Begrafenissfeer kenmerkt
referendum in Sovjetunie
Joegoslavië
strompelend
naar het einde
Dialect maakt plaats
voor modern regiolect
Brein achter kaping
Achille Lauro gepakt
Gevolg resultaat
nog onduideli jk
Honecker eist gek
van privé-rekeniij[
BINNENLAND/BUITENLAND
SaidóaQowuvnt
MAANDAG 18 MAART 1991 PAG
ROME De Palestijn Abdul Rahim Khaled, die in 1987
bij verstek tot levenslang veroordeeld werd wegens de
kaping van het Italiaanse cruise-schip Achille Lauro, is
enkele dagen geleden in Athene gearresteerd. Italië zal
om zijn uitlevering vragen, zo is vandaag in kringen van
de rechtbank van Genua vernomen. Abdul Rahim Kha
led wordt beschouwd als de rechterhand van Abu Abbas,
de leider van het Palestijnse Bevrijdingsfront (FLP).
Khaled kreeg levenslang omdat hij, volgens de Italiaanse
justitie, het logistieke brein was achter de kaping van de
Achille Lauro in 1985. Khaled maakte geen deel uit van
het vier man sterke commandoteam dat het schip bezette
en drie dagen lang de passagiers en de bemanning gijzel
de voor het zich overgaf. De vier kapers zitten in Italië
lange gevangenisstraffen uit. Abbas en twee luitenanten,
ook bij verstek veroordeeld, zijn nog op vrije voeten.
Heidebrand
Zo'n 55 hectare
heide in het
kroondomein op
de Asseltse heide
is zaterdag in
vlammen
opgegaan. Veel
broedende
eenden,
salamanders,
kikkers em
ringslangen bij de
brand
omgekomen. De
brand is
waarschijnlijk
aangestoken.
FOTOrANP
Balten wijzen Baker op
slechts geringe vooruitgang
MOSKOU Afgevaardigden van Estland, Letland en Li
touwen, hebben zaterdag tijdens een ontmoeting met de
Amerikaanse minister Baker gezegd dat het Kremlin zich
weliswaar wat coulanter opstelt, maar nog lang niet genoeg
doet om tot een echte dialoog met de Baltische republieken
te komen. Baker drong er bij de Oostzee-republieken op aan
Gorbatsjov tegemoet te komen en eveneens onderhandelaars
aan te wijzen. Baker heeft in Moskou geen doorbraak kun
nen forceren in de problemen rond het wapenbeheersingso-
verleg. Het CFE-verdrag, dat de vermindering van conven
tionele strijdkrachten in Europa regelt, en de START-onder-
handelingen over de reductie van de strategische kernbewa
pening leveren nog steeds teveel twistpunten öp. Het Sovjet
persbureau TASS zei dat het Kremlin tijdens het driedaagse
bezoek van Baker met nieuwe voorstellen is gekomen om de
knelpunten weg te nemen, maar dat de Amerikaanse minis
ter die als onvoldoende heeft verworpen.
Zeven keer levenslang v
Israëlische moordenaar®'
JERUZALEM Een 21-jarige Israëliër
ren tot een gevangenisstraf van zeven
venslang veroordeeld wegens moord
Palestijnen en het verwonden van tien j|
in mei vorig jaar.
Het districtsgerechtshof van Tel Aviv I
Popper schuldig aan de zeven moorden [i
pogingen tot moord. L
Popper opende met een semi-automatischj
het vuur op ongeveer vijftig Arabieren diejr
verkeersknooppunt in de vlakbij Tel Avj
gen stad Rishon Lezion stonden te wacb
mensen die hen als tijdelijke werkkracl
dienst wilden nemen. Als gevolg van de s~
vonden in de door Israël bezette gebiec
dagen lang gewelddadigheden en plundl
plaats waarbij nog eens dertien Palestijiil
het leven kwamen.
(Vervolg van de voorpagina)
MOSKOU Het gisteren gehouden referendum wordt
gezien als een vertrouwensvotum over het beleid van
lorbatsjov.
Ondanks de groeiende ontevredenheid met zijn beleid, verklaar
de de 60-jarige Kremlin-leider gisteren ervan overtuigd te zijn
dat de burgers zijn campagne voor het behoud van de unie en de
hernieuwing van de federatie zullen steunen. Maar vragen wat
hij zou doen als sommige republieken zijn voorstel zouden afwij
zen, ontweek hij.
