Leidse Courant | 1991 | 14 maart 1991 | pagina 3

Calkar, een nucleaire ruïne

Kok wil zich niet
afzetten tegen CDA

mnir

nf

en

Hillen acht kans op
kabinetscrisis groot

ONN WEIGERDE JARENLANG 'NEDERLAAG' TOE TE GEVEN

leactor heeft ons land al '1,2 miljard gekost

KNENLAND

QeidóaOowumt

DONDERDAG 14 MAART 1991 PAGINA 3

hi

lefoonslachtoffers
rijven koningin

""""l plNGEDAM Na drie jaar tevergeefs klagen
PTT en een verloren rechtszaak heeft een
,p gedupeerde telefoonbezitters uit het Noorden
het land een noodkreet gestuurd naar minister
i.Weggen en koningin Beatrix. Gevraagd
dt een onafhankelijke commissie in te stellen
moet uitzoeken hoe het kan dat de PTT in en-
j honderden gevallen plotseling veel hogere te-
luid/ onrekeningen heeft gestuurd zonder dat
iens de briefschrijvers meer gebruik is ge
kt van de telefoon. De brief is mede onderte-
.ddoor de raadsman van de klagers. In 1988 is
at k jnnen met het verzamelen van gegevens van
itiei enen die ten onrechte veel hogere rekeningen
pre ringen dan normaal. Landelijk gaat het inmid-
beni i om een groep van 650 personen, onder wie
psen die rekeningen van vele duizenden gul
hebben ontvangen.

DEN HAAG Het CDA-Kamerlid Hillen is van
mening dat het voortbestaan van het kabinet Lub
bers/Kok deze zomer in groot gevaar komt. In een
interview met het weekblad Elsevier zegt hij, „ge
donder" te verwachten als het kabinet deze zomer
besluiten moet nemen over de begroting voor vol
gend jaar en een oplossing moet zien te vinden
voor de nog open staande problematiek uit de Tus
senbalans ter grootte van 2,5 miljard gulden. Als
volgens hem de zaak opnieuw wordt geblokkeerd
door 'inkomensplaatjes', ontstaat er een geweldige
grimmigheid, waarbij de verkiezingsuitslag in het
achterhoofd een rol gaat spelen. Het kabinet komt
dan volgens hem in een buitengewoon moeilijke
positie terecht.

Geldloper steelt
halve ton

AMSTERDAM
Een Amsterdamse
geldloper heeft be
kend een halve ton
aan geld en enige
duizenden gulden
aan cheques achter
over te hebben ge
drukt. Het gaat om
de dagopbrengst
van een hoofdstede
lijke supermarkt.
Tegen de gewoonte
in ontving de su
permarkt geen ont
vangstbewijs waar
door argwaan ont
stond. De verdachte
wilde met het geld
schulden aflossen.

SCHERPER BELEID
AFVALLOZINGEN

DEN HAAG Afvallozingen
door bedrijven worden steviger
aangepakt. Minister May-Weggen
van Verkeer en Waterstaat heeft
dat gisteren aangekondigd in een
reactie op een rapport van de mi
lieugroep Stichting Reinwater.
Daarin wordt het functioneren
van de Wet Verontreiniging Op
pervlaktewateren (WVO) aan de
kaak gesteld. In dit rapport stelt
Reinwater dat bedrijven vaak
meer afvalstoffen lozen dan hun
vergunning toelaat. Gepleit wordt
voor meer controle en een strikte
re toepassing van de WVO. De
minister verklaarde de suggesties
serieus te nemen en kondigde aan
haar beleid te verscherpen.

in fi >ELDOORN De gees-
st b ijk vader van Kalkar,
;ang Hafele, verge-
zijn kweekreactor
cultuuruitingen als
ides en kathedralen,
ewjn natuurkundige colle-
■ki Stefan Htlfner plaatste
!n: lkar daarentegen op
e h; d lijn met de Toren van
zui hel. In beide gevallen
it het om produkten
i de menselijke arro-
jtie, zo stelde hij.

