r i
JÊA
croeps
Duizend wao-sprookjes en andere verhalen
faUUeQowumt
Binnen zes jaar
80 procent mint
'gif9 in bollente<
BINNENLAND
VRIJDAG 26 APRIL 1991 PjjT]
Fout in folder:
alcohol mag in
het verkeer
UTRECHT Het ministerie van
wvc heeft een Turkstalige folder
over drankgebruik verspreid waarin
staat dat alcohol kan worden ge
bruikt in het verkeer, op het werk,
op school, tijdens de zwangerschap
en bij medicijnen. Het gaat om een
uit het Nederlands vertaalde folder
die het drankmisbruik moet terug
dringen. Een en ander staat in het
nieuwsblad voor migranten Buiten
landers Nieuws. De fout is ontstaan
door het verkeerd plaatsen van de
tussenkop „Wanneer kunt u alcohol
gebruiken". Daaronder volgt dan de
lijst wanneer het juist niet kan.
Zes maanden
voorwaardelijk voor
oplichten bruidsparen
ZWOLLE De rechtbank in Zwol
le heeft donderdag de 47-jarige K.K.
uit Vollenhove wegens „knevelarij"
veroordeeld tot een geheel voor
waardelijke gevangenisstraf van zes
maanden.
K. vroeg als ambtenaar van de bur-
gelijke stand van de gemeente Bre-
derwiede jarenlang van aanstaande
bruidsparen meer geld dan zij ver
schuldigd waren voor hun onder
trouw- en huwelijksformaliteiten.
De officier van justitie had afgelo
pen dinsdag een voorwaardelijke
gevangenisstraf van drie maanden
en tienduizend gulden boete geëist.
Extra treinen
rond feestdagen
UTRECHT De Nederlandse
Spoorwegen zetten op 28 en 29 april,
de dagen voor Koninginnedag, extra
treinen in. Ook in de reeks komende
feestdagen krijgen treinreizigers te
maken met aanpassingen in de
dienstregeling. Bij het samenstellen
van de dienstregeling was NS er van
uit gegaan dat 29 april voor de mees
te mensen een vrije dag zou zijn.
Daarom is in het spoorboekje een be
perkte dienstregeling opgenomen. Nu
blijkt dat veel mensen toch moeten
werken of naar school moeten, rijden
er extra treinen. Op Koninginnedag
rijden de treinen als op zaterdag. De
dag erna rijden de 'toegevoegde'
maandagse treinen.
Nederlanders
vervolgd voor
drugssmokkel
ST. HELENA Vier Nederlanders en
drie Ghanezen moeten in juli op St. He
lena voor de rechter verschijnen op ver
denking van smokkel van een grote
partij marihuana, zo heeft een woord
voerder van het openbaar minister van
het eiland in de Middellandse Zee giste
ren meegedeeld. De partij zou ongeveer
50 miljoen gulden waard zijn. De politie
vond in december in de Britse kolonie,
na tips van Britse en Nederlandse auto
riteiten, vijf ton drugs in een verbouw
de vissersboot. De rechtszaak zal door
een Britse rechter en aanklager worden
geleid. Ook de advocaten die de ver
dachten verdedigen zijn Britten.
Aardbeving bij Assen
ASSEN In de omgeving van
Assen heeft zich gistermidaag een
aardbeving voorgedaan van onge
veer twee en een half op de schaal
van Richter.
Het epicentrum lag volgens het
KNMI bij Geelbroek, ongeveer vijf
kilometer ten zuiden van Assen.
Het instituut registreerde de be
ving zelf, maar ontving ook enkele
reacties van mensen die in de om
geving wonen. Voor zover bekend
heeft de aardbeving geen schade
veroorzaakt.
De laatste jaren heeft het KNMI in
het noorden van het land ver
scheidene bevingen geregistreerd
en onderzoekt al over langere tijd
mogelijk verband tussen de win
ning van aardgas in het noorden
en de aardbevingen.