De kiezers werd gevraagd ja of nee te antwoorden op de vraag:
..Acht u het noodzakelijk de Unie van Socialistische Sovjet-repu
blieken te behouden als een hernieuwde federatie van gelijk
waardige, soevereine republieken waarin de mensenrechten en
vrijheden van iedere nationaliteit volledig worden gegaran
deerd?"
Voorlopige uitslagen uit Chaborovsk, een stad in het verre oos
ten van de Sovjetunie, wezen uit dat tweederde van de kiezers
positief had geantwoord. In vier districten in de Centraalaziati-
sche republiek Kazachstan sprak meer dan 94 procent zich voor
het behoud van de unie uit.
Hoe de uitslag van het referendum concreet moet worden ver
taald, weten ook de autoriteiten in het Kremlin niet. Medewer
kers van Orlov hebben gezegd dat de resultaten van het refe
rendum pas na tien dagen bekend zullen zijn.
Radicale hervormers, zoals president Boris Jeltsin van de Russi
sche Federatie, hebben het Kremlin beschuldigd van bangmake
rij om de bevolking te dwingen ja te stemmen.
MOSKOU De oorlog
tussen Sovjet-president
Gorbatsjov en de Russi
sche leider Jeltsin duurt
voort. In een stemlokaal
vlakbij zijn Moskouse wo
ning verklaarde Gorbats
jov dat „als er een gek
kwam die de unie opbrak,
dit niet alleen een ramp
voor het eigen land, maar
ook voor Europa en de
rest van de wereld zou
zijn". Het was duidelijk
dat Gorbatsjov met 'die
gek' op Jeltsin doelde.
Jeltsin had in zijn stemlokaal
ook een woordje klaar voor de
pers. Hij wees er opnieuw op
dat Gorbatsjov en de zijnen
het volk voor het lapje houden
en in feite het huidige systeem
in stand willen houden. Het
televisiekijkend publiek in de
Sovjet-Unie kreeg Gorbatsjovs
gesprek met de internationale
pers slechts gedeeltelijk voor
geschoteld, want de verkapte
uitval naar Jeltsin was eruit
geknipt. Het Kremlin lijkt in
middels te begrijpen dat aan
vallen op Jeltsin deze aartsri
vaal van Gorbatsjov hooguit
extra punten oplevert. Jeltsin
zelf kwam er uiteraard niet
aan te pas in het hoofdjournaal
van de staatstelevisie.
Wat de kijker wel te zien
kreeg, waren de genante om
standigheden waaronder in
sommige republieken Krem-
lin-getrouwe kiezers hun stem
uit moesten brengen. In Zuid-
Ossetië, een enclave in de re
belse republiek Georgië, floten
buiten de stemlokalen de ko
gels rond.
Russen in de dwarsliggende
Baltische staten moesten in au
tobussen en andere noodvoor
zieningen stemmen. In de Li
touwse hoofdstad Vilnius be
vonden de stembussen zich
zelfs binnen de muren van een
militaire basis.
Bezem
De Sovjet televisie verzweeg
de ongeregeldheden in Molda
vië. Deze zwijgzaamheid past
uitstekend in de nieuwe over-
heidscensuur, die dit weekein
de leidde tot het ontslag van
drie redacteuren van het
nieuwprogramma TSN. Gor
batsjovs eigen radio- en televi
siechef Kravtsjenko is momen
teel druk bezig de bezem door
de staatsmedia te halen. Een
journalist die zijn geweten ho
ger stelt dan de officiële lijn,
vliegt eruit.
In de Dzerzjinskiwijk, in het
noorden van Moskou, klonk
Engelse popmuziek uit een
soort megafoon aan de muur
van een school waar een stem
lokaal was ingericht. Ondanks
de muziek hing er een mis
troostige sfeer. Zonder een
spoortje vreugde op hun ge
zicht kwamen overwegend ou
dere Moskovieten 's morgens
hun stem uitbrengen in het
eerste referendum in de ge
schiedenis van de Sovjetunie.
Binnen lieten ze hun paspoort
zien en zetten ze hun handte
kening in een groot boek dat
hun naam al bleek te bevatten.
Ze_ kregen drie stembiljetten
en"doken een stemhokje in, af
geschermd met gele, glimmen
de gordijnen.
