Uleen Dan Quayle
erloor de oorlog
Spionnen soms niet meer
dan periscoop in het zand
Bestorming Kirkuk op handen
G'JITENLAND
Tn noemt veiligheidspact
dden-Oosten onvolledig
jSIA De Iraanse vice-premier Hassan Habibi
het veiligheidspact dat acht Arabische landen
V week sloten onvolledig genoemd, omdat het
Xf ran uitsluit. Het Iraanse persbureau IRNA
a 1 de dat Habibi gisteren bij terugkomst uit Tur-
heeft gezegd dat de inbreng van Iran onont-
ibaar is als de Perzische Golf en de Golf van
J n in de ware zin van het woord beveiligd
iten worden. Volgens Habibi roept het pact, dat
/le Egypte, Saudi-Arabie, Kuwayt, Oman, Bah-
Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten vo-
week donderdag, in veel te vage bewoordingen
'it het vertrek van strijdkrachten van derde lan-
uit de Golf. Iran heeft steeds aangedrongen op
vertrek van de interventiemacht die Irak een
rlaag heeft toegebracht. Hij vindt dat de veilig-
in het Midden-Oosten uitsluitend een zaak van
en in dat gebied is.
CcidAcSouACUit
DINSDAG 12 MAART 1991 PAGINA 5
BAGHDAD Opstan
dige Iraakse Kurden
zeggen op het punt te
staan de noordelijke
oliestad Kirkuk te be
stormen, terwijl troepen
die loyaal zijn aan Sad
dam Husayn de rebellie
in het zuiden lijken te
hebben neergeslagen.
Volgens de Patriottische
Unie van Kurdistan (PUK)
heeft het Iraakse regime
zo'n 5000 Kurden bijeenge
dreven, meest vrouwen en
kinderen, die gebruikt wor
den als menselijk schild om
een aanval op Kirkuk af te
wenden. De unie zei tevens
dat Kurdische rebellen kans
hebben gezien de strategi
sche oliestad Khanakin in te
nemen, op 60 kilometer van
Baghdad. Officiële rege
ringsbronnen in Baghdad
zeiden dat de Iraakse Repu
blikeinse Garde de heilige
stad Karbala weer in han
den heeft. Een Iraakse oppo
sitiegroep in Teheran meld
de een reeks van gevallen
van muiterij in de Iraakse
Bayan Jabr van de shj'iti-
sche Iraanse Opperste As
semblee voor de Islamitische
Revolutie zei dat een van
Saddams adviseurs, Taha
Yassin Ramadan, door de
lijfwachten van Saddam is
doodgeschoten toen hij een
moordaanslag wilde plegen
op de Iraakse dictator. Jabr
zei niet wanneer de mislukte
aanslag heeft plaatsgevon
den. Ramadan zou er alleen
in geslaagd zijn Saddam in
de rechterhand te schieten.
Van den Broek voorzichtig over EG-top
RIYAD Minister Van den Broek van buitenlandse zaken kan
instemmen met het Franse voorstel een extra Europese confe
rentie over het Midden-Oosten te organiseren. Mocht die bijeen
komst tevens gewijd zijn aan het Europese buitenlandse en vei
ligheidsbeleid, dan wil de minister dat eerst zorgvuldig voorbe
reiden.
En dit het liefst tijdens het informele overleg tussen de Europese
ministers dat op 26 maart gehouden wordt, het zogeheten Gym-
nich-overleg, aldus de minister gisteravond na aankomst in de
Saudische hoofdstad Riyad, aan het begin van zijn bezoek aan
Saudi-Arabië en Egypte. Van den Broek ziet voor Europa in het
Midden-Oosten een rol weggelegd in het proberen een oplossing
te vinden voor de verschillende conflicten.
Van den Broek werd op het vliegveld van Riyad verwelkomd
door de Saudische minister van buitenlandse zaken, prins Saud
al-Faisal al-Saud. De bilaterale gesprekken die Van den Broek
nu met Arabische leiders voert waren al gepland voordat de
Golfoorlog uitbrak. De minister ziet zijn reis als voorbereiding
op het Nederlandse voorzitterschap van de EG, dat in juli ingaat.
