Abt Baeten
uit kritiek op
bisschoppen
Ccidoeöoiua
Het werk gaat gewoon door
Italië land v
paus en mafia
kerk
wereld
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
£eidóe@otvuvnt
VRIJDAG 26 APRIL 1991 PA£N
Bond tegen het vloeken moet doelstelling actiever verkopen
AMERSFOORT De Bond tegen het vloeken moet actiever
zijn doelstellingen aan de man brengen bij verschillende orga
nisaties in de samenleving, vindt oud CNV-voorzitter Harm
van der Meulen. ziet nQg genoeg mogelijkheden voor de
bond om op eigentijdse wijze stelling te nemen tegen het vloe
ken. Tijdens de jaarvergadering van de Bond tegen het vloe
ken in Amersfoort gisteren adviseerde Van der Meulen de
bond zich bij voorbeeld in verbinding te stellen met het Con
vent van Christelijk-Sociale Organisaties. „In mijn tijd heeft
ons een dergelijk initiatief niet bereikt", merkte Van der Meu
len op. Hij constateerde dat in het spraakgebruik het misbruik
van Gods naam „min of meer geruisloos" is binnengeslopen.
De oud-CNV-voorzitter vond het verder opvallend dat in nieu
we woordenboeken alle woorden zijn opgenomen die vroeger
als schuttingtaai werden gebruikt, zij het met de toevoeging
„plat". Een „positief element" noemde Van der Meulen het feit
dat er meer dan vroeger op de werkvloer wordt geprotesteerd
tegen het gebruik van krachttermen.
De Bond streeft er naar in het buitenland zelfstandige zuster
organisaties op te richten, deelde voorzitter dr. B.J. Wiegeraad
mee. Het bestuur heeft daartoe het afgelopen jaar circa vier
honderd predikanten in Engeland benaderd, waarop zo'n vijf
tien positieve reacties zijn gekomen. Ook richt de bond zich op
Schotland en België. Wiegeraad is voor volgende week ge
vraagd, zijn ideeën uiteen te zetten voor de Duitse televisie.
Het staat voor mij vast dat
het onvoorwaardeloijk
najagen van de deugd
moet uitlopen op een
grondeloos egoïsme.
Marnix Gijsen
HEESWIJK-DINTHER
De vijf Nederlandse
bisschoppen die lid van
een religieuze orde of
congregatie zijn (Bar,
Bomers, Ter Schure, De
Kok en Lescrauwaet),
moeten in hun beleid, de
kritische functie van reli
gieuzen in de kerk duide
lijker laten blijken. Dat
vindt abt Ton Baeten van
de Norbertijnenabdij van
Berne in Heeswijk-Din-
ther.
Het is opvallend dat religieu
zen die bisschop worden, de
opdracht vanuit hun eigen re
ligieuze bezieling schijnen te
vergeten. Net als paters die in
een parochie werken, lijken
zij verkapte wereldheren te
worden," aldus de abt van de
oudste kloostergemeenschap
in Nederland. Hij zou graag
eens met de vijf bisschoppen
praten over wat het lidmaat
schap van een orde voor hen
betekent.
Baeten (1931) heeft als abt de
waardigheid van bisschop en
kreeg landelijke bekendheid
toen hij in 1986 door de bis
schoppen werd ontslagen uit
de Bisschoppelijke Beleidsad
viescommissie, hun belang
rijkste adviesorgaan. Aanlei
ding was zijn optreden in de
eucharistieviering tijdens de
manifestatie van de progres
sieve Acht Mei Beweging,
waarin hij met een pastoraal
werkster voorging en waarin
een niet-goedgekeurd eucha
ristisch gebed werd gebruikt.
De abt is er niet tegen dat re
ligieuzen bisschop worden.
Maar zij moeten beseffen dat
het lidmaatschap van een
orde ook betekent dat zij de
kerk vooral als beweging en
minder als instituut moeten
zien. „Religieuzen moeten
zich niet zozeer vereenzelvi
gen met het instituut kerk dat
daardoor de uitdaging van het
charisma van hun religieus
leven verloren gaat".