jaar ''ner ^et £elijk aan ziin
I ]e te hebben nu de Duitse
ering binnenkort zal beslui-
een punt te zetten achter
project, dat acht miljard
de 1 Iden heeft gekost. Al wat er
ir i over blijft is een ruïne,
sjj i industrieel-archeologisch
nument een paar kilometer
Ier Emmerich in de uiter-
!rs 1 arden van de Rijn.
wo verhaal van Kalkar begint
jaren '50. Op het West-
tse onderzoekscentrum in
rlsruhe worden plannen
wikkeld voor de bouw van
n pi i kweekreactor. In 1972 zijn
it to plannen bouwrijp en geeft
bondsregering het startsein.
Ierland en België nemen
voor vijftien procent deel
het project, waarvan de to
en 11 kosten destijds op 1,2 mil-
vooi i gulden werden geraamd,
kweekreactor wordt gepre-
teerd als een zegen voor de
ktriciteitsvoorziening. Het
ir.n ^rekkelijke van zo'n reac-
is namelijk dat hij meer
ijtstof oplevert dan ver
st. Daardoor kan de
'mproduktie goedkoop
/en. Later komt daar nog
zij argument bij dat het de af-
le Sl gelijkheid van uranium,
leeds schaarser wordende
Istof, zou verminderen.

instreden

Kalkarproject is echter
oaf het begin omstreden,
itici wijzen op de onveilig-
id. Bij kernsplijting komt
irmte vrij, die afgevoerd
et worden. Gebeurt dat
itste niet snel genoeg, dan is
een kweekreactor de kans
tot dat zich een opeenvol-
üg van steeds grotere explo-
gaat voordoen. Deze ket-

HAAG Aan de
elle kweekreactor in
Westduitse Kalkar
«ft ons land ruim 1,2
gulden bijgedra-
n in de kosten, die in
(aal nu 8 miljard bedra-
n. Hoewel al sinds de
met de kerncentrale
het Russische Tjernobyl
toekomst van 'Kalkar'
r onzeker is, moet ons
nd nog steeds betalen:
aximaal veertig miljoen
ilden per jaar.

tingreactie heet het Bethe-
Tait-ongeluk, genoemd naar
de natuurkundige en Nobel
prijs-winnaar Hans Albrecht
Bethe en zijn Amerikaanse
collega John Tait.
De ontwerpers van Kalkar ne
geren de kritiek aanvankelijk.
Maar als ze later toch over
tuigd raken van de risico's,
wordt een nieuw ontwerp ge
maakt voor de stalen omhul
ling van de reactorkern. De
omhulling die al was gebouwd
moet daarvoor gedeeltelijk
worden afgebroken.

En zo stuiten de bouwers
gaandeweg op steeds meer
problemen. Het concept moet
voortdurend aangepast wor
den, zozeer dat er al lang geen
sprake meer is van een
kweekreactor. De nucleaire
installatie die er nu staat ver
bruikt meer brandstof dan dat
hij produceert, waarmee het
een 'gewone' kerncentrale is
geworden.

Ongelukken

Dat de veiligheid te wensen
overlaat, wordt ook duidelijk
door enkele ongelukken met
het koelsysteem. Op 22 no
vember 1984 komt als gevolg

van een defect drukventiel 190
kilo natrium dat bij contact
met water gaat branden op
het dak terecht. Door de hoge
luchtvochtigheid vat het natri
um vlam. De brandweer, snel
ter plaatse, begint zijn blus
werkzaamheden met, jawel,
water, hetgeen ongeveer het
zelfde effect heeft als olie
gooien op vuur.