Geheim overleg Turkije
met Kurden in Irak
ANKARA De Turkse regering heeft geheim
overleg gevoerd met Kurdische leiders uit Irak.
De Turkse president Turgut Ozal heeft dit giste
ren onthuld. Turkije is altijd bang geweest dat
de vestiging van een onafhankelijke Kurdische
staat in het noorden van Irak de Kurdische
minderheid in Turkije tot nog meer separatisme
zou aanmoedigen. De laatste weken hebben de
Kurden zich ontpopt als een belangrijke factor
in de naoorlogse ontwikkelingen in Irak. Ozal
heeft daarop besloten contact te leggen met hun
leiders. De Iraakse Kurden hebben op hun
beurt laten weten eerder uit te zijn op autono
mie dan op een puur onafhankelijk gebied.
Daarnaast hebben zij gezegd zich te zullen ont
houden van steun aan de Kurdische separatisten
in Turkije.
Smeek
bede
et (an onze correspondent
jth, Mare de Koninck)
1 ^HINGTON leder-
die in de afgelopen
ltaafoorlog dicht bij Ame-
ans president George
1 hth stond, heeft mee
nen profiteren van de
nog ieuze geallieerde
<%winning. De gene-
1 Powell en Schwarz-
de politici Baker en
ney, de topadviseurs
hunu en Scowcroft en
d \tyoordvoerders Fitzwa-
Williams en Tutwiler,
om, 'iedereen' die er
iet hoogste niveau bij
deelt in de glorie en
•okfjdt overstelpt met ba-
in politiek en
ijfsleven. Iedereen
live... vice-president
Quayle.
da
anr'
i 1
lecli
iuiz*
ïaoorlogse enquêtes in de
ia aten zien dat een vrijwel
randerd gedeelte van de
"strpkaanse bevolking
;it lassen 49 en 54 procent
je is Quayle niet competent
zj om George Bush op te
(iets wat automatisch
is gebeuren als de huidige
ltijdr'ge president komt te
:he J'jden)
in s terwijl meer dan tachtig
ent van de Amerikanen
is mensen als minister van
inlandse zaken James Ba-
zij of de nieuwe militaire su-
teterren Colin Powell en
vor nan Schwarzkopf liever
eserve-president zou zien
r Z J. Danforth Quayle (44).
zi( vraag die Amerika steeds
iwe r bezighoudt is dan ook of
begident Bush volgend jaar,
oud de stembusstrijd begint
de presidentsverkiezin-
van november 1992, een
gezire zogeheten 'running
drezal aanwijzen in een
ïtuele tweede Bush-ter-
i. Bush heeft laten weten
ast
ini
Over Amerika's vice-president
Dan Quale zei een 'ingezonden
briefschrijver' in de Washing
ton Post: „Natuurlijk is Dan
niet erg schrander. Maar hij
benut alle talenten die God
hem heeft gegeven".
FOTO: AP
dat hij er niet aan denkt Quay
le te vervangen, maar sommi
ge leiders in de Republikeinse
Partij proberen de president te
doordringen van het feit dat
hij 72 jaar zou zijn aan het
eind van zijn tweede termijn
en dat de statistieken nu een
maal aantonen dat heel wat
mensen de 72 niet halen.
Het idee dat Dan Quayle ooit
president van de Verenigde
Staten zou zijn, is steeds een
denkbeeld geweest dat door
het Amerikaanse collectieve
bewustzijn is verdrongen.
Maar het begint steeds meer te
spoken nu de Golfoorlog Ame
rika nog nadrukkelijker tot de
strategisch en politiek leiden
de natie in de wereld heeft ge
maakt en nu nog duidelijker is
geworden hoe belangrijk per
soonlijk gezag en diplomatieke
capaciteiten van een Ameri
kaanse president zijn.