GEMEENSCHAPPELIJK MEDISCHE DIENST WOEDEND OVER DISCUSSIE
DEN HAAG Een aan
steller die in de wao te
recht komt is op z'n minst
een beroepsacteur. Geen
enkele Nederlander krijgt
namelijk een wao-uitke-
ring zonder dat minstens
vier of vijf artsen hem
ziek of arbeidsongeschikt
hebben verklaard. De Ge
meenschappelijke Medi
sche Dienst (GMD) is dan
ook woedend over de sug
gestie dat de wao een ge
makkelijk toevluchtsoord
is voor slappelingen. „Als
je een financieel probleem
hebt dan mag dat geen re
den zijn om een groep in
de hoek te trappen", aldus
dr. W. Boersma, landelijk
directeur van de de GMD.
Boersma wil tenminste drie
vooroordelen weghalen. Ne
derland kent geen grotere ar
beidsongeschiktheid dan om
ringende landen. „Wij hebben
het statistisch duidelijker in
beeld gebracht, omdat de ar
beidsongeschikten bij ons in
één regeling zijn onderge
bracht, terwijl de Duitsers ver
schillende regelingen hebben".
Daarnaast wil de GMD-direc-
teur van het sprookje af dat ie
mand gemakkelijk in de wao
terecht komt. „Je wordt als
cliënt volledig doorgezaagd.
Het behoort tot onze professio
naliteit om aanstellers buiten
de wao te houden en dat ge
beurt ook".
En tenslotte wil hij de wijd
verbreide opvatting uit vak
bondskringen en politiek ban
nen dat wao'ers best nog iets
kunnen aanpakken. „Natuur
lijk kun je het begrip passende
arbeid verruimen. Een ar
beidsongeschikte chirurg zou
je uiteraard het slagersvak
kunnen leren, hij kan ook met
zwavelstokjes langs de deur.
Alleen ontbreekt het maat
schappelijk draagvlak daar ge
lukkig voor. Als wij werk vin
den dat qua salaris een achter
uitgang betekent maar door de
werknemer redelijkerwijs ge
daan kan worden, dan is hij
niet arbeidsongeschikt".
Nieuwe chip
.Volgens Boersma ligt het
kernprobleem in het feit dat
de hoeveelheid arbeid voor
minder geschoold personeel
afneemt. „Er is doodgewoon
voor de 1,2 miljoen mensen die
nu werkloos zijn of in de wao
en aaw zitten geen werk. Ze
ventig procent van de ruim
800.000 arbeidsongeschikten
heeft alleen lager onderwijs
genoten of ten hoogste een la
gere beroepsopleiding gevolgd.
Alle arbeidsbesparende metho
den die eenvoudige arbeid
vervangen bemoeilijken het
werk voor mensen die juist
aangewezen zijn op die een
voudige arbeid. De mensen
moeten boven hun niveau
gaan werken. Het uitvinden
van een nieuwe chip gaat niet
gepaard met een erfelijke mu
tatie in het menselijk ras. Daar
is blijkbaar even tijd voor no
dig".
Boersma heeft de politieke dis
cussie rond de wao met stij
gende verbazing gevolgd. De
schuld van het hoge aantal ar
beidsongeschikten ligt name
lijk niet bij de wao'er en even
min in de wet arbeidsonge
schiktheid. Boersma: „Het gaat
Dr. W. Boersma: „De mensen die in dit land het verstand vertegenwoordigen - zoals een ex-minis
ter en fractievoorzitter van een christelijke partij - zouden een beetje voorzichtiger moeten zijn".
