Met de neus in andermans zaken
„Grootste
verhalen
verteller"
Toneelstuk Tvanov' leidt in
Apeldoorn tot een relletje
stimerpakket TROS nauwelijks de moeite waard
ÏDERLAND WORDT STEEDS MEER BIOGRAFIELAND
-C
wist
ïïks van
fioblemen
^jichmesse
Grote bijval voor Bernard Haitink
agjST/RTV
CeidaeSomont
WOENSDAG 17 APRIL 1991 PAGINA 17
- fERSUM Om de concurren-
|ijd met RTL4 in eigen voor-
te beslissen, praten de Neder-
M e omroepen, met het McKin-
ur jpport in de hand, nu al maan-
at i,net elkaar.
;iste
uu#te aanval staat voor oktober op het
>rai#nma- wanneer het winterseizoen
v^n start gaat en een definitieve net-
s r)g >s geregeld. Tot die tijd lijken de
ancfen van de STER voor de omroepen
•rzajteressant genoeg om zich druk over
is nten en is het voor de kijker te ho-
)e [t het vooral een lange, hete zomer
?rch
.en PS. die samen met de VARA op za-
;en de KRO op zondag, in de con-
Jtie-strijd met de Nederlandstalige
satelliet zijn mannetje stond, heeft beslo
ten om de komende maanden die strijd
aan te gaan met het inleveren van zend
tijd, het brengen van een groot aantal her
halingen en het op het scherm terughalen
van wat 'oude zomerse successen'. Zend
tijd wordt ingeleverd op de woensdagmid
dag. Vanaf 19 juni tot eind augustus be
ginnen de programma's niet om 14.30 uur
maar om 15.45 uur. Dat heeft geen gevol
gen voor de Amerikaanse serie 'Santa
Barbara', want de ATV-partners hebben
afgesproken die reeks in elk geval tot ok
tober te continueren. Op haar topavond,
de vrijdag, heeft de omroep zendtijd inge
ruimd voor oude successen zoals 'Op goed
geluk', 'Te land, ter zee in de lucht', dat
dit jaar vanaf vijf plaatsen in het land
wordt gepresenteerd en het video-pro
gramma 'De leukste thuis' met Linda de
Mol. Het pakket nieuwe programma's is
heel klein. Met een beetje wringen zijn
het vijf eigen produkties. Op 1 mei zijn
dat de eenmalige documentaire '35 jaar
Eurovisie Songfestival' en de film 'Joodse
bruiloft in bezettingstijd', die werd ge
maakt door Willy Lindwer. 'Kookpunt' is
•een serie van vijf minuten durende pro
gramma's waarin jongeren achter het for
nuis plaatsnemen. Het 'Nationaal Che-
miespel' is een informatief spelprogram-
ma vanuit de Landbouw Universiteit in
Wageningen waarbij de kijker thuis kan
didaat is en 'Stopwatch' is een mini-maga
zine vol wetenswaardigheden. Uit het bui
tenland werden de comedy-reeks 'Babes'
en de politieserie 'Top Cops' gehaald.
Voor de jeugd is er de serie 'Casper and
his friends' over een vriendelijk spookie
en 'De avonturen van de zwarte hengst
Reclame op regionale omroep
levert nauwelijks inkomsten
ROTTERDAM Regionale en lokale omroepen zullen in de
toekomst nauwelijks geld verdienen aan reclame-uitzendingen.
Dat meent J. Scholten, directeur van de VNU-dagbladengroep.
