Restauratie
Westerkerk
voltooid
Welke belangen worden gediend in basisvorming?
OeidóQ Soura'
„e
kerk
wereld
KERKELIJKE HOMO- VRIENDELIJKHEID GEKEURD
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
£etdöe Courant
DONDERDAG 25 APRIL 1991
WfEN
Deense officieren mogen met dolk en sabel kerk in
KOPENHAGEN Deense officieren mogen hun sabel en
dolk meenemen als zij een, kerkdienst willen bezoeken, zo
heeft het ministerie voor kerkzaken in Denemarken bepaald.
De aanleiding voor deze uitspraak was „een pijnlijk incident",
zoals een woordvoerder van het ministerie het noemde. Bij de
uitvaartdienst van een marine-officier weigerde de predikant
enkele officieren de toegang tot de kerk, omdat zij zich niet
van hun 'erewapens' wilden ontdoen. De predikant gaf pas toe
stemming, nadat de weduwe had gedreigd dat de dienst niet
zou doorgaan als hij voet bij stuk zou houden. Volgens de
Deense organisatie van officieren zijn sabel en dolk geen wa
pen, maar behoren zij bij het uniform. Deze opvatting wordt
ook in Nederland gehuldigd en heeft nog nooit tot problemen
geleid.
Doden bij gevechten tussen christenen en moslims
LAGOS Tijdens gevechten tussen christenen en moslims
zijn gisteren in de Nigeriaanse stad Bauchi zeker 80 mensen om
het leven gekomen. Twaalf kerken gingen in vlammen op.
Bauchi ligt in het overwegend door islamieten bewoonde noor
delijke deel van Nigeria. Ooggetuigen meldden dat de stad „let
terlijk in brand staat." Op de busstations wachten duizenden
christenen om naar het zuiden van het land te vluchten. In het
lijkenhuis van de stad werden minstens 80 lijken geteld. Het is
de eerste keer dat er doden worden gemeld sinds vorige week
moslims begonnen met de aanvallen op christenen. Er bestaat
onduidelijkheid over de oorzaak van de gevechten, maar in de
regio botsen regelmatig fundamentele moslims en fanatieke
christenen met elkaar.
Wie alles kan
verdragen, kan alles
wagen.
L. de Vauvenargues
Faillissement
Rainbow
aangevraagd
BAARN De Baarnse
zakenman G. de Jong
heeft het faillissement
aangevraagd van de
stichting Rainbow van
drs. L. P. Dorenbos. Vol
gens De Jong, die tot
twee en een half jaar ge
leden compagnon was
van Dorenbos, heeft hij
nog 332.000 gulden van
hem te goed. De deur
waarder heeft deze week
beslag gelegd op de bezit
tingen van de stichting in
Hilversum.
De Jong zegt na eindeloze be
sprekingen met Dorenbos het
vertrouwen verloren te heb
ben dat Dorenbos financiële
orde op zaken kan stellen. De
Rainbow-directeur kondigde
onlangs afslanking van de ac
tiviteiten aan. Het tempo
waarin Dorenbos het aandeel
van De Jong terugbetaalt be
valt hem niet en daarom
heeft De Jong zijn aandeel nu
via beslaglegging opgeëist.
Volgens De Jong heeft Do
renbos bij de werving voor
fondsen voor de Tsjernobyl-
kinderen zakelijke en privé-
belangen door elkaar gehaald.
Dat blijkt volgens hem uit
bankafschriften die hij onder
ogen heeft gehad.
Het meeste geld is volgens
hem gaan zitten in het opzet
ten van Family Channel, een
soort christelijke tv-zender
die echter niet van de grond
is gekomen. Andere activitei
ten waarvoor geld gegeven
werd leden daar volgens De
Jong onder, zoals het Rain
bow bijbelplan, waarbij in
drie dagen op een centrale
plek in een stad de hele bijbel
wordt voorgelezen. Daar doen
nu volgens hem nog 2000
mensen aan deel (eerst 7500).
