Wagners 'Ring'als ballet
Slecht nieuws uit de staalfabriek
Topstrijkers
in routineklu
CekUcSomcwit
Redactie NOS-Laat boos
over inleveren zendtijd
Bergen aan Zee
toont Zwitserland
PTT Telecom sponso
Holland Festival
Programmamakers bezorgd over nieuw televisiebestel
Forum moet meer geld krijgen'
•n
Cor Witschge had
drie carrières
Celloconcours telt geei
Nederlandse deelnemen
Bernard Kruysen breng
bezielde Winterreise
KUNST/RTV
DONDERDAG 14 MAART 1991 PA
Lex de Regt overleden
AMSTERDAM De acteur Lex de
Regt is dinsdag op 43-jarige leeftijd in
zijn woonplaats Amsterdam als gevolg
van een hartstilstand overleden. Dit
heeft Stalles Theaterprodukties giste
ren meegedeeld.
De Regt is onder meer bekend van te
levisie-series van Wim T. Schippers
'Op zoek naar Jolande' en 'Plafond
over de vloer' en de NCRV-serie 'Düc-
ker en Oudenrijn'. De Regt speelde
maandagavond nog in de Groningse
Stadsschouwburg in de toneelproduk-
tie 'Het Koekoeksnest'. De toernee van
Het Koekoeksnest die tot 23 maart zou
duren, is afgelast. De Regt speelde ook
in films als 'Flodder' van Dick Maas,
'Havinck' van Frans Weisz en 'In de
Schaduw van de Overwinning' van
Ate de Jong.
HILVERSUM De redactie van het televisieprogramma NOS-Laat is
verontwaardigd over het besluit de zendtijd op de vrijdagavond af te
staan aan de VARA. Het dagelijks bestuur van de NOS heeft het inleve
ren daarvan toegezegd aan de VARA tijdens overleg over de nieuwe zen
derindeling. Volgens de afspraken die NOS en VARA gemaakt hebben
gaat de VARA op donderdag, vrijdag en zaterdagavond uitzenden op Ne
derland 3. De NOS krijgt de avonden op maandag, dinsdag en woensdag.
De VPRO blijft op zondagavond geprogrammeerd.
Hoofdredacteur Tom Kamlag van NOS-laat zegt vandaag nog bij het be
stuur te zullen aandringen op herziening van de beslissing zendtijd in te
leveren. „Dat besluit ondermijnt de formule van ons programma. Onze
wens is altijd geweest van vijf naar zes dagen in de week te gaan, nu
blijkt ineens dat we van vijf naar vier gaan. Net nu we in Hilversum
allemaal meer visie moeten gaan ontwikkelen, krijgen wij zulke ondoor
dachte maatregelen opgelegd", aldus de hoofdredacteur. Volgens Kamlag
is het besluit van de NOS-leiding ook in strijd met de wens van diezelfde
leiding om meer horizontaal te programmeren.
AMSTERDAM „Haal de bergen neer en laat
de zee zien, bepleitte onlangs een groep jonge
Zwitserse kunstenaars. Aan hun oproep is ge
hoor gegeven, want Zwitserland is naar de zee
gekomen".
Aldus Victor Durschei van de Zwitserse cul
tuurstichting Pro Helvetia gisteren bij de pre
sentatie van de manifestatie „Bergen Aan Zee,
Aspecten van hedendaagse kunst in Zwitser-
De manifestatie besteedt de komende maanden
aandacht aan muziek, dans, film en beeldende
kunst uit Zwitserland, onder meer in het Haags
Gemeentemuseum. Doel van de manifestatie is
de eigentijdse cultuur uit Zwitserland in ons
land meer bekendheid te geven.
