„Kurdisch volk wordt absoluut weerloos
Smaakvolle Britse chips in gevaar
itenland
iujinst Boeing
"J ïveranderd
NA SLACHTING EN ONTBERING BEGINT HET GESOL
Missie in Irak zal
denken militairen
totaal veranderen
De Klerk: „Geweld
kan zo niet doorgaan"
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
gexploitatie Zuidpool
ijftig jaar verboden
"jsjDRID De komende halve eeuw mo-
wet; er geen bodemschatten worden gewon-
to4 op de Zuidpool, zo luidt het akkoord
ov^rtoe 39 landen gisteren op de consulta
nte Antarctica-conferentie van Madrid na
in week moeizame onderhandelingen zijn
Ra >men. De deelnemende staten zullen pas
ilar^- het verbod stemmen zodra andere on-
1S >delen van de overeenkomst zijn uitge-
:t, zoals het instellen van een milieu-
nissie voor Antarctica en het aanscher-
rleij van maatregelen voor afvalverwerking
eevervuiling. Met name de Verenigde
_:n, Groot-Brittannië en Argentinië wa-
vanjfel gekant tegen een verbod op de ont
ging van de enorme voorraden aardolie,
""^n en edele metalen die zich in de Pool-
;m zouden bevinden.
QeidMQowuvnt
DINSDAG 30 APRIL 1991 PAGINA 5
Wie gisteren in het
Australische Brisbane
meedeed aan de
tophondenshow, moest
zelf een beetje glamour
toevoegen om eerste te
kunnen worden in de
categorie 'beste
coördinatie tussen
eigenaar en hond'.
Jeanette Piper en haar
Duitse dog Lady zetten
samen de beste zes
beentjes voor en
wonnen de titel.
FOTO: AP
Sudan laat politieke
gevangenen vrij
KHARTUM De leider van de Su-«
danese junta, Omar al-Bashir, heeft
gisteren aangekondigd dat alle poli
tieke gevangenen in Sudan vrijgela
ten zullen worden. Al-Bashir zei dit
in zijn toespraak bij de opening van
een nationale conferentie over de
politieke toekomst van Sudan, die
tot donderdag zal duren. De proble
men van het land zijn enorm. Dit
jaar worden in Sudan 7,5 miljoen
mensen met de hongerdood be
dreigd, terwijl in het zuiden een
burgeroorlog woedt van overwe
gend christelijke en animistische
opstandelingen die zich tegen de
overheersing van het islamitische
noorden verzetten.
Examenfraude
via ontvangers
BANGKOK De politie van
Thailand heeft 39 studenten gear
resteerd die met behulp van ra-
dio-apparatuur een toelatingsexa
men voor de medische universi-
tiet goed wilden doorstaan. Buiten
de examenlokalen stonden 11 stu
denten te wachten op de radio
signalen van 28 kandidaten die
een meerkeuzetest moesten uit
voeren. Deze 28 hadden kleine ra
dio-ontvangers bij zich waarop ze
op hun beurt de signalen voor de
goede antwoorden konden ont
vangen. Degenen die gepakt zijn
mogen drie jaar lang geen toela
tingsexamen meer doen voor de
prestigieuze universiteit van Ma-
hidol.
Suriname voorkomt
cocaïnevlucht KLM
PARAMARIBO De Suri-
naamse douane heeft 50 kilo co
caïne in beslag genomen op de
internationale luchthaven bij
Paramaribo. De hoeveelheid,
verdeeld over twee ladingen,
zou zaterdag naar Nederland
worden vervoerd per KLM-
vliegtuig. Hoewel de douane
weet wie de vrachten heeft afge
leverd zijn er nog geen aanhou
dingen verricht. De in beslag ge
nomen cocaïne is onder toezicht
van de militaire politie naar de
hoofdstad vervoerd. De Johan
Adolf Pengel-luchthaven vormt
al enige tijd een belangrijke
schakel in het drugstransport
naar Nederland en België.
unitie-truck
ntploft voor
Cf in Kuwayt
AYT-STAD Een Ku-
ftse legertruck die geladen
met munitie is gisteren
de deur van het hoofd-
jrtier van de Verenigde
ps in Kuwayt-Stad in
id gevlogen. Tijdens de 30
uten durende serie van ex-
ies werden tientallen voer-
m vernield en moesten de
ten die in de buurt waren
hun leven rennen. Nie-
lld raakte gewond. De oor-
k van de brand is niet be
ll. Het is de derde keer in
afgelopen weken dat een
ftair voertuig van de Ku-
•tse veiligheidskrachten in
nd vloog of grote explosies
porzaakte.