De kritiek op Kalkar beperk
zich echter niet tot weten
schappers. Grote delen van de
bevolking in Duitsland en Ne
derland lopen te hoop tegen de
bouw. Het begint tamelijk on
schuldig met het weigeren van
de zogenaamde Kalkarheffing,
een verhoging van de elektri
citeitsrekeningen met drie
procent. Het parlement acht
de heffing nodig om zo de Ne
derlandse bijdrage aan de
kweekreactor te kunnen fi
nancieren. Maar naarmate de
jaren '70 vorderen wordt het
conflict steeds grimmiger.
De regering in Bonn zet tien
duizenden politiemannen in
tegen even zoveel demon
stranten. Waterkanonnen en
honden binden de strijd aan
met stenen en knuppels. Bo
ven de weilanden rond Kalkar

De snelle
kweekreactor
in het Duitse
Kalkar, die
nooit

operationeel
zal worden.
foto: anp

drijven dikke nevels traangas.
Een kleine tien jaar geleden
komt dan de klad in de anti-
kernenergiebeweging, maar
niet in het verzet tegen Kal
kar. De regering van de deel
staat Noordrijn-Westfalen
neemt de bezwaren van de te
genstanders langzaam maar
zeker over. Na de rampen in
Harrisburg en Tsjernobyl, en
het schandaal rond het bedrijf
Transnuklear dat verant
woordelijk is voor honderden
illegale transporten van radio
actief afval en daarbij kwistig
met smeergelden had ge
strooid beslutien de 'Behör-
den' in Düsseldorf zelfs om
geen enkele medewerking
meer te verlenen aan het pro
ject. De laatste twee benodigde
vergunningen (die betrekking
hebben op het transport van
de brandstofelementen van
plutonium en het opstarten
van de centrale) worden niet
verstrekt. Kalkar is onveilig,
verouderd en overbodig, zo
luidt het standpunt van de
deelstaatregering sinds '86.

Verbintenis

Ondanks de tegenwerking uit
Noordrijn-Westfalen wil Bonn

van geen wijken weten. In '86
vraagt de Bondsregering aan
Nederland en België om een
grotere bijdrage in de exploita
tiekosten. Toenmalig minister
van economische zaken De
Kortes antwoord is weinig ori
gineel. Net als zijn voorgan
gers bij dergelijke verzoeken,
zegt hij dat Nederland ver
plicht is de extra miljoenen op
tafel te leggen. Zelfs nadat
drie deskundigen op het ge
bied van internationaal recht
zijn stellingname onderuit
hebben gehaald, houdt de mi
nister vol dat er sprake is van
een 'volkenrechtelijke verbin
tenis'. En de meerderheid van
de Tweede Kamer accepteert
het.

Dat de overheden, en in min
dere mate de industrie, jaren
lang bereid zijn geweest geld
te blijven gooien in de bodem
loze put, die Kalkar heet, heeft
volgens socioloog Otto Keek
uit Berlijn een duidelijke re
den. „Ze verhoogden hun bij
drage omdat Kalkar was uitge
groeid tot een kristallisatie
punt in de hoog opgelopen dis
cussie over kernenergie". Met
andere woorden, het dicht
draaien van de geldkraan zou
het einde van Kalkar beteke
nen. En die overwinning werd
aan de tegenstanders niet ge-

Het is er nu toch van geko
men. Bonn legt het hoofd in
de schoot. Vechten voor een
zinloos prestigeproject kan niet
eeuwig volgehouden worden,
zeker niet nu de eenwording
met de DDR vele miljarden
meer gaat kosten dan Kohl de
burgerij heeft voorgehouden.
Kalkar is niet het eerste grote
kernenergieproject dat door de
Bondsregering is stopgezet. De
bouw van de opwerkingsfa
briek in Wackersdorf is ge
staakt, nadat er 2,5 miljard
gulden was uitgegeven. De re
actor in Hamm-Uentrop is drie
jaar na feestelijke opening stil
gelegd toen zich ernstige pro
blemen met het koelsysteem-
voordeden; een verliespost van
4,5 miljard gulden. Al deze
projecten zijn vrijwel volledig
door de overheden, zeg maar
de belastingbetaler, gefinan
cierd. Een wel erg dure onder-
zoekssubsidie.