Volgens Scholten zal de schade groter zijn dan de winst. Hij zei
dat gisteren tijdens een congres over commercialisering van de
omroep. Regionale omroepreclame wordt waarschijnlijk eind dit
jaar mogelijk. De verwerving van reclameboodschappen wordt
in een apart bedrijf ondergebracht. Scholten vindt dat ineffi
ciënt en kostbaar. Indien in 1992 met omroepreclame wordt ge
start, verwacht Scholten dat twee jaar later een landelijke omzet
van 75 miljoen gulden kan worden gehaald. Door de hoge kos
ten voor verwerving van opdrachten zal de netto-opbrengst be
perkt blijven tot tien miljoen gulden. Die opbrengst zal gelijk
worden verdeeld over omroepen en uitgevers. Volgens Scholten
is de schade bij uitgevers beduidend groter dan het profijt bij de
omroepen. Dag-, nieuws en huis-aan-huis-bladen zullen naar
zijn verwachting de omzet met 45 miljoen gulden zien dalen.
\grafie staat vrijdag tijdens de „Dag van de historische bio-
in Dordrecht in de schijnwerpers. De Dordtse Academie
glit najaar voor het eerst een prijs uit voor biografen. Aan
fejaarlijkse prijs is een geldbedrag van 25.000 gulden ver-
Drs Beatrijs Mulder schrijft in opdracht een biografie
helf of van iemand die u lief is. Kortom: de tijd dat de
Vie niet meer was dan een met tekst uitgebreide jaartalle-
1nming is voorbij.
PRECHT Neder-
;eekt graag de neus
jf*jdermans zaken. De
jfte aan roddels,
;tjes en onthullingen
ïrduidelijk aanwezig,
iiografie wijdt vaak
mdf de pikante details
gxeier het leven van een
e oide Nederlander. De
vinomptie van biogra-
DEps dan ook groot. Het
I biografieën dat
hijnt ook. Nederland
t steeds meer biogra-
id.
ys tijd is in de media ge-
eeri dat Nederland geen
3rr|ische traditie kent. Lik-
•ng'dend wordt daarbij ge-
naar Engeland, waar
njeflenkbaar is dat over een
,sslpd of berucht persoon
lt ^iografie verschijnt. Ster-
ecj^g, daar verschijnen offi-
■cjgin officieuze biografieën,
■j vi de tien jaar verschijnt
t eieuwe, omdat een nieuwe
m^tie weer anders aan-
jjeitegen de historische fi-
(jHet publiek smult van
thullingen over bekende
'noten.
Martin Ros, uitgever
Arbeiderspers, is er niets
-A|e hand met de traditie
biografie in Nederland,
eft de media de schuld.
...ebben het genre schro-
verwaarloosd. En hij
>ewijzen dat Nederland
in ografiéland is. De uitge-
hetm onder meer de biogra-
ïn 1 reeks Open Domein,
>likiamelijk een overzicht
jdei van alle biografieën die
voelopen drie jaar zijn ver-
sn. Hij verbaast zich
vcihet aantal boeken dat
'ie hrordt toegezonden. „Het
'etifbijsterend veel, ik heb
ar hele stapels liggen. De
ir Hn denken alleen aan
i. ■•namen, maar er is veel
Ook over kleintjes ver-
schijnt van alles. Ik heb hier
een biografie van een Neder
landse afgezant in een zeven-
tiende-eeuwse kolonie. Ik heb
hier een mastodont van een
biografie over een vlootvoogd
uit de Patriottentijd, maar ook
werken over gereformeerde
figuren uit het verleden. Er
zijn dus mensen in stille werk
kamers die heel veel doen. En
dat zal een schok geven". Hij
schat dat hij voor het overzicht
in totaal zo'n 400 levensbe
schrijvingen binnen krijgt.
Willem V
Wam de Moor van de Werk
groep Biografie meldt tevre
den dat er veel belangstelling
is voor zijn werkgroep. Het
aantal leden overschrijdt de
honderd. En het tijdschrift dat
wordt uitgegeven telt twee
honderd abonnees. „Het aantal
biografieën in Nederland is
nog schaars, als je het verge
lijkt met het buitenland, maar
er zit goede vaart in. Een te
ken dat de biografie zwaar in
de belangstelling staat". De
biografie wordt veel gelezen,
voeren de Stichting Perspek-
tief Dordrecht en de Stichting
Vakgerichte Belangenbeharti
ging Historici onder meer aan
als reden om vrijdag een hele
dag aan de Historische Biogra
fie te wijden. Coördinatör Joop
van Halen wijst daarbij op het
nut van de biografie. „Een
goede geeft een goed beeld
van de gebeurtenissen in de
geschiedenis. Zo'n werk draagt
een steentje bij aan de collec
tieve herinnering".