Dorenbos richtte zich „op En
geland, de Verenigde Staten
en Duitsland, en nu gaat hij
zich plotseling op Rusland
richten". Doordat Dorenbos
volgens zijn compagnon de za
ken niet goed aanpakte zijn er
van de 330.000 donateurs
waarover de Stichting
Schreeuw om leven beschikte
nog maar 30.000 over.
AMSTERDAM De res
tauratie van de bekendste
kerk in Nederland, de
Westerkerk in Amster
dam, is voltooid. De 360
jaar oude kerk, bezongen
door Vondel en Johnny
Jordaan, leeft weer in het
hart van de Jordaan.
Voor jong en oud, voor arm
en rijk, voor Mokummers en
buitenlui is de 'Wester' vooral
een hartelijke kerk, zo zei
burgemeester Van Thijn gis
teren tijdens een bijeenkomst
voor de grote sponsors, de
geldwervers, de bestuurders,
de architect en de aannemer.
In 1987 werd met de restaura
tie begonnen, die 20 miljoen
gulden heeft gekost. Het
grootste deel daarvan werd
door de overheid betaald, ter
wijl de actie 'Red de Wester'
van de Stichting Restauratie
Westerkerk 4 miljoen heeft
opgebracht. Sinds de schei
ding tussen kerk en staat in
1810 is het kerkgebouw eigen
dom van de Hervormde Ge
meente Amsterdam, terwijl de
Wester toren bezit van de stad
Amsterdam bleef.
Vlak na de oorlog „scheelde
het een haar", aldus de huidi
ge predikant N.M.A. ter Lin
den, of de kerk was als zoveel
andere kerken in het hart
van Amsterdam gesloten.
„Het is uitsluitend en alleen
aan mijn voorganger ds. H.A.
Visser te danken" dat dit niet
doorging. Visser bouwde van
1949 tot 1977 de gemeente
„van mens tot mens" op,
waarna hij door Ter Linden
werd opgevolgd. Samen heb
ben ze ertoe bijgedragen dat
de kerk „loopt als een trein".
Honderden „gediplomeerde
gelovigen en amateurs" ker
ken er elke zondag.
In de grootste kerk die na de
Reformatie in Nederland is
gebouwd, werden Rembrandt
en Lucas Bols begraven, werd
Bilderdijk gedoopt en zijn ko
ningin Beatrix en prins Claus
25 jaar geleden getrouwd. De
kerk werd gebouwd omdat in
die tijd alle kerken in Am
sterdam „barstensvol" zaten,
zo meldde Van Thijn, en om
dat de stad in 1578 met de Al
teratie meeging, een beslissen
de wending in de geschiedenis
van de stad. Het rooms-katho-
lieke stadsbestuur werd ver
jaagd en de Gereformeerde
Kerk werd de officiële kerk
van het zich uitbreidende
Amsterdam. Het stadsbestuur
gaf in 1614 aan Hendrick de
Keyser opdracht tot de bouw
van de Westerkerk. Aan deze
stedelijke 'beeltsnijder en
steenhouwer' dankt de hoofd
stad verder onder meer de
Zuiderkerk, de Montelbaans-
toren en de Munttoren.
Het interieur van de gerestaureerde Westerkerk.
AMSTERDAM Elke zon
dag een Roze Zondag, zou het
Landelijk Koördinatiepunt
van homogroepen (LKP)
graag willen. Omdat ook de
christelijke homo-beweging
weet dat vele parochie- en ge
meenteleden zover nog niet
zijn, heeft zij een 'controle
lijst' opgesteld waaruit kerken
kunnen opmaken hoe homo-
vriendelijk zij zijn.
Lesbische vrouwen en homo
seksuele mannen zijn in de li
turgie nog steeds met een
lampje te zoeken. „De hetero
seksuele liefde is de maat der
dingen, het gezin is de vorm
(en de norm) waarin je leeft.
Al kom je soms in een voor
bede een verdwaalde homo
tegen", schrijft het LKP in
een brochure ter gelegenheid
van de Roze Zondag, die dit
jaar op 23 juni valt.
