Bodem vuiler dan ooit
Lees maar: er staat niet waterstaat
CcidócSouoant
Lezersservice
AMEDEOMODIGLIAM
„Gezondheidszorg
gaat ten onder
aan starre regels"
Koningin
en prins
bezoeken
Duitsland
I
NEDERLAND GIFVRIJ PRESENTEERT ACTIEPLAN
BINNENLAND
VRIJDAG 8 MAART 1991 PAGINA |l
070 - 3 190 88.
(1884-1920)
Een magische naam voor velen.
Niet alleen door zijn kunst, maar ook door
het bohemien-bestaan dat deze Italiaanse
schilder leidde. Drank, drugs en sex spelen
m de legendes over zijn leven een belang
rijke rol.
Speciaal voor u organiseren wij op zondag
24 maart een dagtocht naar Düsseldorf,
waar ruim 90 doeken, enkele tientallen
tekeningen en een handvol sculpturen
1 zijn.
Inclusief m vervoer per luxe touringcar
entreebewijs 2x koffie in de touri
Vertrektijden: Gouda station stadszijdl
0.800 uur
Den Haag CS, Anna van Buerenstraat
08.45 uur
Terugkomst: ca. 20.00-21.00 uur
i Wij moeten u mededelen dat onze korte n
arrangementen (korter dan 5 dagen) voo
leen nog contant kunnen worden afgerekend h
reisjes treft u voortaan iedere maandag a
rubnekspagina van uw krant
Etna Jupiter 1.245,-
Etna Neptunus 1.745,-
Etna Saturnus 2.190,-
Benraad gevelkachel NU 495,-
Natuurlijk bij:
W. P. HARTWIJK
IJZERHANDEL
NIEUWE BEESTENMARKT 7 t/m 11
LAMMERMARKT 3-7
LEIDEN
Blokkade-acties aan
Italiaanse grens
DEN HAAG Aan dé Ita-
liaans-Oostenrijkse grensover
gangen zijn met ingang van
volgende week weer nieuwe
blokkade-acties te verwachten.
Dat meldt de Nederlandse In
ternationale Wegvervoers Or
ganisatie (NIWO) in Den
Haag. Vanaf komende maan
dag krijgen Italiaanse vergun
ningen nog slechts de helft
van het gebruikelijke aantal
Oostenrijkse doorvoervergun-
ningen. Oostenrijk heeft tot de
halvering besloten omdat het
Italiaanse kwartaalcontingent,
dat loopt tot 20 maart, bijna is
uitgeput. De NIWO verwacht
dat Italiaanse vervoerders als
tegenmaatregel de Italiaans-
Ooostenrijkse grensovergan
gen zullen blokkeren. Morgen
valt daarover in Verona het
besluit.
DEN HAAG Koningin Bea
trix en prins Claus brengen 25
en 26 april een bezoek aan
Duitsland. Ze doen dit op uit
nodiging van de president van
Duitsland Richard von Weis-
zacker. Het accent van dit offi
ciële bezoek ligt op het grond
gebied van de voormalige
DDR. Volgens een woordvoer
ster van de Rijksvoorlichtings
dienst betreft het geen staats
bezoek. Dit vond negen jaar
geleden plaats. Over het pro
gramma wordt nog overleg ge
voerd, aldus de woordvoerster.
Uitbreiding Schiphol
voor 19 miljard gedekt
DEN HAAG Volgens het
kabinet is de uitbreiding van
de luchthaven Schiphol voor
19 miljard gulden gedekt. De
totale kosten van het Plan van
Aanpak voor Schiphol zijn ge
raamd op 22 miljard. Van de
19 miljard neemt het Rijk 8
miljard voor zijn rekening.
Daarnaast heeft het Rijk voor
stadsgewestelijk openbaarver-
voer in de regio Schiphol tot
2005 1,4 miljard gulden ter be
schikking.
Dat staat in het kabinetsstand
punt over het Plan van Aan
pak voor de Luchthaven dat
gisteren naar de Tweede Ka
mer is gestuurd. Het kabinet
kiest voor wat het noemt 'een
beheerste, gerichte groei' van
Schiphol.
