Peter Ustinov heeft het druk als altijd Franz Welser-Möst één en al muziek 'De Avonden' bekroond met 'Golden Award' Fietsen achterop beter dan op dak van de auto Vleeswaren blijven beter houdbaar in gasverpakking „HOE ZIT DAT DAN?" Aanspraken werknemer op recht van vakantie KUNST/RTV £&idóe Courant WOENSDAG 1 MEI 1991 PAGINA 15 Een jaar na 'Honderd dagen zonder auto' Frank Kramer met zijn hulp juffrouw Dücker. Op de achtergrond staat de wals, die mogelijk zijn auto vermorzelt. FOTO: KRO Een jaar na 'Honderd dagen zonder auto'. KRO-televisie, vanavond, 21.20 uur. Nederland 1 HILVERSUM Een jaar geleden hebben tien Nederlanders, uitge daagd door de KRO-televisie 100 dagen hun auto laten staan. Wat er intussen met hen is gebeurd, of zij anders of minder auto zijn gaan rijden, of misschien wel hun auto hebben weggedaan, is vanavond te zien en te horen op de KRO-tele visie. Presentator Frank Kramer gaat in een dag alle tien deelne mers af, waarbij hij alleen gebruik maakt van het openbaar vervoer. Hij moet het binnen een dag ha len, zo niet dan wordt zijn eigen auto door een wals platgereden. Kramer ontmoet behalve de tien deelnemers ook minister May van verkeer en waterstaat, die een prijs gaat uitreiken aan de win naars van de actie 'Halveer het Autoverkeer'. Kramer wordt op zijn tocht vergezeld door Juffrouw Dücker (de actrice Martine van Os). Onder de tien Nederlanders, die Kramer bezoekt, bevinden zich de familie Meijer uit Zoetermeer en Jacqueline Paardekoper uit Zoeterwoude. Jacqueline Paarde- koper carpoolt fanatiek en onder houdt nog steeds een levendige correspondentie met milieuminis ter Alders, die tijdens de 'Honderd dagen' haar coach was. De familie Meijer deed de eigen auto weg na het tv-project. Griezel-musical in Amsterdam AMSTERDAM De eerste griezel-musical 'The Black Rider/The Casting of the Magic Bullets' van Robert Wilson, Tom Waits en William Burroughs is van 14 tot en met 16 mei in het Muziektheater in Amsterdam te zien. Het gaat om een produktie van het Thalia Theater Hamburg, die in mei vorig jaar in première ging. In 'The Black Rider' (De Zwarte Ruiter) bundelen drie be langrijke vertegenwoordigers van de Amerikaanse cul tuur hun krachten. Robert Wilson, naast beeldend kun stenaar, auteur, ontwerper en regisseur van theaterstuk ken, opera's, balletten, film en videoprodukties tekende voor de regie en het toneelbeeld. Grote faam verwierf hij met de minimal opera 'Einstein on the Beach', die hij in 1976 samen met Philip Glass maakte. In 1989 maakte hij samen met Louis Andriessen de opera 'De Materie', die in het kader van het Holland festival door de Neder landse Opera in het Muziektheater werd uitgevoerd. Zanger Tom Waits, bekend van songs over de zelfkant en de eenzaamheid van het leven, schreef de liedteksten en muziek van De Zwarte Ruiter, terwijl cult-schrijver William Burroughs de teksten maakte. GENÈVE Al is hij on langs zeventig jaar gewor den, het is nog altijd moei lijk om Peter Ustinov bij te houden. De Britse ac teur, schrijver en rond trekkend activist voor de rechten van kinderen, die vanaf 13 mei een van de hoofdrollen speelt in de door de AVRO uitgezon den avonturenserie 'Around the world in 80 days', verheugt zich op het komende decennium. Hij is van alles van plan. Lik ben aan het schrijven en begin net op dreef te komen", zegt hij tijdens een korte tus senstop in Zwitserland, waar hij het grootste deel van het jaar woont. Hij is net terug uit Parijs, waar hij in het Duits een inleiding voor kinderen over het symfonieorkest op de plaat heeft gezet. Het afgelo pen jaar is hij op reis geweest om de verkoop van twee nieu we romans te bevorderen en