De worgende greep van stress
Nieuwe lente, nieuwe baby
De toekomst van gisteren
GEZÓND EN WEL
£eidóe<3otuont
MAANDAG 18 MAART 1991 PAG
Minder mensen moeten
meer werk doen. Velen
worden ziek van werk
druk. Stress. Bij ongewij
zigd beleid zijn in 1995
een miljoen mensen ar
beidsongeschikt. In de
Tussenbalans heeft het
kabinet aangekondigd
het aantal arbeidsonge
schikten en het ziekte
verzuim te willen terug
dringen. Maar dan
moeten er tegelijkertijd
maatregelen in de bedrij
ven worden genomen om
stress op het werk te
voorkomen.
„Particuliere peperdure op
leidingen voor 'managers,
nieuwe stijl' tieren welig
maar of die vruchten afwer
pen valt nog te bezien. Fit
nesscentra in bedrijven en
hameren op 'positief denken
zijn flauwekul. Goed overleg
is het beste medicijn tegen
stress," vindt dr. Rendel D
de Jong, wetenschappelijk
medewerker en docent van
de Rijksuniversiteit Utrecht.
Hij is gepromoveerd op on
derzoek naar achtergronden
en gevolgen van stress.
Te saai
Managersziekte werd stress
vroeger genoemd, maar te
genwoordig hebben niet al
leen managers er last van. Er
is te veel werk voor steeds
minder mensen. De mensen
zijn niet meer opgewassen te
gen hun arbeidsomstandighe
den: te veel werk, te saai
werk, te weinig zelfstandig
heid, gestoorde verhoudingen
met collega's, onzekere toe
komst, geen overleg en on
duidelijke taakomschrijvin
gen. Ze krijgen er de zenu
wen van of worden depres
sief, krijgen hoofd-, maag- en
allerlei andere soorten pijnen
en kunnen zich niet meer
concentreren. Ze worden li
chamelijk ziek en raken ar
beidsongeschikt. Afgekeurd.
„Stress kan worden voorko
men wanneer mensen vol
doende sociale ondersteuning
krijgen in het werk, maar
ook thuis", zegt Rendel D. de
Jong. Hij heeft er onderzoek
naar gedaan en is op 9 april
één van de inleiders op een
symposium in De Doelen in
Rotterdam over dit onder
werp. „Als mensen te veel te
doen hebben, maar op het
werk krijgen ze hulp en er
kenning, dan is er niets aan
de hand Mensen die hun
werk heel serieus nemen,
een levensgevaarlijke hou
ding, krijgen een enorme
dreun als er maar even iets
mis gaat. Maar als ze door di
recte collega's geholpen wor
den is de kans dat ze depres
sief worden niet groot". Met
Overleg
beste
medicijn
tegen
spanningen
op
het werk
zingwekkend weinig kennis
over het eigen bedrijf. Men
sen krijgen iets toegeschoven,
omdat 'hun portefeuille an
ders zo leeg is'. Dat is
vreemd. Iemand heeft hard
gewerkt dus moet hij ook wat
terugkrijgen. Dan kun je
hem beter een magnetron ge
ven dan meer verantwoorde
lijkheden".
Zelf heeft De Jong een dag
in de week een adviesbureau
voor managers die zijn vast
gelopen. Hij onderzoekt met
de cliënt diens werkstijl, aan
pak van conflicten en de ma
nier waarop strategische be
slissingen worden genomen.
„Een groothandelaar die zelf
merkt dat hij moe wordt en
bij de huisarts terecht komt.
Het blijkt dat hij wel dele
geert, maar niet ook zorgt dat
de ander de taken naar wens
uitvoert. Als dan blijkt dat
het niet goed wordt uitge
voerd onderzoekt hij niet hoe
dat komt. Nu blijkt dat de
mensen onvoldoende wisten
van het produkt dat ze moes
ten gaan verkopen en ze wis
ten ook niet hoe ze het moes
ten aanpakken. Hij moest de
leidinggevende bovendien
een cursus laten volgen om
zijn vakkennis te verhogen,
hem moet ook verteld wor
den hoe hij klanten moet
aanpakken. De groothande
laar moest met zijn leidingge
venden gaan praten over el-
kaars functioneren. Toen dat
eenmaal was gebeurd, was de
man minder moe van zijn
werk".
Scholing
ondersteuning bedoelt De
Jong: overleggen, luisteren
naar elkaar en solidair zijn,
waardoor er prettige relaties
kunnen groeien.