i meldt klanten
Irvatting export
HDAD Irak heeft zijn
rlogse afnemers meege-
|d dat het land op korte
ijn in staat zal zijn de olie-
hervatten. Het
staatsoliebedrijf
?ef de klanten dat het
dagelijks ongeveer
100 vaten olie te exporte-
via de noordelijke pijplei-
De in Nicosia verschij-
le Middle East Economie
ey schreef dat het pijplei-
ëfllgsysteem van Irak naar
kije grotendeels intact ge
en is tijdens de oorlog en
n Kurdische opstand,
c i
2501 ,TTLE Het Amerikaan-
i vliegtuigbouwconcern
e w|ing heeft in de eerste drie
i h< nden van dit jaar een
st gemaakt van 309 miljoen
ar. In dezelfde periode van
RR g jaar bedroeg de winst
miljoen dollar. De omzet
e van 6,44 miljard tot 6,09
I* ard dollar. De omzet in de
T>r commerciële luchtvaart
minderde doordat er min-
1 toestellen werden afgele-
iejj. Boeing liet weten dat
nr een paar luchtvaart-
-T- tschappijen hebben ver-
va ;t om een ander tijdstip
na* aflevering voor vliegtui-
r als gevolg van de Golfcri-
1 Boeing werd kortgeleden
iet Lockheed en General Dy-
ze, ics uitverkoren voor de
-<k ènsie-order van de eeuw".
1 Amerikaanse minsterie
ier defensie plaatste een or-
zlKvoor ongeveer 650 nieuwe
ajtffechtsvliegtuigen.
d« listersfuncties
imeense oppositie
jfjj IAREST Premier Petre
0[ lan van Roemenië heeft
ga! ren een kabinetswijziging
rva!xgesteld die de deur opent
,jetr een bescheiden deelne-
ise g van de appositie. Vol-
i de voorstellen verhuist
n luidige minister van defen
sie generaal Victor Stancules-
jjnaar het ministerie van In-
fase ;rie. Op defensie wordt hij
fivolgd door generaal Con-
[SS tin-Nicolae Spiroiu, tot nu
staatssecretaris op dat mi-
erie Het ministerie van
.nbare werken en ruimtelij-
1 irdening wordt gesplitst en
iwijrgesteld is dat het ministe-
van ruimtelijke ordening
'Valt aan de leider van de
chttionale Liberale Partij (op-
iffl tie), Dinu Patriciu. De an-
i liberaalgezinde voor wie
plaats in de regering is in-
limd, is Minhea Marmeliuc
i minister van arbeid en so-
e verzekering krijgt.
(Van onze verslaggever
Michiel Willems)
ISIKVEREN/ZAKHO
De Amerikanen zijn ervan
overtuigd dat het Kurdi
sche vluchtelingenpro
bleem in de Turks-Iraakse
grensstreek binnen enke
le maanden tot het verle
den behoort. De Iraakse
soldaten hebben uiteinde
lijk de benen genomen;
sinds afgelopen weekein
de wappert in het Iraakse
stadje Zakho de 'stars en
stripes' en daarmee lijkt
de veilige zone voor de
Kurden een feit.
Nu moeten 'alleen nog even'
enkele honderdduizenden
vluchtelingen van de bergen
worden gehaald, waarna ope
ratie Provide Comfort, na De
sert Shield en Desert Storm,
als het derde grote Ameri
kaanse succes in de Golf-anna-
len kan worden bijgeschreven.
Het Amerikaanse optimisme is
weliswaar aanstekelijk en
hardnekkig, maar blind voor
de werkelijkheid in dit ramp
gebied.
„De Amerikanen zitten hier
met een wiskundig probleem",
zegt de Kurdische leider Musa.
„In Zakho tellen we 'n paar
duizend tenten, er vliegen hier
honderd helikopters en dan
zijn er misschien nog 'n paar
duizend vrachtwagens be
schikbaar. Zelfs het tienvoudi
ge van dit materieel zou nog
niet een fractie van ons uit de
bergen kunnen halen".
Ook de voorlopig laatste etap
pe die de Kurden uit hun be
narde positie moet bevrijden,
zullen ze op eigen kracht
moeten afleggen. Na hun pani
sche vlucht uit hun Iraakse
geboortestreek, de ontberingen
in de Turkse bergen en hun
langdurig en gedwongen ver
blijf op de ijskoude rand van
de redding, zal nu opnieuw
een beroep worden gedaan op
hun uithoudingsvermogen.
