Kapitein Iglo,
elkom thuis"
M
hias Rust krijgt
^aar celstraf
•28:"erlandse fregatten terug uit de golf
zeggen Irakezen
buurt te blijven
Gorbatsjov in Korea na mislukt bezoek aan Japan
J0NTUREN VAN KAPITEIN ROB
Voorstel Andriessen:
B-lidmaatschap EG
Indianen Brazilië
vrezen uitroeiing
Genland
CcklócSomotit
ZATERDAG 20 APRIL 1991 PAGINA 7
een RG Matthias Rust, die bekend werd
opzienbare landing met een Cessna op het
in in Moskou in 1987, is gisteren in Ham-
t (l>ordeeld tot een gevangenisstraf van twee
ilf jaar. Rust (23) is ervan beschuldigd een
verpleegster in een ziekenhuis in Ham-
l<la(>nsgevaarlijk met een mes te hebben be-
■n zij weigerde zich door hem te laten zoe-
)dienj,ens Rust had de verpleegster gezegd dat
i naar Moskou was gevlogen om zichzelf
ijnwerpers te zetten. De steekpartij herin-
Ise t^ zich niet meer. Een psychiater voerde
lust op het moment van het voorval ver
toerekeningsvatbaar was. Hij zou hebben
lan neuroses en zou na de korte periode
klenfj beroemd was moeite hebben gehad het
leven weer op te pakken.
Rode Kruis zoekt
medisch personeel
voor hulp Kurden
DEN HAAG Het Nederlandse
Rode Kruis heeft gisteren Nederland
se artsen en verpleegkundigen opge
roepen zich te melden voor uitzen
ding naar Noord-Irak en de grensge
bieden met Turkije en Iran. Zij
moeten gaan helpen bij de opvang
van de Kurdische vluchtelingen. Als
gevolg van de grote vraag naar art
sen en verpleegkundigen in het gehe
le Midden-Oosten is het kandidaat
bestand van het Nederlandse Rode
Kruis uitgeput. Vandaag verschijnen
in enkele dagbladen personeelsadver
tenties van het Rode Kruis.
Burgers Etiopië moeten
rebellen bestrijden
ADDIS ABEBA President Mengistu van
Etiopië heeft aangekondigd de rebellen'in het
land te bestrijden met een leger reservisten,
waarvoor iedereen die nog geen 60 jaar is zal
worden opgeroepen. Ook wil hij het parle
ment in spoedzitting bijeen roepen. Mengistu
zei dat zijn land door de opstanden in de
noordelijke provincies Eritrea en Tigre in de
„kritiekste situatie" uit de geschiedenis is ge
komen. „Iedereen praat over vrede en demo
cratie, maar feit is dat militaire sterkte de be
slissende factor is". Hij riep de 50 miljoen le
den tellende bevolking op de broekriem aan
te halen en de nodige offers te brengen. Hij
beschuldigde Sudan, Libië en Irak ervan de
opstandelingen te helpen. De rebellen hebben
een reeks verbazingwekkende militaire suc
cessen achter de rug.
Denemarken handhaaft
sancties Zuid-Afrika
KOPENHAGEN Het Deense parle
ment heeft de regering gisteren bevolen
de economische sancties tegen Zuid-
Afrika niet op te heffen, ondanks de be
slissing door de 11 andere landen bin
nen de Europese Gemeenschap dit wel
te doen. De drie belangrijkste oppositie
partijen in Denemarken, aangevoerd
door de sociaal-democraten, hebben de
regering gelast een veto uit te spreken
over de beslissing van de Europese Ge
meenschap om de sancties op te heffen.
De actie is echter meer symbolisch be
doeld omdat de andere lidstaten van de
EG een Deens veto hoogstwaarschijnlijk
zullen negeren en omdat Denemarken
helemaal geen staal, ijzer of krugermun-
ten invoert uit Zuid-Afrika.