Daarna doken velen een ver
dieping lager het buffet in om
zich in de rij te voegen voor
boterhammen met ham en
worst of voor gebakjes. Het is
een oude traditie in de Sovjet
unie om het kiesvolk op zeld
zame lekkernijen te onthalen.
Niet gratis, trouwens. Dezelfde
vreugdeloze atmosfeer hing
rondom een stemlokaal aan de
Leninavenue in het zuiden
van Moskou. Ook hier kregen
de kiezers op vertoon van hun
paspoort de bekende drie
stembiljetten. Waar het refe
rendum precies om ging, leek
niemand echt te begrijpen.
De stemmers in het Estse Tallinn kregen in de vorm van een prominent aanwezige vlag far
Sovjetunie een hint
Daar komt het probleem bij
dat Sovjet-burgers totaal onbe
kend zijn met vragen waarbij
je het ongewenste antwoord
moet doorstrepen. Een gecom
mitteerde in het stemlokaal in
Zuid-Moskou gaf gisteren toe stemd, antwoordde een aantal
het spel moet hun stem ni
geldig worden verklaard.
Haat
Op de vraag hoe zij hadden ge-
dat een aantal kiezers na het
stemmen kwam vragen of ze
het goed hadden gedaan. Wat
bleek? Ze hadden het gewen
ste antwoord doorgestreept. De
mensen op leeftijd, blijkbaar
communisten, na het verlaten
van het gebouw met een blik
vol haat. Gaat je geen moer
beten ze de vraagsteller
oudjes probeerden de schade te toe.
herstellen door het bedoelde De nee-stemmers aan de Le-
antwoord onderaan het biljet nin-avenue waren minder
bij te schrijven en zetten er agressief en wilden best pra-
hun handtekening naast, maar ten. „Het is een idiote vraag
volgens de officiële regels van die een navenant antwoord
verdient", zo motiveei
ongeveer 30-jarige mi
'nee' op de vraag over
houd van de unie.
In de Timirjazevwijk n
noorden van Moskou i p
een vrouw die kwam steg;
niet eens haar pas teva
zien. Ze stemde tegelijk d
even voor haar man, or.
het feit dat ze geen mach
had. Anders dan vorige Lp
in de Baltische repubL
had Moskou geen buiten, ti
waarnemers uitgenodidL
verzekering van een c( J
gang van zaken. 1
Weinig optimisme
over oplossing
van problemen
in Joegoslavië
BELGRADO Het Itali-
aanse ministerie van bui
tenlandse zaken riep Bel
grado gisteren op niet het
leger in te zetten of an
derszins geweld te gebrui
ken om de onrust in het
land te beëindigen.
Het ministerie deelde mee dat
het in „spoedberaad" was met
andere leden van de Europese
Gemeenschap over de span
ningen in het Balkanland.
Vice-president Mesic zei zater
dag na een bijeenkomst van de
vijf overgebleven leden van
bet presidium dat hij niet opti
mistisch was over een demo
cratische oplossing van de cri
sis. „De republieken die voor
een (centralistische) federatie
waren heffen haar nu op, na
dat ze hebben gefaald hun wil
aan anderen op te leggen", al
dus Mesic.
Het Kroatische dagblad Vjes-
nik en het Macedonische pre
sidiumlid Vasil Tupurkovski
beschuldigden Servie zondag
van het uitlokken van een
machtsovername door het le
ger.
Ook de vertegenwoordiger
yan Montenegro in het presi
dium, Nenad Bucin, nam ont
slag. Montenegro, de kleinste
Joegoslavische republiek, is
vanouds een bondgenoot van
Servie. De afgevaardigde van
de gedeeltelijk autonome Ser
vische provincie Vojvodina
legde zijn functie eveneens
neer.
(Van onze correspondent
Gert van Wijland)
BELGRADO En Joego
slavië, het strompelde
voort. Leek het vrijdag na
het aftreden van president
Borisav Jovic dat de fede
ratie het weekeinde niet
zou overleven, zondaga
vond bestond het staats
verband tussen de zes re
publieken en twee provin
cies.
Althans op papier, in de prak
tijk zijn alle machtsstructuren
nu definitief weggevallen. Met
het verdwijnen van het presi
dium verloor het land niet al
leen het hoogste staatsorgaan,
maar ook het leger raakte zijn
oppercommando kwijt.
