ft Set geluk dat televisie heet ANWB: van fietsclub tot auto-lobby TWEEDEHANDS AUTO'S STEEDS GOEDKOPER. GOED OMTE WETEN. Kwelgeest migraine sart één op tien Nederlanders «e .1W J§ 1111 lllff tlieudefensie pleit voor feller verbod op cfk's fit CcidócSoiwmit SYMPOSIUM MARKEERT TIENJARIG BESTAAN VERENIGING MAAKT DEFINITIEF EINDE AAN VERZUILING "M vi'. _JENLAND ZATERDAG 27 APRIL 1991 PAGINA 5 S bi| ir»«tT Tien procent Nederlanders lijdt aan itie. o en daarom mag deze, I9.öbtredende, stoornis in e finale gezondheidsgale- laan jelangrijke kwelgeest - ^gpnoemd. Niet voor in Nederland een Wie kflg van Migrainepa- 957-iie nu 3500 leden telt euwerjar tien jaar bestaat. wordt ter gelegen- j HaJ het tweede lustrum 'posium gehouden in -eurs in Utrecht. igteren, secretaris van iging, legt uit dat van >half miljoen mensen impni migraine hebben te le helft 'wel eens' last v& andere helft kampt aanvallen'. keer keer per week. Veelvul dig arbeidsverzuim is het on vermijdelijke gevolg. Hoewel er in totaal veertien soorten migraine zijn, bemoeit de NVM zich in hoofdzaak met twee soorten: 'gewone mi graine' en 'klassiek migraine'. De gewone migraine gaat ge paard met misselijkheid, bra ken, overgevoeligheid voor licht en geluid en met hoofd pijn en kan vier uur tot drie dagen duren. Klassieke mi graine kondigt zich doorgaans tien twintig minuten voor dien aan met schitteringen, 'gezichtsbeperking', blinde vlekken of wazige beelden (bijvoorbeeld op tv), waarna een barstende hoofdpijn volgt. Bij veel patiënten houden de verschijnselen die de hoofd pijn inleidden dan op, bij an deren lopen ze dwars door de hoofdpijn heen. Wachttijden Nugteren, zelf lijder aan klas sieke migraine: „Het zijn zeer vervelende verschijnselen, die bij de mensen met regelmatige aanvallen leidden tot veel kortdurend arbeidsverzuim. Het zal daarom niemand ver wonderen dat wij ons grote zorgen maken over de finan ciële gevolgen voor migraine- patiënten van de eventuele in voering van twee wachtdagen bij ziekte. Wij zijn al bezig, mocht een dergelijke regeling ingevoerd worden, een uitzon deringspositie te verkrijgen". Wat de oorzaken zijn van mi graine? „Het diepere mysterie is nog niet gevonden, maar wel is bekend dat er vier in vloeden zijn die migraine kun nen uitlokken: stress, voeding, menstruatie en klimaat. Bij voeding denken we onder meer aan kaas, chocolade, groentes met veel nitriet en ci trusvruchten, allemaal pro- dukten die bepaalde stoffen sneeuw (fel wit licht), storm (snelle luchtdrukdaling), zon licht (schitteringen) en bij voorbeeld discoflitsen". De Vereniging voor Migraine- patiënten heeft enkele jaren geleden een zogenoemd hoofd- pijnboek vervaardigd, dat ge bruikt kan worden door artsen en patiënten om meer inzicht te krijgen in het verloop en ontstaan van de kwaal. Daarin is onder meer een kalender opgenomen waarin de fre quentie van aanvallen kan worden opgetekend, vaste vra gen waardoor de betrokken arts een beter beeld kan krij gen van de verschijnselen, en een dagboekdeel met vragen voor de cliënten. Er kan wel wat worden ge daan tegen migraine. Carla van Nugteren: „Er zijn medi cijnen om aanvallen te voor komen of te couperen, maar het vergt geduld van de arts om de juiste te vinden. Daar naast zijn er verschillende ont spanningsoefeningen, die on der meer aan bod zijn geko men in de cursus 'Hoofdpijn te lijf' van Teleac". De vereniging geeft zelf vier keer per jaar een blad uit, waarin informatie wordt gege ven over migraine en