stond hij in Londen op het to neel als meesterverteller en met een one-man-show van imitaties. Op zijn repertoire staat nu een George Bush-imi- tatie, hoewel hij aanvankelijk van mening was dat aan de Amerikaanse president niets te imiteren viel. Ook werkt hij aan twee filmprojecten, waar over hij echter nog niets wil zeggen en schrijft hij wekelijks een krantecolumn. Die column biedt hem naar hij zegt de mo gelijkheid stoom af te blazen, zodat hij in het dagelijks leven de rust zelve kan zijn. Peter Ustinov werd in Londen geboren. Zijn Russische moe der, Nadia Benois, was artieste en decorontwerpster. Zijn va der Iona Ustinov werkte in die tijd, hoewel hij eigenlijk jour nalist was, voor de Duitse am bassade in Londen. De oor sprong van zijn carrière moet volgens Ustinov worden ge zocht in zijn vroege jeugd, toen zijn kinderjuffrouw hem met enige regelmaat, terwijl ze werd verondersteld met hem uit wandelen te gaan, in zijn kinderwagen op straat achter liet „en zelf een paar treden lager in een souterrain ver dween". Waarschijnlijk om hem stil te houden zette ze een kooi met een papegaai bij hem neer. Het duurde niet lang voor baby en vogel elkaar be gonnen te imiteren, zo schrijft Ustinov in zijn in 1977 ver schenen autobiografie 'Dear Me'. Acteren was voor hem aan vankelijk een manier om te ontsnappen aan de 'rat-race' van het leven. In 1940 trad hij voor het eerst op in een revue en werd zijn eerste toneelstuk gunstig ontvangen. In datzelf de jaar trouwde Ustinov. Hij was negentien jaar. Tijdens de Tweede Wereldoorlog begon hij in het leger met filmen. Zijn tijd in het leger heeft hij als „weerzinwek- Oscar Zijn filmrollen variëren van keizer Nero tot de door Agatha Christie gecreëerde detective Hercule Poirot. In 1960 won hij twee maal een Oscar voor de beste mannelijke bijrol. Hij schreef zo'n twintig toneel stukken en regisseerde opera- produkties en documentaires. Tussen de bedrijven door was hij ook nog zes jaar rector van een kleine universiteit in Schotland. Tot de zaken waar hij minder graag op terugkijkt, behoren de commercials die hij maakte om zijn tweede echtscheiding in 1971 te kunnen betalen. Hij houdt er trouwens helemaal niet van om terug te kijken. „Ik ben erg onsentimenteel over het verleden", zegt Usti- Ooit zei iemand eens dat Usti nov lijkt op een gigantische panda. Zijn blauwe ogen glin steren meestal. Men hoeft maar te kikken of hij geeft een treffende imitatie ten bes te van Margaret Thatcher, van een Franse generaal of van, pakweg, een groep zingende Albanese kinderen. Zijn uitgesproken meningen over wat er zich in de wereld afspeelt willen nogal eens lei den tot controverses. Zijn boek 'My Russia' maakte een storm van kritiek los, omdat hij hier mee het Sovjet-verleden zou goedpraten. Ustinov stelt zich nog altijd op het standpunt dat Peter Ustinov als detective Hercule Poirot. Rusland en de Sovjetunie niet met westerse maatstaven kun nen worden beoordeeld. Het optreden van het Sovjet-leger in de Baltische staten moet wat hem betreft worden gere kend tot de groeistuipen van de democratie. Ustinov is- een geestdriftig aanhanger van Michail Gor- batsjov. „Als iemand die al zo veel heeft gedaan en die Euro pa werkelijk heeft veranderd, kon niet van hem worden ver wacht dat hij verder had ge zien dan hij heeft gedaan", zegt Ustinov. „De Russische democratie is zo jong. Ernaar te kijken is net zo ontroerend als te kijken naar een kind dat zijn eerste stappen doet". Thuis is voor Ustonov en zijn derde vrouw Helene, een Francaise, een huis in de wijn gaarden boven het Meer van Geneve, dat een echte wijn kelder heeft en waarin zich een gigantische verzameling