Voor „de dag" zijn diverse we
tenschappers uitgenodigd, zo
als bijvoorbeeld dr. D. de Boer
die bij de Leidse universiteit
werkt aan een biografie van
de Hollandse graaf Albrecht
van Beieren. Schrijfster Hella
S. Haasse behoort ook tot de
geïnviteerden. Zij schreef over
het leven van P.C. Hooft. Pu
blicist W. Otterspeer die aan
een biografie van de cultuurfi-
De Arbeiderspers heeft een biografie over Domela Nieuwenhuis in voorbereiding.
losoof Bolland werkt, geeft
een lezing. En dat doet ook de
eindredacteur van het Biogra
fisch Woordenboek van Ne
derland, A. Gabriëls. Hij be
reidt een biografie over stad
houder Willem V voor. Zo
blijkt dat niet alleen historici
verantwoordelijk zijn voor
biografieën. Ook anderen ste
ken jarenlang, soms zelfs le
venslang, hun neus in ander
mans zaken.
Mannetjes maken
Volgens uitgever Ros is de bio
grafie bij de consument zo po
pulair vanwege de toegeno
men belangstelling voor de
persoonlijke achtergronden
van het leven. „Dat zie je ook
steeds meer op televisie, dat
wordt gewoon aangewakkerd.
Mensen willen veel meer het
eigen leven spiegelen aan dat
van een ander". Van Halen
FOTO: PERS UNIE
denkt dat fictie niet meer zo
aanslaat. „Er is veel meer hon
ger naar echte, waar gebeurde
verhalen". De behoefte van de
samenleving aan voorbeelden
is volgens De Moor de reden
van het succes van de biogra
fie. Hij spreekt evenals Ros
over een wisselwerking met
de televisie. „De tv maakt
graag mannetjes. Persoonlijk
heden gaan weer tellen. En
dat is een voordeel voor de
biografie". De behoefte aan
identificatie is nog zo'n reden
volgens hem. „Instituten, zoals
bijvoorbeeld de kerk, die
graag met voorbeelden wer
ken, denk maar aan heiligen
levens, slaan bij de jongere ge
neratie nauwelijks meer aan.
En toch is er behoefte aan
voorbeelden", weet hij.
Ros voegt aan het rijtje een
factor toe: kwaliteit. Die is
verbeterd en dat trekt ook
meer lezers. En voor dat laat
ste zijn ook de nieuwe elemen
ten die in het genre verschij
nen verantwoordelijk. „De au
teur gaat zich in het boek gooi
en. Een biografie is natuurlijk
een hele specifieke confronta
tie met een ander. De schrijver
vult lege plekken in, specu
leert over de hoofdpersoon. De
auteur boetseert het leven van
die persoon opnieuw. Het on
derwerp zit zelf natuurlijk op
de wolken", weet Ros.
Toch dreigt er gevaar voor dit
succesvolle genre. De heden
daagse techniek helpt de bio
grafie mogelijk om zeep. De
telefoon, de fax en de compu
ter zijn de schuldigen. Zij ma
ken brieven en andere papie
ren documenten overbodig. En
zorgen ervoor dat de biograaf
van morgen geen materiaal
meer heeft om mee te werken.
Gelukkig houdt de stroom bio
grafieën voorlopig nog even
aan. De Arbeiderspers heeft
zo'n veertien biografieën in
voorbereiding. De onderwer
pen variëren van muzikant
James Last, schrijver Mars
man, prins Maurits tot politi
cus Domela Nieuwenhuis.