FRANS BOSSCHER

De sloop van de Kalkar-cen
trale zal nog eens honderden
miljoenen vergen. Het is be
paald niet uitgesloten dat de
Duitse regering een beroep zal
doen op Nederland om ook
hierin bij te dragen. Het minis
terie van economische zaken
in Den Haag voelt daar echter
vooralsnog niets voor. Aange
zien ons land niet gekend is in
het besluit tot sluiting, bekij
ken juristen van het ministerie
of een deel van de gigantische'
investeringen kan worden
verhaald op de Duitse rege
ring.

De PvdA-fractie daarentegen,

die al vele jaren ijvert voor de
sluiting van Kalkar, is van
harte bereid nog eens een
smak geld op tafel te leggen.

Als dat leidt tot de sloop van
het Kalkar-complex, is het
„welbesteed geld", zegt kamer
lid Feenstra. Hij is overigens
formeel niet op de hoogte van
het besluit tot sluiting. Belang
rijke redenen om de centrale
te slopen zijn volgens de
PvdA'er het dwarsliggen van
de deelstaat Noordrijn-Westfa
len, die geen vergunning wil
afgeven, en het feit dat de
Duitse éénwording teveel fi
nancieel beslag legt op 's rijks

kas aldaar. De kweekreactor
kost de Duitse federale over
heid 125 miljoen D-Mark op
jaarbasis.

Feenstra heeft er geen moeite
mee dat hij een besluit onge
daan wil maken van wijlen
zijn politiek leider Den Uyl,
die in de jaren zestig, als mi
nister van economische zaken,
verantwoordelijk was voor de
Nederlandse deelneming.
„Den Uyl deed dat onder ge
heel andere omstandigheden",
aldus Feenstra. „Nu hebben
we meer zicht op risico- en
veiligheidsaspecten. Boven
dien is er meer zicht op andere
en verantwoorde manieren

len"

Ook de Nederlandse kerncen
trales, in Borsele en Dode-
waard, moeten zo snel moge
lijk dicht, vindt Feenstra.
D66 en Groen Links reageer
den gisteren zo mogelijk nog
verheugder dan de PvdA. Zij
hebben Kalkar altijd al „te ge
vaarlijk" en een „volstrekte
miskleun" gevonden gevon
den". Ook de milieu-organisa
ties zijn zeer verheugd.
CDA en VVD daarentegen
zijn zeer teleurgesteld, vooral
vanwege de dreigende „enor
me kapitaalsvernietiging".

Show

Rob Kroner
rijk aan
ideeën

AMSTERDAM Bij de
opening van zijn coutu-
reshow toont Rob Kro
ner een serie zwart-wit
ensembles. Het zijn pak
ken met een perfecte
coupe, met een simpele
rechte rok tot net boven
de knie. Bij een zwart
jasje is een grafisch ge
plaatste witte belijning
langs de hele mouwinzet
en zakken te zien, die
enigszins aan de stijl van
de sixties herinnert.

Maar dat is een vage gelijke
nis, want de couture-ensem
bles van de Amsterdamse
couturier zijn veel fantasie
rijker voor deze zomer en
houden qua coupe ook reke
ning met de vrouw, die nu
eens niét over dat veelgepre
zen zogenaamde ideale fi
guur beschikt. Rob Kröner
combineert zwarte rokken
met een wit jasje met kunst
ig verwerkte plooitjes in een
klein schootje, en weer die
grafisch geplaatste zwarte
accenten.