AMSTERDAM PTT Telecom wordt voor een peri
minimaal drie jaar de hoofdsponsor van het Holland
val. Het hoofdsponsorschap is een uitvloeisel van de
werking die het bedrijf al sinds 1986 met het festival
houdt, aldus een bekendmaking van het Holland F
Wat de precieze inhoud van de overeenkomst is, wil
woordvoerster van het festival niet zeggen. Zeker is
Holland Festival gebruik gaat maken van „diverse in
tieve diensten die PTT Telecom ter beschikking hi
blijkt uit de bekendmaking. Eén van de diensten b<
telefonische kaartverkoop. Tot voor kort was de iiniqi
hoofdsponsor van het festival, maar de luchtvaart! tini'
schappij trok zich half februari terug als gevolg va
slechte financiële situatie waarin het bedrijf zich bev TUE
De KLM leverde voornamelijk gratis diensten aan het
val, door deelnemers aan het festival gratis te vervoen en;
Het Bejart Ballet Lauaanne met
'Ring um Ring', gebaseerd op Wag
ners Ring der Nibelungen. Choreo
grafie en regie: Maurice Bèjart. Mu
ziektheater, Amsterdam, gister
avond. Herhaling: donderdag, vrij-
dag en zaterdag aldaar.
Wagner-liefhebbers hebben de
laatste weken de kans gekre
gen de vier delen van de 'Ring
der Nibelungen' door de
VARA-Matinee-uitvoeringen
zowel in de zaal als via Hilver
sum IV mee te beleven. Gis
teravond ging in het Muziek
theater in Amsterdam een ge
danste samenvatting van dit
epos in Nederlandse première.
Choreograaf Maurice Béjart
bewerkte de Ring der Nibe
lungen tot een bijna vijf uur
durend ideeën-ballet en gaf
daar vorig jaar met zijn in
Lausanne gevestigde troupe de
wereldpremière van. Béjart
heeft zich al jarenlang met
Wagner, diens vele revolutio
naire ideeën en zijn muziek,
intensief bezig gehouden en
zet met dit ballet een kroon op
deze arbeid.
De rode draad in het ballet is
de zwerftocht door de wereld
van de idealist Wotan, die de
macht zoekt om daarmee een
nieuwe wereld te creëren,
maar daarmee de liefde moet
verraden.
Een repetitielokaal met daarin
een grote magische spiegel en
een hoge muur die op het ein
de splijt, vormen het speelvlak
van dit gedanste totaaltheater.
Béjart scheidde tekst, piano-
en orkestpartij en liet die apart
vertolken door respectievelijk
verteller Michael Denard, pia
niste Elisabeth Cooper en een
taperecorder voor de orkest
partij. Zo wordt weer hoor- en
zichtbaar wat bij Wagner ook
na elkaar ontstond en in het
begin, fase voor fase, door hem
in eigen kring ten gehore
werd gebracht. De toeschou
wer moet het tot in zijn essen
tie teruggebrachte verhaal en
de bijbehorende muziek goed
kennen om het veelzijdig ge
beuren te kunnen volgen. De
gesproken tekst, stukken or
kestpartij en piano, gaan op
talloze manieren in elkaar
over. De gebarsten stem met
zijn gebalde kracht van Mi
chael Denard en de geladen
alliterende teksten hebben een
sterkere uitwerking dan de pi
anopartij. Elisabeth Cooper
moet zich in haar spel uiter
aard aan de dansers aanpassen
en laat in wolken van pedaal
een vrij wollig pianospel ho
ren. De band met stukken van
de Berliner- en de Wiener
Philharmoniker onder vier
verschillende dirigenten zorgt
voor een stroom van meest
overdonderende en meesle
pende „Wagner-Wellen".
De dansers blijken in staat de
heroïsche gebeurtenissen met
hun lichaamstaal adequaat en
overtuigend uit te beelden.
Daarin ligt de kracht van Bé
jart en van zijn troupe, die
wordt gedomineerd door ster
ke mannen met brede torso's.
De lijnen zijn natuurlijk en
vloeiend, met lichtere accen
ten voor de vrouwen en bij
voorbeeld de steeds intrigeren
de Loge en de boosaardige
Mime. Van de vele dansers
verdient de fiere Wotan van
Patrick de Bana een speciale
vermelding voor zijn superieu
re lichaamsbeheersing. Ook de
andere goden en mensen zijn
goed getypeerd, hetgeen ertoe
bijdraagt de draad van het
verhaal enigszins te kunnen
blijven volgen.
Deze Ring eindigt niet met de
ondergang van de Oude we
reld, omdat Béjart met een
aantal maten van Parcifal tot
slot uitzicht biedt op de nieu
we mens. Voor de manier
waarop dit enorme project is
aangepakt, kan ik alleen maar
respect hebben. Maar na vijf
uur ballet wint de overtuiging
dat dit teveel is, teveel van al
les ondanks de grootse vorm
en de sterke beeldende taal.