SUSKE EN WISKE DE MYSTERIEUZE MIJN
Prijs voor Mazowiecki
Mr. Pieter van Vollenhoven in ge
sprek met de Poolse ex-premier Ta-
deusz Mazowiecki en zijn echtgeno
te. Mazowiecki kreeg gisteren in Pa
leis Het Loo in Apeldoorn de Euro
pese Media Prijs overhandigd in de
sector politiek. Andere prijswinnaars
waren het Europees Jeugdorkest
(cultuur) en Etienne Davignon, oud-
Europees commissaris en voorzitter
van de Generale Maatschappij van
België (industrie).
De Europese Media Prijs, die be
staat uit een bronzen bureausculp
tuur en een bedrag van ca. 11.500,
wordt in principe jaarlijks toegekend
als onderscheiding en/of aanmoedi
ging voor personen of instellingen
die een belangrijke bijdrage hebben
geleverd voor de Europese eenwor
ding.
Minister vraagt weer
uitlevering Luytjes
DEN HAAG Minister Hirsch Ballin
van justitie gaat opnieuw bij de Canadese
autoriteiten aandringen op uitlevering
van de Nederlandse oorlogsmisdadiger
Jacob Luytjens. De minister heeft dit gis
teren gezegd in antwoord op een vraag
van het VVD-kamerlid Wiebenga. Vol
gens Wiebenga wordt met het nieuwe
uitleveringsbedrag met Canada een be
langrijke belemmering voor uitlevering
weggenomen. Luytjens werd tot levens
lang veroordeeld wegens collaboratie met
nazi-Duitsland. Wiebenga schilderde hem
af als een van de grootste Nederlandse
orlogsmisdadigers. De tekst van het nieu
we verdrag moet nog door beide landen
moeten worden geratificeerd. Minister
Hirsch Ballin zegde toe daarna tot actie te
zullen overgaan.
Oud - rijksarchivaris
Panhuysen overleden
HEERLEN De vroegere rijksar
chivaris in Limburg dr. G. Panhuy
sen is dinsdag op 88-jarige leeftijd
overleden in zijn woonplaats Heer
len. Dit heeft zijn familie gisteren be
kendgemaakt. Panhuysen speelde
een belangrijke rol bij de totstandko
ming van de nieuwe archiefwet in
1962. Hij werkte na zijn studie ge
schiedenis en archeologie in Utrecht
in Limburg. Hij promoveerde in 1933
in Groningen op een proefschrift
over Maastricht. In die stad was hij
vanaf 1928 verbonden aan het rijks
archief, eerst als chartermeester,
daarna als waarnemend archivaris en
tenslotte vanaf 1939 als rijksarchiva
ris. Die functie bekleedde dr. Pan
huysen tot 1968.
DEN HAAG Oud-mi
nister van milieu Ginjaar
heeft ongelijk gehad. Tien
jaar geleden zei hij im
mers: „Over tien jaar is de
Nederlandse bodem
schoon". Nu die termijn is
verstreken, maakt de ac
tiegroep Nederland Gif-
vrij de balans op. Conclu
sie: anno 1991 is de bodem
van Nederland vuiler dan
ooit. Sanering van de dui
zenden gifbelten kost zo'n
50 tot 100 miljard gulden,
en zal tot ver in de vol
gende eeuw arbeid ver
gen.
Zelden zal een organisatie zo
vreugdeloos haar tienjarig be
staan hebben gevierd als Ne
derland Gifvrij gisteren in
Den Haag. Erg veel reden tot
feest was er dan ook niet. Zo
ver is het pas wanneer de ac
tiegroep, opgericht naar aan
leiding van de Lekkerkerk-af-
faire in 1981, zichzelf mag op
heffen wegens chronisch ge
brek aan gif in de bodem. En
daar is nog bitter weinig zicht
op, zo bleek gisteren wel.
Twintig jaar geleden diende de
toenmalige staatssecretaris
voor milieu Kruisinga een
wetsontwerp in over bodem
vervuiling. Tien jaar later zet
te minister Ginjaar de Inte-
rimwet Bodemsanering op de
rails, en vijf jaar geleden werd
de wet Bodembescherming in
de Staatscourant gepubliceerd.