eventue le tegenmaatraagelen. Verder is er een brochure uitgebracht met specifieke informatie. Daarnaast verzorgen verschil lende regionale afdelingen re gelmatig voorlichtingsbijeen komsten. „Voorlichting aan patiënten blijkt geen luxe te zijn. Het is van groot belang dat mensen die met migraine kampen de juiste dingen doen. Als ze bijvoorbeeld de ver keerde medicijnen slikken of te veel medicijnen kunnen ze van de regen in de drup ko men", aldus Nugteren. jkhed 220C L visi 3MMl(AAG Sinds de j ons leven is bin- PT)men zal het nooit Draaijn zoals het was. ifgjjirentelevisie werd •ij Avaast de auto en de ft, de hoogste vorm luk. Wijlen Fons formuleerde het '„Wat zijn wij voor t dat we de gordij- _kjht doen en dan ^/T televisie gaan zit- len om te zien wat I ;er het buiten is?" visie is het leven de werkelijk- iggebracht tot de ier, en er zijn dan inig zaken die zo- cp pscussie en emotie n als hetgeen U ZE vertoond op de elijkP- strekr adden gezien. En het niks vinden. Of heel ^worden, en dan naar telefonistes bellen: jBw, dit kan echt niet, l^ftpaar had die auto l^Rrinnen, hoort u!" Re- WÊ i vinden het bijna t en gaan dus door Ü^rpruimen. Want wie of graag iets moois 'el iets wil opsteken, len iets van zijn ga- tv. Zegt men. Maar bestaat het publieke Ml nog? kan de commerciële ■vtTL4, in hoge mate een pretnet, nog geen twee jaar na de eerste uitzending trots aantonen dat hij maar liefst dertig procent van de kijkers van de publieken heeft gekaapt. Wat is er mis, of wat is er mis geweest in Hilver sum? NOS-voorzitter Max de Jong, de man die namens WVC de omroepen op het goede spoor moet krijgen: „Het publieke bestel heeft lange tijd niet uit gezonden wat de kijkers wil len". Dus, zegt Vara-voorzitter Marcel van Dam, zullen de pu blieke omroepen zonder ingrij pen het onderspit delven in de concurrentiestrijd met de com merciële omroep(en). Van Dam kwam als eerste met het plan de omroepen naar hun identiteit over de drie netten te verdelen. De Jong heeft die opzet gedeeltelijk overgeno men in zijn meerjarenplan, dat de afgelopen week in het ka merdebat over de Mediawet veel steun kreeg. Essentieel punt daaruit is dat Tros en Ve ronica op Nederland 2 het geld moeten verdienen voor de overige omroepen. Zuilen Decennia lang lag alles keurig vast. De samenleving was ver deeld in een aantal organisa ties met hun eigen levensbe schouwing, beter bekend als de 'zuilen'. Aan het eind van de jaren twintig, amper tien 1'aar nadat de radio zijn intrede ïad gedaan, zagen de zuilen in dit nieuwe medium een uitge lezen mogelijkheid hun bood schap uit te dragen. Zo ont stonden een christelijke, een katholieke, een socialistische, een vrijzinnig-protestantse en een algemene omroepvereni ging. Met de komst van de te levisie, in 1951, verplaatste de zendingsdrang zich ook naar de beeldbuis. De omroepen konden in die begintijd alleen uitzenden om dat hun aanhang, het publiek, daarvoor het geld bijeen bracht. Maar dit publieke be stel kwam al in de jaren zestig onder vuur te liggen, omdat lang niet iedereen tevreden was met de beperkingen die het systeem met zich mee bracht. Want volgens de wet moet het programma van een publieke omroep in elk geval elementen bevatten van cultu rele, informatieve, educatieve en verstrooiende aard. De eerste dissident was de On afhankelijke Exploitatie-maat schappij OTEM, die program ma's wilde gaan maken met gelden uit reclame-inkomsten. Dat is er nooit van gekomen, maar vanaf dat moment is er constant