Blei: Hervormde Kerk moet
opkomen voor Palestijnse staat
Joods-christelijk ontmoeting
vraagt om nieuwe christologie
Ceidóc (Soutan
kerk
wereld
boekwijzer
beroepingen
Procedure zalig
verklaring koningin
Isabella
wordt „gestaakt"
£eidóe 6ou4a/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidaeSoiwtwit
DINSDAG 9 APRIL 1991 PAG»
Journalist krijgt vijf jaar cel voor godslastering
JAKARTA Een redacteur van wat ooit het best verkopende
weekblad in Indonesië was is gisteren veroordeeld tot vijf jaar
gevangenisstraf wegens godslastering. Arswendo Atmowiloto
(42) werd aangeklaagd nadat hij vorig jaar oktober een opinie
peiling hield waarin de profeet Mohammed laag scoorde. Het
blad is inmiddels opgeheven omdat het volgens de regering een
bedreiging van de openbare orde was geworden. Vijf jaar is de
maximumstraf in Indonesië voor godslastering. „De verdachte
is schuldig aan het moedwillig belasteren, in het openbaar, van
een van de godsdiensten in Indonesië. Hij wordt daarvoor ver
oordeeld tot vijf jaar", aldus de president van de rechtbank in
de zwaar beveiligde rechtszaal. In de opiniepeiling eindigde
Mohammed op de elfde plaats, ruim achter mensen als de In
donesische president Suharto en Saddam Husayn.
Christelijk alcoholvrij recreatiecentrum gaat dicht
BEEKBERGEN Het alcoholvrije recreatie- en voorlichtings
centrum De Stoppelberg in Beekbergen, een van de laatste
christelijke instanties tegen alcoholbestrijding, gaat binnenkort
dicht. De financiële toestand maakt het onmogelijk het cen
trum nog langer te exploiteren. Er was geen geld om het ge
bouw aan te passen aan de eisen van deze tijd. Het centrum
was oorspronkelijk eigendom van de Nationale Christelijke
Geheelonthouders Vereniging. Toen enkele jaren geleden deze
organisatie fuseerde met de Gereformeerde Vereniging voor
Drankbestrijding tot de CBD, kwam het gebouw in bezit van
de nieuwe organisatie. In het centrum werden vooral vroeger
veel werkweken voor scholen gegeven. In de zomer zijn er va
kantieweken voor gehandicapten.
Het is altijd plezierig
om verwacht te
worden en niet te
komen opdagen.
Oscar Wilde
Vaticaan wil
meer geld van
kerkprovincies
VATICAANSTAD Het
Vaticaan wil dat de kerk
provincies meer geld bij
dragen voor het werk
van de Romeinse kerklei
ding. De financiële ex
perts van het Vaticaan en
de voorzitters van de 109
bisschoppenconferenties
zijn gisteren bijeengeko
men om daarvoor plan
nen te bespreken.
Het Vaticaan staat al jaren in
de rode cijfers. Het tekort
over 1990 bedroeg 86 miljoen
dollar. De bezuinigingspoli-
tiek van de curie en de her
haalde oproepen tot solidari
teit binnen de wereldkerk
hebben het Vaticaan nog niet
uit de gevarenzone gehaald.
De financiële deskundigen
zijn nu naarstig op zoek naar
nieuwe financiële bronnen.
Zij weten maar al te goed dat
de Vaticaanse inkomsten uit
onroerende goederen en be
leggingen beperkt zijn. Ook
de bijdrage van de gelovigen
voor het werk van paus en
curie, de zogenoemde Pieter
spenning, is niet toereikend,
alhoewel zij de laatste jaren
enorm gestegen is. De inza
meling leverde in 1989 48,4
miljoen dollar op, in 1990 vol
gens voorlopige cijfers bijna
60 miljoen.
