Half Nederland onder water
in nieuw boek Evert Hartman
Gevecht om uitgeverij Mondadori beëindigd
Doordacht tweeluik van
Het Zuidelijk Toneel
Project over Nederlandse cultuur in Duitsland
KUNST/RTV
Ceid&iQowianl
MAANDAG 29 APRIL 1991 PAG()EÏ
Bird-prijzen voor
Rita Reys en Frans Eisen
DEN HAAG De jazz-zangeres Rita
Reys, de Haagse jazzpianist Frans Eisen
en zijn Amerikaanse collega Barry Har-
ris krijgen de 'Bird Awards' van het
North Sea Jazz Festival van dit jaar. De
prijzen worden voor de zevende keer
uitgereikt.
Rita Reys krijgt de prijs omdat ze al 45
jaar op topniveau zingt, zo blijkt uit het
juryrapport. Ze werd reeds eerder geno
mineerd. Harris wordt geëerd omdat hij
volgens de jury een groot stylist is en
,.een gigant in het leiden van work
shops, waarbij zijn ongeëvenaarde ken
nis van de bebop wordt ingezet bij het
onderwijs." Eisen is „niet alleen een
musician's musician, maar zeker ook
een student's musician".
Van der Louw voor forse verhoging omroepbijdrage
HILVERSUM De omroepbijdrage
kan „fiks" worden verhoogd. Dat heeft
de voorzitter van de Mediaraad, André
van der Louw, zondag gezegd in een
uitzending van Hier en Nu-radio.
Volgens Van der Louw is de bijdrage te
laag in vergelijking met de situatie in
andere landen. De grote hoeveelheid
programma's die in ons land op radio
en televisie worden geboden rechtvaar
digt in zijn ogen ook een hogere bijdra
ge-
Hiermee plaatst de PvdA-er Van der
Louw zich tegenover de PvdA-minister
van wvc, Hedy D'Ancona en een meer
derheid van CDA en PvdA die niets
voelen voor een verhoging. De afgelo
pen week maakte de PvdA in het ka
merdebat over het wetsvoorstel com
merciële omroep nog eens duidelijk dat
bij het dalen van het marktaandeel van
de publieke omroep een forse verho
ging niet aan de orde kan zijn.
Van der Louw heeft zijn twijfels over
de haalbaarheid van de in Hilversum
ontwikkelde plannen voor herstructu
rering van het omroepbestel. Hij ver
wacht niet dat Veronica en Tros (met
extra reclame op het tweede net) vol
doende inkomsten zullen binnenhalen.
De voorzitter van de Mediaraad vindt
dat in dat geval de politiek niet mag
aarzelen de publieke omroep met een
hogere omroepbijdrage te helpen. Ver
der meent Van der Louw dat commer
ciële radio en televisie op de kabel vrij
gegeven kan worden. In tegenstelling
tot CDA en PvdA vindt hij niet dat aan
het toelaten van dergelijke zenders
voorwaarden moeten worden verbon
den.
Italiaanse filmster
opgepakt wegens
bezit van cocaïne
ROME De Italiaanse actrice Laura An-
tonelli is vrijdagavond opgepakt in haar
huis vlakbij Rome omdat zij in het bezit
was van 50 gram cocaïne. Dit heeft de Itali
aanse politie zaterdag bekendgemaakt. De
50-jarige actrice, die schitterde in films van
beroemde regisseurs zoals Luchino Viscon
ti, Ettore Scola en Luigi Comencini, woon
de alleen. Ze is overgebracht naar de Re-
bibbia-gevangenis. De politie hied de film
ster al enige tijd in de gaten omdat ze werd
verdacht van drugsgebruik. Een agent
klopte vrijdagvond bij Antonelli aan en
vroeg haar hem binnen te laten. Op een ta
fel trof hij een flacon aan met witte poeder.
Directeur Forum treedt af
ENSCHEDE Volkomen onverwacht heeft de al
gemeen directeur van Opera Forum Filharmonisch,
Peter Westerhoud, laten weten zijn functie neer te
leggen. Om „motieven van professionele en per
soonlijke aard". Om de positie van Forum in het
Kunstenplan 1993-1996 zo sterk mogelijk te houden
zal Westerhoud zijn functie niet terstond beëindi
gen, maar medio 1992, als de belangrijkste beslissin
gen omtrent het Kunstenplan moeten zijn genomen.