FOTO: DIJKSTRA
Ontvangers van een AO-uitkering per
duizend leden van de beroepsbevolking
1970
1975
1980
1985
1989
15-44 jaar
Duitsland
7
6
7
8
5
Verenigde Staten
11
17
16
20
23
Zweden
18
20
19
20
21
Nederland
17
32
57
58
62
45-59 jaar
Duitsland
75
64
84
103
75
Verenigde Staten
33
68
83
71
72
Zweden
66
95
99
108
116
Nederland
113
179
294
305
339
60-64 jaar
Duitsland
419
688
1348
1291
1109
Verenigde Staten
154
265
285
254
250
Zweden
229
382
382
512
577
Nederland
299
437
1033
1283
1987
Totale bevolking
15-64 jaar
Duitsland
51
54
59
72
55
Verenigde Staten
27
42
41
41
43
Zweden
49
67
68
74
78
Nederland
55
84
138
142
152
Werkloosheidspercen tages
0,6
3,6
2,9
7,2
Duitsland
5,6
Verenigde Staten
4,8
8,3
7,0
7,1
5,2
Zweden
1,5
1,6
2,0
2,8
1,4
Nederland
1,0
5,2
6,0
10,6
8,3
niet op om een smaad te wer
pen op mensen die in de wao
zitten door hen te bestempelen
als mensen die op kosten van
de gemeenschap lekker niks
zitten te doen. Dat is een vol
strekt onjuist beeld. Het is wél
zo dat een flink deel van die
mensen medisch gezien zou
kunnen werken als de maat
schappij die mensen ook zin
nig werk zou bieden. Dan
moet je de arbeid wat aanpas
sen, scholing geven en de or
ganisatie daarop afstellen. Dat
vergt dus enorme inventiviteit
van de ondernemer en mis
schien gaat het zelfs ten koste
van de arbeidsproduktiviteit".
Er zijn ook al mogelijkheden,
zoals de wet arbeid gehandi
capte werknemer (WAGW),
waarbij werkgevers tegen la
gere kosten gehandicapte
werknemers aan het werk
hebben. Boersma: „Maar eerst
zal die (aangepaste) arbeid er
voor hen moeten zijn. Die is er
nu niet. We hebben in Neder
land dus een groep uitgeselec
teerd, die minder geschikt zijn
voor onze bedrijven. Het werk
dat wij te bieden hebben is
voor hen niet weggelegd".
Aan het werk
Na een jaar in de ziektewet
maakt iemand aanspraak op
een wao-uitkering. Negentig
procent van de zieke werkne
mers is overigens na zes we
ken al weer aan het werk.
Van de 6,5 miljoen mensen die
in de ziektewet zitten blijven
er jaarlijks echter nog 150.000
langer thuis. Van die groep
komt zeventig procent in de
wao terecht.
Bij hen komt eerst de eigen
Terwijl GMD-directeur Boers
ma zegt dat Nederland geen
grotere arbeidsongeschikt
heid kent dan omringende
landen, beweerde hoogleraar
Richard V. Burkhauser van
de Syracuse University (VS)
gisteren in NRC Handelsblad
het tegendeel. Volgens Burk
hauser, die het academisch
jaar '90/'91 verbonden is aan
het INAS in Wassenaar,
wordt vooral Nederland ge
plaagd door de 'ziekte' ar
beidsongeschiktheid. „Een
beleid zoals het Nederlandse,
waarvan het zwaartepunt ligt
op inkomensgarantie in
plaats van arbeidszekerheid,
ontmoedigt de terugkeer
naar de arbeidsmarkt en ver
sterkt het invalidiseringspro-
ces", aldus Burkhauser. Hij
gebruikte bij zijn betoog het
nevenstaande staatje.
huisarts langs, daarna brengt
de bedrijfsarts een bezoek en
bovendien steekt de ziektewet-
arts van de bedrijfsvereniging
nog even aan. Meestal na een
jaar oordeelt de GMD op
grond van een uitgebreid on
derzoek. Naast een medisch
onderzoek wordt een arbeids
kundig oordeel geveld. Meest
al geeft ook een externe des
kundige nog eens zijn advies,
zoals een longarts of hart-spe-
cialist.
Pas dan oordeelt de GMD over
de arbeidsongeschiktheid en
de terugkeer naar het bedrijf
of andere mogelijkheden op de
arbeidsmarkt. De verzekeraar
(bedrijfsvereniging) is uitein
delijk degene die beslist over
de uitkering. Boersma: „De
GMD is dus eigenlijk niets an
ders dan een expert die de
schade vaststelt. Nagenoeg al
tijd volgt de bedrijfsvereniging
ons advies. Kortom: het is een
uiterst grondige beoordeling
onze klanten dan ook
hartgrondig de pest aan heb
ben. Zij vinden het dus hele
maal niet zo gemakkelijk om
in de wao terecht te komen.