Sommige biografen worden
gesteund met subsidies, bij
voorbeeld van het Fonds der
Letteren of het Prins Bern-
hard Fonds. „Het probleem
van een biografie is dat het
een veel grotere aanmaaktijd
vergt dan een werk in fictie.
Dankzij die potjes kunnen
mensen er jarenlang aan wer
ken. Maar dan nog blijft het
moeilijk. Je kunt niet zomaar
een goede schrijver jarenlang
vrij maken. Wim Hazeu heeft
gelukkig voor zijn hobby een
kwart eeuw in de dichter Ach
terberg gestoken. Zonder die
inzet was die biografie er nooit
gekomen", vertelt Ros.
KARIN SWIERS
bes
iart
:on
ïen
HAAG Het ministerie
l uitenlandse zaken is bui-
lOI zaak van de Nederland-
sentatie op de Frankfur-
^.ichmesse in 1993 gehou-
Jot vorige maand bleek
laa problemen waren en er
3e jjeld was.
5r^ilandse zaken weerlegt
»ee de kritiek van drs. J.
■d^ikamp, directeur-gene-
ie lulturele zaken van het
rs terie van wvc, dat onder
'lop Buitenlandse Zaken
aaielang van deelneming
Buchmesse wordt mis-
|o Sinds Riezenkamp de
l^Ssatie in Frankfort liet
i dat de Nederlandse pre-
Blie mogelijk van de baan
j.^gen de verwijten in Den
over en weer. Naast wvc
jitenlandse Zaken (staats-
Itris Dankert heeft het
iffllands cultureel beleid in
0 portefeuille) is ook Econo-
^gje Zaken wegens het ex-
ue jen het toeristisch aspect
zaak betrokken.
jilandse Zaken wijst het
jjt dat het departement
eeereid is een half miljoen
h te fourneren van de
0"; Sinds april 1990 bestond
'ni|t het oog op de Neder-
iar» presentatie een ambte-
ielgroep, waarin ook Bui-
1 9dse Zaken zou zijn ver
is Woordigd. „Voor zover
1 %kend is dit comité nooit
1 taar gekomen. Pas begin
=h]van dit jaar zijn we op
d<bgte gesteld van de pro-
en!n rond de financiering",
■el1 een woordvoerder van
fs'ïijn departement heeft
"gevraagd om een onder-
1 ^ng voor die half miljoen
^r<h die was gevraagd als
*e|ge, maar daar nooit ant-
1 op gekregen.
Staatskapelle Dresden o.l.v. Bernard
Haitink speelt werken van Mozart en
Bruckner. Grote Zaal Concertge
bouw Amsterdam, gisteren.
Sinds Bernard Haitink een
punt zette achter zijn chefdiri
gentschap van het Concert
gebouworkest, is men in Ne
derland maar al te goed gaan
beseffen wat er verloren is ge
gaan. Hoe langer de dirigent
weg blijft, des te groter wordt
de honger van het publiek
naar „hoe het ook alweer
was", waardoor Haitink zo on
geveer heilig lijkt te zijn ver
klaard.
Bij zijn opkomst gisteren in
het Concertgebouw kreeg hij
een staande, juichende ovatie.
Wat de maestro ook doet, men
vindt alles mooi, getuige de
steeds enthousiaste bijval van
het publiek in de volle Grote
Zaal.
Op het podium had Staatska
pelle Dresden plaats genomen,
het orkest dat na de Duitse
hereniging 'geadopteerd' is
door sponsors en de platen
maatschappij Deutsche Gram-
mophon. Het geld dat zij in het
orkest pompen, is een garantie
voor voortzetting van het hoge
kwaliteitsniveau van de
Staatskapelle toen het nog een
echte Staatskapelle was. Veel
orkesten in de voormalige
communistische wereld heb
ben niet het geluk van spon
sorgelden en degraderen tot B-
orkesten doordat zij moeten te
ren op kleiner wordende over
heidssubsidies.