Kan dit in alle opzichten uit
gemergelde volk het opbren
gen om nog een keer op pad te
gaan om het laatste hoofdstuk
van hun exodus af te maken?
'3
Deze Kurdische vluchtelingen hangen hun was nog
troepen.
5 op in de bergen, waar zij zich in elk geval veilig wanen voor de Iraakse
FOTO: AP
Van de berghellingen bij het
Turkse Isikveren en Uludere
naar het door de geallieerde
ingerichte, bijna luxe toe
vluchtsoord bij het Iraakse
Zakho is een afstand van vele
tientallen kilometers. Onder
normale omstandigheden al
een flinke voettocht, in deze
heksenketel en voor deze afge
peigerde mensen een onmoge
lijke opgave.
„Elke dag wordt gepraat over
een kamp voor tienduizend
vluchtelingen hier en nog een
kamp voor dertigduizend
vluchtelingen daar. Alsof het
niks is", zegt een verontwaar
digde arts. „Maar hoeveel
kampen heb je uiteindelijk no
dig voor honderdduizend men
sen? Voor achthonderddui
zend?"
De niets en niemand ontziende
voortvarendheid waarmee de
Amerikanen, met in hun kiel
zog de Britten, Fransen en Ne
derlanders, hier hun humani
taire opdracht willen uitvoe
ren, lokt niet alleen veel kri
tiek uit, maar nog meer cynis
me. „Als ze hiermee doorgaan,
zullen er nog meer vluchtelin
gen bezwijken en wordt het
numerieke probleem dus van
zelf kleiner", zegt iemand.
Voor de vluchtelingen die nog
altijd onder erbarmelijke om
standigheden op de berghellin
gen bivakkeren, stelt de nade
rende repatriëring naar
Noord-Irak hen voor vragen
die eigenlijk niet te beant
woorden zijn. „We willen weg
uit deze rotzooi, omdat we hier
zonder meer zullen sterven.
Lang zullen we het in elk ge
val niet meer volhouden. Naar
Zakho gaan betekent uitstel
van executie. Als de Amerika
nen straks hun vlag hebben
weggehaald, zal Saddam
wraak nemen Voor welke
dood zullen we kiezen?"
Doorslag
„Het is de vraag hoeveel kin
deren je eerst nog kunt verlie-
zen, voordat je alsnog bereid
bent om voor terugkeer naar
een slachthuis te kiezen. Dat is
een afweging die hier nu ge
maakt wordt", zegt Musa.
De factor 'tijd' zal in dit ramp
gebied uiteindelijk de doorslag
geven, zo is ook de overtuiging
van de militaire en medische
hulpverleners. „Ze komen
vanzelf wel", weet een Ameri
kaans officier, „want ik kan
hun veiligheid garanderen".
Maar sinds afgelopen week
einde dienen zich de Kurdi
sche guerrilla's, de peshmer-
ga's, weer aan die vastbesloten
zijn om aan deze chaos een ex
tra aandeel te leveren. Het zijn
deze vrijheidsstrijders die nu
hun kans schoon zien om de
Kurdische families en clans
hun wil op te leggen. „Het zijn
WEZEP De Nederland
se militairen die de Kur
den in Noord-Irak zullen
helpen, gaan ervan uit dat
ze worden geconfronteerd
met uiterst schokkende
ervaringen. Zij moeten
zich volgens kolonel A.
Lobbezool van de Ko
ninklijke Landmacht
voorbereiden op massale
sterfte, mensen die vech
ten om te overleven en
zich wantrouwend en
zelfs agressief gedragen.
Van dankbaarheid tegen
over de helpende militai
ren zal nauwelijks sprake
zijn.
„Ook zijn er vluchtelingen die
volkomen lam zijn geslagen.
Gezien alle ellende die de
Kurden meemaken zijn dat al
lemaal normale verschijnse
len", zo stelde kolonel Lobber-
zool gistermiddag in de prinses
Margriet Kazerne in Wezep
tijdens de informatiebijeen
komst voor de militairen van
het Elfde Geniehulpbatiljon
dat speciaal voor de humani
taire hulp aan Kurden is ge
formeerd.
Van de 585 mannen en 15
vrouwen die tot dit bataljon
behoren zijn er inmiddels 51
als kwartiermakers naar Irak
vertrokken. Het bataljon be
staat uit 200 beroeps- en 400
dienstplichtige militairen Het
afgelopen weekeinde zijn al
400 Nederlandse mariniers in
het kader van de hulpactie
naar Irak vertrokken. In de
loop van deze week worden de
andere militairen overgevlo
gen. Ook met het luchttran
sport van de materieel is be
gonnen.