Toch is het allemaal onvol
doende voor de nieuwe taken
waarvoor het Vaticaan zich
sinds het Tweede Vaticaans
Concilie (1962-65) geplaatst
ziet. De oecumene en de in
terreligieuze dialoog vergen
sindsdien veel mankracht. Er
zijn onder meer raden bijge
komen voor de leken, voor de
cultuur en voor gerechtigheid
en vrede ('justitia et pax').
Er wordt gedacht aan de in
voering van een soort kerkbe
lasting (afhankelijk van het
aantal gelovigen) voor de
kerkprovincies. Het voorstel
heeft echter weinig kans van
slagen: de RK Kerk in bij
voorbeeld Tsjechoslowakije,
Roemenië en tal van Afri
kaanse landen is zelf afhan
kelijk van steun uit het bui
tenland, en heeft dus weinig
bij te dragen. Het ligt meer
voor de hand dat er op rijke
kerkprovincies een groter
beroep zal worden gedaan.
Desondanks zal ook het Vati
caan zelf drastischer moeten
bezuinigen. In aansluiting op
de bijeenkomst, die vandaag
is afgesloten, komt de Prefec
tuur voor Economische Aan
gelegenheden van de Heilige
Stoel bijeen. De vijftien kardi
nalen zullen zich, overigens
niet voor het eerst, ongetwij
feld afvragen wat ze met de
grootste verliesposten, de Os-
servatore Romano en Radic
Vaticaan, aan moeten.
Gewoonte of keuze?
Onder de titel: 'Geloven; ge
woonte of keuze' is een han
delseditie verschenen van het
proefschrift van P.E. Jongs-
ma-Tieleman. De promoven
dus deed onderzoek naar het
effect van godsdienstige op
voeding onder gereformeerde
jongeren (in de stad Gronin
gen). In de conclusies wordt
onder meer de opvatting be
vestigd dat het succes van de
geloofsoverdracht vooral af
hangt van de godsdienstige
betrokkenheid van de ouders.
Het proefschrift werd uitge
geven door Kok en kost 45,-.
Waar geen troost
voor is
Veel ouders ervaren het als
een verschrikkelijk verdriet
als een of meerdere kinderen
kerk en geloof vaarwel zeg
gen. Elisabeth Schaeffer heeft
over die problematiek een
verhaal geschreven, over een
moeder, zoon en dochter, van
wie de laatste de 'verloren
dochter' is. Het verhaal kreeg
als titel mee: 'Waar geen
troost voor is' en werd uitge
geven door uitgeverij Van
Wijnen en kost 18,90.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Breukelen(part-tlme)
L.H. Voschezang te Nleuwendljk; te
Noordwolde-Zuldwolde H. Schuur te
Aduard-Den Ham-Fransum(part-
time).
Aangenomen naar Hillegersberg A.
Schipper te Driebergen.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Stootdorp (part
time) drs. F.F. Omta te Sexblerum.
UTRECHT De Neder
landse Hervormde Kerk
moet pleiten voor een
Palestijnse staat naast de
staat Israel, zoals de Raad
van Kerken dat al enige
jaren doet. Ruimte voor
zo'n pleidooi komt er als
de Hervormde Kerk te
rugkomt op de uitspraak
uit 1970 dat de staat Israel
een verplichtend „ge
loofsgegeven" is.
Dit zei de secretaris-generaal
van de Nederlandse Her
vormde Kerk, dr. K. Blei, gis
teren in Utrecht waar hij
sprak over een nieuw syno
daal geschrift over Israel,
volk, land en staat. De actuele
situatie is een van de redenen
waarom de synode een com
missie de opdracht heeft gege
ven tot 'voortgaande bezin
ning' op het oude rapport.
Blei maakt deel van die com
missie uit, eveneens leden van
de Hervormde raad voor kerk
en Israel (die uiteraard voor
Israel opkomt) en van de Ge
nerale Diakonale Raad (die
meer te maken heeft met de
Palestijnse slachtoffers in het
Midden-Oosten). Het valt dan
ook niet mee binnen de com
missie snel verder te komen,
Ds. K. Blei
zo verzuchtte de secretaris-ge
neraal.