De mensen ondergaan het al
lemaal gelaten en voelen zich
achtervolgd".
Passende arbeid
Volgens veel politici en zelfs
vakbondsmensen zijn wao'ers
te kieskeurig. Een wao'er zou
gemakkelijker een baan
moeten accepteren die mis
schien niets te maken heeft
met zijn vorige werk. Boersma
haalt zijn schouders op over
zoveel onkunde: „Wij zijn geen
detectives, maar onze arbeids-
deskundigen weten prima of
een werkgever redelijkerwijs
een werknemer met een be
paalde scholingsgraad kan
plaatsen. Je ziet vrij snel wat
het verhaal van de werkgever
waard is. Daar worden onze
mensen trouwens ook steeds
steviger in. Zij hoeven tegen
woordig niet alleen met de
hoed in de hand naar de werk
gever toe. Een werkgever
heeft ook wettelijke verplich
tingen. De directeur van het
arbeidsbureau kan immers op
grond van het GMD-advies
een ontslagaanvraag negatief
beoordelen. Werknemers zijn
dus beslist niet vogelvrij".
De wao zou een wat hogere
werkloosheidsuitkering zijn
voor mensen die door werkge
vers met medeweten van de
GMD iets te gemakkelijk arn-
beidsongeschikt zijn ver
klaard. Ook die opmerking
wordt door de praktijk gelooc-
henstraft. Boersma: „U moet
weten dat minstens één op de
vijf arbeidsongeschikten een
volledige baan heeft dat ver
onder hun vorige inkomensni
veau ligt. Twintig procent van
de mensen die nu de wao in
gaan werkt dus gewoon".
Van de honderd mensen die
zich bij de GMD melden na
een langdurige ziektwet-uitke-
ring, worden 45 volledig ar
beidsongeschikt verklaard.
Pakweg 25 procent maakt vol
gens de GMD voldoende kan
sen op werk en krijgt dus he
lemaal geen wao-uitkering.
Dan blijft er nog een groep
van dertig man over die ge
deeltelijk arbeidsongeschikt is
van wie het overgrote deel een
baan heeft met een lager sala
ris dan voorheen.
Want het moet volgens Boers-
chaam verzekert, maar het ga
randeert alleen zijn inkomen
(verdienvermogen). Als dat in
komen sterk achteruit gaat,
dan bepaalt dét zijn arbeidson
geschiktheidsuitkering onge
acht zijn handicap.
Herkeuring
Staatssecretaris Ter Veld van
sociale zaken heeft gedacht
aan een verplichte herkeuring
van alle wao'ers. Maar de her
keuring van wao'ers die al
lang een dergelijke uitkering
genieten zal volgens Boersma
weinig effect hebben. Een her
keuring in 1987 van wao'ers
tot 35 jaar heeft vrijwel niets
opgeleverd. Nu gaat het om
een groep die nog ouder en
dus minder vitaal is geworden.
„En al zou ie hen gedeeltelijk
goedgekeurd krijgen, dan ver
plaats je ze dus naar de bij
standsuitkering, want werk is
SUSKEENWISKE
HET WITTE WIEF
\Lcuk dal jullie er lyn1 Jk brcnfje onmiddellijk naar het
[/jlittn ten bttljt krip I J~^7/
(c) Standaard Ultgeverl|/Wavery Productions
(ADVERTENTIE)
Zaterdag 4 mei verschijnt de Leidse Courant
met de bijlage 'beroepskeuze'.
Informatie over de adverteermogelijkheden
in deze bijlage wordt u graag verstrekt door
Marco Hogeboom, bereikbaar onder tele
foonnummer 071-122 244
I I I I I
£cidóe (Bowuvnt
er niet. Wat zou je daar ten
slotte écht mee verdienen?
Een dubbeltje zal het wel ople
veren, misschien zelfs wel een
paar dubbeltjes, maar je hoeft
je ook niet rijk te rekenen", al
dus Boersma.