Het vertrek van Peter Westerhoud is vanmiddag
bekend gemaakt tijdens een bijeenkomst van het
personeel van Forum. Gedeputeerde Staten van
Overijssel willen een half miljoen gulden beschik
baar stellen om Forum uit de financiële problemen
te helpen. Het bedrag komt bij de 125.000 gulden die
Overijssel reeds in 1991 voor dit doel heeft uitge
trokken.
Voorverkoop Holl^ j-j
Festival groot suci
AMSTERDAM De
koop van kaarten voor di
stellingen in het kader \v m0l
Holland Festival 1991 we
procent meer kaarten ve*gev£
dan vorig jaar. Op de a
van de voorverkoop,
tenmarkt in de Stadss
burg te Amsterdam,
600 bezoekers voor
van 45.000 gulden. »uur
opera's 'Die EntfUhrui^
dem Serail' onder leidinort
John Elliot Gardiner erw k
meneo, re di Creta' ondbte£
ding van Frans BrtlggeriP- *-
ken veel belangstelling. fra"
zijn veel kaarten verkocl|n
de dansvoorstellingen. 'ete'
Evert Hartman: 'Niemand houdt mij
tegen' uitgave Lemniacaat, prijs
29,50 gulden.
NEELTJE JANS Ver
hoging van dijken, ver
sterking van waterkerin
gen, wanhopige pogingen
van Rijkswaterstaat om dè
duinen te redden, alles is
tevergeefs geweest. Door
een combinatie van zees
piegelrijzing en stormen is
half Nederland onder de
zeespiegel verdwenen; de
kustlijn loopt van Gronin
gen, via Gorkum naar
Breda. Geen alarmerend
nieuws uit deze tijd, maar
een scenario uit de twee
ëntwintigste eeuw, de tijd
waarin de nieuwe jeug
droman van Evert Hart
man zich afspeelt.
Het negende jeugdboek van
Hartman (53) 'Niemand houdt
mij tegen' werd onlangs gepre
senteerd op het voormalig
werkeiland Neeltje Jans, waar
momenteel een tentoonstelling
is ingericht over de zeespiegel
rijzing. Hier, bij de storm
vloedkering in de Oosterschel-
de ontstond bij hem ook het
idee voor het verhaal.
„Ik ben hier een keer eerder
geweest, een aantal jaren gele
den", vertelt hij. „Ik was diep
onder de indruk, maar maakte
me tegelijk ook een beetje zor
gen. Als er voor zoveel geld
een bescherming tegen de zee
was gemaakt, moest die zee
wel wat betekenen". Automa
tisch kwam bij hem toen ook
de gedachte op „stel dat die
Deltawerken het niet hou
den".
Vanaf die tijd heeft de sociaal
geograaf en aardrijkskunde-
laar uit Hoogeveen uitgebreid
onderzoek gedaan naar de stij
ging van de zeespiegel en de
daarmee samenhangende sce
nario's. Ook in de te verwach
ten leefsituatie in de 22ste
eeuw heeft Hartman zich
grondig verdiept. Hij schreef
de bevolking van die tijd voet-
gangersrolbanen toe, auto's op
energiecellen die op onder
grondse magneetbanden rij
den, en vergevorderde tech
niek op gebied van communi
catie en geldverkeer.
Geen science fiction, geeft de
bedenker aan, maar in zoverre
fantasie dat het om nieuwe
uitvoeringen gaat van dingen
die er nu al zijn. Tegen deze
achtergrond speelt de jeugdro
man; een aaneenschakeling
van spannende gebeurtenis
sen, gelardeerd met. een eerste
verliefdheid, apr
De jeugdboekenschrijver
noemt 'Niemand houdt mij te
gen' een boek over de toe
komst, maar ook over nu: „Zit
het met de duinen nog wel
goed? Bieden ze genoeg be
scherming?"