De stem van de Palestijnse
christenen moet volgens Blei
in het nieuwe rapport. In het
oude rapport ontbreekt vrij
wel geheel het zicht op het
Palestijnse vraagstuk als
keerzijde van de medaille.
„Naarmate wij die stem dui
delijker horen, wordt het
moeilijker over de staat Israel
ook in de opdracht die de sy
node de commissie heeft gege
ven, staat vermeld. Dat het
Joodse volk het uitverkoren
volk is en is gebleven, staat
volstrekt niet ter discussie, al
dus Blei.
Maar, zo vervolgde hij, enkele
zaken moeten echt anders. Zo
had hij bezwaar tegen de
dwangmatige wijze van theo
logisch redeneren in het rap
port van 1970. Kan uit het ene
bijbelse inzicht per conse
quentie een volgende „ge
loofswaarheid" worden afge
leid, zo vroeg Blei zich af. De
bijbel is ons niet allereerst ge
geven om daaruit bij implica
tie geloofsstellingen af te lei
den, zoals de aanvaarding van
de staat Israël als dogma.
Hoewel Blei grote bezwaren
had tegen de i,onhoudbare"
bijbeluitleg van de Palestijnse
bevrijdingstheoloog Nairn
Ateek, erkende Blei diens kri
tiek op het politieke misbruik
van de bijbel. Met een beroep
op bijbelteksten kan geen on
recht worden gerechtvaar
digd.
Verder kan de joodse bevrij-
voluit als geloofsgegeven te dingstheoloog Marc Ellis ons
FOTO: ANP
spreken.'
Wel hield hij vast aan het uit
gangspunt dat God trouw aan
Zijn volk is gebleven, zoals
helpen, zo zei Blei, het relatie
ve van de betekenis van de
staat Israël wat duidelijker in
het oog te krijgen dan in het
rapport van 1970 is geschied.
Nederlands
adoptieplan voor
onbereikte volken
ZEIST Nederlandse evan
gelisatieorganisaties beginnen
op korte termijn met een
'adopteer-een-volk-plan'. De
plaatselijke gemeente wordt
daarbij ingeschakeld bij het
evangeliseren van de onge
veer één miljard mensen op
deze wereld die „het goede
nieuws van de bevrijding
door Jezus Christus" nog niet
hebben gehoord.
Hiertoe is besloten door veer
tien organisaties uit de krin
gen van de Evangelische Zen
dingsalliantie (EZA) en de
Evangelische Alliantie (EA),
voor een deel verbonden met
de Nederlandse Zendingsraad
(NZR). Dit heeft ds. W.J.
Bouw, coördinator van de
werkgroep Lausanne Bewe
ging Nederland, bekend ge
maakt.
Onder christenen en missio
naire organisaties groeit de
overtuiging dat het bereiken
van de naar schatting 12.000
'onbereikte' volken of bevol
kingsgroepen de hoogste prio
riteit heeft. Voor deze taak
zijn de visie en betrokkenheid
van de plaatselijke gemeente
en de opleiding van jonge
mensen van cruciaal belang,
aldus ds. Bouw.
DR. SIMON SCHOON PRESENTEERT BOEK
HAARLEM De ont
moeting tussen joden en
christenen moet niet een
kwestie van hobby zijn
en het leerhuis mag niet
de plaats zijn waar een
elitaire groep 'joodse taar
tjes eet'. Het komt er op
aan de verworvenheden
van de joods-christelijke
ontmoeting te integreren
in het leven van de chris
telijke gemeente.
Dat zei de theoloog dr. Simon
Schoon, voorzitter van het
Overlegorgaan Joden en
Christenen (Ojec) en functio
naris van het gereformeerde
deputaatschap voor Kerk in
Israël gisteren in Heemstede.