Het is volgens Baeten de taak
van religieuzen voor te leven
wat het Rijk van God bete
kent: een utopische wereld,
waarin mensen een gemeen
schap vormen, alles met el
kaar delen en geen verschil
len kennen tussen bazen en
knechten.
Baeten is het eens met de
waarschuwingen van paus Jo
hannes Paulus II voor ver
burgerlijking van de religieu
zen.
Hij vindt dat het religieuze le
ven een institutie is geworden
waardoor de profetische bete
kenis ervan verloren ging. In
de overgang van beweging
naar instituut volgde in het
religieuze leven een aanpas
sing aan de samenleving. Er
zijn religieuzen die bij deze
aanpassing aan de maatschap-
Waaruit blijkt
dat meeste
bisschoppen
lid waren
van een orde
pij zijn blijven steken en niet
meer van andere mensen zijn
te onderscheiden. Anderen
zijn gaan begrijpen dat het re
ligieus leven alleen zin heeft
als naar de oude idealen
wordt teruggegrepen. Als
voorbeeld noemt Baeten on
der meer de 'zwerf-religieu-
zen' die betrokken zijn bij de
opvang van vluchtelingen of
de hulp aan drugsverslaafden.
Ook de vrijplaats-gedachte
van de Norbertijnen valt
eronder te rekenen
Maar de religieuzen kampen
met een enorme handicap: de
vergrijzing. De gemiddelde
leeftijd van de paters, broe
ders en zusters wordt steeds
hoger en de meesten zijn niet
Heeswijk-
Dinther
FOTO: ANP
meer fysiek in staat de nieu
we uitdaging aan te nemen.
De Norbertijnen hebben net
iets minder dan honderd le
den (in 1963 hadden ze er 261)
verdeeld over de abdij van
Berne en de priorijen De Es-
senburgh in Hierden en De
Schans in Tilburg. Baeten
hoopt dit jaar drie nieuwe
Norbertijnen te kunnen ver
welkomen.
Gemeenschappen
Hij heeft geen heimwee naar
de grote gemeenschap van
vroeger. „Grote gemeen
schappen zijn gedoemd op den
duur te verdwijnen. Kijk
maar naar het beroemde
klooster van Cluny. In zo'n
groot klooster bestaat geen
echte gemeenschap, omdat de
mensen elkaar niet kennen.
Ze wordt een gezelschap van
mensen zonder bindingen.
Laten de kloosters maar gere
duceerd worden tot kleine
groepjes, als de eigen taak van
de religieuzen maar bewaard
blijft."
Toen Baeten in 1949 intrad,
was dat geen bewuste keuze
voor de Norbertijnen. Hij wil
de priester worden. Nu voelt
hij zich eerder Norbertijn dan
priester.
Hij heeft meer waardering
voor de huidige situatie waar
in mensen een bewuste keuze
vooi^ intreden in de orde ma
ken. Nieuwe leden zijn nu be
ter voorbereid. Ze zijn tussen
de 30 en 40 jaar en hebben al
enige levenservaring opge
daan. Met kandidaten worden
diverse gesprekken gevoerd.
Baeten treedt dan op als „ad
vocaat van de duivel" en somt
een hele reeks argumenten op
om niet tot de orde toe te tre
den. In de procedure zijn ver
der een psychologische test en
een medische keuring opge
nomen. Als alles goed gaat,
doet een kandidaat na vijf
jaar zijn eeuwige gelofte.
In De Essenburgh woont
sinds enige tijd Jannie Ver
wijs. Zij wil lid worden van
een niet-beschouwende reli
gieuze congregatie, maar voelt
er weinig voor in te treden in
de „bejaardenhuizen" die de
congregaties van actieve
vrouwelijke religieuzen vor
men. De Norbertijnen willen
volgens Baeten geen 'dubbel
kloosters', zoals in de Middel
eeuwen: een vrouwenklooster
naast dat van de mannen. Zij
voelen meer voor een ge
meenschap van vrouwen die
nauw met de orde verbonden
is. Behalve Verwijs hebben
enkele andere vrouwen daar
voor belangstelling getoond.