Dat Dan Quayle die kwalitei
ten in de ogen van de meeste
Amerikanen mist, blijkt niet
alleen uit de opiniepeilingen,
maar ook uit de hardnekkige
ridiculisering die de vice-pre
sident ten deel blijft vallen. De
Dan Quayle Moppentelefoon is
een niet aflatend succes, de
bumper-stickers ('Heb Ameri
ka lief; hou George gezond'),
het satirisch kwartaalblad de
Dan Quayle Quarterly (DQQ)
en de bonte variëteit aan Dan
Quayle-T-shirts, ze maken alle
deel uit van een ware leedver
maak-industrie.
Opzet
President Bush heeft tijdens
de Golfoorlog geprobeerd
Quayle's imago te verbeteren
door hem zichtbaarder te ma
ken als lid van het oorlogska
binet en als spreker in het
land. Maar ondanks, of eerder
dank zij, die blootstelling aan
pers en publiek is de waarde
ring voor de vice-president al-
lerbelabbertst gebleven.
„Hij heeft de drempel van de
geloofwaardigheid niet over
schreden. En het probleem is
dat George Bush met zijn emi
nente optreden die drempel
zelf alleen nog maar heeft ver
hoogd", zegt een hoge Witte
Huis-medewerker, die ano
niem wil blijven. „In werke
lijkheid is de vice-president er
wel in geslaagd om binnen het
Witte Huis bij belangrijke be
slissingen meer gewicht in de
schaal te leggen. Maar hij
heeft het heel moeilijk om zijn
eigen publieke karikatuur weg
te werken".
De uitverkiezing in 1988 door
Bush van Quayle (senator uit
Indiana) tot 'running mate'
staat in Amerika bekend als
de grootste fout die de toenma
lige presidentskandidaat Bush
ooit in zijn politieke carrière
heeft gemaakt. Bush was toen
nog onzeker van zijn verkie
zingsoverwinning op Demo
craat Michael Dukakis en
dacht in de jongensachtige en
'good looking' miljonairszoon
Dan een extra stémbusatractie
te hebben gevonden. Sommige
waarnemers verdachten Bush
ervan met opzet een plaatsver
vanger met geringe ervaring
en beperkte intellectuele diep
gang te willen, teneinde zelf
als president maximaal poli
tiek postuur te krijgen.
Talenten
Tijdens de Golfoorlog had
Quayle onder meer tot taak als
'brievenbus' te dienen voor
joodse groeperingen in de VS
en om tijdens speeches het 're
torisch proefkonijn' voor Bush
te zijn: d.w.z. gedachten en
formuleringen uit te proberen
op publiek en media. Quayle
probeerde vooral aanvallen op
de pers en op vredesdemon-
stranten, thema's waarop Bush
echter nauwelijks is doorge
gaan.
De meeste Republikeinse par
tijbonzen denken dat Bush zal
afzien van vervanging van
Quayle in 1992, omdat zoiets
zou neerkomen op erkenning
van een fout. Bovendien zijn
de herverkiezingskansen voor
Bush zo groot, dat een blijven
de 'Quayle-factor' hem niet
echt kan deren. Alleen als het
Midden-Oosten een bloedbad
en de Amerikaanse economie
een puinhoop zou worden,
zouden de Democraten Dan
Quayle nog kunnen benutten
als derde bewijs dat George
Bush bij nader inzien toch
geen tweede ambtstermijn
verdient.
Vooralsnog echter blijft Ame
rika maar wat ongemakkelijk
lachen om de man die slechts
een kogel of een hartinfarct
van het presidentschap afstaat.
En natuurlijk heeft Quayle,
'die iedere Amerikaan het ple
zierige gevoel bezorgt intelli
gent te zijn', ook zijn oprechte
verdedigers. Zoals de ingezon
den briefschrijver die dezer
dagen in de Washington Post
zei: 'Natuurlijk is Dan niet erg
schrander Maar hij benut alle
talenten die God hem heeft
gegeven'.