Hij presenteerde daar een
door hem geschreven studie
overeen 'christologische he
roriëntatie', geschreven van
uit de joods-christelijke ont
moeting. Die ontmoeting
maakt het noodzakelijk dat
het christelijk verstaan van
de betekenis Jezus opnieuw
wordt geformuleerd, ontdaan
van anti-judaïsme en triomfa
lisme.
De noodzaak tot een nieuwe
oriëntatie is er niet in gelegen
de leer omtrent Jezus voor jo
den acceptabeler te maken of
zo, maar ze komt voort uit
'christelijk huiswerk' dat de
ontmoeting met de joden met
zich mee brengt. In die ont
moeting wordt deidentiteit
van de gesprekspartners im
mers tot op het bot bevraagd
en voor christenen komt dus
de betekenis van Jezus funda
menteel aan de orde.
In de geschiedenis blijkt hoe
iedere tijd naar woorden
zoekt om de betekenis van Je
zus tot uitdrukking te bren
gen; Schoon noemt Auschwitz
één van de keerpunten die nu
een nieuwe christologie nodig
maken. De gebeurtenis van
de massavernietiging roept
immers allerlei vragen op: is
elke christologie noodzakelij
kerwijs verbonden met anti-
judaïsme? Heeft de gangbare
christologie die beweert dat
de nieuwe weg van Jezus de
oude weg van Israël heeft op
geheven, dodelijke conse
quenties voortgebracht voor
joden? Heeft de wijze waarop
christenen de weg van Jezus
gemeend hebben te moeten
bewandelen, voor joden mede
de weg geplaveid die leidde
naar Auschwitz?
Lang niet overal vinden zulke
concrete joods-christelijke
ontmoetingen plaats als in bij
voorbeeld het Ojec, maar de
vragen die voortkomen uit
die ontmoetingen zijn volgens
Schoon in heel de oecumene
van belang voor het formule
ren van een eigentijdse chris
tologie. De relatie tot het jood
se volk is immers voor de
kerk theologisch van funda
menteel belang.
Ds. Schoon, die zeventien jaar
lang functionaris is van het
gereformeerde deputaatschap
voor Kerk en Israël, stopt met
dat werk. Hij wil weer ge
meentepredikant worden en
heeft een beroep aangenomen
van de Gereformeerde Kerk
in Gouda (per 1 september
aanstaande). Een van de mo
tieven voor die keuze is te
proberen al het geleerde van
die zeventien jaar proberen te
integreren in het leven van
de gelovige gemeente.
LUTSEN KOOISTRA
Het boek 'De weg van Jezus'
is uitgegeven bij Kok. Prijs
39,50.
Anglicaanse leiders bijeen
Aartsbisschop Desmond Tutu van Kaapstad (links) grapt met de nieuwe aartsbisschop van Can
terbury, Georges Carey tijdens de opening van een Anglicaanse kerkenconferentie in Belfast. De
leiders van de achtentwintig zelfstandige Anglicaanse kerken ontmoeten elkaar daar een week
lang om allerlei problemen te bespreken. foto: ap
ROME Hoewel het Va
ticaan het nieuws niet of
ficieel heeft verspreid,
bevestigt de Congregatie
voor de Zaken der Heili
gen dat de procedure
voor de zaligverklaring
van de Spaanse koningin
Isabella (1451-1504) enke
le weken geleden „ge
staakt" is.
De verzamelde documentatie,
inmiddels 28 dikke delen,
verdwijnt in de kelders van
het Vaticaan, en wordt daar,
als het aan de congregatie ligt,
ook „begraven". Tot opluch
ting van internationale joodse
organisaties, maar ook van
bijvoorbeeld de pauselijke
raad die het contact onder
houdt met andere godsdien
sten.
De zaligverklaring van Edith
Stein, een joodse die katholiek
werd, zorgde enkele jaren ge
leden voor een flinke versto
ring van de verhouding tus
sen joden en katholieken. De
zaligverklaring van Isabella,
die in 1492 alle joden en mos
lims uit Spanje verdreef, zou
volgens ingewijden deze rela
tie helemaal onmogelijk heb
ben gemaakt.