Werkdruk
Maar in veel bedrijven is dat
allemaal slecht geregeld. Te
hoge eisen, te hoge druk,
slecht overleg en geen onder
steuning vormen een ziek
makende cocktail. De Jong:
„Een kwart van de bevolking
heeft zwaar aan stress bloot
gestaan, in een heel leven
maakt driekwart van de be
volking wel een periode van
zware stress mee. Niet ieder
een raakt er arbeidsonge
schikt van".
Is het nu erger dan vroeger?
De Jong: „De ene dag lagen
de arbeiders op de machines
te slapen en de volgende dag
moesten ze veertien uren
werken. Zo extreem is dat nu
niet meer. Toen was men he
lemaal niet in die werkdruk
genteresseerd. Stress was er
gewoon, ook in de gezinnen.
In de Jordaan kwam een
Overleg plegen, goed luisteren r
normale huisvader zaterdags
bezopen thuis en sloeg zijn
vrouw. Dat zou nu toch een
teken zijn, dat het niet zo
lekker gaat. Toen was het
ook niet prettig, maar nie
mand interesseerde het. Meer
mensen hebben nu wat te
zeggen, dus is het niet meer
toegestaan een ander iets aan
te doen".
Meer mensen moeten in min
der tijd meer werk verrich
ten. Dat toont een onlangs
gepubliceerd onderzoek van
het Sociaal en Cultureel
Planbureau 'aan. Ondanks de
toeneming van het aantal
werklozen, arbeidsongeschik
ten en vervroegd gepensio
neerden is de groep die be
taalde arbeid verricht niet
geslonken: 56 procent van de
bevolking van 16 tot 64 jaar
verricht betaald werk. Het
aantal uren dat werkelijk
wordt gewerkt is echter ge
daald door arbeidstijdverkor
ting, ziekteverzuim, file-op-
onthoud en dergelijke. Bo
vendien hebben steeds meer
mensen meer bezigheden dan
alleen de betaalde arbeid. Ze
zijn ook verantwoordelijk
voor de opvoeding van kin
deren en voor een huishou
den. De Jong: „Dat is nog tot
daaraantoe als het werk goed
georganiseerd is. Maar dat is
haast niet mogelijk. Als je
veel dingen onder sterke
tijdsdruk moet doen, dan
wordt de planning op langere
termijn van lagere kwaliteit".
Onzin
Er moeten omstandigheden
komen waardoor mensen
minder onder druk komen
staan. De Jong: „Ik bedoel
geen fitnesscentra in bedrij
ven. Die zalen met trimtoes-
tellen staan meestal leeg.
Mensen hebben er geen zin
in tijdens hun werk aan een
rekstok te gaan hangen. Ook
is het verhaal over 'positief
denken' onzin. Als het een
zaak slecht gaat is er niets
positiefs te beleven. Tegen
slag als een uitdaging te zien.
Onzin. Doemdenken hoeft
ook niet, maar je moet kijken
of er ondanks de tegenslag
nog wat te doen valt. Positief
denken leidt soms tot levens
gevaarlijke beslissingen. Er
gingen in de afgelopen jaren
nogal wat bedrijven failliet,
daar is onderzoek naar ge
daan. Ze zijn begonnen toen
het kabinet riep 'we moeten
meer lef hebben'. Met dat lef
zijn velen van een koude
kermis thuisgekomen. Posi
tief denken kan leiden tot
niets doen en denken ons
kan niets gebeuren of tot
overhaast dappere beslissin
gen nemen. De krachtinspan
ning die er in het laatste ge
val geleverd moet worden,
gaat de reserves te boven.
Dan wordt het een gok. Een
onderneming moet een rea
listisch beeld hebben van wat
er moet gebeuren".
Geen fitnesstrainingen en
geen spelletjes positief den
ken, maar een goede overleg
structuur opbouwen. Dat is
de enige manier om stress in
een bedrijf te voorkomen,
vindt De Jong. Daaraan kle
ven natuurlijk nog wel wat
voorwaarden: „Er moet in
formatie worden uitgewisseld
op alle niveaus en er moet
vooral naar elkaar geluisterd
worden. Overleggen gebeurt
niet in een rokerig zaaltje
met twaalf mensen die wat
slap zitten te kletsen. Ik denk
veel meer aan één op één
overleg, zodat iedereen com
mentaar kan geven op plan
netjes zonder dat de leiding
gevenden bang zijn voor kri
tiek".