Een Iraakse
vrouw
smeekt een
Kuwaytse
soldaat haar
zoon vrij te la
ten. De zoon,
een Iraakse
soldaat, werd
aangehouden
bij een con
trolepost na
bij de Iraakse
stad Safwan.
De Kuwayti's
brachten
hem later
over naar Ku-
wayt-Stad.
FOTO: AP
OM start
vooronderzoek
tegen Delft
Instruments
DEN HAAG Op verzoek
van officier van justitie mr. P
Koolschijn heeft de rechter
commissaris van de rechtbank
in Den Haag besloten het ge
rechtelijk vooronderzoek te
gen Delft Instruments te star
ten, aldus persofficier mr. H.
Vos. Daarmee worden de be
voegdheden van het openbaar
ministerie uitgebreid met het
horen van getuigen, doen van
buitenlands onderzoek en het
plegen van huiszoekingen.
Delft Instruments zou in 1989
en 1990 nachtzichtapparatuur
aan Irak hebben geleverd zon
der dat het bedrijf de daarvoor
benodigde' vergunningen had
aangevraagd. In december
1990, toen het embargo van de
VN tegen Irak van kracht
was, zou nog apparatuur naar
Jordanië zijn verscheept.
jscheid
SS
Kb
>lel
imotioneerd nemen een
uw en haar dochter afscheid
een bemanningslid aan
rd van de mijnenjager
'ingen. De Harlingen vertrok
met de mijnenjager
im naar de Perzische
Een half jaar lang zullen de
lenjagers meewerken aan
ruimen van duizenden
len die Irak voor de kust van
lyt heeft gelegd. De
lenjager Zierikze, die in de
'lellandse Zee oefent, zal
bij het Suez-kanaal bij haar
de zusterschepen voegen.
FOTO: ANP
HET MEXICAANSE AFGODSBEELD
k 845 Met de dag wordt de stemming aan boord slechter. De
uwjtsoenen worden nog meer ingekrompen en in het matrozenlo-
s wordt reeds openlijk over muiterij gesproken. „De kapitein
>en eigenwijze kerel", zegt één der matrozen, „als hij de raad
k de stuurman had opgevolgd, waren we naar Australië ge-
I. Maar hij wist het weer beter, die Groninger stijfkop". Kapi-
Wolter loopt nu aan dek met het pistool in de aanslag; tel
kens weer moet hij de bemanning toespreken, maar de mannen
lijken wel niet voor rede vatbaar. De „Fortuna" schijnt maar niet
te vorderen. De wind blijft in de verkeerde hoek en door de
stroom wordt het schip meer en meer naar zuidelijker breedten
gedreven. Ook kapitein Wolter ziet de toestand somber in, want
de levensmiddelen zullen met enkele weken totaal uitgeput zijn.
Iraakse export
capaciteit
olie nagenoeg
vernietigd
NICOSIA De capaciteit
van Irak om olie te exporte
ren is tijdens de Golfoorlog
voor tweederde vernietigd.
Dit schrijft het gezaghebben
de tijdschrift Middle East
Economie Survey. Het is
voor het eerst dat gegevens
worden bekendgemaakt over
de schade die de oorlog heeft
aangericht aan de Iraakse
olie-industrie. Het blad somt
de vele pompstations op die
door luchtaanvallen van de
geallieerde strijdkrachten
zwaar zijn beschadigd.
BAGHDAD In elkaar
gedoken onder een ca-
mouflagenet in de duister
nis van de woestijn kijken
de twee SAS-soldaten
door hun nachtvizieren
terwijl het Iraakse leger
zich opmaakt om een
Scud-raket op Israël af te
schieten. Het gegons van
een Amerikaanse A-10 be
reikt hen vanuit het zui
den.
Eén van de soldaten heft een
lijvig apparaat op zijn schou
der, een laserdoel-illuminator.