Volgens Carlos Pennaroch,
vice-voorzitter van het
Spaanse joods-christelijke co
mité, zoü de zaligverklaring
van Isabella voor de dialoog
nog slechtere gevolgen heb
ben dan de rel rond het Kar
melietessenklooster in Ausch
witz. „Het is altijd mogelijk
om een klooster te verplaat
sen, een zaligverklaring kun
je echter nooit meer ongedaan
maken".
Eind maart maakte het Joods
Wereldcongres in New York
bekend dat de pauselijke raad
voor de eenheid, die onder
meer het contact met andere
godsdiensten onderhoudt, te
gen zaligverklaring van Isa
bella zou zijn. De raad zou
unaniem van mening zijn dat
deze zaligverklaring in strijd
is met de kerkelijke leer over
de vrijheid van geweten.
De voorstanders van de zalig
verklaring van Isabella zijn
vooral te vinden onder ultra
conservatieve katholieken in
Spanje. Zij hadden de hoop
dat 'La Cattolica' voor haar
bijdrage aan de kerstening
van Amerika volgend jaar za
lig zou worden verklaard, het
jaar waarin 500 jaar 'ontdek
king' van Amerika herdacht
apt
De reis van Baker
VELE duizenden Russische joden zijn in de
maanden geëmigreerd naar Israël. Het jaarlijks gezon
'Volgend jaar in Jeruzalem' werd voor hen werkelijkheic
het slechts voor een moment, want de meesten hebben ijer^
nig briefjes in de Klaagmuur kunnen stoppen. Ze zijn in
vangkampen geplaatst om uiteindelijk een plek te vindei
de westelijke Jordaanoever of in de Gazastrook. De Isra
proberen door het stichten van joodse nederzettingen de
zette gebieden vast te houden. Ze beseffen dat het wijzei J
de noodzaak van een veiligheidszone op den duur on
doende is. Alleen de aanwezigheid van joodse burgers
middels zo'n 100.000) kan een claim op grond rechtvaardi laac
Dergelijke volksverhuizingen hebben immers door de
wen heen de verdeling van land beïnvloed. Zelfs de V-
nigde Staten zijn ontstaan door de komst van EuropeaiTl
Afrikaners en Aziaten, die in een smeltkroes de oorsproi u*
lijke bewoners van het continent tot de reservaten heb
weten terug te dringen.
Maar dat was honderden jaren geleden. Migratie metl
doel van kolonisatie is inmiddels omstreden. En de Ara
kaanse minister Baker zal de kwestie ongetwijfeld ter spi
brengen tijdens zijn rondreis door het Midden-Oosten
mee te helpen deze angel uit het Arabische vlees te verwi
ren. Het is de tweede tocht van de Amerikaanse mini
van buitenlandse zaken sinds het verstrijken van de Golf
log. De eerste keer was er nog iets van een 'winning m nei
rond zijn tocht. De verwachtingen zijn deze keer behoi
lager gesteld. De Verenigde Staten hebben in de Golfoo
weliswaar veel goodwill verworven bij zowel Israëli's
Egyptenaren en Syriërs, maar daarmee is de Palesti
kwestie nog niet opgelost.
De Israeli's lijken niet geneigd tot concessies. De mini^
van huisvesting, Sharon, heeft al laten weten het huis
tingsbeleid ten aanzien van de Gazastrook en de westel1
Jordaanoever niet te willen veranderen. Premier Shamir
vooruitziende op de komst van Baker een regionale vre
conferentie niet voor honderd procent te willen uitslui
Dat is tenminste iets. Tot nu toe hebben de Israëli's altijd
kozen voor bilateraal overleg met elk der Arabische lan
afzonderlijk. Misschien dat daar een opening ligt.