klassieke platen bevindt. „Ik vind het heerlijk om in Zwitserland te wonen omdat je er zo met rust wordt gelaten. Ik kom hier om te verdwijnen, te slapen en te schrijven", zegt hij. Hij schrijft met de hand. Zijn vrienden bewonderen zijn vermogen om eerst zijn ge dachten vorm te laten krijgen en dan in betrekkelijk korte tijd een boek te schrijven. Voor de verandering werd hij óp zijn verjaardag eens door zijn vrienden vermaakt. Het verjaardagspartijtje, met onge- FOTO: SP veer honderd gasten onder wie de acteur Tony Curtis, de mimespeler Marcel Marceau en de voormalige Westduitse bondskanselier Helmut Schmidt, werd hem aangebo den door de Verenigde Naties als dank voor het vele werk dat hij heeft verzet als good- will-ambassadeur voor UNI CEF, het kinderfonds van de VN. Jarenlang is hij voor de UNICEF naar ontwikkelings landen gereisd en heeft hij fondsen vergaard voor de fi nanciering van de program ma's van de organisatie. „Ik loop liever een marathon dan dat ik een sprint trek. Daar ben ik mentaal op ingesteld", zei hij eens. „Ik zie het leven eigenlijk als een wedloop". Residentie Orkest o.l.v. Franz Welser- Möst met werken van Richard Strauss, Tsjaikowski en Beethoven. Solist de cellist Jens Peter Maintz. Gisteravond, Anton Philipszaal, Den Haag. Met een enthousiast meegezon gen Wilhelmus en een uitbun dig „Leve de Koningin" werd gisteravond het Koninginne- concert in de Anton Philipszaal geopend. Het werd in muzikaal opzicht een echte feestavond met werken van Richard Strauss en Beethoven. Op de bok stond de Oostenrijkse diri gent Franz Welser-Möst, een jongeman nog, bescheiden, vriendelijk, maar bovenal een begenadigd dirigent. Naar aan leiding van het concert dat hij vorige week met het Residentie Orkest gaf noemde ik hem dé aangewezen man om chefdiri gent in Den Haag te worden en die mening is na het concert van gisteravond alleen nog maar versterkt. Het concert werd geopend met een herha ling van de lotgevalllen van Tijl Uilenspiegel, meesterlijke muziek van Richard Strauss. Welser-Möst is een dirigent die met zijn gehele lichaam diri geert. De luisteraar komt bij hem ogen en oren te kort, ze ker bij de vertolking van de kleurrijke Strauss-partituur. De verklanking van de vierde symfonie van Beethoven werd een adembenemende ervaring. Zelden klonk die Beethoven- muziek bij het Residentie Or kest zo meeslepend, zo spiri tueel, zo klankrijk en zo stra lend. Daar zat een orkest op het podium van de Anton Phi lipszaal dat speelde dat het een lieve lust was, geïnspireerd, ge spannen, maar tegelijkertijd ook ontspannen. Welser-Möst bespeelt een orkest als een or gel en gelukkig durft hij alle registers open te- trekken. Zijn wijze van musiceren is meer dan alleen maar spannend err- opwindend, het is puur en spontaan musiceren van de eerste tot de laatste noot. Geen moment ebt de spanning weg, de muziek blijft boeien. Nog maals, als de directie van het Residentie Orkest hem kan „binnenhalen", dan is de toe komst van het orkest verze kerd. Solist op dit concert was Jens Peter Maintz die in maart van dit jaar tijdens het Scheve- ningen Internationaal Cello concours de eerste prijs behaal de. Zoals bij die gelegenheid al naar voren gebracht: Maintz won het concours omdat ir? het land der blinden éénoog ko ning is. Zijn finale werk was Tsjaikowski's Rococo-variaties en deze compositie speelde hij cok gisteravond. Ideale om standigheden: een uitstekend orkest, een fantastische diri gent en een volle zaal, maar dat alles bleek niet voldoende om Maintz te inspireren tot een vertolking met allure, zeg gingskracht en" expressiviteit. Zijn spel klonk bleek en mat. Maintz zal nooit een echte solist worden. Theater speelt alleen Nederlandse stukken ARNHEM Het Theater van het Oosten brengt komend sei zoen uitsluitend nieuw Nederlands repertoire. Het seizoen begint op 5 september met 'Dichter bij mij schreeuw ik' van Astrid Roemer. Het thema is een confrontatie tussen drie personen met een verschillende culturele achtergrond. 