ERIK BESIER
Een scène uit 'Ring um Ring' met Patrick de Bana als Wotan in
de bewerking van Wagners 'Ring der Nibelungen' door het ballet
van Maurice Béjart.
FOTO: ANP
HILVERSUM Een
groep van 32 programma
makers van de Neder
landse televisie is zeer be
zorgd over de inhoud van
televisieprogramma's na
herstructurering van het
omroepbestel. In een brief
aan de minister van WVC
wordt gevraagd om een
krachtiger pleidooi voor
kwaliteit.
De programmakers, allen
werkzaam voor NOS en
VPRO, vrezen dat hun pro
gram ma voorstellen en pro
gramma's voornamelijk zullen
worden beoordeeld aan de
hand van kijkcijfers. Volgens
de ondertekenaars, onder wie
Wim de Bie, Kees van Kooten,
Lex Runderkamp (program
mamaker VPRO), Hans Hul-
scher (regisseur) en scenario
schrijver Gerard Soeteman,
heeft de discussie over her
structurering van het omroep
bestel de afgelopen maanden
voornamelijk in het teken ge
staan van het gevecht om de
kijkersgunst. De discussie wel
ke inhoud de publieke omroep
moet bieden is naar hun me
ning niet gevoerd.
De programmamakers, wier
omroepen met de VARA
moeten samenwerken op Ne
derland 3, menen dat de over
heid tot taak heeft de ver
scheidenheid te bewaken. De
overheid moet de Nederlandse
culturele verworvenheden be
schermen en de verschijnings
mogelijkheden daarvan ver
groten. Het programma-aan
bod gericht op individuele
voorkeuren zou moeten wor
den verruimd.
Het ministerie van wvc zegt in
een reactie de bezorgdheid van
de programmamakers te be
grijpen. In een mede door ge
meenschapsgelden gefinan
cierd omroepbestel is het ech
ter onvermijdelijk dat ook
kijkcijfers een rol spelen, aldus
het ministerie.
Kunst uit eigen bezit
In het Rijksmuseum in Amster
dam wordt morgen een ten
toonstelling geopend van 350
schilderijen uit eigen bezit. De
expositie geeft een representa
tief overzicht van de Neder
landse schilderkunst uit de ne
gentiende eeuw.
Met het tonen van de collectie
in de acht zalen van de Zuid
vleugel van het museum wil het
Rijksmuseum tevens aantonen
dat dit gedeelte dringend aan
renovatie toe is.
Met name het plafond is aanm
hevig verval onderhevig. Daar
naast ontbeekt adequate kli-
maatbeheersings-apparatuur.
Op de foto hangt Wiepke Loos,
conservator van de afdeling
19e eeuwse schilderkunst en
samensteller van de expositie,
nog even een schiderij recht.
FOTO: ANP
RAAD VOOR DE KUNST:
DEN HAAG Forum
moet de komende jaren de
kans krijgen zich als ope
ra-voorziening te bewij
zen. Daarom moet het En-
schedese gezelschap een
extra bijdrage van het
Rijk en de lagere overhe
den krijgen. Verder moet
er een intendant bij het
gezelschap worden aange
steld die de artistieke
eindverantwoordelijkheid
krijgt voor alle onderde
len.
Dat zegt de Raad voor de
Kunst in zijn advies over de
toekomst van Forum aan mi
nister D'Ancona (cultuur).
Door extra financiële bijdra
gen kan het gezelschap zijn
schuldenlast saneren. Dat is
nodig omdat bezuinigingen de
ontwikkeling van de opera in
Nederlarfd belemmeren, vindt
de Raad voor de Kunst.
De raad heeft veel kritiek op
het functioneren van Forum,
vandaar het advies om een in
tendant aan te stellen. De ar
tistieke prestaties van de afge
lopen twee seizoen waren wis
selvallig en gemiddeld bene
den het niveau dat mocht wor
den verwacht. Verder deugt
de organisatie niet: aan de top
zijn teveel mensen waaronder
de verantwoordelijkheden ook
nog eens onduidelijk zijn ver
deeld. Het orkest van Forum
zou zich verder meer moeten
concentreren op de begelei
ding van opera's. Het daar
naast zelfstandig uitvoeren
van concerten is een te zware
belasting voor de organisatie
als geheel. Een oplossing voor
deze kwestie zal worden ge
zocht in de nog te verwachten
advisering van de raad over de
orkestsituatie in het oosten
van ons land.