Als herkeuring geen zin heeft
en ook de verruiming van het
begrip passende arbeid geen
soelaas biedt, dan moet de op
lossing maar gevonden wor
den in een verlaging van de
wao-uitkering. Dat zal een
flinke groep pseudo-arbeidon-
geschikten wel tot werken
prikkelen, zo wordt geopperd
in politiek Den Haag. Boers
ma: „Die financiële prikkels
werken niet. Je kunt kenne
lijk nog een heel eind omlaag
voordat de mensen echt in
groten getale weer aan het
werk gaan. Dan moet je de uit
kering draconisch verlagen,
dus ver onder bijstandsniveau.
Want blijkbaar is ook het bij
standsniveau niet laag genoeg
om die mensen gillend aan het
werk te zetten. Je kunt na
tuurlijk zeggen dat 22 miljard
gulden per jaar aan wao een
aaw-uitkeringen doodgewoon
teveel van het goede is. Dat is
weliswaar een hard verhaal,
maar het hoeft geen onbegrij
pelijk of onzindelijk verhaal te
zijn. Maar leg dat dan helder
uit".
Geen uitweg
Voor de huidige wao'ers heeft
Boersma een uiterst sombere
voorspelling. „In de komende
jaren zouden wij al heel blij
moeten zijn als we de huidige
uitstoot van langdurig zieke
werknemers met enkele tien
duizenden terug zouden kun
nen brengen. Dat bètekent dat
wij voor hen een nieuwe pas
sende arbeidsplek vinden. Je
moet de toevloed naar de wao
verminderen door scholing,
veranderingen in de bedrijfs
organisatie en aangepaste ar
beid".
„Het klinkt heel hard en cy
nisch, maar een heel groot
deel van de huidige wao'ers
keert niet meer terug op de ar
beidsmarkt. Want als je naast
de huidige wao'ers nog eens de
wens legt om meer vrouwen
aan het werk te krijgen en bo
vendien moeten we nog eens
tienduizenden allochtone me
deburgers aan een baan hel
pen, dan is er een groot ge
drang in de lagere regionen
van de arbeidsmarkt. De vraag
naar eenvoudige arbeidskracht
wordt immers opgevuld door
nieuwkomers. Ik hoop daarom
dat we in de eerste plaats de
zaak binnen enkele jaren kun
nen stabiliseren. Dat zou al
een geweldige prestatie zijn,
hoe hard dat ook voor de hui
dige wao'er is".
Als Boersma spreekt over het
probleem van de wao, dan
heeft hij het niet in de eerste
plaats over de financiële last.
Hij vreest een situatie die zich
al in delen van de Verenigde
Staten voordoet. „In Amerika
heb je gezinnen waar men
voor de derde generatie werk
loos is. De verpaupering slaat
daar toe, omdat grote groepen
structureel aan de zijlijn staan.
Het werkt door naar de part
ners en kinderen. Het wordt
bijna een 'erfelijk' probleem
dat zich in volgende generaties
doorzet. Dat is het eerste grote
probleem. Het financiële pro
bleem is ook groot, maar dat is
een kwestie van keuzes. Eco
nomen kunnen misschien zelfs
uitrekenen dat 22 miljard gul
den voor de wao en aaw welis
waar een hoop geld is, maar
wat je daarvoor terugkrijgt
aan produktiviteit - de hoogste
in Europa - nog wel veel meer
waard is. Misschien is het eco
nomisch gezien dus wel draag
baar, tenslotte zingt dat geld
wel rond in onze economie".
Wreed proces
Wat Boersma in de onver
kwikkelijke discussie over de
WAO het meest trof is het vol
strekt onterechte stempel dat
de wao'ers opgedrukt krijgen:
„De arbeidsongeschikte men
sen zijn nu erg ongerust en
bang geworden. Ze mogen im
mers niet meer meedoen. Dat
is natuurlijk een hele trauma
tiserende ervaring. Je wordt
nu elke dag als wao'er op je fa
len gedrukt door alle krante-
berichten. Dat is een wreed
proces. Ze zijn vertwijfeld en
kwaad. De mensen die in dit
land het verstand vertegen
woordigen - zoals een ex-mi
nister en fractievoorzitter van
een christelijke partij - zouden
een beetje voorzichtiger
moeten zijn
HILDEBRAND B. BIJLE-
VELD
In de Flevopolder is het zogenaamde 'koppen' van
gonnen. Dat gebeurt machinaal. Op het proefbedrijf!*
in Noord-Holland rijdt nu ook zo'n soort machine i
staat is zelfs narcissen te koppen. Daarmee kan het j
bestrijdingsmiddelen flink worden teruggedrongen.