Spaanse politie ontdekt
groot wapendepot ETA
BARCELONA De politie van Barcelona
heeft een grote hoeveelheid explosieven, wa
pens en een tot bom geprepareerde auto van
de Baskische afscheidingsbeweging ETA in
beslag genomen. Met de vangst is het zoge
naamde Commando-Barcelona van de ETA
een zware slag toegebracht. Volgens docu
menten die bij een eerdere actie tegen ETA-
kopstukken in Frankrijk in beslag zijn geno
men is het commando van plan het gebied
rond Barcelona met terreuraanslagen te tref
fen in de aanloop tot de Olympische Spelen
van 1992. Het arsenaal, meer dan 200 kg ex
plosieven, zeven raketgranaten en kisten
met patronen voor door de ETA gebruikte 9
mm pistolen, werd gevonden op een veld en
in een verlaten gebouw in de voorstad Bar-
bera del Valles.
SLDER Hoewel
van de oorlog in
heeft gezien, is hij
hij weer thuis is.
j vlinders in mijn
5 een kleine jon-
egt 'sergeant sei-
;ans Viveen (36).
in van de in totaal
lanningsleden van
srlandse fregatten
Iran Heemskerck,
|van Almonde en
e/fjevoorradingsschip
ruis. De schepen
gisteren na een
van vijf maanden
irzische Golf terug
Helder.
narinehaven in zicht
e tongen van de ma
lt losser, de gezichten
trak en hier en daar
ien glimlach te zien.
dat mogen verwach
te met z'n allen weer
rug zouden keren",
Viveen. Hij beweert
et bang is geweest tij-
verblijf in de wateren
t en Iran. „Af en toe
r je hoofd: hé jongens,
echt. En dan sta je op
ïven moment op ge-
pht in gevechtstenue
hasker bij de hand.
draait echt in opti
male positie om te schieten. En
je denkt: dadelijk suist een ra
ket het schip binnen". De ver
veling trad pas in toen de oor
log voorbij was. ..Dat was een
anticlimax. Je krijgt een stort
vloed aan berichten over het
aflopen van de oorlog. En je
mag niet naar huis. Nederland
was een beetje traag met te
rugtrekken. We gingen later
weg dan andere marines". De
tijd werd gedood met zonneba
den, spelletjes en bellen naar
het thuisfront voor achttien
gulden per minuut.
Niets gebeurd
De echte oorlog speelde zich,
althans voor de bemanning, af
in de commandocentrale onder
in de Jacob van Heemskerck.
Majoor Peter Blom (34), staand
voor het radarscherm waar
mee hij 84 uur per week in de
weer was, heeft alles gezien.
„Vanaf de eerste dag heb ik
elke golf vliegtuigen zien ver
trekken, elke raket die vanaf
zee werd afgeschoten langs
zien komen. Dat was een spec
taculair gezicht". «Blom had
contact met de vliegers die in
F14's en F18's vanaf de sche
pen vertrokken. „Het waren
korte en zakelijke gesprekken;
wat controles die je uitvoert.
Maar toch hoopte ik elke keer
weer dat alle vliegers terug
kwamen van hun missie. Dat
wilde ik ook graag horen van
Hij heeft vier jaar op de
Heemskerck gevaren. „Ik heb
een jaar extra bijgetekend om
dit mee te kunnen maken. En
het is niet tegengevallen. Ik
zal het nooit vergeten". Hij
verwacht dat hij zijn ervarin
gen moeilijk met anderen zal
kunnen delen. „Een hele hoop
mensen zegt nu al: er is toch
niets gebeurd. Natuurlijk,
maar daar zijn we alleen maar
blij om". Hij verlaat het schip
om inspecteur te worden, zo
kan hij in ieder geval zijn er
varingen nog overbrengen.
De commandant van de
Heemskerck, kapitein-luite
nant ter zee H. Wirth, moet
even nadenken als hem wordt
gevraagd hoe de inbreng van
de Nederlandse marine in de
geschiedenisboekjes eruit zal
zien. „We hebben meegedaan
waar het zinvol en nuttig was.
Er was veel vraag naar onze
inzet en daardoor werden
Amerikaanse schepen vrijge
maakt voor andere klussen.
