordelen over etnische
minderheden. Lange tijd wer
den cultuurverschillen, aan
passingsproblemen en de
slechte sociaal-economische
positie van de allochtonen als
de voornaamste redenen be
schouwd voor crimineel ge
drag. Volgens Junger ten on
rechte: „Onder Chinezen, die
ongeveer tegelijkertijd met de
Marokkanen en de Turkerr
naar Nederland kwamen,
komt criminaliteit weinig
voor, terwijl ook zij wel dege
lijk cultuurverschillen erva
ren".
Junger baseert zich onder
meer op conclusies uit eerder
onderzoek naar crimineel ge
drag onder groepen Marok
kaanse jongeren in Utrecht en
Amsterdam. Daaruit bleek dat
deze jongeren ook al in Ma
rokko een strafblad hadden.
Traditioneel
Het onderzoek werd gehouden
onder representatieve groepen
van elk 200 Marokkaanse,
Turkse en Surinaamse jongens
van 12 tot 17 jaar. Deze groe
pen werden vergeleken met
een groep Nederlandse jongens
die in dezelfde sociaal-econo
mische positie verkeren.
Om te weten te komen of de
'denkwereld' van de jongeren
invloed heeft op hun gedrag,
vroeg Junger naar hun opvat
tingen over meisjes. „We heb
ben de jongens onder meer ge
vraagd of meisjes wel naar
school mogen en een vriendje
mogen hebben. De wat tradi
tionelere jongens bleken even
veel in aanraking met justitie
te komen als de jongens met
moderne opvattingen. We heb
ben ook gekeken naar de wat
tradititioneel ingestelde jon
gens die het goed doen op
school. Deze jongens functio
neren in beide culturen blijk
baar goed, maar zouden als ge
volg daarvan ook moeite kun
nen hebben hun Marokkaanse
achtergrond en het leven in
Nederland met elkaar te rij
men. Maar zii vertonen eerder
weinig dan veel delinquent
drag".
Jungers concludeert dat
theorie van de 'sociale con
le' ook van toepassing is op
lochtonen. Volgens deze
rie komt delinquent
weinig voor als sprake i
een hechte en goede band
de school en het gezin. N
mate de band met de same
ving zwakker is, stijgt de
op criminaliteit. Omdat
oorzaken van criminaliteit
der autochtonen en alloc
nen dezelfde zijn, pleit Jun
voor éen algemeen geld
preventiebeleid.
Junger: „Uit het onderz
blijkt dat Marokkaanse
Turkse jongens meer b
gingsvrijheid hebben en
der controle van hun ou
ervaren, en dit al op jo
leeftijd. Op school worden
latief slechte resultaten
haald". Om de supervisie
de ouders te verbeteren
veelt zij aan de ouders bij
staan bij het opvoeden
hun kinderen. Om de 1
ding op school te verbete
pleit de onderzoekster
het aanstellen van alloch
leerkrachten, die ook
spreekbaar zouden moeten
voor allochtone ouders,
school als geheel zou zich
moeten inzetten op het ge
van huiswerkbegeleiding,
gezien veel allochtone ou
hun kinderen niet bij het h
werk kunnen helpen,
goed beheersen van de Ned
landse taal is volgens Jun
cruciaal