(Vervolg van de voorpagina
AMSTERDAM 'Pipo de
clown' met in de titelrol Cor
Witschge was de meest succes
volle en langstlopende Neder
landse kinderserie voor televi
sie, die ooit is gemaakt. In fei
te heeft Cor Witschge drie car
rières gehad. Bij het toneel
waar hij begon, bij de televisie
en de laatste jaren vooral bij
de film.
Cor Witschge kwam uit de
Amsterdamse Jordaan. Als
jongen wilde hij al dolgraag
aan het toneel. In het begin
van de Tweede Wereldoorlog
kon hii als vijftien-jarige te
recht bij het Nederlandsch
Jeugdtoneel. Hij speelde ka
bouter, page en straatjongen.
Na de periode bij het Jeugdto
neel werkte hij tot 1958 bij di
verse toneelgezelschappen.
Toen werd hij gevraagd voor
de hoofdrol in de jeugdserie
'Pipo de clown', die Wim
Meuldijk voor de VARA had
geschreven. In 1958 werd de
serie voor het eerst uitgezon
den. „Dag vogels, dag bloe
men, dag mensen", was de be
kende slotzin van iedere Pipo-
aflevering. Ook zijn medespe
lers de Dikke Deur, tv-echtge-
note Mamaloe, de indiaan
Klukkluk en het ezeltje voor
de woonwagen genoten grote
landelijke faam. Met hen ver
zorgde Cor Witschge ook ja
renlang jeugdvoorstellingen in
het hele land.
Cor Witschge kon achter de
schmink van Pipo verscholen
blijven. Als hij was afgesc-
Cor Witschge kon anoniem
blijven ondanks de populariteit
van Pipo.
hminkt werd hij op straat door
niemand herkend. Hij trad pas
echt uit de anonimiteit sinds
hij de boze buurman speelde in
de televisie-serie 'Goede tij
den, slechte tijden' die door
RTL4 dagelijks wordt uitge
zonden.
FRONT242 BLIJFT TROUW AAN EUROPESE OPVOEDING
Na tien jaar lacht het succes de
Belgische technocraten van
Front 242 eindelijk toe. Begin
dit jaar tekende het trio voor
de Verenigde Staten een con
tract bij platengigant Epic.
Deze Amerikaanse interesse is
te danken aan Depeche Mode,
die met hun platina-succes,
alle deuren opende voor de in
dustriële disco van de Belgen.
Ofwel de Amerikanen willen
gewoon de boot niet missen.
Of ze op het juiste paard heb
ben gegokt, is na het concert
van gisteravond in een uitver
kocht muziekcentrum Vreden-
burg in Utrecht, wat twijfel
achtig. De dansmuziek voor
het atoomtijdperk was onder
de kleurrijke lichtval toch niet
zo verrassend als bijvoorbeeld
op de laatste elpee 'Tyranny'.
Bovendien verdronk de (soms
valse) zang volledig in de
staalharde, wat monotome rit
miek. Het was alsof het drietal
zijn fantasie had thuis gelaten.
Slecht nieuws dus uit de staal
fabriek, waar de constructie
werkzaamheden een duidelij
ke deuk opliepen. De bezoeker
zag de drie arbeiders in het
anderhalf uur durende gebeu
ren slechts af en toe echt geïn
spireerd bezig. Op die momen
ten ontvlamde de collage van
geluiden tot een emotioneel
geheel en veranderde de zaal
in een dansende en deinende
menigte.
Toch blijft Front 242 een unie
ke groep, ook op het podium.