We hebben een nuttige rol ge
speeld En dat wordt gewaar
deerd. Het was meer dan puur
onze aanwezigheid". De hoofd
taak van de schepen bestond
aanvankelijk uit het toezien op
de naleving van het embargo
van de Verenigde Naties tegen
Irak. Tijdens de oorlog kwam
de nadruk te liggen op escorte-
ring, luchtverdediging en be
voorrading onder Amerikaans
bevel. De kosten van de opera
tie worden op tien miljoen gul
den geschat.
„Het bijzondere van deze reis
was, dat het niet ging om een
oefenreis", haalt eskadercom
mandant, kapitein ter zee P.
Kok, herinneringen op. Grote
gevaren vond hij de Iraakse
vliegtuigen die uitweken naar
Iran en de mijnen in zee.
„Daar werd je wat onrustig
van. Zodra in het schip een
waterdichte deur dichtging zat
ik rechtovereind in mijn bed".
Voor het bereiken van de ha
ven wordt de bemanning be
groet en bedankt door de
staatssecretaris van defensie,
B. baron van Voorst tot
Voorst. Hij speldt enkelen de
'herinneringsmedaille multi
nationale vredesoperaties' al
vast op. Felicitaties zijn er ook
van de leden van de vaste ka
mercommissie voor defensie.
„We vinden het fantastisch dat
u weer heel terug bent", ver
trouwt één van hen de Jantjes
toe.
Vlak bij de wal verzamelt de
bemanning zich zenuwachtig
bij de reling. Foto- en videoca
mera's in de aanslag. Op de
kade is het een drukte van be
lang. De marinierskapel pro
beert boven het geschreeuw,
getoeter en de saluutschoten
uit de komen. „Kapitein Iglo,
welkom thuis", „Matroos Paul,
wij staan hier" en „Einde ba
len, wij komen Theoke halen",
staat op spandoeken geschre
ven. Op verzoek van de mari
ne hebben de familieleden,
vrienden en bekenden de ver
sieringen aangepast per schip.
Gele slingers, toeters en bellen
voor de Heemskerck, rood
voor de Zuiderkruis en groen
voor de Philips van Almonde.
„Kom dan, kom dan", roepen
de matrozen als de dranghek
ken worden verwijderd. En
inderdaad, een menigte stormt
op de schepen af. Roerende ta
fereeltjes spelen zich af als de
mannen het schip verlaten.
Innige omhelzingen, tranen
met tuiten, kinderen op schou
ders.
„Hij heeft zich rot verveeld,
vijf maanden lang", zegt de
vader van matroos Richard
Waret nuchter. Hij geeft toe
dat hij in spannende periodes
dag en nacht heeft zitten kij
ken naar de televisie. Zijn
vrouw merkt op dat haar kind
lang wegblijft. „Ja, de smok
kelwaar moet uit het ruim
worden gehaald", grapt pa.
KARIN SWIERS
Strijd om
commerciële- en
milieubelangen
op conferentie
Antarctica
DEN HAAG Wordt de
Zuidpool een natuurreservaat
dat alleen maar gebruikt mag
worden voor wetenschappelij
ke doeleinden of een mijn-
bouwgebied waar industrielan
den minerale bodemschatten
naar boven kunnen halen?
Deze vraag staat vanaf maan
dag in Madrid centraal tijdens
een bijeenkomst van de onder
tekenaars van het Zuidpool-
verdrag.
Negenendertig delegaties dis
cussiëren in de Spaanse hoofd
stad gedurende acht dagen
over de toekomst van het vrij
wel ongerepte Antarctica. De
bijeenkomst is een vervolg op
het vorig jaar in Vhili gehou
den overleg.
Frankrijk, Australië, België en
Italië voeren in de Spaanse
hoofdstad een groep van een
zestiental landen aan (waaron
der Nederland) die mordicus
tegen iedere vorm van mijn
bouw op de Zuidpool is. Deze
landen gaan van het standpunt
uit dat Antarctica een uniek
gebied is dat door een inge
wikkeld samenspel van ocea
nen, atmosfeer en ijs een be
langrijke bijdrage levert aan
het klimatologische evenwicht
op onze planeet. Vervuiling,
toenemend toerisme en het
verlangen van enkele indus
trielanden naar het aanboren
van nieuwe minieralen versto
ren het kwetsbare ecologische
evenwicht op het continent.