gediscussieerd over de wenselijkheid van commer ciële televisie. De Vrije Radio Omroep Ne derland (VRON) besloot daar niet op te wachten en zond op 19 april 1960 haar eerste pro gramma uit, vanaf zee. Vero nica, afgeleid van VRON, werd al snel populair en hier door aangemoedigd versche nen steeds meer zeezenders. Op het gebied van de tv pro beerde de Reclame-televisie Exploitatie Maatschappij REM vanaf een booreiland in de Noordzee uitzendingen te ver zorgen die werden betaald uit reclame-opbrengsten. Dat ging blieke omroep had deze fewonnen. Radio Veronica leef nog doorgaan, maar met het instellen van Hilversum 3 liep de populariteit van Vero nica terug, waarmee ook de tweede aanval op het publieke bestel was afgeslagen. Lichtere programma's Nadat in 1965 het kabinet-Ma- rijnen was gevallen over het omroepbeleid, besloot het daaropvolgende kabinet-Cals tot het invoeren van reclame en een nieuw systeem van toe deling van zendtijd alsmede tot de oprichting van de Ne derlandse Omroepstichting (NOS). Nieuwe omroeporgani saties mochten tot het publieke bestel toetreden. Vooral dank zij de Tros werd vanaf dat mo ment de aanval op het publie ke bestel van binnenuit ge voerd, want deze omroep bracht (meer) lichtere pro gramma's dan tot dan toe ge bruikelijk. Dat leiade wel tot een veran dering in de programmering van de andere omroepen, die concessies deden in hun aan bod. Het bestel werd aangetast met de komst van RTL4 in 1989. Hilversum werd zich in eens volledig bewust van zijn financiële positie. De publieke omroepen krijgen hun inkom sten voor een deel uit de wet telijk verplichte omroepbijdra ge; iedere Nederlander moet voor het kijken naar televisie en het luisteren naar een radio 168 gulden per jaar betalen. Een belangrijker deel van de inkomsten komt echter uit re clamegelden. Het succes van RTL4 trekt Toen de televisie haar intrede deed, zagen de zuilen in dit medium een nieuwe mogelijkheid hun boodschap uit te dragen. FOTO: ANP steeds meer adverteerders die hun interesse in de publieke omroepen verloren, zodat via de STER steeds minder geld binnenkomt. Ten opzichte van de raming voor 1991 wordt een tekort van 110 miljoen gulden verwacht. Reddingsactie Sinds het succes van RTL4 is de vraag meer dan ooit actueel hoe het publieke bestel moet worden gered. Zo het al moet worden gered. Minister D'An- cona van WVC, verantwoor delijk voor het mediabeleid, vindt van wel. Om dat te be werkstelligen heeft ze een half jaar geleden Max de Jong aan gesteld als NOS-voorzitter, 's Mans salaris was wekenlang goed voor een felle discussie, maar de voormalige voorzitter van de hoofddirectie van de Perscombinatie (Volkskrant, Trouw en Parool) heeft zich desondanks druk bezig gehou- ,-*u- Liil den met een reddingsactie. De Jong kwam met het 'Meerja renplan 1991-1995 Nederland se Publieke Omroep'. „De pu blieke omroep heeft de afgelo pen jaren rpogramma's ge- meekt die de mensen, in elk geval grotendeels, niet willen", zegt De Jong. „Je zult dus een evenwicht moeten vinden tus sen wat het publiek graag wil en wat we uit het oogpunt van het publieke bestel wenselijk achten". De Nederlander die na een dag hard werken alleen maar wezenloos onderuit gezakt naar ontspanning wil kijken (de couch potatoe) kan in het plan van De Jong terecht op Nederland 2. Bij Tros en Vero nica, die af en toe de EO op bezoek krijgen. Met ruimte voor 15 procent reclame moeten Tros en Veronica kost winners worden voor de ove rige omroepen. Beide omroe pen