'De stem van het wa ter" van Gerrit Komrij gaat op 1 november in première. Het is een satire op de Nederlandse samenleving. Marga Minco is bezig haar boek 'Een leeg huis' voor het toneel te bewerken. De pre mière is op 13 maart. In januari tot en met mei brengt het gezel schap de vierdelige serie 'Indringers', geschreven door Willem van Toorn, Marijke Höweler, Marion Bloem en Thomas Ver- bogt. HOUSTON De Nederlandse speelfilm 'De Avonden' naar het gelijknamige boek van Gerard Reve is onderscheiden met de 'Golden Award' op het Internationale Filmfestival van Houston. De film, geregisseerd door Rudolf van den Berg, met in de hoofdrol Thorn Hoffmann, werd door de jury uitgeroepen tot de beste buitenlandse film. CONSUMENTENINFORMATIE Nederlander kien op kledingkoopjes De Nederlander blijkt zeer prijsbewust als het gaat om kleding. Ongeveer 52 procent van de huishoudens let bij aankoop van nieuwe kleren altijd of vaak op aanbiedin gen. Slechts 5 procent is totaal ongevoelig voor de koopjes- markt. Dit blijkt uit een on derzoek dat is verricht in op dracht van het Nederlands Instituut voor Budgetvoor lichting (NIBUD). Het aan schaffen van tweedehands kleding is niet erg geliefd. Slechte een tiende van de huishoudens doet dat wel eens. Wel draagt het jongere broertje of zusje nog vaak (42 procent van de huishoudens) de kleding van broer of zus. Gemiddeld besteedt een gezin van vier personen per maand zo'n 255 gulden aan kleding. In grotere gezinnen wordt va ker zelf kleding gemaakt. Wie eens ergens anders dan in eigen omgeving wil gaan fietsen neemt zijn karretje graag met de auto mee. Als hij erin kan is dat het mooiste, maar veelal ontbreekt daarvoor de ruimte. Zeker als er meer fietsen mee moeten. Andere mogelijkheden zijn: op het dak of achter op. Het laatste gaat het gemakkelijkst. Fietsen op het dak verhogen het brandstofverbruik met een derde. De Stichting Vergelijkend Waren Onderzoek heeft 11 fietsdragers voor op het dpk, 17 voor op de trekhaak en 2 voor op de bumper onder zocht. De Stichting adviseert in elk geval vóór aanschaf heel goed na te gaan of de drager eigenlijk wel op de auto past en of de maximaal toelaatbare dak- of trekhaak belasting niet wordt over schreden. "Het onderzoek werd uitgevoerd samen met de Belgische consumentenor ganisatie. De trekhaakdrager is vergele ken met de dakdrager de be tere keus. Wat het gebruiks gemak aangaat bleek het plaatsen van de fietsen van wege de geringe tilhoogte ge makkelijker te zijn. Uit de rij proeven bleek ook, dat de auto minder zijwindgevoelig is en minder brandstof ver bruikt. Er zijn natuurlijk ook nadelen gebleken. Bij een aantal typen moesten de fiet sen aan elkaar gebonden wor den of een fiets veel te dicht tegen de achterklep van de auto worden geplaatst, het geen weer beschadiging van fietsen en auto tot gevolg had. Niet iedereen heeft een trek haak aan zijn auto zitten. Dat beteket montage van een trekhaak, hetgeen bij een middenklasse-auto al gauw een extra kostenpost van mi nimaal 300 gulden oplevert. Het alternatief is dan een dra ger, die op de bumper wordt bevestigd, maar dat raadt de Stichting VWO af, aangezien de bumperdragers slecht uit de rijproeven kwamen en niet aan de wettelijke eisen ten aanzien van de zichtbaarheid kunnen voldoen: men mist Op een fietsendrager, gemonteerd aan