De Verenigde Staten, Groot-
Brittannië, Japan, Noorwegen
en Argentinië kunnen hun
ogen nauwelijks van de mine
rale rijkdom op de Zuidpool
afhouden. De landen hebben
begrip voor de argumenten dat
de natuurlijke leefomgeving
op Antarctica bewaard dient te
blijven maar willen daarnaast
niet voorbij gaan aan hun
mijnbouwbelangen. Slechts
een tijdelijk verbod op mijn
bouw op Antarctica voor een
periode van ongeveer 40 jaar is
voor hen acceptabel.
De staten proberen in Madrid
tevens overeenstemming be
reiken over maatregelen die
de gevolgen van het weten
schappelijk onderzoek en het
toerisme op het milieu op de
Zuidpool beperken. Oprichting
van een speciaal beschermend
milieucomité is een van de
mogelijkheden. De VS zouden
echter bezwaar maken. Was
hington is. volgens enkele Eu
ropese waarnemers, niet ge
diend van controle op de
werkzaamheden van Ameri
kaanse onderzoekers in het ge
bied.
1 De Ameri-
luitenant-generaal
jn Q.haÜkashvili heeft
werpfficieren gisteren
en iat zijn hun strijd-
uit de buurt
h houden om de
ch biPogelijk te maken
Pr3pen voor de op-
jn de Kurden die
7120 en in het Turks
grensgebied zijn
ht.
?venIviü, die het bevel
caP- !r de geallieerde troe-
iheidle Kurdische vluchte-
I Noord-Irak moeten
n beschermen, sprak
drie kwartier met
i Crajfficieren in een ver-
ng vpuanekantoor even
0pg, Iraakse grens. Het
de ontmoeting was
eel mogelijk wegne-
565, kansen op botsingen
coalitiestrijdkrachten
se strijdkrachten in
ed". „De Irakezen
rmee instemmen dat
terugtrekken", zei
(j Marshall van een
jeni(van bet Amerikaan-
i prie van buitenlandse
je kunt dat onderhan-
noemen of iets an-
Iraakse regering zal
blij mee zijn". Binnen
iee dagen na het ver-
lan G^et iraakse leger uit
r de i wordt een begin ge-
>nze
maakt met de bouw van de
vluchtelingenkampen. Intus
sen gaan de voedseldroppin-
gen door. Ook vliegtuigen van
de Sovjetunie, Frankrijk,
Groot-Brittannië en Canada
doen nu mee aan de hulpope
ratie. Op het ogenblik worden
40 vluchten per dag uitge
voerd. Momenteel zijn 5600
Amerikaanse soldaten betrok
ken bij de hulpoperatie. Dat
aantal wordt aangevuld tot in
totaal 10.000.
De Amerikaanse regering
heeft gisteren de overeen
komst tussen Irak en de Vere
nigde Naties verwelkomd om
vluchtelingenkampen in het
noorden van Irak in te rich
ten. Irak heeft duizenden vrij
willigers ingezet. Volgens de
VN-Hoge Commissaris voor de
Vluchtelingen, Sadako Ogata,
is er echter weinig kans is dat
de uit angst voor de wraak
van Saddam gevluchte Kur
den uit eigen beweging terug
zullen keren zolang Saddam
aan de macht blijft.
Vólgens delegaties van het In
ternationale Comité van Rode
Kruis is ook de gezondheid
toestand in de Iraakse steden
alarmerend Een onderzoek
heeft uitgewezen dat op grote
schaal diarree voorkomt, die
binnen enkele uren dodelijk
kan zijn. De sterftecijfers lij
ken veel hoger dan ooit tevo
ren geregistreerd. Een ware
race tegen de klok is begonnen
om verdere verslechtering van
de situatie te voorkomen.
SEOUL Sovjetpresident
Gorbatsjov is gisteren na zijn
'mislukte bezoek' aan Japan
doorgevlogen naar Noord-Ko-
rea. Gorbatsjov vertrok met
lege handen.