De onzichtbare straal van de
illuminator vindt de Scud en
weerkaatst in een verwelko
mende kegel in de hemel bo
ven de woestijn om een bom
van de A-10 naar het doel te
leiden. Binnen een paar secon
den exploderen de Scud en de
lanceerinrichting en rest er
niets dan rook en vuur. De
Britten verdwijnen in de
Honderden kilometers van
Basra verwelkomt de Iraakse
commandant van een militair
hoofdkwartier een slonzige
Arabier die fruit en verse
groenten te koop aanbiedt na
weken van tekorten. Pinge
lend boven een glas zoete thee
wordt de koop gesloten en de
Arabier vertrekt. Hij heeft
echter bij de deur een positie
baken verstopt. Vier uur later
begraaft een geallieerde lucht
aanval de commandant onder
het puin van zijn bunker.
De fruitverkoper was een Ara
bier noch een handelaar, maar
een lid van de Britse comman
do's die met hun operaties de
geheime zijde van de Golfoor
log vertegenwoordigen. Zij
vervulden een sleutelrol bij de
geallieerde precisie-bombarde-
menten op Basra en Baghdad.
Vermomd als handelaars, ver
tegenwoordigers en gewone
burgers maakten honderden
manschappen van de Britse
SAS deel uit van de geheime
commando's die achter de vij
andelijke linies opereerden.
De Arabisch sprekende man
den waren in het bezit van
Iraakse identiteitsbewijzen en
voerden essentiële missies uit
tegen belangrijke Iraakse doe
len.
Een aantal van de eenheden
opereerde vanuit twee gehei
me bases binnen de Iraakse
grenzen. De SAS-mannen
toerden door het land op mo
toren en in omgebouwde bug-
fy's. Er zijn ongeveer 200
AS-mannen ingezet, die
nauw samenwerkten met de
ongeveer 2000 Amerikaanse
wayt in augustus vorig jaar
werden SAS-mannen ingezet
in de Golf. Sommigen infil
treerden diep in Irak, waar zij
werden gedropt door speciale
helicopters met vrijwel geluid
loze rotoren die drie meter bo
ven de grond vliegen. Ande
ren werden gedropt door
vliegtuigen, waarbij zij ge
bruik maakten van speciale
parachutes die ongeveer 85 ki
lometer kunnen „vliegen" en
met uiterst grote nauwkeurig
heid gestuurd kunnen worden.
Het is de eerste keer in een
moderne oorlog dat speciale
eenheden in alle oorlogsplan
nen werden opgenomen.
Minimum
Vanaf het begin van de Golf
oorlog waren de geallieerde
bevelhebbers vastbesloten het
aantal slachtoffers onder de
burgerbevolking tot een mini
mum te beperken door preci-
sie-bombardementen met
„slimme" wapens. De high
tech wapens functioneerden
goed bij de aanvallen op troe
penconcentraties buiten stede
lijk gebied of verharde vlieg
tuigbunkers binnen Irak.
De legerleiding was echter be
zorgd dat de snelle bommen
werpers binnen de drie be
langrijkste bevolkingscentra
van Baghdad, Basra en Ku-
wayt-Stad 's nachts problemen
zouden kunnen krijgen bij het
selecteren van hun doelen. De
SAS-mannen infiltreerden in
de steden met draagbare lase-
rapparatuur, dat er uitziet als
een kleine ingevouwen para
plu. Na het doel gevonden te
hebben richtte het infiltratie
team de laser op het doel van
uit een gebouw in de buurt of
een andere verborgen locatie.
De laser werd in werking ge
steld en de mannen vertrok
ken. De laser weerkaatste een
onzichtbare lichtkegel in de
lucht die kon worden opgepikt
door vliegtuigen. De raketten
of bommen zetten via de kegel
koers richting doel.
Volgens functionarissen van
het Pentagon en het Britse mi
nisterie van defensie maakte
de SAS ook jacht op de mobie
le Scud-lanceerinrichtingen in
de uitgestrektheid van weste
lijk Irak die gericht stonden
op Israël. De SAS ontdekte
grote aantallen raketten en
lanceerinstallaties. Sommigen
werden ter plekke opgeblazen,
op andere werden lasers ge
richt om vliegtuigen naar hun
doel te leiden. In hetzelfde ge
bied hielpen SAS-eenheden
geallieerde piloten op te spo
ren die waren neergehaald in
Irak.