zouden wel binnen het be stel moeten blijven. Nu de vrijheid van een eigen com mercieel net lonkt, lijken ze geen zin te hebben 'eruit' te stappen. De AVRO zou met NCRV, KRO en alle kleine omroepen zoals IKON en Humanistisch Verbond, Nederland 2 gaan vullen. Op Nederland 3 komen VARA. VPRO en NOS aan hun trekken. Deze twee net ten zijn bedoeld voor het pu bliek dat wel eens iets anders wil dan de Honeymoonquiz en Medisch Centrum West. Een kamermeerderheid van PvdA, VVD en D66 steunt het plan voor deze zenderindeling. Amusement Goed beschouwd ging het al die jaren in medialand maar om één vraag: moet er com merciële tv worden toegelaten op de Nederlandse televisie? Met de achterliggende 'echte' vraag: mogen we toestaan dat er veel ontspanning en amuse ment, de RTL4-'rotzooi', wordt vertoond? Het was een princi piële discussie. Het CDA nam altijd het voortouw en slaagde erin de zaak lange tijd tegen te houden. Maar het was vechten tegen de bierkaai, erkent woordvoerder Beinema. Ze moest deze week ook nog lijdzaam toezien dat een meer derheid van de Kamer (PvdA. VVD en D66) akkoord ging met reclame op zondag. „Maar het is voor ons toch niet zo be langrijk als bijvoorbeeld eu thanasie. Hoewel coalitiepart ner de PvdA hierin niet met ons mee is gegaan, vind ik het toch niet belangrijk genoeg om het op een kabinetscrisis aan te laten komen". Misschien is dat nog wel de meest historische verandering op de Nederlandse televisie. DICK HOFLAND 'jisui -B- OT&YAG De Vere- 8351 Milieudefensie at met het verbod iftige stof cfk niet orden gewacht tot Er zijn voldoende ieve produktieme- "fzonder cfk's voor- -*■ dus waarom zou- 'e hiermee nog i?", vraagt milieu- u Maria Buiten- ich af. „Bovendien le weken geleden dat de ozonlaag zo snel slijt als werd aangeno- zeggen wij verbod vanaf 1993 s niet alleen kan, ak moet". xi stof die in veel pro- lw can voorkomen, zoals cunfttjn, koelkasten, mag- oede'ens en cd-spelers. Het het[ schadelijke effecten milieu, zoals een ver- 00k- van het broeikasef- ingrijker is echter dat medeverantwoordelijk p' de aantasting van de rontrustende situatie", ert Maria Buiten- in de Vereniging Mi- isie. „Zonder ozonlaag ven op aarde immers Maar alleen een aantasting van de ozonlaag vergroot al de kans op huidkanker en oogziekten. In de V.S. wordt gevreesd dat de aantasting van de ozonlaag zal leiden tot 200.000 extra ge vallen van huidkanker aldaar. Verder wordt het hele ecosys teem ontwricht. Planten en dieren sterven. Hele oogsten kunnen mislukken". Ook voor milieu-minister Al ders kan het terugbrengen van het gebruik van cfk's niet snel genoeg gaan. „Indien mogelijk zullen we de reductie zelfs versnellen", zegt een woord voerder van zijn departement. „In overleg met het bedrijfs leven zullen we bekijken of dat haalbaar is. Tot nu toe hebben we altijd goed met hen kunnen samenwerken. Echter, de mogelijkheid om te produ ceren zonder cfk's is er nog niet in elk geval. In die geval len is een sneller verbod dus niet geloofwaardig", aldus de woordvoerder van het minis terie van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieu (VROM). Enige tijd geleden vroeg de Tweede Kamer minister Al ders de subsidie op isolatiema teriaal dat cfk's bevat zo spoe dig mogelijk te stoppen. De be windsman wil wachten op de cfk-jaarapportage alvorens hierover een beslissing over te nemen. „Voor bepaalde isola tiematerialen zal minister Al ders inderdaad de subsidies stopzetten", zegt de VROM- woordvoerder. „Bij andere