De controle-lijst van het LKP
vraagt kerken onder meer of
'homo's en lesbo's' openlijk
aan het avondmaal of de eu
charistie mogen deelnemen,
of zij welkom zijn als ambts
drager en of zij de gelegen
heid krijgen om hun relatie in
te laten zegen en hun kinde
ren te laten dopen. „Regelma
tig gaan homoseksuele of les
bische pastores voor in onze
diensten en vieringen". De
Roze Zondag wordt sinds en
kele jaren in kerken en ge
meenten gevierd. Bij het LKP
heeft men geen idee hoeveel
dat er precies zijn. „Het kun
nen er vijftig zijn, maar ook
duizend", aldus K. Posthu
mus. Wel weet hij dat de the
mazondag ook op „de meest
ongewone plekken", zoals in
Zeeland of ver weg in Twen
te, haar intrede heeft gedaan.
Wie bepaalt wat er wordt
geleerd op de scholen
voor confessioneel onder
wijs: de overheid of het
bevoegd gezag van die
school? Het formele ant
woord is snel gegeven:
natuurlijk het bevoegd
gezag, want er is grond
wettelijke vrijheid van
onderwijs in dit land.
In de dagelijkse schoolprak
tijk blijkt het echter wat ge
nuanceerder te liggen: al ja
ren lang zijn er bijvoorbeeld
centraal vastgestelde eindexa
mens en de programma's voor
de examenvakken op een
openbare en op een confessio
nele school voor voortgezet
onderwijs zullen niet of niet
veel verschillen. Kennelijk is
die vrijheid van onderwijs
vooral een formeel recht, dat
in de politieke discussie een
belangrijker item is dan in de
schoolse werkelijkheid.
Het is daarom interessant om
te zien hoe in confessionele
onderwijskringen de laatste
jaren intensief wordt nage
dacht over precies deze kwes
tie. Is het wel zo vanzelfspre
kend dat op alle scholen de
zelfde leerstof functioneert?
En wordt de overheid niet ól
te bemoeizuchtig met haar
streven om in naam van zorg
voor kwaliteit meer grip te
krijgen op inhoud en evalua
tie van het onderwijs?
Die bezinning kwam op gang
door onder meer de plannen
voor invoering van 'eindter
men', nu 'kerndoelen' geheten
in de basisvorming. In de eer
ste versie waren die eindter
men nogal gedetailleerd; de
overheid zou daarmee bij wij
ze van spreken van les tot les
de inhoud van het onderwijs
bepalen.
Die weg bleek een onbegaan
bare en onlangs presenteerde
staatssecretaris Wallage een
herziene versie, daarin zijn de
kerndoelen zeer globaal. De
scholen kunnen er voldoende
ruimte in vinden voor het
vormgeven van eigen identi
teit en onderwijskundige in
vulling, verwacht Wallage.
De kerndoelen van de over
heid moeten dan ook regel
worden, vindt hij en als scho
len (openbare én bijzondere)
goed gemotiveerde bezwaren
hebben, dan mogen ze hun ei
gen kerndoelen formuleren.
De overheid blijft via de in
spectie ook bij die doelen haar
kwaliteitseisen stellen en in
geval van een conflict, kan de
•nderwijsraad uitspraak
doen.
Uitzondering?
Het debat dat dezer dagen in
de Tweede Kamer wordt ge
voerd over de eindtermen is
gelet op het bovenstaande erg
interessant. Vindt de Kamer
bijvoorbeeld ook dat de kern
doelen van de overheid voor
het bijzonder onderwijs 'ge
woon' zijn en eventuele eigen
doelen uitzondering? Of is het
juist andersom?
De kerndoelen als zodanig
vormen ook een interessant
discussiepunt. We kunnen er
van uitgaan dat deze om
schrijvingen van leerinhou
den aangeven wat van belang
wordt geacht om aan kinde
ren te leren. Het is ook zó te
formuleren: onderwijsdoelen
ontstaan in het perspectief
van wat van belang wordt ge
acht. Die belangen hebben
veel, zo niet alles te maken
met levensbeschouwing, met
maatschappijvisie en met op
vattingen. De afgelopen jaren
is veel kritiek geweest op het
onderwijsbeleid, met name op
de 'belangen' die werden ge
diend door dat beleid. De kri
tiek richtte zich op onder
meer de vereconomisering:
onderwijs wordt vooral gezien
als een belangrijke factor voor
herstel van de economie.