Selectie
In bedrijven zitten mensen
soms niet op de juiste plaats.
De Jong: „Kennis en inzicht
om dergelijke overlegvormen
te scheppen ontbreken nogal
eens. Vaak hebben ze wel de
vakkennis, maar missen soci
ale intelligentie. Overlegsitu
aties vormen een rampgebied
in vele bedrijven. Er zou op
personeelszaken een betere
selectie moeten worden toe
gepast zodat de juiste per
soon op de juiste plek' komt
te zitten. Er is soms verba-
De Jong pleit voor managers-
curussen, maar ook voor
meer scholing voor werkne
mers, zodat de kansen dat
mensen op de juiste plek te
rechtkomen toenemen. Het
bedrijf kan daartoe zelf initi
atieven nemen. De overheid
ziet daar voor zichzelf ook
een bescheiden rol liggen:
meer informatie geven over
de scholingsmogelijkheden.
In de nieuwste bezuinigsron-
de heeft het kabinet besloten
dat bedrijven zelf ook eerder
stressbronnen moeten opspo
ren. Verder zouden bedrijfs
verenigingen nu arbeidson
geschiktheidskeuringen gaan
doen. De Gemeenschappelij
ke Medische Diensten wor
den dan opgeheven. De be
drijfsverenigingen moeten
eerder dan nu gebeurt voor
zieke werknemers aangepast
werk zoeken. Dat allemaal
met de bedoeling te bezuini
gen op de uitvoeringskosten
in de sociale zekerheid.
De Jong: „Sommigen probe
ren harder te werken als ze
niet tevreden zijn, nog meer
cursussen te volgen. Dat is
het ene gat met het andere
vullen. Als je je niet meer te
vreden voelt over je werk en
je gaat daarom steeds meer
doen leidt dat tot ineffectivi
teit en concentratieverlies.
Die mensen raken in een vi
cieuze cirkel en krijgen ook
^MARSCHA VAN NOESEL
Zwangerschap is een gezonde
'ziekte', zei eens een huisarts. De
negen maanden kunnen opperbest
verlopen; verstandig is het, zei
deze dokter, als de vrouw kwalita
tief goed voedsel tot zich neemt,
niet te vet en met een behoorlijke
variatie. Ze kan zich het beste me
dicijnen tegen goedaardige kwaal
tjes als hoofdpijn ontzeggen, geen
pep- of slaapmiddelen gebruiken
en alleen naar de apotheek te lo
pen op doktersvoorschrift.
Beweging, wandelen, goede nacht
rust, ze dragen bij tot onbekom
merd in verwachting zijn. On
danks de terugloop in geboorten,
waarvan steeds sprake is, wijzen
de cijfers aan dat er nog genoeg
babies op de wereld komen. In-
1975 waren er 178.000 levend ge
borenen, in 1980 181.000, in 1985
waren we terug bij de 178.000,
maar drie jaar later (1989) steeg
het aantal tot 189.000. In 1990 we
zen statistische cijfers een aantal
van 195.000 levend geboren kin
dertjes uit, waarvan 44,9het eer
ste kind was, 34,4het tweede,
14,1% was het derde kind en
slechts 6,7% van de geboren babies
in dat jaar was de vierde in het ge-
Merkwaardigerwijs is het aantal
'derde kinderen' in vergelijking
met 1975 (10,9%) in 1990 gelijk ge
bleven, namelik 14,1%. Heel be
langrijk is in de negen maanden
durende zwangerschap de kleding.
Vooral in de zomer. „Vroeger", al
dus inkoper van positiekleding
Rob de Haan (39) was positiekle
ding oubollig. Wij rekenen dat de
grootste groep vrouwen die in ver
wachting raken tussen de 20 en 30
jaar ligt. Wat 'inis voor deze doel
groep is dus 'invoor de aanstaan
de moeder. Voor haar kopen wij
aangepaste jurken, broeken bij
voorbeeld van katoen/polyester
met inzetstukje, zodat de hele pe
riode kan worden volstaan met
één broek als basisstuk. De om
vang kan met 5-10 of meer centi
meters vergroot worden. Per sei
zoen veranderen de kleuren met
de mode mee; dessins zijn voor
deze zomer vrolijk, bloemig of ge
streept; de thema's zijn romantisch
of navi. Voor T-shirts, normaal 70
cm lang moet de vrouw in ver
wachting aan een lengte van 75
cm denken, het is niet charmant
als zo 'n hes opkruipt. Er moet van
worden uitgegaan, dat een top,
welke dan ook, ruim over de heu
pen valt. En dat willen hele jonge
meiden ook, zodat de vergelijking
met de jeugdige doelgroep klopt
als een bus. Belangrijk is dat posi
tiekleding er financieel niet te
veel inhakt. Ze is tenslotte maar
voor tijdelijk gebruik en als die
derde baby komt dan is de mode
(en vooral de modekleur) weer an
ders.