materialen ligt dat echter wat moeilijker. Als we daarvoor de subsidies nu al stopzetten, be staat het risico dat de bedrijfs tak over de kop gaat". Volgens de Vereniging Milieu defensie is er over deze subsi dies een touwtrekkerij gaande tussen minister Alders en mi nister Andriessen van econo mische zaken. „De geluiden die ons bereiken over deze strijd klinken niet zo gunstig" zegt Maria Buitenkamp. „Mi nister Andriessen trapt voort durend op de rem als het om het milieu gaat. Van het mi lieu heeft hij blijkbaar nog niet zoveel kaas gegeten. Ik vind het een onverkwikkelij ke zaak dat deze subsidies nog bestaan. Aan de ene kant roept de overheid op de pro- duktie met cfk's te stoppen, maar aan de andere kant sub sidieert de overheid produkten die cfk's bevatten". De Vereniging Milieudefensie vindt dat de mensen minder cfk-houdende produkten moeten kopen. Om ze daarbij' te helpen heeft de milieugroep een gids op de markt gebracht waarin gewezen wordt op het schadelijkeffect voor de ozon laag van bepaalde produkten. „Men zou bewuster boodschap pen moeten doen", zegt Maria Buitenkamp. „De consument heeft meer macht dan hij denkt". DEN HAAG „Red de Veluwe, win een auto". Met deze leuze hield de Algemene Nederlandse Wielrijders Bond (ANWB) in '88 een puzzelactie voor de ruim 2,8 miljoen leden. De protesten die de slogan uitlokte illustreerden tref fend het dilemma waarin de bond zich nog steeds bevindt. Begonnen als or ganisatie voor natuurmin- nende fietsers is de bond uitgegroeid tot een regel rechte auto-lobby, die zich van harte uitspreekt voor meer wegen en hogere snelheden en tegen kos tenverhogingen voor de automobilist. Niet iedereen zal het beseffen, maar het lot van honderddui zenden dagelijkse weggebrui kers ligt in de handen van de ANWB. Met ruim 52.000 blau we borden wijst de bond hen de weg. 3000 praatpalen staan klaar om de zwaksten onder de heilige koeien de helpende hand te bieden. 600 hulpverle ners stellen bij acute nood des gewenst een diagnose en hel pen jaarlijks zo'n 650.000 ron kende en kuchende patiënten weer overeind. De ANWB is een niet meer weg te denken schakel in de maatschappij. Dat blijkt vooral in de vakantie. Er is geen au tomobilist meer die op vakan tie gaat zonder zijn alleen bij de ANWB verkrijgbare IRK, de Internationale Reis- en Kredietbrief; zelfs in den vreemde laat de bond de leden niet los. „Steunpunten" bevin den zich in Lyon, Barcelona, Torremolinos, Benidorm, Inns bruck en Athene. Het grootste tijdschrift van Nederland is al sinds jaar en I Meerssen a Hoensbroek 20 jBunde 5 Geulle Siltlrtü.1 i l'ten i L___J tei' Voor veel mensen is de doelstelling van de ANWB duister: wijst deze vereniging nu vooral fietsers de weg of juist automobilis ten? FOTO: PR dag De Kampioen, met een op lage van 2,3 miljoen. ANWB- leden krijgen het ongevraagd thuisgestuurd. Niet tot ieders genoegen overigens, want on derzoek van enkele jaren gele den wees uit dat maar liefst 15 procent van de leden het blad onmiddellijk bii het oud papier legt, nog imwikkeld. Wellicht is dat een reden geweest voor een restyling van het blad. Een andere reden zal gelegen zijn in adverteerders die zo'n 47.000 gulden per pagina wel wat veel vonden voor een blad dat zo vaak ongeopend bleef. Bij de vernieuwing van het blad hoorde ook dat het in plaats van elke week éénmaal per twee weken ging verschij- Naast De Kampioen verzorgt de ANWB nog vele andere pu- blikaties. Zo zijn er de reisgid sen, kaarten en nog een