Hartmans nieuwste werk gaat
naar zijn zeggen ook over een
hoopvolle toekomst. Vlees
eten, jagen, paarden- en hen
gelsport worden hierin als pri
mitief bestempeld en dieren
tuinen bestaan niet meer. Het
snelverkeer-systeem sluit
veerkeersdoden uit, geld ste
len is nagenoeg onmogelijk, af
val wordt voor hondera pro
cent hergebruikt en de natuur
krijgt voorrang boven alles.
Een wereld vol welvaart en
comfort, waarin anderzijds
echter genetische manipulatie
de grenzen van het ethische
voorbijgaat, vreemdelingen
niet welkom zijn en bepaalde
mensen als verstotelingen in
een kolonie worden onderge
bracht. Het lijkt hard, maar
minder onwezenlijk als Hart
man wijst op de uitwijzing van
illegalen nu en bijvoorbeeld de
handelwijze tegenwoordig van
verzekeringsmaatschappijen
ten opzichte van sero-positie-
ven en mensen die ongenees
lijk ziek zijn.
Hij geeft aan dat zijn nieuwste
jeugdroman, evenals zijn vori
ge, een boodschap heeft. „Niet
te uitdrukkelijk, niet belerend.
Maar in auteurs zonder bood
schap geloof ik niet. Als men
sen een boek lezen gaan ze er
toch over nadenken".
Voor het vat waarin hij zijn
verhalen giet haalt Hartman
de inspiratie bij de jeugd zelf.
„De gein, de humor en de ver
rassende wendingen zie ik bij
hen. Kinderen zijn zeer ver
rassend. En wat mij interes
seert daarover mag ik ei
genlijk van geluk spreken
houdt ook de jeugd bezig. Het
gaat vaak om de manier waar
op je het schrijft". Herhaalde
lijk plaatst de auteur ook leer
lingen uit zijn Havo- of VWO-
klassen in zijn verhalen.
262242 apr 91
Prijs
Zoals bijvoorbeeld Rasja in zijn
nieuwste boek. „Zij zat in mijn
klas. Een soort natuurramp",
Ipcht Hartman. „Iemand waar
bij je tijdens de les denkt
'griet, houdt nu toch eens een
keer je mond'. Maar als schrij
ver kun je zo iemand wel ge
bruiken".
Hartman ontving voor zijn
eerste jeugdboek 'Oorlog zon
der vrienden' in 1980 de Euro
pese jeugdboekenprijs voor ac
tuele literatuur. In 1987 werd
'Morgen ben ik beter' be
kroond door de Nederlandse
Kinderjury 1988. Hij is tevens
een van de tien genomineer
den voor de Publieksprijs 1991.
Koningin Beatrix hangt glaskunstenaar Copier de versierselen behorende bij de Eremedail
Kunst en Wetenschap in de Huisorde van Oranje om.
Hoge onderscheiding voor glaskunstenaar Copii
DEN HAAG Koningin Bea
trix heeft zaterdag de Ereme
daille voor Kunst en Weten
schap in de Huisorde van
Oranje uitgereikt aan de glas
kunstenaar en industriële
vormgever Andries Dirk Co-
pier ter gelegenheid van zijn
90ste verjaardag. Copier kreeg
de medaille als blijk van er
kenning voor zijn langdurige
verdiensten voor de Neder
landse cultuur op het gebied
van de glaskunst en zijn bij
zondere bijdrage aan he
werven van nationale
ternationale waarderini
het goed ontwerpen va
glas vervaardigde geb
voorwerpen.
'1
Het Zuidelijk Toneel: 'AjaxAntigone'
van Sophocles. Vertaling: Johan
Boonen. Regie: Ivo van Hove. Decor
en licht: Jan Versweyveld. Met Line-
ke Rijxman, Warre Borgmans, Bart
Sleegers, Els Olaerts en anderen.
Gezien op 25 februari in de Stads
schouwburg, Utrecht, in de Konink
lijke Schouwburg op dinsdag 30
april en woensdag 1 mei.
Waarom twee stukken van So
phocles op een avond? Het
Zuidelijk Toneel vat het thema
van beide stukken op als over
eenkomstig: in beide vindt een
begrafenis plaats en in beide
mag dat eigenlijk niet. En ster
ker nog, de personen die be
graven moeten worden heb
ben de samenleving geweld
aangedaan. Dat kan het pu
bliek herkennen, ook nu nog.