Inkoopster Monique Maissan (26)
wil de zwangere vrouw er vooral
sportief maar ook lief bij laten
wandelen. Ze kiest voor pastels en
raadt aan combinatiemode te ko
pen, zodat er 'regelmatig kan wor
den gewisseld'. Voor de zogenaam
de 'positiekleding' zijn comfortabe
le stoffen gekozen: tricot, maar
ook jeans dat vorm houdt. Ruime
blazermantels doen het goed in
mint of marine. Sieraden mogen,
nee móéten. De aanstaande moe
der hoort er immers helemaal bij.
TINY FRANCIS
Naast mij ligt een boekje van een
Engelse dokter. 'The surgeon's ca
sebook' heet het, en het staat vol
met wederwaardigheden van een
ervaren oudere chirurg alsmede
bespiegelingen over de vooruit
gang in de geneeskunde en de
mooie medische dingen die ons
nog te wachten staan. Tot zover
niets bijzonders. Maar wat het
boek zo aardig maakt is het feit
dat het meer dan een halve eeuw
geleden geschreven is, in 1938 om
precies te zijn. Wat voor chirurg
James Harpole nog toekomst was,
is voor ons allang verleden tijd.
Wat is er van Harpole's medische
toekomst geworden?
In zijn tijd was de oorlog tegen in
fectieziekten nog in volle gang.
Longontsteking, en dan vooral lo-
baire pneumonie, was nog een
ziekte die gezonde mensen binnen
enkele dagen naar de rand van het
graf kon slepen. Op de negende
dag kwam de crisis, en dan ging je
dood en soms niet. In zijn klassie
ke vorm kom je dit ziektebeeld
niet meer tegen, want tegenwoor
dig wordt de verwekker, de pneu-
mokok, met penicilline in de kiem
gesmoord. Dit antibioticum be
stond toen al, Alexander Fleming
had er in 1928 de Nobelprijs voor
gekregen, maar het zou tot na de
oorlog duren voordat de antibioti
ca hun zegetocht zouden beginnen
als middel tegen bijna alle infectie
ziekten. Sindsdien hebben, om
maar wat te noemen, syfilis, lobai-
re pneumonie, gonorrhoea, osyteo-
myelitis en wat al niet, hun
schrikwekkende klank verloren.
En niet alleen deze ziekten. Neem
dyfterie, een toen veel voorko
mende kinderziekte, die alleen al
in Engeland 40.000 keer per jaar
toesloeg. De ziekte heeft de levens
gevaarlijke neiging om de keel
dicht te snoeren zodat het kind
door verstikking om het leven
dreigt te komen. De enige oplos
sing was in zo'n geval een zogehe
ten tracheotomie, het plaatsen van
een buisje in de luchtpijp door een
gaatje in de hals. En dan nog. „Dat
moet dan snel gebeuren want an
ders sterft het kind praktisch on
der je handen". Harpole deed een
dergelijke ingreep zo'n twee keer
per maand, en hij schrijft vol lof
over een net ontdekte kuur met
antitoxine die deze ingreep bijna
overbodig maakte. „Een geweldige
vooruitgang". Pas twintig jaar la
ter kwam de echte vooruitgang in
de vorm van een vaccin. Sindsdien
is difterie een ziekte van de oude
doos, en de afgelopen twee jaar
kwam blijkens de 'Tabel infectie
ziekten' deze ziekte niet eenmaal
voor.
Met polio, kinderverlamming, is
het van hetzelfde laken een pak.