Haitink beweerde ooit dat de
Staatskapelle samen met het
Concertgebouworkest, de Ber
liner Philhgrmoniker en de
Wiener Philharmoniker de
enige Europese orkesten zijn
zonder een 'unisex'-klank. De
karakteristieke, donkerbruine,
Rembrandt-achtige klank
kleur van het orkest uit Dres
den wordt met name gemaakt
door de lage strijkers en het
koper. Zelden bevatte de inzet
van het prachtige Adagio uit
Bruckners Zevende symfonie
zoveel spanning als tijdens de
uitvoering van gisteren, de
lage strijkers stonden bol van
emotie en melancholie. Ook de
koperpartijen in het Scherzo
en de Finale schitterden in
briljantie en waren kippevel-
verwekkend.
Haitink functioneert in de
vertolking van deze symfonie
als een soort koetsier: hij trekt
de teugels nu en dan aan, stip
pelt de weg uit, maar zorgt er
voor niemand tegen te wer
ken. Veel dirigenten laten het
daarbij, zij falen erin een eigen
stempel op de uitvoering te
drukken. Zo niet Haitink. Hij
geeft Bruckners zo abstract lij
kende muziek een meerwaar
de door er een evenwichtige
kalmte uit te laten spreken.
Dit in tegenstelling tot de vaak
zo overdreven Rambo-turbo-
spierballen. uitvoeringen van
Bruckners werken.
Mozarts Haffner symfonie in
de versie van dit orkest onder
Haitink is een minder bijzon
dere ervaring. Een lichte mate
van routine en een wat ouder
wetse Mozart-opvatting zijn
daar de oorzaak van. Maar het
blijft boeiend om Haitink te
zien dirigeren. Op 29 mei aan
staande treedt hij alweer op in
Amsterdam, en ook zijn er af-
Bernard Haitink.
FOTO: SP
spraken gemaakt voor het ko
mende seizoen met het Con
certgebouworkest. Nu Hai-
tinks mythe groot genoeg is,
kan dat kennelijk weer.
ARTHUR VAN DER DRIFT
Roelant Radier in 'Ivanov'.
FOTO: PAN SOK
APELDOORN Racisti
sche uitingen in het to
neelstuk 'Ivanov' van het
Nationale Toneel hebben
maandag geleid tot een
fiks meningsverschil tus
sen spelers van Het Natio
nale Toneel en directeur
I. Stants van schouwburg
Orpheus in Apeldoorn.
De spelers kregen pas een paar
minuten voor aanvang te ho
ren dat de 250 toeschouwers
gratis waren toegelaten. Ook
waren ze niet op de hoogte ge
steld van een enquête naar het
stuk. Omdat hoofdrolspeler
Roelant Radier niet kwam op
dagen,'werd de voorstelling na
een half uur wachten afgelast.
'Ivanov' van Anton Tsjechov
gaat over een landedelman die
leeft in de nadagen van het
tsaristische Rusland. De jonge
man gaat uiteindelijk ten
gronde aan zijn eigen me
lancholie en de liederlijkheid
van zijn omgeving. De Vlaam
se regisseur Luk Perceval wil
in het stuk een verband leggen
met de huidige tijd, waarin ra
cisme en discriminatie op
nieuw de kop opsteken. Om
die reden scherpte hij de tekst
aan met een serie gore mop
pen over joden, Turken en
vrouwen.