Degenen die vrijdag en zater
dag voorspelden dat de militai
ren via een staatsgreep een
einde aan het machtsvacuüm
zouden maken kwamen voor
alsnog bedrogen uit. De drei
ging was zondagavond afgeno
men, verdwenen was het ge
vaar niet: „Sinds het aftreden
van Jovic durven we niets
meer te voorspellen", aldus
militaire waarnemers in Bel
grado.
Ironisch genoeg was het juist
de republiek Servië, van ouds
her verdediger van een sterk
centraal gezag, die zaterdag de
federatie opblies. Na het ver
lies van 'zijn' president als
voorzitter van het hoogste
staatsorgaan Jovic is een
Serviër verklaarde de Ser
vische president Milosevic za
terdag op tv zich niets meer
gelegen te zullen laten liggen
aan de beslissingen van het
presidium. Tegelijkertijd kon
digde hij de mobilisatie af van
ordetroepen in Kosovo en in
door moslims bewoonde gebie
den van de republiek. Ook zei
hij een nieuwe politiemacht te
willen formeren.
Republieken als Slovenië en
Kroatië hebben allang hun pa-
ramilitiare eenheden, en luis
teren sinds jaar en dag niet
meer naar de federatieve orga
nen, maar deelden het nooit zo
klip en klaar mee. Zij zijn al
tijd bereid gebleven tot onder
handelingen op federaal ni
veau. Weliswaar komen zij al
leen nog naar Belgrado om
over hun afscheiding te pra
ten, maar toch.
Het is juist om het dreigende
vertrek van beide republieken
te voorkomen dat Servië graag
de noodtoestand in het land
zou willen uitroepen. Alleen
De Joegoslavische vice-president Mesic tijdens het crisisberaad van het Joegoslavisch collectief
presidium zaterdag in Belgrado.
FOTO:AP
communistische partij voorziet
de federale constitutie niet in
het aftreden van een presi
dent, met als gevolg dat er een
compleet machtsvacuüm ont
stond. Meest daadkrachtig in
alle onduidelijkheid toonde
zich Stipe Mesic, de uit Kroa
tië afkomstige vice-president
van Joegoslavië. Hij wierp
zich op als demissonair voor
zitter van het presidium en
trok de voorlopige macht naar
zich toe. Maar hoe lang het
presidium nog bestaat is zeer
de vraag.
het leger kan het land nog bij
eenhouden, alleen het leger
kan de Servische minderheid
in Kroatië en andere republie
ken nog beschermen, is de re
denatie.
Tot tweemaal toe slaagde Mi
losevic er ook daadwerkelijk
in om het leger in de rol van
vredestichter op straat te bren
gen. Begin deze maand kwa
men de militairen in actie als
buffer tussen de Kroatische
militia en Servische opstande
lingen die de macht in het
plaatsje Pakrac hadden over
genomen. Verleden week rol
den de tanks door Belgrado.
Een derde poging om de mili
taire oplossing te kiezen faalde
echter. De onrust in de hoofd
stad als argument aangrijpend
pleitte Servië voor de noodtoe
stand in het hele land. Toen de
andere republieken daar niets
voor voelden trad Jovic af. En
daar had niemand op gere
kend, zeker niet de opstellers
van de grondwet die in 1974
van kracht werd: geschreven
rond de centrale persoon van
Tito en de almacht van de
SUSKE EN WISKE
DE MYSTERIEUZE MIJN
daar hebben ue dl je en last meer iran1
Jaaj die kerel dan de btdiemnpappara-
luuruej en blokkeer de ophaalmachine
DEN BOSCH De oor
spronkelijke dialecten die
nog in Nederland worden
gesproken sterven in een
betrekkelijk snel tempo
uit. Dat betekent echter
niet dat de streektaal geen
toekomst meer heeft. Op
basis van de speciale ken
merken van de verdwij
nende dialecten worden
tegenwoordig overal in
ons land eigentijdse 're
giolecten' gevormd.
Dat zei professor dr. A. M. Ha
gen van de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen zaterdag tij
dens de eerste Nederlandse
Dialectendag in de Brabant
hallen in Den Bosch.
Volgens professor Hagen wor
den vrijwel alle kinderen die
tegenwoordig in dialectgebie
den opgroeien Nederlandstalig
opgevoed en niet alleen op
school, maar ook door hun ou
ders. Uit recent onderzoek is
volgens hem echter gebleken
dat grote groepen jongeren on
der invloed van de Nederland
se taal en van de streektaal
(waarvan ze via ouders en/of
grootouders toch vaak 'iets
meekrijgen'), een eigen 'tus
sentaal ontwikkelen.