ST.-MAARTENSBRUG
In de bollenteelt kan bin
nen zes jaar, afhankelijk
van het daarbij gehanteer
de systeem, het gebruik
van gewasbeschermings
middelen (volgens sommi
gen 'gif', volgens anderen
'geneesmiddelen') met 57
tot 80 procent verminde
ren. Het verbruik van
grondontsmettingsmidde-
len kan zelfs tot nul wor
den teruggebracht.
Dat zegt R. Stokkers, project
leider bij het gloednieuwe
proefbedrijf Geïntegreerde Be
drijfssystemen Bloembollen
'De Noord' in het Noordhol
landse St-Maartensbrug. De
eerste proeven die mede tot
deze resultaten moeten leiden,
zijn daar inmiddels in volle
gang.
De bollenteelt is onlangs nogal
ernstig in opspraak gebracht
door de Zuidhollandse Milieu
federatie. Met het oog op de
hoge concentraties gevaarlijk
geachte stoffen in de bodem
en de bollen, dreigde die orga
nisatie in het buitenland waar
schuwingen rond te sturen te
gen de bloembol, een van onze
nationale exportprodukten.
De bollenwereld stond daar
over meteen op zijn kop, want
al enkele jaren wordt juist
gezien het besef dat het milieu
toch wel zwaar met die stoffen
wordt belast door de bollen
teelt op het gebied van chemi
sche bestrijding van ziekten
flink gas teruggenomen.
Dat was ook wel nodig, want
in het seizoen 1986/87 bereikte
het gemiddelde verbruik van
bestrijdingsmiddelen in de bol-
lensector met 123 kilo werkza
me stof per hectare per jaar
wel een onaanvaardbaar diep
tepunt. Zeker is dat zo verge
leken met het verbruik in de
hele agrarische sector, dat
met uitzondering van grasland
22 kilo werkzame stof per
hectare bedraagt. De grond-
ontsmetting en gewasbespui-
ting hadden de grootste aande
len in het totale verbruik met
respectievelijk 52 en 27 pro
cent.
Cijfers over het verbruik van
deze stoffen né 1987 zijn nog
niet beschikbaar, maar Stok
kers heeft wel de indruk dat
als gevolg van de maatschap
pelijke ontwikkelingen
waarbij de werkzame stoffen
vooral als 'gif' werden gezien
het verbruik nu al sterk is
verminderd en, per hectare
gezien, zeker niet is toegeno
men.
Openbare mening
Stokkers: „In gesprekken met
bollentelers heb ik gemerkt
dat de openbare mening wel
degelijk invloed heeft op het
gebruik. Ook het verbieden
van bepaalde stoffen en het
toestaan van vaak duurdere
middelen door de overheid
(voor goedkeuring ervan
moeten vier ministeries wor
den gepasseerd) heeft ertoe ge
leid dat men een zuiniger en
dus ook voor het sparen van
het milieu veel beter ziektebe-
strijdingsbeleid is gaan voe
ren".
„Overigens loop ik wel met
boter op mijn hoofd", zegt
J.C.M. Bijersbergen, adjunct
directeur van het Laborato
rium voor Bloembollenonder-
zoek (LBO) in Lisse. Hij doelt
daarmee op het voorlichtings
systeem waarmee de bollente
lers en zij niet alleen in de
agrarische wereld altijd van
hogerhand hebben te horen
Opbrengst
van bollen te werk moesten
gaan. „In het verleden hebben
wij immers altijd de kwekers
voor elk probleem een oplos
sing aangereikt in de vorm