Twee jaar voordat hij zijn boek
schreef had een polio- epidemie in
New York bij 38.000 kinderen toe
geslagen. „Een hopeloze ziekte", zo
schrijft hij. Ouderen onder u her
inneren zich misschien nog dat in
1956 de gehele schooljeugd een
zwemverbod kreeg opgelegd van
wege de toen heersende polio-epi
demie. Niemand die toen ging
zwemmen want de schrik zat er
behoorlijk in. In dat jaar werd de
gehele jeugd ingeënt met het net
ontdekte vaccin van Salk en Sabin
en sindsdien komt polio onder de
ingeënte bevolking niet meer voor.
Een verhaal met een moraal. Toen
Salk een jaar of tien geleden over
leed stond er slechts een heel klein
berichtje op pagina zoveel in de
krant. Met de ziekte waartegen je
een probaat middel hebt uitgevon
den vergaat ook de medische
roem: wie morgen een effectief
middel tegen Aids uitvindt, is over
dertig jaar een vergeten man.
Een tikkeltje ontroerend om te le
zen zijn Harpole's enthousiaste
verhalen over 'enorme vooruit
gang', 'doorbraken' en 'nieuwe wa
pens' tegen deze of gene ziekte
waar nooit meer over is gehoord.
Bij de behandeling van bloeder
ziekte (hemofilie A) gebruikte
men slangegif en een soort geklopt
eiwit dat rechtstreeks in de aderen
werd ingespoten. Een 'revolutio
naire ontdekking' aldus Harpole,
maar daar moeten zeker doden bij
gevallen zijn. Pas in 1962 ontdekte
de onderzoekster Poole de probaat
helpende stollingsfactoren. Ook
'revolutionair' was een soort by-
pass-operatie anno 1938, waarbij
men een stukje darm door het
middenrif heen op het hart hecht
te. Men hoopte dat de bloedvaten
van de darm in het hartweefsel
zouden groeien en zodoende het
gebrek aan bloed zouden bijpassen.
Dat werd, zo weten we nu, hele
maal niets. Maar over insuline is
hij wel heel terecht enthousiast.
Nog geen zestien jaar na de ont
dekking van insuline door Banting
en Best kon men de tot dan toe do
delijk verlopende diabetes van het
type I, heel goed behandelen. Har
pole kon toen nog niet weten dat
dit succes een nieuw probleem zou
scheppen: de afwijkingen van
hart, vaten, nieren en ogen bij de
chronische suikerpatiënt. Dit pro
bleem is overigens nog steeds niet
afdoende opgelost.
Harpole was een moderne dokter.
In zijn tijd was het heel vooruit
strevend om zich zorgen te maken
over de neergang van de menselij
ke soort. De geneeskunde was,
dacht men, zover gevorderd, dat
iedereen die erfelijk belast en be
laden was mismaakten, erfelijk
blinden, doven en gekken, kortom,
wat men toen C4 mensen noemde
nu in leven bleef en zich ook
nog voort kon planten. Zo ook
Harpole. Hij beschrijft onbekom
merd hoe hij met gemengde ge
voelens een aalmoes gaf aan een
mismaakte orgeldraaier. „Met spijt
moet ik toegeven dat ik hem wat
gaf. Spijt, omdat mijn hoofd het
met mijn hart niet eens was. Ik
hoop dat hij geen kinderen had,
want die zouden ongetwijfeld een
last zijn voor onze samenleving".
Hij vond en vele dokters waren
het toen met hem eens -dat het
recht om kinderen te krijgen be
perkt moest worden. „Over vijftig
jaar zullen alleen gezonde vrou
wen uit families waar drie genera
ties lang geen kanker, tuberculose,
erfelijke ziekten of gekte voor
komt, kinderen mogen krijgen".
Hij wist niet, nog niet, dat men in
Duitsland al druk bezig was om de
ideeën van de eugenetica in de
praktijk te brengen. Wij weten wat
daarvan geworden is en sindsdien
is het woord rasveredeling besmet.
Maar voor hoelang? Ideeën wor
den, anders dan. wetenschappelijke
feiten, nooit afdoende bewezen of
weerlegd. Ze zijn in de mode, of ze
zijn niet in de mode. Wat eens ou
derwets is, kan morgen een rage
zijn. De onbekommerde manier
waarop de medische wereld vlak
voor de oorlog over rasverbetering
sprak moet een waarschuwing
voor ons zijn.
door Joke Forceville-Van f
BTW
In fijne vingertoppen l<
innerlijk en diep gebai
J-H. Leopold
Er zijn berichten in
die misschien wel mi
schouderophalen, ziji
luchthartig of opperv\
van aard, terzijde woi
geschoven. Rubriekei
diëten en mode
mogelijkerwijs. Eigenl
heel onrechtvaardig,
opzichte van de schrij
aanzien van de lezersr
zullen mensen genoeglftt
er hun voordeel mee
op zulke informatie
wachten. Wie aan eh
standaard voldoet, wit
is en recht van lijf ei
gaat naar de stad en L
hem bevalt. ëld
Wie niet te dun, te dilq H
te klein is, kan aan
meedoen. Maar er zijnh^
met een gebrek, een
verborgen gebrek nieI
Dat veelvuldig met hi
rekening wordt gehoi
kunnen we onmogelijï
beweren.