ParelsBij een wit pantalon-
pak hoort een witte mouwlo
ze met parels bestikte blouse.
De couturier bouwt het
zwart-witthema zorgvuldig
op. Bij de zijden bandjesja
pon wit met zwarte nop
jes voorzien van brede
zwarte tailleband, hoort een
kort zwart jasje. Het is
merkbaar dat Kröner veel
contact heeft met de wer
kende vrouw die praktisch
is ingesteld en er op gemak
kelijke manier vaak repre
sentatief uit moet kunnen
zien. De pakken voorzien
van vrij lange en ruimval-
lende wit met zwart gedessi
neerde jasjes zijn daar ook
heel bruikbaar voor. De ber
muda is in deze show nage
noeg niet opgenomen. Wat
voor velen met niet zo goed
gevormde benen enigszins
een troost kan zijn.
Speels-charmant zijn volle
dig gedrapeerde zijden
mousseline bandjesjurken
voor de cocktailparty. De
stof is geheel met de hand
horizontaal op een onderlaag
geplisseerd. Deze jurken zijn
diepblauw of zeegroen en
soms met parels bestikt.
De bruidsjapon is eveneens
een korte bandjesjurk van

witte zijden mousseline, ge
heel bestikt met parels. De
lange witte zijden bruids
mantel daaroverheen is tot
net over de taille gemaakt
van prachtige ivoorkleurige

FOTO: ANP

kant. Dit schattige bruidje
met een roomkleurige kan
ten baret op haar kapsel
vormt het romantisch slot
van een ideeënrijke show.
PHIA BARUCH

(Van onze
parlementaire redactie)
UTRECHT PvdA-leider
Wim Kok voelt er niets voor
zich in het kabinet zozeer te
profileren dat dit leidt tot con
flicten met het CDA. PvdA-
voorzitter Maijanne Sint had
maandagavond deze houding
aan haar partijgenoten in het
kabinet aanbevolen, om op die
manier het vertrouwen van de
'eigen' kiezers te herwinnen.

„Dat lijkt aardig: je profileren,,
je afzetten tegen de andere
partij, maar je moet het in een
coalitie wel met elkaar klaren.
Natuurlijk moeten we als
PvdA in het kabinet beter uit
de verf komen, maar dan zon
der de kwaliteit van het ge
heel te schaden". Kok zei dit
gisteravond in Utrecht, waar
hij de voor de PvdA rampzali
ge verkiezingsuitslag besprak
met gewestelijke bestuurders.
De voorzitters van de gewes
ten spraken unaniem hun ver
trouwen uit in de aanpak van
Kok. Volgens een PvdA-

woordvoerder konden de
voorzitters zich in algemene
zin vinden in de lijn van Kok,
die meent dat de PvdA door
moet gaan, maar overigens
wel opnieuw moet kijken naar
de motieven waarmee deze
partij in het kabinet is gaan
zitten. Dat zijn onder andere
het milieu en het sociaal her
stel. Die moeten volgens Kok
in het kabinet nadrukkelijker
over het voetlicht worden ge
bracht. Door onder meer de
voorzitter van het Gewest
Zuid-Holland, Van Driel, werd
gepleit voor het vervangen
van bepaalde PvdA-ministers
in het kabinet. Dit werd ech
ter door Kok van de hand ge
wezen.

De CDA-fractie wilde vandaag
niet reageren op de PvdA-ver-
gadering. Wel zegt de partij
vooralsnog geen moeite te
hebben met de extra profile
ring van de PvdA op de pun
ten volksgezondheid, milieu
en sociale vernieuwing.
Fractieleider Thijs Wöltgens is
evenmin uit op ruzie met het

CDA. „De fractie is unaniem
van oordeel dat we met het
CDA verder moeten gaan", al
dus Wöltgens na afloop van
een beraad met de Tweede-
Kamerfractie over de uitslag
van de statenverkiezingen.
Een gisteren gepubliceerd plan
van het PvdA-kamerlid Van
der Vaart om het autorijden
nog aanzienlijk duurder te ma
ken mag niet gezien worden
als een 'onaanvaardbaar' over
de voorstellen van het kabinet.
„Collega Van der Vaart heeft
slechts de suggesties die wij tij
dens het kamerdebat over tie
Tussenbalans hadden gedaan,
nogmaals naar voren ge
bracht", zei Wöltgens. Hij
denkt ook niet dat zijn fractie
zich hard op behoeft te stellen
om op dit punt resultaat te
boeken. Het binnenkort te
voeren gesprek tussen minis
ter Maij en de openbaar-ver
voerbedrijven zal er zijns in
ziens in elk geval toe leiden
dat de scherpe kanten van het
tarievenplan worden afgesle
pen.