MAAR dan zal Baker ook de Arabieren tot concesin
moeten bewegen, bijvoorbeeld door de Arabische boy co
laten varen tegen bedrijven, die met Israël handelen. B;
slaat voorlopig op een aambeeld, dat nog heel wat mokei
gen moet ontvangen, voordat er deuken in het ijzer van
eigen gelijk zullen zijn geslagen.
Opmerkelijke stappen d<
De staats-en regeringsleiders van de Europese Gemjl v
schap hebben gisteravond twee stappen gezet die op
minst opmerkelijk mogen worden genoemd. Zo steunei^
een voorstel van de Britse premier Major, waarin aanjg
Verenigde Naties wordt gevraagd in het noorden van
een enclave in te richten, waarin de Kurden veilig zijn i aa,
het geweld van het Iraakse leger. Premier Lubbers beveibe;
de desgevraagd dat hiermee het beginsel van non-interve re
in binnenlandse aangelegenheden opzij is geschoven.
In het geval van Irak is er, zoals al eerder op deze pl'cl
betoogd, alle aanleiding om het idee van non-interventie |e'
zij te zetten. Dat was overigens in feite al gebeurd doo
droppings van voedsel en andere goederen boven het ntj
den van Irak, maar heeft nu een formeel karakter gekrej p'r
Wie gisteravond bij AVRO's Televizier de beelden heeft 11
zien van de mensonterende omstandigheden waarondei
gevluchte Kurden moeten leven, zal zich echter afvrage!n
de hulp die nu geboden wordt niet te weinig is.
Het grote probleem is, dat het Westen in het politieki
kerspel met Irak bewust een aantal belangrijke troevei
handen heeft gegeven. Door Saddam Husayn vroegtijdig
definitief bestand aan te bieden, dat vandaag van kr||T
wordt, is de mogelijkheid verspeeld hem nog meer de di
schroeven aan te draaien. De alliantie had Irak tot ver
gaande concessies kunnen dwingen, maar was daartoe
bereid. Het is president Bush er veel aan gelegen zijn tro<
snel uit het gebied van de Perzische Golf naar huis teri
halen. De Kurden en de shi'itische opstandelingen in het
den van Irak moeten daarvoor de prijs betalen.
In dat licht bezien is het voorstel van de Britse premier
jor niet veel meer dan een doekje voor het bloeden en 1£j(
ven veel vragen onbeantwoord. Want wat gebeurt er als,
van de leden van de Veiligheidsraad (China) niet ins Ie
met het EG-voorstel? Wat moet er gebeuren als Saddam ne
sayn de Kurden blijft bestoken? Wat is de politieke en ecj's
mische toekomst van zo'n enclave? En welke koers varenc
EG en de Verenigde Naties in andere conflicten waarin
regering een deel van haar bevolking naar het leven
De tweede opmerkelijke stap is het besluit de logistieke
dersteuning van de Europese hulp aan de Kurden uit tier
steden aan experts van de Westeuropese Unie (WEU) e Q.
chefs van staven van de strijdkrachten van de WEU-lan
De WEU is het militaire en politieke samenwerkingsver!
van negen van de twaalf EG-landen. Dat is een succes
de Franse president Mitterrand en een bittere pil voor
minister van buitenlandse zaken Van den Broek. De
sen, daarin gesteund door onder anderen de Duitsers, w
de WEU een belangrijke plaats geven in de EG. Van
Broek in zijn verzet slechts gedeeltelijk gesteund doe 7"
Britten is er tegen dat de WEU de militaire compo
wordt van de Gemeenschap, omdat daarmee de betrok
heid van de VS bij Europa zou kunnen verminderen. Hel
sluit van gisteren om de WEU bij de hulpverlening te ei
trekken is daarom van veel groter politiek belang dan oj ie
eerste gezicht lijkt.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon: 071 - 122 244
Postadres- Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19 00 u. op za. van 14.00 tot 15.0
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling:
per maand f. 25,70
per kwartaal f. 76,60
per jaar f 294,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel.: 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