Klinkt fraai, maar waarom
gaat ondanks deze inspannin
gen dan de kwaliteit van de
Nederlandse bodem zo hard
achteruit, vroeg prof. dr. Lu
cas Reijnders zich gisteren af.
„De bodem is weinig verge
vingsgezind", constateerde
Reijnders. Een groot aantal
stoffen breekt in de bodem
niet of nauwelijks af. In gif
belten, het woord is het afgelo
pen decennium gemeengoed
geworden, kunnen wij in op
gehoopte vorm de complete
vaderlandse industriële ont
wikkeling aan ons voorbij zien
trekken, stelde Reijnders. Niet
alleen de overblijfselen van de
chemische revolutie, maar
zelfs de uitwerpselen van pot
tenbakkerijen en spiegelfa-
brieken uit de middeleeuwen
zijn nu nog in de bodem terug
te vinden.
Weinig visie
De afgelopen tien jaar is in
Nederland slechts 17 procent
van de vervuilde bodem
schoongemaakt. „De rest is in
gepakt of ergens anders neer
gelegd. Dat wordt tegenwoor
dig ook saneren genoemd".
Heeft de politiek misschien
zijn aandacht en geld nodig
gehad voor andere punten die
bodemvervuiling doen afne
men, vroeg Reijnders zich af.
Het antwoord wist hij zelf al:
nee dus. Als voorbeeld ge
bruikte hij het Besluit Dierlij
ke Meststoffen. „Een gelegali
seerde milieuramp. Immers,
overmatige belasting van
grond en grondwater met stof
fen als fosfaten en nitraten is
hierdoor juist gelegaliseerd".
Ook het aanstaande Bouwstof
fenbesluit getuigt volgens de
hoogleraar van weinig visie:
„De tendens is om alle moge
lijke troep om te dopen in
bouwstoffen en de daarmee
verbonden problemen door te
schuiven naar volgende gene
raties".
Het centrale probleem bij de
vervuilingsproblematiek is
volgens Reijnders niet of het
mogelijk is de bodem te be
schermen, maar of de politieke
wil bestaat echte inhoud te ge
ven aan de bestaande wetten.
De jarige actiegroep Neder
land Gifvrij sloot daarop aan
en bood de aanwezige milieu
minister Alders een actieplan
aan. Met dat plan zou een
schone bodem van heel Neder
land in 2015 bereikt kunnen
worden.
Nadruk in dat plan ligt op pre
ventie van bodemvervuiling.
„Ander blijft het saneren met
de vervuilingskraan open", al
dus Nederland Gifvrij. De
groep verwacht dat jaarlijks
2,5 miljard gulden nodig is om
volgens het plan binnen 25
jaar een schone bodem te krij
gen. Ongeveer de helft daar
van zal door de vervuiler zelf
betaald moeten worden, de an
dere helft komt uit algemene
middelen. Heffingen op ver
vuilende grondstoffen en ba-
sischemicaliën horen daar ook
bij, vindt de actiegroep. Ook
een openbaar informatiesy
steem, waar elke burger gege
vens over de bodemkwaliteit
kan opvragen, zou volgens het
actieplan van Nederland Gif
vrij van de grond moeten ko-
Zoeken
Milieuminister Alders maakte
gisteren duidelijk, weinig te
voelen voor het verhogen van
de rijksbijdrage aan de schoon
maak van vervuilde grond. De
bewindsman kiest ervoor de
vervuiler te laten betalen, bij
voorbeeld door tegen hem pro
cessen aan te spannen.
Op dit moment heeft de Staat
zo'n 120 procedures tegen ver
meende vervuilers lopen. De
opbrengst van deze verhaalac-
ties is tot nu toe gering. Toch
wil Alders het principe van de
aansprakelijkheid niet laten
varen. „Ik wil met u steeds
naar de meest effectieve mid
delen voor sanering en aan
sprakelijkheid blijven zoe
ken", aldus Alders.