Religieuzen kiezen vrijwillig
voor het celibaat, beklemtoont
Baeten. Maar hij is er voor
stander van dat wereldheren
(priesters van een bisdom)
kunnen trouwen. Baeten is
optimistisch. Afschaffing van
het verplichte celibaat is on
ontkoombaar en is binnen
vijftijg jaar of zelfs eerder ge
realiseerd, voorspelt hij. Het
toenemende priestertekort zal
misschien niet deze paus,
maar dan zeker een van zijn
opvolgers ertoe dwingen bak
zeil te halen.
Moeilijker ligt het met de
priesterwijding van vrouwen.
De kerk zou volgens Baeten
moeten nagaan of de argu
menten die zij hanteert om
vrouwen van het ambt uit te
sluiten, zoals dat de apostelen
alleen maar mannen waren,
theologisch of cultureel van
aard zijn.
Baeten vindt, dat de kerk niet
met ach en wee-geroep op
haar marginalisering moet re
ageren. „Je kunt ook zeggen,
dat het een positief teken is
dat de kerk in de marge van
de samenleving terecht is ge-,
komen. Nu kan ze immers
duidelijk maken wat ze wer
kelijk betekent. De kerk was
zo geïnstitutionaliseerd, dat
elke beweging erin dreigde te
verdwijnen."
Er zou volgens de abt al veel
gewonnen zijn, als de leiders
van de Rooms-Katholieke
Kerk de pluriformiteit binnen
de kerk zouden erkennen.
Mensen beleven hun geloof in
allerlei culturen en de kerk
moet zich onthouden van elke
poging de westerse cultuur
aan de kerken in de ontwik
kelingslanden op te dringen.
Ook op ethisch gebied moet
de pluriformiteit worden er
kend. „Ethiek is noodzakelijk,
aan idealen moet je vasthou
den, maar ook de ethiek on
dergaat de invloed van cultu
rele ontwikkelingen. Als
mensen kunstmatige voorbe
hoedmiddelen niet meer als
strijdig met hun geloof erva
ren, moet je je afvragen of het
standpunt van de encycliek
Humanae Vitae nog van deze
tijd is."
De kerk moet volgens Baeten
goed voor ogen houden, dat
de afwijzing van voorbehoed
middelen, net als de celibaats
verplichting, geen goddelijke,
maar menselijke wet is. „De
enige goddelijke wet is dat
mensen tot hun recht moeten
kunnen komen. Als een be
paalde menselijke wet als het
celibaat dat verhindert, moet
ze worden afgeschaft", meent
de abt van de abdij van Ber
ne.
HENK VAN 'T KLOOSTER
beroepingen
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Doorn dr. H.E. Wevers
te Stolwijk; te Groede en Schoondij-
ke en Waterlandkerkje (beiden part
time) mevr. A.M. van Andel en F.S.J.
van der Sar te Streekgemeente Mid
den-Limburg (beiden part-time);
door de generale synode tot pred.
voor buitengewone werkzaamheden
(raad van deputaten Samen op Weg)
B. Wallet te Utrecht. Aangenomen
naar Franeker drs. D.J. van Bochove
te Gerkesklooster-Stroobos.
Aangenomen het beroep door de ge
nerale synode tot pred. voor buiten
gewone werkzaamheden (Geestelijk
verzorger bij de Koninklijke Land
macht A. van der Meij te Noordwij-
kerhout. Bedankt voor Noordhorn en
Saaksum G. van den End te Hui-
zen(NH.).
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Streekgemeente
Midden-Betuwe (Heteren, Randwijk
en Zetten) G. Lubberts te Nieuwe
Pekela. Aangenomen naar Leeuwar
den drs. E.A. Broekema te Open-
de(Gr.); naar Franeker D.J. van Bo
chove te Gerkesklooster-Stroobos.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Beroepen te Rotterdam-West T.M.
Hofman te Ouderkerk aan de Am-
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Driesum c.a. H. Offe-
relns, kand. te Assen.
Doopsgezinde Broederschap
Beroepen te Den llp-Landsmeer P.