Binnen de beperkingen die het
gebruik van samples nu een
maal met zich meedraagt, zet
het trio een schitterend
schouwspel neer tussen het
spelen en de techniek. Licht
en geluid zijn daarbij perfect
op elkaar afgestemd. Dat moet
natuurlijk ook anders loopt al
les in het honderd. Maar, het
vraagt ondertussen wel een
enorme concentratie van voor
al de licht- en van de geluids
man. Front 242 opereert op het
podium namelijk slechts met
een synthesizer, een sample
machine en een eletronische
drummachine. Die techniek
vervangt de 'ouderwetse' gi
taar, basgitaar en drums. Een
compositie is een opeenstape
ling van geluidsflarden die
langer of korter worden ge
bruikt. De leden van Front 242
vinden zich dan ook geen mu
sici, eerder geluidsbouwers,
die gisteravond in een licht-fu-
turistisch decor, dat schitte
rend werd belicht, heel Euro
pese muziek maakten.
Want wat je ook van Front 242
vindt, ze zijn als geen ander in
staat gebleken hun blanke
huidskleur in muzikale klan
ken te vertalen. Waar andere
electro-wizzards een zwaar
beroep doen op de funk om
hun dansmuziek ritme te ge
ven, blijft Front 242 trouw aan
zijn Europese opvoeding. En
dat hoor je niet alleen, maar
zie je ook in de wat houterige
bewegingen die het drietal
maakt.
HANS PIËT
Het Octet van de Academy of St.
Martin-in-the-Field* speelt werken
van Enesco, Richard Strauss en
Mendelssohn. Dr. Anton Philipszaal
Den Haag, gisteren.
deze muziek nog eens
intijd
Het (strijk-) Octet van het we
reldberoemde orkest de Aca
demy of St. Martin-in-the-
Fields bestaat uit de aanvoer
ders van de verschillende strij-
kersgroepen van dat orkest.
De crème de la crème van de
Engelse strijkers. Dat zij hun
vak goed verstaan lieten zij
gisteren horen, en vooral zien
in de Philipszaal.
Het is altijd bijzonder prettig
kijken en luisteren naar musi
ci die totaal geen moeite lijken
te hebben met de te spelen
materie. Alles gaat als het
ware vanzelf, krijgt een grote
mate van natuurlijkheid en
overtuigingskracht mee. Het
gevaar bestaat evenwel dat er
in de manier van spelen een
soort gemakzucht opduikt. In
de uitvoering Enesco's Octet in
C groot opus 7 was dat enigs
zins het geval. Veel te veel gaf
men hier de indruk bezig te
zijn met een routineklus, wat
de slaapverwekkendheid van
orde.
Ondanks die tamelijk or
spireerde houding sloej
ensemble wel de spijker
kop met de klankkleur dit
reikt werd in het stuk
Enesco: Rembrandt-
bruin, met een getemp fgl
straling.
8Ö iR"
Een meer op kleurenpi
dan op helderheid ge
klankideaal zou je, bij een
tet dat deel uitmaakt van j'gf
orkest dat alle symfonieën
Mozart dit jaar op CD
brengt, niet verwachten,
in Mendelssohns Octet i
en in het Sextet uit Capi
van Richard Strauss kw;
de Engelse musici mei
vleugje Duitse degelij]
gekoppeld aan helderheid
haast polyfoon netwerk
merkte het Scherzo
compositie van Mendelslow
De routine die dit keer
speelplezier niet belemr
bleef toch negatieve ini
uitoefenen: het lukte de
rijkers ook nu niet van
tot eind zuiver te intonei
ARTHUR VAN DER DRl
'ai liDI
Voorrondes van haf Scheveningen
Internationaal Muziekconcours met
46 deelnemers. Circustheater, Sche-
veningen.
Aan de voorrondes van het
Scheveningen Internationaal
Muziekconcours, de afgelopen
dagen in het Circustheater ge
houden, hebben 46 cellisten
deelgenomen. De grootste ver
rassing in negatieve zin is het
feit, dat alle Nederlandse cel
listen verstek hebben laten
gaan.
Nogh de organisatoren noch
het Nederlandse jurylid Jean
Decroos hebben hiervoor een
verklaring, tenzij het inder
daad zo zou zijn, dat de Neder
landse docenten bevreesd zijn
dat hun pupillen op dit con
cours afgaan. Dat zou beden
kelijk zijn.
Ook bij die 46 cellisten zaten
zeker niet uitsluitend toppers.