De ervaringen met de rampza
lige situatie in Irak zal naar
verwachting van kolonel Lob
bezool van grote invloed zijn
op de psyche van de Neder
landse militairen: „Ze kunnen
heel sterke emoties losmaken,
het denken over het leven to
taal veranderen en de omgang
met andere mensen sterk gaan
beïnvloeden".
Ondanks de hulpverlening
kan volgens Lobbezool een ge
voel van machteloosheid ont
staan omdat de totale proble
matiek van de Kurden niet is
op te lossen. Psychische moei
lijkheden die zich vertalen in
lichamelijke klachten. Aan de
psychologische begeleiding
van de militairen wordt daar
om veel aandacht besteed.
Daarom gaan er onder andere
een psycholoog en geestelijke
verzorgers mee. Het werken in
Irak is voor de Nederlandse
militairen nog eens extra
zwaar vanwege de hitte en
slechte hygiënische toestand.
niet de Amerikanen die hier
uitmaken of de Kurden naar
de kampen kunnen, dan zijn
wij. Wij hebben namens ons
volk gestreden, we zullen ook
namens ons volk nu beslissen.
En nu is het voor de Kurden
hier nog niet veilig", zeggen
ze. Met hetzelfde gemak waar
mee deze peshmerga's hun
volkgenoten beletten in de be
schermende armen van de
buitenlandse soldaten te lopen,
zo beslissen de stamhoofden in
de bergen en in de kampen
traditiegetrouw over het lot
van elke individuele vluchte
ling.
JOHANNESBURG De
Zuidafrikaanse president
F.W. de Klerk heeft de ri
valiserende zwarte politie
ke leiders gisteren opge
roepen hun verantwoor
delijkheid te nemen en te
proberen een-einde te ma
ken aan het geweld in de
townships, dat in het afge
lopen weekeinde aan min
stens 45 zwarten het leven
heeft gekost.
De scholen waren gisteren ge
sloten om uitbreiding van het
geweld tegen te gaan. In het'
oosten van het land, in de pro
vincie Natal, kwamen nog
twee andere mensen door poli
tiek geweld om het leven.
„Wij kunnen zo niet door
gaan", zei De Klerk voor het
parlement in Kaapstad. „Ge
weld en intimidatie moeten
ophouden, omdat zij de voor
uitzichten van Zuid-Afrika
ondermijnen". De Klerk zei
dat niet de door hem doorge
voerde hervormingen aan het
geweld ten grondslag liggen,
maar de apartheidspolitiek die
de zwarte meerderheid onder
drukte en geweld tot een on
derdeel van het dagelijks le
ven maakte. De meeste doden
vallen bij botsingen tussen de
Inkatha-Vrijheidspartij en het
rivaliserende Afrikaans Natio
naal Congres. De Inkatha
heeft gezegd de vredesconfe
rentie van eind mei te zullen
bijwonen. Het ANC heeft de
conferentie afgewezen als een
poging van De Klerk om steun
te winnen. Zaterdag beweerde
het ANC over bewijzen te be
schikken van een georgani
seerde terreurcampagne tegen
zijn leden. Op zijn beurt be
schuldigde Inkatha-leider
Mongosuthu Buthelezi gisteren
het ANC van het beramen van
de ontvoering van twee van
zijn kinderen en het vermoor
den van Inkatha-functionaris-
Jeltsin laat
mijnwerkers
zelf beslissen
MOSKOU De Sovjet-
mijnwerkers moeten
zelf beslissen of ze hun
stakingen voortzetten of
niet, meent Boris Jelt
sin. De Russische presi
dent, die het Westsibe-
rische Koeznetskbek-
ken bezoekt, ontkent
daarmee dat hij naar Si
berië is gegaan om de
stakers over te halen
weer aan het werk te
gaan, aldus het onaf
hankelijke persbureau
Interfax. „De beëindi
ging van de stakingen
gaat alleen de mijnwer
kers aan", aldus Jeltsin.
Wel heeft hij een ont
werpakkoord bij zich op
grond waarvan er een
eind aan de acties kan
komen, zei Aleksandr
Smirnov van het sta
kingscomité.
Duizenden Rus
sen in Moskou
steunen Boris
Jeltsin.