Ik heb het minder-
meer dan eens horen
Zat ik maar in een ri
dan had de gemeentel
meer begrip voor mij.
Anderzijds ken ik eei
patiënte die wel eens
„Op straat zal nooit
aan mij vragen of ik
weet hoe laat het is.
niet over een horloge
En vooral, alsof een
een rolstoel per de fin,
goed bij zijn hoofd is;
normaal dus".
De techniek, ook de
die zich in dienst steil
geneeskunst, heeft eei
vlucht genomen. Pui
vrouwen met ernstige1
voetgebreken of voor
die door spasticiteit i,
lopen belemmerd woi
zullen natuurlijk niet
vervaardigd worden.
Orthopaedisch schoeis
brengt in zulke gevalll
oplossingen. In andere
situaties gaat het om jL
Soms zijn 'vervangend^
lichaamsdelennodig. I
protheses zijn er niet
chique en dikwijls va.
min of meer op. SomslO
heel nadrukkelijk, zot'
dragers en draagsters
zich, ondanks alles, in\
bewegingen belemmei
voelen. Immers niet
'gewoon', 'normaal'en\&
opvallend.
Het deed me bijzondet&\
onlangs in de krant
dat in het oosten van l
een jonge vrouw op hP
gekomen is een zaak
waarin aangepaste
sportkleding verkrijgt^u:
Ja, u leest het goed: L,
sportkleding; niet zoml
kleren. Heerlijk is dat
mensen met bepaalde lin'
handicaps, voorzien vaL
kleding met een ^erusL,
kunnen zwemmen enL
andere sporten doen. Jl01
wetenschap dat een gifo
kwikje of strikje op he^.
badpak bijvoorbeeld disJ
aanwezigheid van een\e
'verbloemt'. En hoe gel
zullen vrouwen zijn c^e
het ondergaan van eenw
borstamputatie niet all^n
voor dagelijks gebruik l,e
prothese worden gehoJj^
Wat een genoegen, aVsL,
ondanks haar handicaLj,
de watersport mee kui^
doen en zich daarbij AL
veilig voelen.
Ik dit vergelijkbaar
waarover ik kortgeled
schreef: een kerkdienst
Dordrecht die voor de
door de IKON werd tl
uitgezonden. Waarin m
konden zien hoe een d r
de gewone taal in woo lt
de gebarentaal in zijn Z(
gebruikte. En dat Iaa£s^e
de gehoorbelemmerden.
volle mee te kunnen 1 j
doen. Normaal te bejeS^
zou je ook kunnen zeg
Kijk, die dominee heel
dienst iets toegevoegd ei
uit kracht van zijn am u
benoemen waarde. Nai t
plaats ik die jonge vro r
haar opleiding heeft
aan een Modevakschoo c
haar vakkennis niet zo
meer in dienst stelt va
modieuze kleding belu
vrouwen. Die juist vooe
gehandicapten onder /i
feite niets anders doet[_
bovenbedoelde domine
werk. Ik ben daar heil
overtuigd. Want ik bei
mening dat ook voor ii)
geldt dat ze een waard
haar vakbekwaamheid
toegevoegd. Grappig, ii\
fiscale recht hebben w
nogal eens over toegev
waarde. Maar ja, dan
er altijd over dat die b 1
Dan zijn we er als de
bij. Wat gelukkig te ki j
constateren dat, héél s<
toegevoegde waarde or
blijft! 'n
Vrolijke vrouwen in verwachting. De gestreepte overall: met zakken en capuchon met koordjes kost 55,-. De
'dungarees' (nonchalante werkbroek met bovenstuk van jeans) kost 49.-. Luchtige jurk in exotisch dessin
komt op 55.- (C&A). FOTO: PR
v
vV -
//am