Allerlei woorden uit de Neder
landse? taal worden volgens
Hagerj op natuurlijke wijze
veranderd in dialectwoorden
en vormen dan, samen met de
overblijfselen van het oor
spronkelijke dialect, een nieu
we streektaal die al in relatief
grote gebieden wordt gespro
ken. Het ontstaan van het re
giolect bewijst volgens Hagen
onder meer dat de sprekers
zich zowel bij de landelijke-
als bij de regionale maatschap
pij betrokken voelen.
De dialectendag was georgani
seerd door de Stichting Neder
landse Dialecten. Vrijwel alle
dialectorganisaties uit Neder
land en uit de Duitse- en Bel
gische grensgebieden waren
met informatiestands aanwe
zig.
Sharon wil
annexatie
Westbank en
Gazastrook
JERUZALEM De Is
raëlische minister van
volkshuisvesting Ariel
Sharon heeft gisteren het-
kabinet voorgesteld de
door joodse kolonisten be
zette gebieden op de
Westoever en in de Gaza
strook te annexeren.
„Het is de enige mogelijkheid
om de vorming van een Pale
stijnse staat te blokkeren",
hield Sharon zijn mede-minis
ters voor. Israël mag door de
akkoorden van Camp David
(1978) de legale status van de
bezette gebieden niet verande
ren voordat er een Arabisch-
Israëlische vrede is getekend.
De Israëlische autoriteiten
hebben gisteren bijna 30.000
Palestijnen uit de bezette ge
bieden toegelaten om te wer
ken in Tel Aviv en Haifa. Zij
moesten ingeschreven staan
bij de Israëlische arbeidsdienst
en hun werkgevers moesten
ervoor zorgen dat zij voor
zonsondergang weer thuis wa
ren. Veel Palestijnse arbeiders
Minister Sharon.
ontdekten echter datl
baantje inmiddels was
door joodse immigrant;
de Sovjetunie. Het aantal
stijnse arbeiders was
dend minder dan de 45.0
vorige week werden to
ten. De voornaamste o<
was een algemene stakirf"
geroepen door het a
grondse verzet en het i
gisteren, van de ramada^
islamitische heilige v$e
maand.
De Israëlische ministers
den gisteren op de wekt
kabinetszitting over hef
zoek zijn ingelicht. Vil
wordt verondersteld dat
binnen een maand IsraflB
aandoen.
HAMBURG De naar
Moskou vertrokken voor
malige Oostduitse leider
Erich Honecker probeert
via de rechter het tegoed
los te krijgen op zijn pri-
vé-bankrekening, die in
verband met het gerech
telijk onderzoek tegen
hem door de Duitse justi
tie is geblokkeerd.
Volgens het weekblad Bild am
Sonntag gaat het om 177.000
mark. De vrouw van Honec
ker zou nog eens 70.000 6
tegoed hebben en een i
burg-auto. Woordvoerdefl
tali Tsjoerkin van het S{_
ministerie van buitenlj
zaken heeft gezegd da A
gezondheidstoestand van
necker niet toelaat dat
Duitsland terug kan
Tegenover Bild am
verklaarde Honeckers
caat echter dat de voorrij
DDR-leider niet
wil blijven, maar zijn levfe
vond wil slijten bij zijn d<*
en kleinkinderen in Chili
van»
Soi-
Minstens 19 doden in Zuid-Afrii
JOHANNESBURG Bij ge
welddadigheden tussen aan
hangers van de Inkatha Vrij
heidspartij en sympathisanten
van het ANC zijn gisteren
minstens 19 doden en 60 ge
wonden gevallen.
Bloedige gevechten braken uit
in het woonoord Alexandra,
bij Johannesburg, waar de In
katha Vrijheidspartij, de aan
hang bestaat merendeels uit
Zulu's, een bijeenkomst had
georganiseerd in een poging
een einde aan de gewelddadig
heden tussen zwarten
ling te maken. Het ANÖ
vooral aanhang onder Xl
en andere zwarten, had fc
de politie tevergeefs op ar
drongen om geen toestemt
voor de bijeenkomst te gé
De manifestatie werd j
woond door rond de 2.00|
wapende Inkatha-aanhail
Volgens de politie begcr
de moeilijkheden toen Jj.
aanhangers verscheidene
lu's op weg naar de manif'
tie aanvielen. 5