FOTO: EPA
HET LEVENDE EILAND
Kapitein Rob is van plan na zijn Mexicaanse avontuur
irende enkele maanden de stilte van de Grote Oceaan op te
:en; hij is zo lang aan land geweest, dat hij nu wel weer eens
poosje alleen op zee wil zijn. En voor het eerst zal hij nu eens
het Panamakanaal gebruik maken! Wanneer de „Vrijheid II
laven van Colon nadert, komt de loodsboot langszij om Rob
Ifl naar binnen te brengen. En een uur later vaart hij, samen
injj enkele vrachtschepen, de eerste kolk van de Gatunslulzen
binnen. Rob kijkt zijn ogen uit. Kijk, de schepen worden voortge
trokken door electrische locomotieven en de doorvaart duurt niet
meer dan een uur of negen. In Panama zelf heeft Rob niets te
zoeken: hij doet snel wat inkopen en kiest zee. Daar ligt de wijde,
eindeloze Stille Oceaan voor hem.... Maar het weer wordt slech
ter en Rob moet zijn oliejas aantrekken, want het begint te rege
nen.
VN - vredesleger
in Westelijke
Sahara
NEW YORK De Veilig-
heidsraad van de Verenigde
Naties heeft gisteren besloten
een uit 1700 man bestaand
vredesleger en enkele honder
den waarnemers voor een te
houden referendum over de
toekomst van de regio naar de
Westelijke Sahara te sturen.
Het zal wereldwijd het negen
de actieve VN-vredesleger
worden. Tijdens een korte bij
eenkomst besloten de vijftien
leden van de Veiligheidsraad
unaniem voor het zenden van
de troepen en de waarnemers;
de hele operatie gaat in totaal
200 miljoen dollar (400 miljoen
gulden) kosten. De VN-waar-
nemers zullen toezien op een
binnen elf weken ingaand
staakt-het-vuren in de 16 jaar
oude oorlog tussen guerrilla
strijders van de bevrijdingsbe
weging Polisario en Marokko,
alsmede op een een referen
dum waarin de nomadische in
woners van het gebied zich
kunnen uitspreken over onaf
hankelijkheid of aansluiting
bij Marokko.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Groot-Brit-
tanniës afgevaardigden in
het Europese parlement
plannen een oorlog voor
de redding van Britse
chips (in dat land 'crisps'
genaamd) in alle smaken
die de eilandbewoners lief
zijn. Deze laatsten consu
meren jaarlijks de inhoud
van 2 miljard zakjes crips
die qua smaak variëren
van gewoon gezouten tot
egel (een echte lekkernij
voor zigeuners).
Sinds afgelopen weekeinde
hebben de Britten het nare ge
voel dat 'Europa' het op hun
crisps heeft gemunt. Uit Brus
sel bereikte hen het onheil
spellende bericht dat de Euro
pese commissie (volgens de
Britten een stelletje bureaucra
tische uilskuikens) per onge
luk een verbod had uitgevaar
digd voor de verkoop van exo
tische variëteiten van Britse
chips, zoals crisps in steurgar
naalcocktail-, Worcester sauce-
tomato ketchup-, kruidige
kippe-, sweet and sour- en jon
ge- uitjessmaak.
Deze voor de Britten wel zeer
onprettige vergissing heeft tot
gevolg dat dergelijke crisps
niet voorkomen op de lijst van
eetwaren waarin kunstmatige
toevoegingen mogen worden
verwerkt. Alleen heel gewone
chips (gezouten, kaas en ui,
rund, spek en zout en zout en
azijn) zullen over twee jaar de
enige crisps-hapjes zijn die in
Groot-Brittannië nog aan de
man mogen worden gebracht.
Het is daarom zeer de vraag
wat Britse zigeuners zullen be
ginnen zonder hun dieet van
egel-crisps.
De grote zondebok van alle
Britten is commissaris voor in
dustrie Martin Bangemann,
volgens hen „de koppigste
Duitse ezel" van Brussel. Ban-
gemanns „incompetentie"
wordt in Londen „onvoorstel
baar groot" genoemd. Mocht
Bangemann van plan zijn zich
dezer dagen in Engeland te
vertonen, dan zullen vele Brit
ten hem daar eens hartig de
waarheid vertellen. Zij zijn
van mening, dat in verband
met eetwaren rekening dient
te worden gehouden met na
tionale verschillen.
Groot-Brittanniës crisp-fabri-
kanten vrezen een jaarlijks
verlies van 70 miljoen pond. of
15 procent van hun algemene
winst, als 'Brussel' het haalt.
Zo'n 600 banen kunnen verlo
ren gaan.
Britse (en andere) crisps zitten
vol scheikundige additieven.
Hoewel zij door de Britten
naar Amerikaans voorbeeld
geclassificeerd worden als
junkfood (voedsel zonder voe
dingswaarde), leven miljoenen
van hun jongeren dagelijks
van praktisch niets anders dan
crisps en toast.