Zoals bijvoorbeeld de Italiaan
Luigi Negretti die midden in
zijn spel stopte, excuses maak
te naar het publiek en ver
dween. Hij is een teleurstel
ling, maar ook een ervaring
Wegblijven op dit concours be
tekent voor de jonge Neder
landers een gemiste kans.
de voorrondes werd deelg0||
men door niet minder ie
veertien Russen. Ook D ssp
land was met acht deelnei 1st
goed vertegenwoordigd,
teravond laat maakte concTs0
spresident jhr.mr.C.D.
Lennep bekend, dat acht
kandidaten zijn toegelaten
de halve finales. Zij kome/n
Rusland (5), Duitsland (^/o Jj
goslavië (2), Engeland (ftn
één deelnemer zijn CÜi
Frankrijk, Oostenrijk, Finli
en Zwitserland vertegen* jr
digd.
Hoge ogen voor een fin
plaats gooien de zestienjï B*
Canadees Yegor Dyachkov,®0
Engelsman Paul Watkins, |Nj
zeventienjarige Duitse Ti
Tetzlaff die de meest indi Me
wekkende vertolking
Dvoraks rondo gaf en 1
landgenoot Jens Peter Mi
die uitblonk in het Pezzo k>
priccioso van Tsjaikowski. te
halve finales worden zatei
zondag en maandag in hetl
custheater gehouden. De i
ste halve-finalist wordt zon
28 jaar, negen van de achl
zijn 22 jaar of jonger.
ADRIAAN HA(
Recital door Bernard Kruyaen (bari
ton) en Koos van den Brekel (pia
no). 'Die Winterreise' van Schubert.
Gehoord in de Kapelzaal (K&O) op
13 maart.
Hopeloze ellende en bange
vertwijfeling beklemmen het
hart van de teleurgestelde
minnaar die gedwongen de
stad verlaat waar het object
van zijn verering woont, en
die vervolgens zijn kommer
volle tocht door een roman
tisch winterlandschap aan
vaardt, totdat de dood hem ten
slotte uit zijn lijden verlost.
Dat zijn de elementen waar
mee de dichter Wilhelm Mul
ler zijn uit vierentwintig ge
dichten bestaande cyclus 'Die
Winterreise' opbouwde. Deze
bitterzoete lyriek die velen
van ons inmiddels vreemd is
geworden, inspireerde Franz
Schubert tot zijn weergaloze,
niet meer van het liederenre
pertoire weg te denken, gelijk
namige liederencyclus. De mu
ziek blijft ons boeien en via
haar ook de tekst nog wel.
Wat een wereld van verschil
in krap twee eeuwen! En wat
een voorrecht ook om dit mu
zikale monument van de eer
ste orde uitgevoerd te mogen
horen door de overal ter we
reld gewaardeerde bariton
Bernard Kruysen. Samen met
zijn begeleider Koos van den
Brekel dwong hij in de loop
van zijn optreden, gisteravond
in een goed bezette Kapelzaal,
herhaaldelijk een diepe be
wondering af voor zijn
king.
Zeker zijn de jaren niet
gaan. Zijn stem heeft
meer overal en zo vanzelfs]
kend die kenmerkende i
plesse en buigzaamheid. N
na een wat voorzichtig b<
in 'Gute Nacht' kreeg de
zieling die zijn voordracht
bijzonder maakte, steeds n
de overhand. Het contrast
sen het piano en het f<
werd soms wel wat zwaar a
gezet, maar Kruysens mua
liteit kreeg toch telkens
doende kans om zich te d
gelden, hetgeen resulteerd
een krachtig neergezet
Wetterfahne' en een in
meeslependheid indrukt
kende 'Der Lindenbaum'. |h'
Betrokkenheid bij de tekf t
in dit genre absoluut ont
beerlijk. Bernard Kruyi ,|S
vaardigheid om een wot
beeld uit te dragen, zich K
strekt in te leven in het i m
ma, droegen dan ook in I
mate bij aan een aantreki L
ke, want doorleefde uit;
ring. Zo kreeg een lied als 9
Kröhe', dat als toegift i -
maals en met nog meer b«
genheid te beluisteren
echt vleugels. Maar ook in
Post' en 'Frühlingstra R|
werd die typische mengf
van melancholie en ni -
monterheid treffend wL
geven. Trouwens, welke h
ton brengt met nr. 21,
Wirtshaus', zoveel ontroei
teweeg als Bernard Kruj j
gisteravond?
TOM STRENG! cn.