De minister gaf toe dat op dit
moment te weinig geld be
schikbaar is om de saneringso
peratie van de bodem snel af
te sluiten. Hij vroeg echter be
grip voor keuzes die gemaakt
worden om het „absoluut
noodzakelijke" overeind te
houden. Daarbij denkt Alders
niet alleen aan een snelle
schoonmaak, maar ook aan
een schoonmaak die de bodem
in al zijn functies herstelt.
JEAN-PIERRE GEELEN
Het schonen van de Nederlandse bodem gaat niet zo snel als
gedacht. Anno 1991 is de bodem van Nederland vuiler dan ooit.
FOTO: DIJKSTRA
UTRECHT De overheid
moet over een drempel heen.
En wel zo snel mogelijk,
meent prof. A. Schrijvers,
hoogleraar Algemene Gezond
heidsleer. „Erken dat er
schaarste is in de gezondheids
zorg, erken dat de kwaliteit
achteruit gaat. Zeg niet meer
dat het allemaal efficiënter
kan en moet. En geef vooral
ruimte aan experimenten.
Hanteer regels soepel".
Schrijvers hield dit pleidooi
gisteren tijdens een bijeen
komst vooruitlopend op Medi-
ca 91. Medica wordt gehouden
van 19 tot en met 23 maart in
de Jaarbeurs in Utrecht en be
staat uit een expositie en een
congres. De jaarmarkt zorg
vernieuwing is daarbij geko
men. Vijf dagen lang laten
medewerkers van in totaal 150
zorgvernieuwingsprojecten
zien hoe het 'anders' kan.
Anders betekent in dit geval:
los van de starre structuren en
de gedetailleerde regelgeving
die nu de gezondheidszorg be
heersen. Er zijn inmiddels 650
experimenten geregistreerd.
Zorgvernieuwing is grofweg
het afstemmen van de hulp
verlening op de vraag, dwars
door de verzuiling heen van
huisarts, wijkverpleging,
kruisvereniging, fysiotherapie
en verpleeghuis. Dat levert
zorg op maat op voor een lage
prijs.
Schriivers wil dat instellingen
een Budget krijgen waarbin
nen ze kunnen schuiven. Er
moet ruimte komen om te ex
perimenteren met zorg. De
hoogleraar bepleit' dat maatre
gelen, zoals opzetten van
thuiszorg en bijdragen naar
draagkracht, kunnen worden
uitgeprobeerd in een regio of
binnen een beroepsgroep.
„Niet meer in één klap wetten
en regels veranderen. Eerst
experimenten die de ruimte
geven en dan de wetten en re
gels eraan aanpassen".
De experimenten leveren soms
een flinke besparing op. H.
Luchtmeijer, directeur van Al
gemeen Ziekenfonds Haaglan
den in Den Haag en voorzitter
van de projectgroep Thuiszorg:
„Door geïntegreerde aanpak
met huisartsen, kruiszorg, ge
zinszorg en fysiotherapie be
sparen we een vermogen in de
thuiszorg. In de orde van zes-
De werkelijkheid is soms an
ders dan zij lijkt. Ook in onze
samenleving zijn er magische
krachten en mystieke ge
beurtenissen. Zo is het in alle
tijden geweest. Soms schiet
onze kennis tekort om de
dingen te kunnen begrijpen.
Vaak willen we ook een
beetje bedot worden. Dat is
het werkgebied van magiërs,
goochelaars, helderzienden
en illusionisten. En misschien
zijn er ook wel duistere
krachten.
Ook woorden krijgen soms
een magische betekenis. In
een levende taal veranderen
de woorden langzaam van
betekenis. Als taalkunste
naars als Van Kooten en De
Bie of woordgoochelaars als
politici aan de gang gaan,
kan het ook heel snel gebeu
ren. Het debat in de Tweede
Kamer over de zogenaamde
tussenbalans heeft een aantal
woorden een lichtelijk ande
re betekenis gegeven, dan
wel de betekenis van
woorden gebruikt om een la
ding van een andere inhoud
te dekken. Zo wordt taal als
communicatiemiddel tussen
mensen niet gebruikt om iets
duidelijk te maken, maar om
iets te verhullen.