een trekhaak, kunnen fietsen het beste worden vervoerd. FOTO: PR immers een aansluiting voor een lichtbalk. Overigens bleek deze bij een aantal trek haakdragers ook niet te wor den meegeleverd. Beschadiging De fietsdragers op het dak worden bevestigd op lastdra gers, die ook bruikbaar zijn voor surfplankdragers, ski dragers en dergelijke. Vaak zit men vast aan een bepaald type lastdrager, omdat iedere autofabrikant zijn eigen ma nier van bevestiging heeft ontwikkeld. Van te voren goed informeren en passen is beslist noodzakelijk. Uit de test kwam verder naar voren, dat er eerder kans op bescha diging van het autodak be staat bij het opladen van de fietsen. Ronde vormen ook in badkamer Ronde vormen keren weer te rug, ook in de moderne bad kamer. In deze geest is ook de sanitaire collectie 'Helios', ontwikkeld in samenwerking met het bekende Frogdesign. Het is een luxe concept met klassieke en tegelijk progres sieve componenten die een decoratief verband leggen tus sen verleden en toekomst. Zo wel wastafel, wc, als bidet (het loont om zo'n klein en handig 'zitbad' in de badka mer te laten opnemen) vor men een harmonieus geheel. Bad- en douchekuip zijn ge maakt uit acryl, het organi sche materiaal met een huid- vriendelijke touch. In 'Laser' (een opaalachtige kleur), 'Ca pri' "(glanzend pastelblauw), 'Pergamon' (wit voor combi naties). Het sanitair is wit (voor combinaties) en beige en Manhattan (voor meer uit gesproken tinten). Wastafel in 'Capri' glanskleur 362.45 gulden (ex-btw), maat: 60 x 481/2, voor de kleine kamer dus. Bidet in 'Capri' glanskleur 462,25 gulden.. FOTO: PR Als boterhamworst in va cuüm is verpakt betekent dat nog niet dat het altijd vrij is van alle smetten. Zelfs in de helft van de gevallen valt er iets op a^n te merken. In zeven van de veertien vac- cuümpakken troffen onder zoekers van Konsumenten Kontakt namelijk te veel bac teriën of te veel gisten aan. In één geval was er zelfs spra ke van de aanwezigheid van een bepaalde bacteriesoort, de entero's. Als een groot aantal entero's wordt aangetroffen is de kans groter dat ziektever wekkende bacteriën voorko men, zoals de salmonella-bac terie. Konsumenten Kontakt (KK) onderzocht dertig por ties voorverpakte schouder ham en dertig porties gekook- Overschreden In drie van de zestig onder zochte porties vopden de on derzoekers van KK een vrij groot aantal entero's. In veer tien porties gesneden vlees waren werden de normen voor de aanwezigheid van verschillende soorten micro organismen overschreden. Twaalf porties bevatten een te groot aantal bacteriën, in vier daarvan zaten meer dan 100 miljoen bacteriën per gram. In vier porties trof KK meer gisten aan dan het wenselijk acht. De ziekteverwekkende bacte rie listeria-monocytogenes (listeria) kan zich vermenig vuldigen bij een temperatuur van 2,5 graad Celsius. Listeria zat in twee porties (één schou derham en één boterham- worst). Er is nog maar weinig bekend over de effecten van listeria op de mens. Men neemt de gevolgen ervan ech ter serieus: van deze ziekte verwekkende bacterie mogen niet meer dan 100 exemplaren in één gram van een produkt voorkomen. Voorkeur Verpakken in een gasverpak king verdient daarom volgens KK de voorkeur. Een meng sel van stikstof en kooldioxide wordt aan de verpakking toe- gevoegd. Kooldioxide remt de groei van bacteriën. Zonder zuurstof (maar dat geldt dus ook voor vacuümverpakkin- gen) neemt de groei van het aantal bacteriën eveneens af. De houdbaarheid wordt dan dus verlengd. Alle veertien porties boterhamworst in gas verpakking voldeden aan de bacteriologische normen. De vakantieplannen van me nigeen zijn alweer onderwerp van gesprek. Het