Het Iraakse leger beschikte
over een uitgestrekt onder
gronds communicatienetwerk
van Kuwayt tot een comman
docentrum in Basra. De SAS
ontdekte het en blies het op.
Ogen en oren
Vanaf het begin van de Golf
crisis fungeerden de speciale
eenheden achter de vijandelij
ke linies als de ogen en oren
van de bevelhebbers in Riyad.
Hun favoriete transportmiddel
was een soort omgebouwde
buggy in roze camouflagetin-
ten. De buggy bestaat uit een
buizenframe, vier enorme
banden en een zwaar machi
negeweer op een draaiplateau
achterin. Het rijden in de bug
gy is een angstaanjagende er
varing. De wagen heeft vrij
wel geen vering en dank zij de
sterke motor bereikt het voer
tuig zeer hoge snelheden.
De SAS maakte ook gebruik
van omgebouwde Land Ro
vers. De open wagens hebben
een bemanning van drie, die
beschikken over twee granaat
werpers, een 7,62 mm machi
negeweer op het dashboard en
een draaibare 12,7 mm Brow
ning. Ook een klein satelliet
navigatiesysteem is opgeno
men in het pakket.
Elke eenheid beschikte verder
over een kleine, lichte PRC
319 radio, die krachtig genoeg
is om via een satelliet een sig
naal te sturen naar het SAS-
hoofdkwartier in Engeland.
Sommige eenheden hielden
dagen achtereen Iraakse strijd
krachten onder observatie. Zij
kwamen doorgaans 's nachts
aan, groeven zich in en bedek
ten zichzelf met camouflage-
netten en zand. Het enige te
ken van hun aanwezigheid
was een kleine periscoop die
uit het zand stak.
Dat de SAS-eenheden nog
bouaere acties ondernamen
werd voor het eerst duidelijk
in januari. Een rapport over
Iraks raketpotentieel verwees
naar een gezamenlijke actie
van de Amerikaanse en Britse
speciale eenheden waarbij een
sturingssysteem voor grond
luchtraketten werd buitge
maakt. Het systeem werd per
helikopter overgebracht naar
de geallieerde linies. „Er is
zelfs een rapport dat we een
Mig-23 gevechtsvliegtuig uit
Irak hebben overgevlogen
naar Saudi-Arabië", aldus de
anonieme bron. „We maakten
ons zorgen over een paar aan
passingen die ze hadden aan
gebracht in het vliegtuig en
wilden het eens van dichterbij
bekijken".
Andere speciale eenheden
hebben hoge Iraakse officieren
ontvoerd en voor verhoor naar
Saudi-Arabië gebracht. Ook
zijn er niet bevestigde berich
ten dat een aantal Iraakse offi
cieren die bekend stonden als
fervente aanhangers van Sad
dam Husayn is vermoord. De
kans dat de troepen aan de
frontlinie zouden deserteren of
weigeren te vechten zou zo
groter worden.
Eerste dode
Half februari viel de eerste
Britse dode toen korporaal Da
vid Denbury van de SAS werd
gedood in een vuurgevecht
met de Iraakse troepen toen
zijn eenheid terugkeerde naar
de basis.
Een andere SAS-man raakte
gewond en werd krijgsgevan
gen gemaakt toen zijn zeskop-
pige eenheid werd gesigna
leerd door een Iraaks konvooi.
De gevangen man was een
van de zeven SAS-mannen die
vorige week door de Irakezen
werden vriigelaten. Sommigen
van hen droegen burgerkle
ding toen zij gevangen werden
genomen. Het is niet duidelijk
waarom zij niet als spion ziin
Geëxecuteerd. „Misschien het
en ze hun Arabische ver
momming opgegeten", aldus
een functionaris van het Britse
ministerie van defensie.
JAMES ADAMS
(c) The Sunday Times