De opvattingen van Perceval
schoten Stants, die 'Ivanov'
eerder zag in een try-out, in
het verkeerde keelgat. Stants:
„Ik heb Het Nationale Toneel
eerst nog gevraagd of er ver
anderingen in het stuk zouden
worden aangebracht. Toen dat
niet het geval bleek, besloot ik
'Ivanov' uit te kopen. Er wa
ren maar veertig kaartjes voor
verkocht. Toch wilde ik de
voorstelling door laten gaan,
want er zitten ook nog wel in
teressante aspecten aan. Dat
wilde ik de mensen niet ont
houden. Ik vond het daarom
een aardig ideë de Ape' oorn-
se bevolking op 'Ivanov' te
tracteren en het stuk voor
niets aan te bieden. Zelf ben ik
van bepaalde gedeelten kots
misselijk geworden. Ik wilde
daarom de mensen vooraf la
ten weten wat ze te zien zou
den krijgen, dat ze zeker geen
'Kersentuin' konden verwach
ten. Ik beschouw het als een
van mijn taken te letten op
een goede smaak. Maar die ra
cistische sexmoppen van Per
ceval gaan hun doel ver voor
bij. Na deze voorstelling zijn
de mensen zo geschokt dat ze
nog weigeren na te denken
over de bedoeling ervan". De
acteurs meenden dat Stants
van 'Ivanov' niets had begre
pen en het hele stuk ophing
aan de serie grove moppen,
een paar blote billen en een
krolse dame. Toen Stants de
afwezige Haagse acteur Roe
land Radier en plein public
persoonlijk verantwoordelijk
stelde voor de afgelaste uitvoe
ring zorgde ook dat voor grote
woede bij de acteurs van het
Nationale Toneel.
David Lean op de set van 'A Passage to India'.
FILMER DAVID LEAN OVERLEDEN
LONDEN De uitspra
ken van twee jongere,
Amerikaanse collega's
over hem, geven het be
lang aan van de gisteren
op 83-jarige leeftijd over
leden Britse filmregisseur
David Lean. Steven Spiel
berg: ,,Hij is de man door
wie ik eigenlijk ben gaan
filmen". Martin Scorsese:
„Hij is een van de grote
drie van de Britse cinema:
Michael Powell, Carol
Reed en David Lean".
Sir David Lean was de mees
ter van het detail, van het per
fecte gecomponeerde 'shot',
ook al werd hij vooral be
roemd door zijn epische film
spektakels. Hij was 'every
inch' een vakman, gold bij zijn
acteurs als 'the gentle dictator'
(de zachtaardige dictator) en
was waarschijnlijk de laatste
Engelse regisseur die de we
reld het grote Britse filmepos
kon schenken. Zijn voormalige
producer-collega Anthony Ha-
velock-Allan zei het zo: „Er is
niemand anders met zijn in
stelling, en bovendien: het
geld zal er niet meer voor zijn.
Britten moeten nu naar Ame
rika".
David Lean begon zijn regis
seurscarrière in de montage
kamer. Zijn hele leven lang
bleef hij zeggen dat hij zich
daar het beste voelde: „Daar
waar ik films kan compone
ren, beelden tegenover elkaar
kan zetten". Wanneer hij zijn
films ging opnemen, waren ze
bijna al gemaakt. Hij had de
beelden perfect in zijn hoofd,
hoefde 'alleen nog' de werke
lijkheid naar dat beeld te vor
men. Daardoor werd hij be
kend als een perfectionist die
blinde gehoorzaamheid van
zijn acteurs eiste en van wie
de verhalen legendarisch zijn
hoe hij op precies de goede
zonsopgang, de perfecte wolk
bleef wachten. Zelf zei hij op
latere leeftijd over zijn werk:
„Ondanks mijn jaren voel ik
me niet geroepen diepzinnige
uitspraken over het leven te
doen in mijn films. Ik vertel
liever het levensverhaal zelf".
Producent David Puttnam
noemde Lean dan ook: „De
grootste verhalenverteller van
de film". De filmkritiek is
Lean zijn spektakels steeds
meer gaan verwijten als
„leeg": „Er gebeuren dingen
op de voorgrond, maar op de
achtergrond niets". Lean pa
reerde met: „Ik zou van die
zogenaamde critici niet eens
een advies aannemen als het
om het filmen van een pot
thee ging".