roef met 'Zeehondenbus'

KONINGEN Bij wijze van
oef komt er een speciale
lehondenbus-lijn' van het
iningse hoofdstation van de
naar Pieterburen. De nieu-
rechtstreekse lijndienst
iar de zeehondencrèche van
ïnie 't Hart rijdt tijdens de
asdagen, de pinksterdagen
in juli ep augustus. Met de
j hoopt men een deel van de
0.000 tot 150.000 bezoekers te
irvoeren die Pieterburen
arlijks trekt. Tot nu toe was
eterburen vanuit Groningen
er slecht bereikbaar met het
«nbaar vervoer.

Visserneerlandia-prijs voor K. Vermeiren

DEN HAAG De Vlaming K. Vermeiren krijgt voor zijn to
neelspel 'De Droomexpress' de Visserneerlandia-prijs van dit
jaar. Dat heeft het Algemeen Nederlands Verbond gisteren be
kend gemaakt. De prijs, achtduizend gulden, wordt in het voor
jaar uitgereikt. Dan wordt ook het jury-rapport openbaar ge
maakt.

LOONEIS 6 PROCENT VOOR VERPLEGENDEN

UTRECHT De lonen van verplegenden en verzorgenden in
het ziekenhuiswezen en het kruiswerk moeten komend jaar om
hoog met 5,5 tot 6 procent, vinden de leden van de Nederlandse

kruiswerk en ziekenhuiswezen.

Middel tegen epilepsie
risico zwangere vrouwen

ROTTERDAM Zwangere
vrouwen die bepaalde anti-
epileptische middelen gebrui
ken, lopen een aanzienlijk ver
hoogde kans op een kind met
een open ruggetje. Dit blijkt
uit een Amerikaans onderzoek
waaraan de Erasmus Universi
teit te Rotterdam door het ver
strekken van statistische gege
vens een belangrijke bijdrage
heeft geleverd. Het gaat om ae
stof carbamazepine die onder
meer voorkomt in de anti-epi-
leptica Tegretal en Carbymal.

KlWAK FEU UEFPES- "VI
KIEF VOOI? INGE PEfcKBe

lnae
tic naafc
V(\l <Aoo<\.

Casper

Onverwacht bezoek

Koningin Beatrix wandelt over het terrein van een veebedrijf in
Raalte, waar zij gistermiddag onverwachts een bezoek bracht.
De koningin bezocht in Overijssel twee bedrijven om zich te laten
informeren over het mestprobleem. foto: anp

Bloemkool meest geliefde groente

DEN HAAG Bloemkool is in ons land verreweg de meest ge
liefde groente. Uit marktonderzoek verricht in opdracht van het
produktschap voor Groenten en Fruit in Den Haag blijkt dat
van alle groenten bloemkool het meest wordt gegeten. Per huis
houden werd in 1990 gemiddeld tien kilo bloemkool gegeten.

(ADVERTENTIES)

Het nieuwe Beosystem 2500 Bang&Olufsen j

te zien en te horen bij:

Radio Jan de Lange Êang&Olufsen Center

Molenstraat 49. Tel. [phone] NOORDWIJK

Wereldklasse in keukens.

ALNO inbouwkeukens zijn er in talloze stij
len, materialen en kleuren. ALNO zorgt voor
perfektie in kwaliteit en betrouwbare ser
vice. ALNO, zekerheid voor jarenlang be
taalbaar plezier van uw keuken.

Wereldklasse die u toekomt
Haal gratis de informatieve ALNO brochure bij:

Houtwerf Keukens

Lammenschansweg 130 tel. [phone].