Post te Nieuwe Nledorp en Twisk-
Abbekerk, die dit beroep heeft aan
genomen.
Bulgaarse joden Onge
veer 1000 joden zijn sinds de
val van de communistische
partijleider Todor Zivkov in
november 1989 uit Bulgarije
naar Israël geëmigreerd. Dat
heeft de voorzitter van de
centrale raad van de joden in
Bulgarije, opperrabbijn Josiff
Levi, meegedeeld.
Op dit moment wonen er in
Bulgarije ongeveer 4.000 jo
den, die zich echter niet allen
tot de joodse gemeente reke
nen. De in het land achterge
bleven familieleden van de
vaak jonge emigranten krij
gen steun van de Amerikaan
se joodse hulporganisatie
'Joint'. Sinds de val van Ziv
kov mag de joodse gemeente
weer godsdienstlessën verzor
gen en contacten onderhou
den met het buitenland, aldus
de opperrabbijn.
VECHTLUSTIGE DRS DORENBOS:
HILVERSUM „Hoe
harder het regent, hoe
mooier de regenboog."
Vechtlustig reageert drs.
L.P. Dorenbos op de ac
ties van zijn oud-compag
non G. de Jong „om hier
bij Rainbow de boel stuk
te krijgen." Diens bedoe
lingen waren „zo door
zichtig" dat het Dorenbos
geen moeite kostte tjdig
de belangen via bevrien
de relaties veilig te stel
len.
„We komen financieel niet
knijp te zitten. Het werk gaat
gewoon door." Volgende
week haalt Dorenbos de der
de groep kinderen uit Tsjer-
nobyl op. Verder organiseert
hij morgen in Den Haag met
pater Koopman een anti-abor-
tusmanifestatie onder de titel
Wandeltocht voor het leven.
Dorenbos: „De deurwaarder is
nu langs geweest. Dan wordt
er een vordering vastgesteld,
maar die was er al. En er
moet een regeling komen,
maar die was er ook al." Het
is De Jong er alleen maar om
begonnen Rainbow kapot te
krijgen, maar dat zal hem vol
gens Dorenbos niet lukken.
„Wij zijn toch met een goede
zaak bezig? Daarom is het
diep triest wat Gerard nu
doet. Eigenlijk moeten we
voor hem bidden. Maar ik
verlaag me niet om hem
zwart te maken. Ik hoop al
thans dat God me daarvoor
wil behoeden."
De Jong verliet in juni 1989
Rainbow, maar bleef nog een
jaar penningmeester. Vorig
jaar juni, toen er dankzij be
middeling van EO-presenta-
tor Feike ter Velde een over
eenkomst kwam, trok hij zich
ook als penningmeester terug.
De Amro-bank in Hilversum
verzuimde echter De Jong
van de mailinglijst te schrap
pen zodat deze nog steeds be
paalde bankafschriften kreeg.
„Ontzettend slecht van die
De Baarnse zaken G. de Jong samen met Drs. B. Dorenbos tijdens een actie tegen pornogra
fie op het Scheveningse strand. foto: sp
bank," aldus Dorenbos.
Door die nalatigheid kon De
Jong kortgeleden één bankaf
schrift openbaar maken waar
uit moest blijken dat me
vrouw Dorenbos een greep in
de kas had gedaan. „Het ging
er toen om het geld van Rain
bow over te boeken zodat het
werk door kon gaan," zo zegt
Dorenbos. „We zagen aanko
men wat De Jong van plan
was." Het is volgens de oud-
EO-directeur „volop onzin"
dat De Jong een tweede Rain
bow van de grond zal krijgen.
Er is volgens mr. G.Z.U. Vi-
ragh, de advocaat van De
Jong, beslag gelegd om te
voorkomen dat er gelden of
goederen zouden worden ont
trokken. Juridisch is de
beslaglegging het begin van
een procedure om in rechte
vast te stellen wat er ver
schuldigd is en hoe eventueel
betaling kan worden afge
dwongen. De Jong claimt een
bedrag van 332.000 gulden. De
andere partij (Rainbow) is nu
aan zet om een regeling voor
te leggen die wel wordt nage
komen.