In 'Aiax' slachtte de held van
dezelfde naam uit jaloezie om
een wapenuitrusting en wat
roem een kudde schapen af.
Het was maar gelukkig dat de
goden hem verblindden, want
eigenlijk had hij het gemunt
op de Griekse legeraanvoer
ders. Geen wonder dat die op
hun beurt wraak willen ne
men, zo zat de samenleving
toen in elkaar. Dat Ajax uit
eindelijk toch een rustplaats
onder de grond krijgt, komt
niet omdat Odysseus Agamem
non overtuigt. De laatste geeft
toe uit vriendschap.
Ook in 'Antigone' speelt een
dergelijk patroon een rol. Po-
lynikes heeft de stad Thebe
aangevallen en koning Kreoon
verbiedt diens begrafenis om
de vernedering compleet te
maken. Maar Polynikes' zuster
Antigone, die met Kreoons
zoon Haimoon zal trouwen,
tracht te bemiddelen. Door
Kreoons onverzettelijkheid
komt ook Antigone om en de
gevolgen daarvan zijn desa
streus: Haimoon en Kreoons
vrouw plegen zelfmoord.
Jan Versweyvelds vormgeving
bindt de twee stukken nog
meer aaneen dan Ivo van Ho-
ves regie. In 'Ajax' zit het pu
bliek om een grote vezelplaten
tafel waarop de handeling
plaatsvindt. In 'Antigone' is
die tafel losgehaald en in laby-
rintvorm neergezet, waartus
sen de spelers lopen om aan de
troon van Kreoon te komen.
Van Hove laat de godin Athe
na cola drinkend vanuit de
wolken neerkijken op de han
deling in 'Ajax'. Zij ziet hoe de
soldaten als in Sam Peckin-
pahs film 'The Wild Bunch'
ruw lachen en spotten om de
tragische held Ajax. Diens ge
liefde Tekmessa wringt zich in
allerlei bochten, maar dat mag
niet baten. Tot de sterfscène
volgt en Bart Siegers als Ajax
het graf ingaat, op keiharde
tonen van een vervormde ver
sie van 'Boléro' van Ravel. De
grijns die dan over zich gezicht
trekt, is om nooit te vergeten.
Het thematisch verbonden
dubbelprogramma vergt ver
volgens geduld. Na een half
uur ombouwen, is de spanning
gezakt en wordt de ambtelijke
sfeer, waarin Kreoon als een
directeur van een multinatio
nal, Antigone aanspreekt,
haast irritant. Steeds moeten
de sprekers het hele labyrint
rondlopen om Kreoon te be
reiken. En dat trekt het korte
stuk uit tot zes kwartier. Maar
ondanks alles valt de fraaie
vormgeving en de doordachte
regie op. En hoe sterk spelen
Warre Borgmans, Lineke Rijx
man, Els Olearts, Johan van
Assche en Bart Siegers in Van
Hoves regie. Bij Het Zuidelijk
Toneel zien ze steeds kans het
publiek te verrassen, een re
den om geen voorstelling te
missen.
PETER SNEL
Oud-directeur
Mauritshuis
koninklijk
onderscheiden
De heer H.
Hoetink, die
zaterdag
afscheid nam als
di.recteur van
hét Mauritshuis
is benoemd tot
Officier in de
Orde van Oranje
Nassau. De
directeur-
Jessurun van
het ministerie
van welzijn,
volks
gezondheid en
cultuur (links)
reikte hem de
versierselen
behorende bij
de
onderscheiding
uit tijdens een
bijeenkomst in
het Mauritshuis
in Den Haag.
Naast de heer
Hoetink staat
zijn echtgenote.
FOTO: MILAN
KONVALINKA
KASSEL Terwijl Neder
land te krenterig lijkt om
'Schwerpunkt' op de Buch-
messe van 1993 te zijn, zet de
Duitse gemeente Kassei de Ne
derlandse cultuur en samenle
ving deze zomer uit eigen be
weging in het zonnetje. Met
een optreden van het Nationa
le Ballet begint vrijdagavond
in het Opernhaus 'Die Nieder-
lande in Kassei', een manifes
tatie die tot en met oktober
gaat duren.