Het begon al met het woord
'tussenbalans'. Dat lijkt mij
een balans te zijn, die je tus
sentijds opmaakt. Bijvoor
beeld tussen twee momenten,
waarop je normaal je balans
opstelt. In politieke zin zijn
dat de momenten waarop
nieuwe kabinetten regeerak
koorden opstellen. In be
stuurlijk opzicht zijn dat de
jaarlijkse begrotingen. De
tussenbalans van het kabinet
bleek een balans te zijn,
waarin een overzicht werd
gegeven van de verschillen
tussen het CDA en de PvdA.
Natuurlijk, het had allemaal
de schijn van een degelijk fi
nancieel stuk, dat op Prins
jesdag nog niet kon worden
opgesteld. In het debat werd
echter al snel duidelijk dat
het dat niet was. Op alle be
langrijke punten was vaag
heid troef: de ziektewet- en
wao-problemen, het financie
ringstekort en de bezuinigin
gen. Alleen op het punt van
de belastingen was het kabi
net duidelijk. Die moeten
omhoog.
Koopkrachtplaatje
Maar zowel hierover als over
de andere punten verschil
den CDA en PvdA in de Ka
mer weer ernstig van me
ning. Dus werden alle pro
blemen weer vooruitgescho
ven naar Prinsjesdag van
volgend jaar. Vanzelfspre
kend werden alle maatrege
len onmiddellijk vertaald in
koopkrachtplaatjes.
Een tweede magisch Haags
woord. Koopkrachtplaatjes
beogen de koopkrachteffec
ten van alle maatregelen
weer te geven voor alle groe
pen burgers. Die worden
daarvoor naar inkomen inge
deeld in groepen, zoals mini
muminkomen, modaal, twee
keer modaal enz. De effecten
worden tot op tienden van
procenten berekend.
Omdat het altijd gemiddel
den betreft, zegt het dus niets
over uw inkomen. Het gaat
op voor de gemiddelde bur
ger. Het vervelende is dat die
gekoppeld; de treinreizij
werd aan de automobilist
koppeld; de belastingvi
voet van de belastingbeta
in de eerste belastingscl'
werd aan de kleine spaai
gekoppeld en die twee v
den weer aan de aandeelhu
der gekoppeld, die wel ee J
dividend ontvangt, en aan
burgers die wel eens geld
nen om een auto te kopt
En zo zijn we weer terug
de automobilist.
Waarom doet het kabinet d
In het debat buitelde de e
rechtvaardigheid over de a
dere. Zo kregen al die koj
lingen toch iets nobels,
zou wellicht zo zijn gewe
als er geen mensen zijn
een eigen huis én een cc 0i
sumptief krediet hebben.
als er geen huurders zijn,
ook een auto nodig hebb
Of als er geen mensen
die wel met de trein zoud en
willen, als er tenminste
enigszins redelijke afsta
een station is. En zo kan
wel even doorgaan.
Zulke mensen zijn er ech r'
wel. En zo zal het gebeui
dat al deze lastenverzw. a'
gen en prijsverhogingen
onrechtvaardig bij bepaaf—
groepen burgers zullen ne
slaan. Maar dat zijn anc'
groepen dan in de plan
van het CDA en PvdA sta
En zo is het woord 'koppeli 'N
verworden tot een magisc a'g
bezweringsformule. Met rge
geren heeft dit alles ni i
meer te maken. In Den Ha 'd
wordt 'the greatest show
earth' opgevoerd. Waarl
een magisch spektakel!
(H.F. Dijkstal is lid van
Tweede Kamer voor
VVD).
Haaglanden-directeur Lui
meijer (midden): „Het conti
dat we sloten met Voigt
de goedkope kronen vind
ook zorgvernieuwing".
FOTQ
tig gulden per uur eerst en
ven gulden per uur nu".