Kardinaal Simonis liet enkele
jaren geleden duidelijk blij
ken niet zoveel waardering te
hebben voor de belangen die
bij de overheid kennelijk op
de voorgrond staan. Hij con
stateerde dat het 'onderwijs in
sterke mate behandeld en ge
waardeerd wordt als een pro
ductieproces in het kader van
economisch-technologische
ontwikkeling'.
De voorbeelden van premier
Lubbers en van de kardinaal
maken duidelijk hoe onder
wijsdoelen worden geformu
leerd en ervaren in een 'be
langensfeer' en in die zin ook
altijd het resultaat ziin van
door waarden bepaalde keu
zen.
De vraag of het confessioneel
onderwijs met de kerndoelen
van de overheid uit de voeten
kan, kan dan ook zo worden
geformuleerd: vindt het con
fessioneel onderwijs dezelfde
dingen van belang als de
overheid?
Leerlingen op de basisschool bezig met de CITO-toets.
Geschiedenis
Aan de hand van de kerndoe
len voor het vak geschiedenis
kan gemakkelijk duidelijk
worden gemaakt hoe beslis
send de 'belangen' zijn voor
de formulering van kerndoe
len.
Er is bijvoorbeeld sprake van
de gewenste vaardigheid dat
leerlingen oorzaak en gevolg,
continuïteit en discontinuiteit
in de geschiedenis zien. Het
begrippenpaar 'oorzaak en ge
volg' past bij een zeer speci
fieke opvatting van geschie
denis, vooral geïnspireerd
door de methode van de na
tuurwetenschappen. De be
grippen 'continuiteit en dis
continuiteit' worden vooral
gebruikt door mensen met
een structuralistische visie op
de geschiedenis.
Het gaat nu niet om het (on-
)gelijk van dergelijke opvat
tingen van geschiedenis, het
gaat er nu om te laten zien
hoe onderwijsdoelen altijd in
relatie staan tot 'belangen', tot
opvattingen. Uit die doelen
blijkt dus ook wat kennelijk
niet tot die 'belangen' behoort.
Enkele voorbeelden van dat
laatste: in de christelijke tra
ditie wordt nadrukkelijk ge
sproken over Gods handelen
in de geschiedenis. Geschiede
nis is zo gezien héilsgeschie-
denis. Zulke noties komen
niet of slechts heel gekunsteld
aan de orde in een geschiede
nis-opvatting die werkt in het
schema van oorzaak en ge
volg. De orthodoxe marxist
kan nog minder uit de voeten
met causaliteit. De geschiede
nis voltrekt zich voor hem in
een autonoom proces met als
eindresultaat de heilstaat;
handelingen van mensen spe
len daarin geen veroorzaken
de rol.
Een ander voorbeeld is dat
van kerndoelen voor natuur-
en scheikunde. De leerinhou
den worden vooral in het per
spectief gesteld van vervolg
studie, beroep en maatschap
pelijk nut. De 'belangen' die
hier gediend worden zijn
sterk sociaal-economisch inge
kleurd. De achtergronden van
het grote belang dat natuur-
en scheikunde in onze samen
leving spelen, wordt als zoda
nig niet gethematiseerd in de
kerndoelen. Evenmin wordt
ten doel gesteld leerlingen te
laten zien dat de natuurkunde
niet de enige manier van
spreken is als het gaat om
verklaren en 'gebruiken' van
de fysische werkelijkheid.