Kassei verzorgt het geheel niet
helemaal alleen. Er zijn 40
Duitse en Nederlandse organi
saties bij betrokken, van onze
ministeries van cultuur en bui
tenlandse zaken tot aan een
paar Kasselse Sparkassen.
De manifestatie is gewijd aan
drie hoofdthema's. Dit zijn de
Gouden Eeuw (Kassei heeft
elf Rembrandts), Nederland
tussen de Wereldoorlogen en
de moderne tijd zoals Neder
land die beleeft.
Er zijn circa 80 verschillende
evenementen. Behalve ballet
zijn er muziek, toneel, cabaret,
tentoonstellingen (waaronder
één over de Nederlanders die
in de oorlog in Kassei dwang
arbeider waren) en thema
bijeenkomsten, zoals die over
'die lesbische Frau in der nie-
derlandischen Literatur'.
Daarnaast klimmen de Kasse-
laars ook nog op de fiets, om
een heuse 'Fietstag' te beleven.
De ongetwijfeld door zadelpijn
geplaagde deelnemers kunnen
vervolgens bijkomen tijdens
een symposium over fietspoli-
tiek, met als centrale, pran
gende vraag: „Waarom zijn er
in Groningen meer fietsers
dan in Kassei?" De gemeente
Kassei besteedt al sinds 1986
aandacht aan andere landen.
Daaronder waren Zwitserland,
Brazilië en de Sovjet-Unie.
ROME Het gevecht tus
sen de Italiaanse tycoons
Silvio Berlusconi en Carlo
De Benedetti om de groot
ste Italiaanse uitgevers
maatschappij Mondadori is
ten einde. Dankzij de be
middeling van de Ro
meinse mineraalwaterfa
brikant Giuseppe Ciarra-
pico zijn beide partijen on
langs akkoord gegaan met
een onderlinge verdeling
van Mondadori.
De uitgeverij geeft behalve
boeken, populaire bladen en
vaktijdschriften ook het dag
blad La Repubblica, alsmede
een tiental regionale kranten
en de twee voornaamste Itali
aanse opiniebladen, Panorama
en L'Espresso. De strijd om het
in de Milanese voorstad Segra-
te gevestigde uitgeverij, die
een jaaromzet heeft van 3,7
miljard gulden, begon drie jaar
geleden als een ordinaire fa
milieruzie tussen Leonardo
Mondadori en Luca Formen-
ton, de kleinzonen van de in
1978 gestorven oprichter Ar-
noldo Mondadori, die elkaar
elkaar de leiding over het be-
om zoals afgesproken de zake
lijke leiding aan hem over te
laten, kwam Luca op zijn be
sluit terug. Hij verklaarde de
overeenkomst met de CIR nie
tig en verzoende zich met Leo
nardo, die inmiddels een ver
bond had gesloten met de Fi-
ninvest van Berlusconi. In de
cember 1989 kondigde Berlus
coni daarom aan, dat hij van
nu af aan bij Mondadori de
dienst uit zou maken. Daarop
volgde een slepend juridisch
gevecht tussen Fininvest en
CIR, waarin de geldigheid van
de tussen Formenton en De
Benedetti gestipuleerde afspra
ken centraal stond. In de loop
daarvan stapten verscheidene
vooraanstaande journalisten
op en werd het bedrijfsresul
taat van Mondadori tot minder
dan de helft gereduceerd. Na
een reeks tegenstrijdige rech
terlijke uitspraken leek de
zaak op een dood spoor, totdat
vorige maande de buitenstaan
der Ciarrapico, een vertrouwe
ling van premier Andreotti, op
het toneel verscheen. Als „po
litieke ombudsman" wist Ciar
rapico de partijen tot een com
promis te bewegen, waarin de
CIR La Repubblica, L'Espresso
en de regionale dagbladen
krijgt en de Fininvest de ove
rige Mondadori-activiteiten
plus een door de CIR te beta
len vergoeding van een kwart
miljard gulden. Voor De Bene
detti betekent dit een tweede
belangrijke stap terug, na zijn
mislukte "overval" op de Bel
gische Generale Maatschappij,
twee jaar geleden. Berlusconi
daarentegen ziet de omzet van
zijn media-imperium stijgen
tot circa 10,5 miljard gulden,
waardoor Fininvest de derde
mediagigant wordt in Europa,
na het Duitse Bertelsmann en
het Franse Hachette. De grote
winnaar is echter Ciarrapico,
die zich door zijn geslaagde be
middeling een plaats heeft
verworven in het boek van
adel van het Italiaanse onder
nemerschap. Bovendien wordt
er mee gerekend, dat de
nieuwbakken voorzitter van
AS Roma, die al drie regionale
dagbladen bezit, het bedrag
dat de CIR aan Berlusconi
moet betalen voor zijn reke
ning zal nemen in ruil voor
een belang van 20% in La Re
pubblica. De journalisten van
La Repubblica vrezen dat hun
krant daardoor binnen de in
vloedssfeer van Andreotti zou
komen en hebben gisteren een
verontruste verklaring gepu
bliceerd. Daarin benadrukken
zij het „democratisch-linkse"
karakter van de krant en kon
digen zij bij voorbaat verzet
aan tegen tegen iedere vorm
van „politieke, economische
en ideologische beinvloeding".