Een soortgelijk initiatief
in Nieuwegein met ge'f
greerde ouderenzorg. Dii
teur Dekker: „We willen
mensen zo lang mogelijk
laten blijven en geven daa
lichte zorg op maat. Na
kenhuisopname moeten zt
snel mogelijk weer naar
en alles wordt geregeld
een loket voor indicatie
zorgtoewijzing. De deelnen
de instellingen storten elk]
budget zorgverlening in
centrale kas, waarvan de
ten voor de ouderenzorg
den betaald"
Het lijkt allemaal schittei
maar er zijn nogal wat v<
gels en klemmen die remi
werken op het enthousi;
De hulpverleners die zij aai
aan het bed dezelfde hulp
ven, vallen vaak onder
schillende cao's. Volj
Luchtmeijer werken instai
als de Ziekenhuisraad vaak
boze meester, die 'leerling'
ziekenfonds terechtwijst,
dus is de praktijk dat het fc
zorgt dat de 'meester' h«
ziet. Maar bevorderlijk vi
vernieuwende initiatiever
dat niet. Het is meer roeiei (II
gen de stroom in. In de h io
dat de overheid en instar vi
ruimte gaan bieden voor zi
vernieuwing, volgens Scl jn
vers hét item van de jaren lijl
gentig.
fin
Het spannendste woord is
sinds een paar jaar 'koppe
ling'. In het spraakgebruik
betekent dat aan elkaar of
aan iets anders verbinden.
Meestal wordt dat in techni
sche zin gebruikt. In de lief
de komen we het ook tegen.
Wat nieuw is, is dat het in de
politiek van dit kabinet eën
ondertoon van rechtvaardig
heid heeft gekregen. De au
tomatische koppeling duidt
op het koppelen van de stij
ging van de lonen bij de
overheid en van de uitkerin
gen aan de stijging van de
contractlonen in de mark
tsector.
Het grote probleem is dat de
overheid dit niet kan betalen
als de lonen in de markt te
veel omhoog gaan. Daarom
vindt de VVD dat je dat niet
automatisch moet laten ge
beuren. De financiële risico's
daarvan zijn veel te groot.
Voorlopig schijnen CDA en
PvdA daar nog steeds veel
voor te voelen. Als straks
blijkt dat het onbetaalbaar
wordt, zal het CDA wel van
mening veranderen. Dat be
tekent dat het kabinet net zo
lang automatisch zal koppe
len als het CDA dat goed
vindt. Het enige automati
sche zit dus verscholen in de
machtspositie van het CDA.
Dat geeft misschien niet. Je
moet het échter wel even
weten.
Toen aan het kabinet bleek
dat het woord 'koppeling'
grote verhullende mogelijk
heden biedt, was het niet
meer te houden. De huurder
van een huis werd aan de ei
genaar van een eigen woning
niet bestaat. En zo kan het
gebeuren dat uw koopkracht
plaatje er aantrekkelijk uit
ziet, maar u toch door alle
maatregelen veel meer geld
kwijt bent. Dat is nog eens
magie!
Hetzelfde geldt voor dat an
dere geheimzinnige woord:
de collectieve lastendruk. Dat
is het in procenten van het
nationale inkomen uitge
drukte totaal bedrag van be
lastingen en premies. Als
kengetal voor onze economie
heeft dat getal betekenis. Als
U overweegt een nieuw
bankstel te kopen en u zit al
les nog eens goed na te reke
nen, heeft u er niets aan.
Burgers hebben hun eigen
individuele lastendruk. Daar
weet de overheid in Den
Haag niets van, ook al doet
ze alsof ze dat wel weet. U
bent dus gewaarschuwd. Als
de woorden 'koopkracht
plaatje' en 'collectieve lasten
druk' vallen, moet u uitspra
ken maar met een korreltje
zou nemen. Deze woorden
hebben een andere betekenis
in Den Haag dan bij u thuis.
Uitsluitend persoonlijk reserveren. tegen hoek Spui. Den Haag en bij de Coudsthe |I|ITTAT~IP TTT"1'TÏO '>os
contante betaling, bij de Haagsche Courant Courant. Markt 26. Gouda, geopend van J^IvJ I XivJr r r Hi HS 25C
dagblad Het Binnenhol, Spuistraat 71 maandag t m vrijdag van 9 00 t m 17.00 uur.