Hij slaagde er niet in omvang
rijke Japanse economische
steun te krijgen om de zielto
gende Sovjeteconomie op te
krikken. Dat kon ook moeilijk
anders toen bleek dat de hij
niet bereid was concessies te
doen over de na de Tweede
Wereldoorlog door de Sovjetu
nie ingelijfde Koerilen-eilan-
den
In Seoul verwacht men dat
met de reis van de Sovjetleider
de spanning op het Koreaanse
schiereiland vermindert. Men
hoopt dat Gorbatsjov bereid is
druk uit te oefenen op Noord-
Korea om toeschietelijker te
worden. Ook tracht Seoul
steun van de Sovjetunie te
krijgen om lid te worden van
de Verenigde Naties. De Sov
jetunie zou hopen op Zuidko-
reaanse economische steun.
In Seoul braken voor aan
komst van Gorbatsjov om
vangrijke rellen uit. Studenten
en jongeren vrezen juist dat
het bezoek kwaad bloed zal
zetten bij Noord-Korea. Dat
zou de door hen gewenste her
eniging van de in 1953 na de
Korea-oorlog officieel geschei
den staten dwarsbomen.
HET MEXICAANSE AFGODSBEELD
Skip is zo verheugd dat de baas terug is, dat hij van
bijna gaat blaffen, maar hij is een veel te verstandige
het ook te doen! Stel je voor, op die manier zou hij de
its van Rob maar verraden. In het kamp hoort Rob de
nu zo woest te keer gaan dat hij begrijpt geen moment
n/ wachten- Want elk ogenblik kunnen ze zich op de on-
Diaz storten. Hij sluipt verder en komt bij een grote
verlaten wigwam. Hij tilt het tentzeil op en deinst even verschrikt
terug. Want daar hangen aan een paal een paar afschrikwekken
de maskers. En wat een mooie costuums liggen daar... Rob krijgt
een ingeving. Hij zet zo'n masker op en dost zich met een der
costuums op fantantische wijze uit. Ook Skip krijgt een Indiaanse
hoofdtooi. Jammer dat er geen spiegel is, want nu kan Rob zelf
niet zien hoe woest en angstwekkend hij er uit ziet...
BRUSSEL Frans Andriessen, de Europese commissaris voor
buitenlandse betrekkingen, wil de Oosteuropese landen een
plaats aanbieden in het „Europese huis". Maar omdat deze lan
den nog lang niet de economische kracht bezitten voor een vol
ledig lidmaatschap van de Gemeenschap, denkt hij aan een soort
B-lidmaatschap
De B-leden zouden alleen maar voor bepaalde terreinen lid zijn
van de EG. Als voorbeelden noemt hij transport, energie, mi
lieuzaken, onderzoek en ontwikkeling. Op de andere terreinen
zouden ze dan lid kunnen worden als ze daar na een lange over
gangsperiode economisch klaar voor zijn. Maar ook als B-leden
zouden de landen evenveel rechten en verplichtingen krijgen
als de landen die volledig lid zijn van de Gemeenschap. Voor
hen zou een plaats ingeruimd moeten worden in de Europese
ministerraad en ze zouden ook afgevaardigden naar het Euro
pees Parlement moeten kunnen sturen.
Polen, Hongarije en Tsjechoslowakije hebben al duidelijk ge
maakt dat ze absoluut streven naar een EG-lidmaatschap. Maar
de Gemeenschap wil tot dusverre niet verder gaan dan een asso
ciatieverdrag. Daarin staat niet veel meer dan de vermelding
dat „het de wens is van de landen lid te worden van de EG".
Andriessen wil nu een tussenvorm mogelijk maken.
(Van onze correspondent
Frans Lindenkamp)
SAO PAULO Het Bra
ziliaanse indianenopper-
hoofd Davi Kopenawa
heeft in de Verenigde Sta
ten de noodklok geluid
voor zijn volk, de Yano-
mani's. Hij voorspelt dat
zijn stam over tien jaar
uitgeroeid zal zijn, wan
neer niet snel alle goud
zoekers uit hun territori
um verdreven worden.