Het is volgens Viragh „evi
dent" dat de regeling uit juni
1990 niet werd nagekomen.
De betalingen aan De Jong
zijn op een gegeven moment
gestopt. Anderen zijn er nog
bijgehaald om de zaak op het
goede spoor te krijgen.
Uitbreiding
zendtijd kerken
pas per 1 oktober
HILVERSUM De
zendtijd voor de kerken
wordt per 1 oktober uit
gebreid. De Ikon beraadt
zich nog over juridische
stappen om uitbreiding
op een eerder tijdstip te
realiseren.
Het Commissariaat geeft met
haar besluit uitvoering
een beslissing van de Raad
van State. Na een jarenlange
procedure oordeelde de Raad
van State begin dit jaar dat de
zendtijd van Ikon, RKK en
ZVK (Zendtijd van de Ker
ken) moet worden uitgebreid.
Terwijl andere omroepen hun
zendtijd zagen groeien raak
ten de kerken volgens de
Raad van State ten onrechte
achterop.
Het gaat bij de televisie om
een uitbreiding van jaarlijks
45 uur, waarvan 27 uur voor
de Ikon. Bij de radio gaat het
om een uitbreiding met 130
uur radio per jaar, waarvan
78 uur voor de Ikon. Met de
uitbreiding is een bedrag van
7 miljoen gulden gemoeid.
De Ikon heeft grote moeite
met het tijdstip van uitbrei
ding. Het Commissariaat zegt
de extra zendtijd niet eerder
te kunnen toekennen, omdat
de minister van WVC eerst
een besluit moet nemen over
de financiering. Minister
d'Ancona heeft deze beslissing
tot onderdeel gemaakt van
een bezinning op de toekomst
van het publieke bestel. Zij
komt daarover in mei met
een notitie.
Volgens Ikon-directeur
Haan is het ongehoord dat
zijn omroep gedupeerd wordt
door een probleem bij de
overheid. De uitspraak van de
Raad van State volstrekt dui
delijk en is de kerkelijke
zendgemachtigden al enkele
jaren zendtijd onthouden,
vindt hij.
Tv-reclame op zondag
tt wan
JELET kon niet uitblijven. De koopman weet de doiend<
zo lang klein te houden. Eigenlijk al sinds de schepean e
rijke reders de wereldzeeën overgaan. En het was"1^
voorspelbaar dat diezelfde koopmansgeest ook nu
toon zou voeren. De commerciële inslag heeft er fQor
zorgd dat reclame officieel 's zondags op de Nederig de
levisie te zien zal zijn. Een kamermeerderheid vaam e
VVD en D66 die zich al eerder aftekende, is het dt op
eens geworden bij de discussie over de Mediawet. QPen
kunnen de spotjes alleen nog weren voor of na een §r^
stige of levensbeschouwelijke uitzending. Maar der'ecja
blijft tot dat ene moment beperkt.
De invoering van de reclame op zondag past in de
verschuiving van de beleving van de zondag. Er zi;^"
meer voorstanders om ook de winkelsluitingswet ifl
hanteren en de mogelijkheden voor de ploegendiens!^-
breiden. Zo wordt duidelijk wat iedereen al wist: datj
mercie meestal het laatste woord krijgt in onze same
De zondagsrust komt steeds meer onder druk te s[ I
zonder nu direct terug te moeten verlangen naar
gen passiviteit en gegluur achter de geraniums raai
menleving als geheel daarmee zijn rust en bezinnirf
Het Westen gaat aan vlijt ten onder. Want mensenAA1
nu eenmaal met meer overzicht als ze momenten ake
inbouwen. haa
gc
HeT geld van de reclame is nodig en dat lenigt?'
enigszins om het publieke omroepbestel te reddpf
schillende politieke partijen hebben zich positief u *rc
over het voorstel van Hilversum te komen tot twee f^ei
televisienetten en een pseudo-commercieel net, e
kostwinner voor de andere netten. De reclame-optf1'
moeten de omroepbijdrage aanvullen om tot kwaliti'
de programma's te kunnen komen. En om tegen ff
kunnen concurreren.
itee
tt are
xlET is de vraag of de reclame op zondag daar \^er
aan bijdraagt. Vele bedrijven hanteren een vast budg
public relations en reclame. En extra mogelijkheden
voor een deel een herschikking van het budget in. H
blijft betrekkelijk. Ook de geschreven media hebbei
belang bij een uitbreiding van televisiereclame.