Toetsen
Het belang van toetsen is
minstens even groot als dat
van doelstellingen. In de eer
ste plaats omdat toetsen die-
FOTO: ANP
nen om de kwaliteit zichtbaar
te maken. Toetsen kunnen la
ten zien of en in hoeverre is
bereikt wat werd beoogd met
het onderwijs. Naarmate de
doelstellingen meer of beter
worden bereikt, is de kwali
teit hoger. Er is dus een direc
te relatie tussen kerndoelen
en toetsen. Anders geformu
leerd: toetsen zijn de feitelijke
uitwerkingen van wat in de
globale doelstellingen werd
beoogd.
De staatssecretaris kan wel
beweren dat de kerndoelen zo
globaal zijn geformuleerd dat
vrijwel alle scholen er hun ei
gen 'kleur' aan kunnen ge
ven; door de voorgenomen
toetspraktijk komt daar niets
van terecht. Wallage vindt
namelijk dat de overheid ver
plichte toetsen moet aanbie
den, in het kader van de kwa
liteitszorg van de overheid.
En omdat er een noodzakelij
ke relatie is tussen aanbod
van onderwijs en toetsing van
dat onderwijs, is voorspelbaar
dat de overheidstoetsen de
ruimte van de globale kern
doelen gaan bepalen in de zin
van inperken.
Biologie
Aan de hand van elementen
uit de kerndoelen voor biolo
gie kan worden verduidelijkt
hoe 'belang-rijk' het toetsen
noodzakelijkerwijs is. Een van
de algemene biologie-doelstel-
lingen luidt als volgt: 'Leer
lingen zijn zich bewust van
wat leven is en hebben res
pect en gevoel van verant
woordelijkheid voor levende
wezens en het leven in zijn
totaliteit'.
Stel dat een confessionele
school vindt dat de omschrij
ving van wat leven is, moet
beginnen met een verwijzing
naar de geestelijke wereld
van waaruit leven mogelijk
wordt gemaakt; bijvoorbeeld
aan de hand van het begrip
schepping. De ruimte voor
zo'n opvatting zit in de kern
doelen. Maar wat gebeurt er
als een leerling van die school
z'n les goed heeft geleerd, ter
wijl de overheidstoets een
heel ander antwoord 'ver
wacht'? Wordt dat 'schep-
pingsantwoord' dan fout gere
kend?
De conclusie is duidelijk: een
verantwoorde evaluatie van
het onderwijsproces kan al
leen plaats vinden binnen
hetzelfde 'kennisbelang' als
waarin de kerndoelen tot
stand kwamen. En om nog
even bij de biologie te blijven:
het kennen van een aantal
f>lantennamen wordt van be-
ang geacht, inzicht in eco-sy-
stemen en dergelijke. Inder
daad belangrijke dingen,
maar zoiets als het wekken
van verwondering zoals die
blijkt uit de dichtregel: 'mij
spreekt de blomme een tale',
behoort niet tot de doelen.
Natuurlijk, iedere school zal
haar kinderen willen leren
rekenen en schrijven. En
meetkunde hoort erbij en bio
logie. In de praktijk kunnen
scholen best op elkaar lijken,
ook wat betreft de inhoud van
de leerstof. Maar confessione
le scholen, Vrije Scholen en
andere bijzondere scholen zul
len op veel punten ook ande
re 'belangen' blijken te heb
ben, dus de ruimte willen
hebben om eigen doelen te
formuleren en eigen toetsen
te ontwerpen.
De politiek dient die ruimte
voluit te geven, gelet op de
rechten van het 'vrije onder
wijs'.
Aan de andere kant: als het
bijzonder onderwijs in z'n
schakeringen die ruimte niet
blijkt aan te kunnen, dan is
het bestaansrecht van die
scholen praktisch niet meer
duidelijk te maken.