Noel Coward
Het talent van Lean werd in
de eerste plaats herkend door
toneelschrijver Noel Coward.
Hij vroeg Lean in de oorlog
om met hem samen de propa-
ganda-film 'In which we ser
ve' te maken. Na de oorlog
verfilmde Lean een aantal
stukken van Coward ('Blithe
spirit') en maakte naar Co
wards gegeven een van zijn
meesterwerken, het prachtige
en intieme 'Brief encounter'
met Celia Johnson en Trevor
Howard als twee getrouwde
mensen die bijna een verhou
ding beginnen Vlak daarop
volgden nog twee meesterwer
ken, de klassieke Dickens-ver-
filmingen 'Great Expectations'
en 'Oliver Twist'. Hij vond er
een ideale filmische vertaling
van Dickens werk voor en in
spireerde - zoals hij zijn hele
leven zou doen - zijn acteurs
tot topprestaties. Alec Guin
ness speelde Fagin in 'Oliver
Twist' en zei later: „David
Lean heeft mijn filmcarrière
gemaakt. Ook al weet ik dat
hij me eigenlijk eerst niet wil
de voor 'The bridge on the Ri
ver Kwai'. Die laatste film
werd het eerste wereldsucces
(zeven Oscars) voor David
Lean Het formaat van de film
werd Leans handelsmerk.
Sterke conflicten tegen grote
(maatschappelijke) schilderin
gen op de achtergrond: 'Law
rence of Arabia', Pasternaks
'Dr. Zjivago' en het in Ierland
spelende 'Ryan's Daughter'.
De films werden groter en
moeilijker te maken. Er gin
gen steeds meer jaren tussen
die films zitten, ook al had hij
voor 'Lawrence of Arabia'
weer de Oscar voor beste regie
gekregen. De film zelf ging in
een gecoupeerde versie draai
en. Pas vorig jaar werd het
ontbrekende half uur terugge-
monteerd in de film, die daar
na in de originele versie op
nieuw werd vertoond.
Stil
Het in Ierland spelende 'Ryans
Daughter' kon in 1970 noch de
kritiek noch het publiek over
tuigen. Veertien jaar werd het
stil rond David Lean. Drie jaar
werkte hij aan het script voor
de E.M.Forster-verfilming
'Passage to India' die hij ein
delijk in '84 maakte. De film
bracht hem terug aan het
front. In 1990 kreeg hij in Hol
lywood voor zijn hele carrière
de Life Achievement Award
en op 81-jarige leeftijd leek hij
opnieuw te beginnen. Eerst
met de jonge toneelschrijver
Christopher Hampton, daarna
met diens oudere collega Ro
bert Bolt - met wie Lean voor
dien al lange tijd een vast duo
vormde - ging hij Joseph Con-
rads 'Nostromo' bewerken. Het
zou een film van 46 miljoen
dollar moeten worden en de
bekroning van zijn oeuvre. Be
gin dit jaar moesten de werk
zaamheden opgeschort worden
omdat Lean ziek werd.
Je kon David Lean inderdaad
verwijten dat hij zijn gevoelig
heid teveel liet bedelven onder
het stof van zijn spektakels.
Maar wat zagen die er prach
tig uit. En een kroon op zijn
werk had hij al lang. Meerdere
zelfs. Brief Encounter', Great
Expectations', 'Bridge on the
river Kwai' en 'Lawrence of
Arabia'. David Lean wés film.
Dan te bedenken dat hij als
zoon van quaker-óuders als
kind niet naar de bioscoop
mocht en op zijn negentiende
het allernederigste baantje in
een studio aannam. Het is niet
voor niets dat Celia Johnson
en Trevor Howard in Brief
Encounter' (mogelijk Leans
mooiste) op elkaar verliefd
worden tijdens het kijken naar
film.
BERT JANSMA