EERDER gaf de uitbreiding van de STER-reclame pi
een vermindering van de advertentie-inkomsten bij
en weekbladen te zien. De opbrengsten staan diG -
maanden toch al onder druk vanwege de terughoud0
bij de adverteerders onder invloed van de GolfoorF
aantal personeelsadvertenties houdt ook niet over. rfer'
signaal van een stagnerende economie. Blijkbaar b^tei
economie haar aanbidders niet altijd onmiddellijk uijaar
kende munt. an
utri
L:
vol
ijr
(Van onze correspondent Aart
Heering)
ROME 'Wie regeert er
in Italië?', luidt de eerste
vraag van een onder 1050
Britse, Franse en Duitse
burgers gehouden enque-
te, die deze week door het
weekblad Epoca is gepu
bliceerd. Uit het antwoord
blijkt geen erg groot ver
trouwen in de bestuurslij-
ke organen van de zuide
lijke Europartner.
Volgens 35% van de onder
vraagden heeft de paus het in
Italië voor het zeggen en vol
gens 28% de mafia, terwijl
slechts 21% de Italiaanse rege
ring noemt. Merkwaardig ge
noeg komt de Poolse paus te
vens als de meest bewonderde
Italiaan uit de bus, vóór Lucia
no Pavarotti, Sofia Loren,
Marcello Masttroianni en Giu-
lio Andreotti. Erg vleiend voor
de Italianen is dat niet, maar
aangezien de paus zijn uitver
kiezing vooral aan de Engelse
deelnemers aan de enquete
heeft te danken, zegt dit ook
iets over het ontwikkelingspeil
van de gemiddelde Brit.
De door oud-premier Thatcher
en bondskanselier Kohl geuite
vrees, dat de mafia de Europe
se eenwording zal gebruiken
om het hele continent in haar
greep te krijgen, blijkt onder
hun onderdanen niet al te diep
geworteld. De Italianen wor
den door hun Europese mede
burgers weliswaar als 'lawaai
ig', 'ongeorganiseerd1™
pervlakkig' gekvï
maar als rapportcifan
het land toch een Tg1*1'
van de ondervraagd
dat Europa er zoiti
slechter aan toe zdf™
maar een kwart ishu*
keerde mening ^as
Van hen is 43 procei're
ning, dat de ItaliaaiifJ'
corrupter zijn danlecJl
maar volgens 39-la
maakt het niets ui
procent denkt, dat d(
grotere belastingi
zijn dan de eigen la#-!
terwijl 28 procent hij
even is en 16 procen
tie in eigen land zek
acht. Het cliché var^
land van zon, zee
dingen wordt tensl|j
bevestigd door hettie*
op de vraag wat b
rijkste is in Italië:
noemt het toerisme, ^er
de mode en 17 proci
Het opinieblad EuiL,
stateert deze week t
dat Italië al lang nie'
misdaadland bij uitst
nauw verholen lee
meldt het blad ho«-
hereniging ook bij (fl 1
Duitsers de'crimuJL"
sprongen omhoog i
Als laat antwoord o>
slag van Der Spiegel
waarop 'UrlaubslanL
werd verzinnebeeld
met een Beretta-pisL
neerd bord spaghe
Europeo daarom nuïcf
ver de 'veritalianis99!
Duitsland' afgebeeld-^
bord zuurkool met L ,-j
en een Mauser-pistoT
CcidócSouwwit
UitgaveWesterpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon 071 - 122 244
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden
ik
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uf~
Nabezorging Z\
Telefoon: 071 - 122 248.
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19 00 u. op za. van 14 00 tot li
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling:
per maand f. 25,70
per kwartaal 76,60
per jaar f. 294,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Ri
070 - 3902 702 S-
Bankiers Sfi
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
T