LÜTSEN KOOISTRA
-Pai
Vlooientheater
1AAC
|(vol
Itop
n voc
Het is ook nooit goed! Tot een dergelijke verzuc^en'
een onbevangen toehoorder gisteravond kunnen
het beluisteren van het kamerdebat waarin zowel;en. i
kers, first lady van Groen Links, als premier Lulgebe
litanie ten beste gaven over de vele proefballonnetj advi
windslieden en andere nationale politici de laatsteiet
ten. Al ruim een jaar wordt het kabinet-Lubbers/K?^1-1
alle hoeken van de samenleving beschuldigd van -n ^r;
heid en gebrek aan daadkracht. Maar nu het op en-onin
Binnenhof eindelijk weer begint te gisten en te bverd
het kennelijk ook niet goed. ïn bi
order]
Er is echter meer aan de hand. Op zichzelf is hei
dat in een levendige parlementaire democratie een|Ir^'
politieke discussie gevoerd kan worden over maatsf
ke problemen en de mogelijke oplossingen daarvM-pi
door de recente, vaak diametraal tegenover elkaa
uitspraken van CDA- en PvdA-politici over gevoèfflhf
gewikkelde vraagstukken als ziekteverzuim, wao-®
gen, minimumlonen en koppelingen is de indruk^.^
c.q. versterkt dat de coalitie als los zand aan elkaarfo^
dat iedere deelnemer daaraan doet en zegt wat goed
ogen. En dat is ook weer niet zoals het hoort. |RD
ftg,
TERECHT vergeleek Ria Beckers de coalitie gi^s
met een „vlooientheater zonder regisseur" en sprj vri
fractieleider Gert Schutte van „een kakelend kiper e
Ook PvdA-fractievoorzitter Thijs Wöltgens ergert^ars
„het gebrek aan samenhang" in het beleid, zoals hiji
gen nog voor de Avro-radio zei. 'e
.par:
Het mag geen verwondering wekken dat premier» wt
die in november 1989 de taak van regisseur over deijffg
op zijn schouders nam, zich deze kritiek ten zeerste L m(
Ongewoon fel zette hij daarom zijn partijgenoot enkr>
van economische zaken Andriessen op z'n nummefcene:
interview met dagblad Trouw had ex-ondernemer d's e
sen de indruk gewekt alsof het kabinet zou aanstur£s
verlaging van het minimumloon met tien procent.*^ f
echter Andriessens persoonlijke opvatting, zoals oq vr(
lijk werd uit een reactie daarop van collega-min bei
Vries (sociale zaken), die zich met hand en tand trs
drastische ingreep in de minimumlonen verzet. ie
trke
HOPELIJK zijn inmiddels niet alleen Lubbers, De^oei
Wöltgens, maar ook alle andere ministers en karie k
van CDA en PvdA ervan doordrongen dat de manier-
tot nu toe met de hete hangijzers in de politiek is
niet de juiste is. Een van de kenmerken van krac^
geerders is dat zij niet en plein public elkaar de loefhet
af te steken met proefballonnen en persoonlijke mwoi
maar dat zij dat in het kabinetsberaad doen. Daar hèous
gelijke discussies thuis en daar moeten uiteindelijk d hoi
ten worden genomen, die vervolgens vastberaden;,01
onderbouwd aan het parlement behoren te worden' v0
legd. De stelling dat de regering met één mond spijai
hoort tot de hoekstenen van ons staatsbestel. Als d[ie
steen wordt weggehaald, stort het regeringsgebouw pt, k
laat in.
van hel MEM1SA "Mo
Kindfonds' En daa
talloze kinderlevens I,*, 13.', I kf.l
Kijk naar de lijnvoering van het kook
centrum en de afwisseling in de lijnen v
de verschillende elementen.
Dat is één van de toepassingen van het
ALNO Vario-Systeem.
Laat u adviseren door de ALNO vakman.
Wereldklasse die u t
Haal gratis de informatieve ALNO brochure bij:
Houtwerf Keukens ïlt
Lammenschansweg 130 tel. 071-769345.
Je
mT CcldócSouAOtit
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor Apothekersdijk 34. Leiden
Telefoon 071-122 244
Postadres Postbus 11. 2300 AA Leiden
Pi
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17 00 uur.
Nabezorging
Telefoon: 071-122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19 00 u. op za. van 14 00 tot
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling Ut
per maand f. 25,70
per kwartaal f 76,60
per jaar f. 294,30'
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel.: 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 1 N
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijsv»
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050 Bfe