tiental tijdschriften op het gebied van verkeer en toerisme. De Windsurf kampioen heeft de vernieuwingen op publicitair gebied niet overleefd, maar als uitgever is de ANWB in om vang nog altijd de derde van Nederland. Oprichting Hadden de 27 enthousiaste wielrijders die 107 jaar geleden voor het eerst bijeen kwamen ooit gedacht dat hun clubje zou uitgroeien tot een massa-orga nisatie met heel andere doel stellingen? Niemand zal het zeker weten, maar het lijkt niet waarschijnlijk dat de Bond van Nederlandsche Ve- locipedisten bij de oprichting voor ogen stond een auto-club te worden. Positieve geesten zeggen dat de ANWB de fiets nog altijd in ere houdt. F. Vintges, mede werker bij Milieudefensie, vindt dat het fietsbeleid van de ANWB „er maar een beetje bij hangt". Natuurlijk, de auto is een belangrijk vervoermid del, vele malen belangrijker dan de fiets, maar de nadruk die een toeristenbond als de ANWB legt op de auto gaat Vintges te ver. „Ik heb eens een promotiefilmpje gezien van de ANWB, dat vertoonde alleen maar auto's". De jaren tachtig zijn voor de ANWB bewogen tijden ge weest. Financieel kreeg de bond het zwaar te verduren. De symptomen van slecht ma nagement openbaarden zich steeds duidelijker. Na een mis lukt commercieel avontuur als touroperator in Griekenland en Spanje zakte de ANWB dan ook diep in de rode cijfers. Voor het eerst in haar 107-jari- ge historie begon de vereni ging te schudden op haar grondvesten. Sipds 1987 zit de organisatie weer in de zwarte cijfers. Vorig jaar behaalde de toeristenbond een winst van 17,1 miljoen. De financiële averij werd pas weer te boven gekomen na de intrede van de huidige hoofd directeur, mr. P. Nouwen, in januari 1987. Afkomstig van Nationale-Nederlanden maak te Nouwen van de vereniging ANWB meer dan ooit tevoren een bedrijf. Zijn analyse van de bond luidde na een jaar al: „Op zich is deze onderneming zo gezond als een vis". Het wel en wee van de ANWB trekt de hoofddirecteur zich hoogstperoonlijk aan, zo blijkt uit een interview met het blad Profile: „Sommige brieven van mensen die het lidmaat schap opzeggen, behandel ik persoonlijk. Soms bel ik ze op. En ik meen het: als iemand me dan zegt 'ik heb mijn lid maatschap opgezegd omdat ik mijn auto heb verkocht', dan denk ik: hier klopt iets niet. Onze ANWB is veel meer. Ja, daar kan ik wakker van lig gen". Vrijheid Behalve manager en genees heer van de ANWB is mr. Nouwen echter ook degene die de bond nog nadrukkelijker als auto-lobby heeft geprofi leerd. Zelf verklaarde hij zijn keuze voor de auto boven die voor trein, bus of fiets zo: „Nee, wij zullen niet zeggen: laat de eigen auto staan. Onze leden betalen geen contributie om van ons te horen: neem de trein of de bus maar. Net zoals de mobiliteit de grootste vrij heid van de mens is, is het ook zijn grootste vrijheid om zelf te beslissen langs welke weg hij dat wil doen' Dat kritische leden van de ANWB zich steeds minder door de uitspraken van Nou wen aangetrokken voelden, deerde hem ogenschijnlijk niet. Nog steeds houdt de ANWB het erop dat de toenemede mi lieuproblematiek als gevolg van autogebruik „technisch oplosbaar" is. De vraag is hoe groot de macht van de ANWB als lobby-organisatie moet worden gezien. PvdA-kamer lid Castricum zei in FN V-ma gazine ooit: „Nouwen wordt niet serieus genomen, de ANWB overschreeuwt zich zelf. De invloed in de Haagse politiek moet niet worden overdreven". JEAN-PIERRE GEELEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 5