De Indianenvoorman uit de
noordelijke Braziliaanse deel
staat Roraima brengt op uitno
diging van de ecologische be
weging Survival International
een bezoek aan Washington.
Hij probeert daar bij de We
reldbank leningen los te peu
teren voor natuurprojecten in
zijn woongebied.
In een vraaggesprek haalde
Kopenawa fel uit naar de Bra
ziliaanse president Fernando
Collor de Mello. „Collor bedu
velt ons. Hij belooft veel, maar
er komt niets uit zijn handen.
De president heeft toegezegd
om ons reservaat uit te brei
den en de status van een na
tionaal park te geven, maar tot
nu toe is het bij mooie
woorden gebleven", aldus Ko
penawa, die in 1985 de Global
500-prijs van de Verenigde
Naties won. Daarmee werd hij
opvolger van de bekende Bra
ziliaanse eco-martelaar Chico
Mendes, die door huurmoorde
naars in 1988 werd geliqui
deerd. De prijs dient als erken
ning voor personen die zich op
een bijzondere manier inzetten
voor natuurbehoud".
Malaria
Volgens Kopenawa wordt zijn
9000 tellende Yanomani-volk
met de ondergang bedreigd.
„Wanneer de regering niet
snel drastische maatregelen
neemt om de 40.000 goudzoe
kers die ons gebied zijn bin
nengedrongen, te verdrijven,
bestaan wij over tien jaar niet
meer", aldus het opperhoofd.
Ook de Braziliaanse Bisschop
pen Conferentie heeft in janu
ari alarm geslagen. In hun
jaarverslag spreken de prela
ten van een genocide onder de
90.000 authentieke bewoners
van het regenwoud, waar de
wereld geen weet van heeft.
De meeste Indianen bezwijken
aan de gevolgen van malaria,
tuberculose en mazelen. De
woudbewoners vallen ten
prooi aan deze besmettelijke
ziekten als gevolg van de op
rukkende kolonisten. Vooral
de Yanomani's in de noordelij
ke deelstaat Roreima aan de
grens met Venezuela lijden
zwaar onder een niet te stel
pen stroom fortuinzoekers.
President Collor zit met het
Indianenprobleem danig in
zijn maag. Zijn beleid straalt
geen slagvaardigheid uit. Om
de Yanomani's een maximale
kans van overleven te geven
zou een groot gedeelte van de
deelstaat Roreima hermetisch
afgegrendeld moeten worden
voor invloeden van buitenaf.
Eco-bewegingen en sympathi
serende organisaties voeren
campagne voor het idee. Ook
de als progressief bekend
staande staatssecretaris van
milieuzaken Jose Lutzenber-
ger pleit voor een dergelijke
drastische oplossing, maar hij
wordt hierin gedwarsboomd
door lobby's van militairen,
belangengroeperingen van
goudzoekers, delfstofonderne
mingen tot zelfs het Brazili
aanse ministerie van weten
schap en technologie toe.
Centrale vraag is hoe groot het
territorium voor de Yanoma
ni's moet zijn om te overleven.
Antropologen pleiten voor
94.000 vierkante kilometer.
Een uit 1989 stammend de
creet van de voormalige presi
dent Sarney zegt echter dat de
Yanomani's tevreden moeten
zijn met 24.000 vierkante kilo
meter, verspreid over 19 af
zonderlijke gebieden. Dit plan
wordt verguisd door de Yano
mani's en eco-groeperingen,
want tusSen de 'eilandjes' kan
de minerale exploitatie ge
woon doorgaan. Ook Collor is
die mening toegedaan. Daar
om heeft hij gisteren (19 april)
ter gelegenheid van de natio
nale dag van de Indiaan een
decreet ondertekend, dat- het
decreet van zijn voorganger
ongedaan maakt. Deze over
winning voor de groenen en
Lutzenberger betekent echter
niet dat de Yanomani's veel
met deze stap opschieten. Op
nieuw is een interministeriële
werkgroep ingesteld, die de
gewenste afmetingen tot een
nationaal park moet onderzoe
ken. Daarmee zijn Yanomani's
weer terug bij af.