De verklaring gaat vergezeld
van een venijnige levensbe
schrijving van Ciarrapico,
waarin grote nadruk wordt ge
legd op zijn verleden als uitge
ver van (neo)fascistische lite
ratuur.
AART HEERING
NEDERLANDS DANS THEATER
APR 30 ME11,2,3,4
AT&T DANSTHEATER
De komiek
Jaap Muld li
is weer los
ch
Jaap Mulder won in I9%rr
meretten met een verrajV(
halfuur cabaret en stja
daarna de voorstelling 'Gr
vingers' waarin van dairar
rassende half uur een fn.
saaie anderhalf uur ovefee
Dat kan voor een eersïnJ-
In zijn tweede programit
garnalenkoningin' heeft)
der zijn draai weer terug
De eerste helft van dej*le
stelling treedt hij op alsiet
han de Wit, zwager van1£>
Mulder en banketbakkei
moet bij hem vooral gf[oc
zijn. Nou, dat is de bakkeer
toevertrouwd. Met kran e
go („U roept een numm e
ik hinkel er naartoe") ko
stemming er al danig in,
we niet toekomen aai,
kunstgebittenruilen en
ruftenraden. Een dame
publiek haalde door I
slappe lach zelfs met moew-
koffie. We doen alsof
koninginnedag is en het
tepunt van de festivi 'J
wordt het inhalen van d»
nalenkoningin. T.ussendofir
schouwingen over de Tucl
sche volksaard en mooie |L
pen waarvan de clou enk
rest niet helemaal op èvc
passen. Ook de redeneren
van de bakker ontsporeit
die manier. Mulder speevj
rol van bakker met veelfa
sequentie, heilig vuur eifi i
mor. Drie kwartier dikke)9;
Na de pauze is de hilaritfc
wat af, maar het stuk ovD
grotten van Han mag er ie
zijn. De voorstelling wonit
rieuzer en verliest aan
en richting door de aaïi<
maar uiteenlopende idfir
Het gaat een beetje kabbïe
Mulder heeft ook een ttet
want cabaretiers zijn iva
tijdsgewricht niet meer w<
straat. Het eerste deel To
hij vanuit de middens#
mentaliteit „als ze maarïe
me houden, dan doe ik
het tweede deel gaat heoi
het „ik doe wat ik wil" vï l
vrije kunstenaar. Zoals düa
keidrager die halverweg
natte trappen van Han Are
Musik van Schubert wilpi
gen. Dat gebeurt dus nwt
het laatst wordt dan die gèi
lenkoningin er weer m<
haren bijgesleept. Regit
Bert Klunder deed ocl
mooie dingen met Bill
Kaandorps nieuwe progra
'Kunst' en haalt nu met
de komiek in Mulder ff
naar boven. Mulder gaat*1
bazend goed vooruit en rf1
te een voorstelling war
over het algemeen zeer 'fl
nieten en waarom vaak c-'z
schuddebuiken valt. v
u
DICK VAN TEYLIlrf"