aantal va kantiedagen, waarop een werknemer per kalenderjaar recht kan doen gelden, wordt voor de meeste werknemers nader geregeld in een cao of een andersluidende overeen komst. Voor een kleine cate gorie werknemers, doorgaans werkzaam in éénmansbedrijf- jes of kleinschalige organisa ties, zijn de vakantieafspra ken echter slecht, of soms he lemaal niet geregeld. Bij deze arbeidsconstructies wordt vaak de hand gelicht met de arbeidsvoorwaardelijke rech ten van de werknemer in het bijzonder op het terrein van de minimale aanspraken op vakantie. Ten behoeve van deze laatste categorie werknemers, waar bij de arbeidsvoorwaarden „met de natte vinger" zijn ge regeld, is het zinvol een aan tal primaire vakantierechten nog eens onder de loep te ne men. Op hoeveel dagen (door betaalde?) vakantie heeft een werknemer recht? Deze vraag en nog andere andere arbeids rechtelijke vragen komen hier aan de orde. Burgerlijk recht Het (minimum) recht van va kantie, met behoud van loon, is nader geregeld in het Bur gerlijk Wetboek, waarbij de werkgever verplicht wordt gesteld de in loondienst werk zame werknemer over elk jaar dat de dienstbetrekking heeft geduurd, vakantie te verlenen gedurende tenmin ste viermaal het aantal bedon gen arbeidsdagen per week (bij een vijfdaagse werkweek dus viermaal vijf dagen). Als de normale arbeidsduur in uren per jaar is uitgedrukt, is de werkgever gehouden een overeenkomstig aantal dagen vakantie toe te kennen. Heeft de dienstbetrekking nog géén jaar geduurd, dan bestaat aan spraak op een evenredig deel van de vakantiedagen naar verhouding tot hét verstreken deel van het jaar. Van de vakantiedagen dienen twee 'weken aanééngesloten als vakantie te worden ver leend; indien echter de be drijfsvoering dit noodzakelijk maakt, of als de werknemer dit wenst, geldt ten minste tweemaal één week aanéén gesloten. De overige vakantie dagen kunnen dan in overleg met de werkgever als snip perdagen worden opgenomen. Verjaring De opgebouwde aanspraak van vakantiedagen blijft twee jaar in stand; hierna vindt verjaring plaats, waarbij de 'oudste' dagen het eerst ver vallen. Dit houdt in dat ie mand, die niet met vakantie gaat, nooit méér dagen tegoed kan hebben dan in de laatste twee jaar zijn opgebouwd. Eerder opgebouwde dagen zijn immers door verjaring vervallen. Het recht op va kantiedagen tijdens het dienstverband mag niet in geld worden afgekocht. Bij het einde van een dienstver band moeten echter, zelfs na een geldig ontslag op staande voet!, de nog bestaande va kantierechten worden uitbe taald. ziekte of ongeval van meer dan zes maanden wordt er over maximaal een half jaar (de laatste zes maanden) va kantierechten opgebouwd. Na één jaar ziekte heeft een werknemer derhalve over dat ziektejaar aanspraak op de helft van het jaarlijkse aantal ziektedagen, eventueel ver meerderd met het aantal da gen dat voorafgaande aan het ziektejaar werd verworven en niet genoten. Collectieve arbeidsovereen komsten en daarmee verge lijkbare arbeidsvoorwaarden regelingen voorzien door gaans in uitgebreidere vakan tierechten, dan de hiervoor genoemde primaire, wettelij ke verplichte regelingen. Zo worden vaak in cao's ten be hoeve van oudere jongere me dewerkers uitgebreide vakan tie- en /of verlofregelingen getroffen. Ook voor vorming en scholing worden veelal in de cao-onderhandelingen bij zondere verlofregelingen ge troffen. De bij cao of indivi duele arbeidsovereenkomst geregelde afwijkende wettelij ke vakantierechten zijn alleen dan rechtsgeldig, als de afwij kingen in positieve zin voor de betrokken werknemers- (sters) zijn. J. RAKERS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 15