Plechtige herdenking
van Rerum No varum
CcicUeSomaiït
kerk
wereld
Beelden
Ideologische barrières in pers niet verdwenen
brieven van lezers
mSr £cidóe(3ouia/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidócSomxvnt
ZATERDAG 2 MAART 1991 PAGINA 2 E
Ierse bisschop verbiedt Rerum Novarum-posters
LONDEN Bisschop Jeremiah Newman van het Ierse bisdom
Limerick heeft katholieke scholen verboden een informatie
pakket over de sociale leer van de Rooms-Katholieke Kerk op
te hangen. Het pakket, bestaande uit 15 posters, is samenge
steld door de Ierse jezuïeten, de conferentie van Ierse priesters,
de catechetische vereniging en de katholieke hulporganisatie
Trocaire. De posters geven een beeld van de sociale leer sinds
de publikatie van de encycliek Rerum Novarum in 1891. Zij
zijn bedoeld voor parochiële werkgroepen en middelbare scho
len en hebben het imprimatur (de kerkelijke toestemming) ge
kregen van bisschop Eamonn Casey van Galway.
Welke bezwaren Newman tegen de posters heeft, is niet duide
lijk.
Nieuwste rage: dopen in een hete bron
SAN DIMAS Na de doop in oceaangolven en zwembaden is
er nu een nieuwe rage onder jonge pas bekeerde christenen in
Zuid-Californië: gedoopt worden door een duik te nemen in
een hete bron. In de New Song Church, een conservatieve bap
tistengemeente, wordt deze manier sinds kort gebruikt. Voor
ganger Dieter Zander - gekleed in een knalrode zwembroek -
en zijn gemeente zijn tevreden. „Het is de perfecte manier om
te worden gedoopt. Niets tussen jou en God, geen structuren,
alleen maar lucht" aldus een voorstandster van deze manier
van dopen. Een zeventienjarige scholier toont zich blij verrast:
,,Ik dacht altijd dat gedoopt worden betekende dat ze water
over je hoofd goten. Maar hier mag je een duik nemen in een
Zienswijzen komen
niet tot leven als zij
geen gelegenheid
hebben zich te
bewijzen.
Thomas Mann
door Marinus van der Berg
Twee beelden werden op een
dag voor mij een meditatie.
Het eerste beeld was een foto
in een avondkrant. De foto
van een Amerikaanse soldaat
die in Israël dienst doet bij
een van de Patriot-eenheden.
Op zijn helm heeft hij zijn
naam geschreven: 'Clark
May.' En dan deze bede: 'God
bless us all.' God zegene ons
allen.' De soldaat is een zwar
te jongen. Zwarte mensen we
ten maar al te zeer hoe blan
ken God steeds aan hun kant
hebben getrokken: 'God on
our side.' Het is bekend dat er
veel zwarte soldaten naar het
front zijn gegaan, in Vietnam
en nu weer. Armen die hoop
ten op een betere toekomst,
gingen in het leger. Het leger
beloofde een betere toe
komst. En dan is er ineens de
harde werkelijkheid van een
oorlog. De machten trekken
God (Allah) aan hun eigen
kant. Op toekomst hopende
jongens als Clark worden het
slachtoffer. Deze Clark heeft
een ander idee over God. God
is er voor alle mensen. God
wil zegen en niet de oorlogs-
vloek. Het is een zeer kleine
maar krachtige geloofsbelijde
nis die ik lees op de helm van
de soldaat.
Als ik diezelfde dag in de
avond thuiskom, vind ik bij de
post een brief van iemand die
vorig jaar enkele dagen op
kerkepad was in Duitsland. Bij
het opruimen vond zij de
paasbrief van de Evangelisch-
Lutherse gemeente in Jever.
Ze stuurt me de Paasbrief toe
en schrijft: 'Weer trof mij de
Piëta en de bijbehorende
tekst. Nu vooral vanwege de
verschrikkelijke actualiteit.' De
Paasbrief laat allereerst een
Piëta zien uit 1932 van Ernst
Barlach. De bronzen piëta valt
direct op door de kruisvorm.
De Moeder (van de vrede en
niet van de oorlog) houdt een
dode soldaat met de helm op,
vast op haar schoot. De toe
lichtende tekst zegt: 'Christus
met de stalen helm is een ne
gatief en positief symbool te
gelijkertijd. De stalen helm is
de belichaming van angst en
dood in de wereld. Hij her
bergt geenszins de hoop op
vrede, want de soldaat doodt
en wordt gedood. Maar Chris
tus is ook voor de soldaten
gestorven. De man met de
stalen helm is niet gevraagd of
hij wilde lijden en sterven.
Deze moeder legt haar han
den zegenend en bescher
mend op het dode lichaam
van haar zoon.' Wie nauwkeu
rig toekijkt, ziet dat de hoofd
doek van de moeder zo groot
is, dat ze ook de lijkdoek voor
haar zoon kan zijn. De dode
soldaat is ingewikkeld in het
onderste deel van de hoofd
doek. Wat een tederheid heeft
de kunstenaar hier uitgebeeld.
In het centrum van het beeld,
op het kruispunt zien we han
den van de moeder als han
den die bidden om vrede.
De toelichtende tekst vermeldt
nog een opmerkelijk gegeven:
'Gedurende de Nazi-tijd
mocht dit beeld niet worden
getoond.' Dit ontroerende
beeld wil ons troosten, hoop
geven: 'In de wereld hebben
wij angst, maar houd goede
moed: in Christus is de wereld
van de angst overwonnen en
begint er iets nieuws.'
Dit is geen berustende troost,
maar een oproepende troost
om de aandacht te blijven
richten op bevrijding uit alles
wat ons angstig maakt en wat
naar de dood voert. De sol
daat met de helm op deed me
denken aan de soldaat uit de
krant, anno 1991; 'God zege
ne ons allen.'
God is het leven voor alle
mensen, alle soldaten, de Ira
kezen, de Amerikanen, de Is
raëliërs, de Egyptenaren, de
Koeweiti's, die sterven aan het
front. Niet omdat ze naar het
front werden gestuurd. God
zegene hen allen en neme hen
behoedzaam op in Zijn Han
den. De foto in de krant en de
toegezonden tekst met afbeel
ding van de piëta hebben mij
getroost en geïnspireerd.
DEN HAAG De ency
cliek Rerum Novarum
(Van de nieuwe dingen)
van 15 mei 1891 markeer
de het begin van de socia
le leer van de kerk. Voor
het eerst ging een paus
een discussie aan met het
socialisme en gaf hij zijn
visie op de rechten en
plichten van arbeiders en
werkgevers. Van groot
belang is verder geweest
dat rooms-katholieke ar
beiders het recht werd
toegekend zich in eigen
organisaties te verenigen.
De Nederlandse bisschoppen
herdenken de encycliek op de
dag van verschijnen (15 mei)
met een viering „voor alle ka
tholieken die in de sociale be
weging actief waren of zijn"
in Den Bosch. Kardinaal Si-
monis houdt een toespraak
terwijl bisschop Ernst tijdens
een eucharistieviering de
preek verzorgt. Verder is er
een studieconferentie in Til
burg. Daarnaast zijn er vele
bijeenkomsten waarin Rerum
Novarum centraal staat.
Paus Johannes Paulus II
heeft in verband met honderd
jaar Rerum Novarum aange
kondigd dat hij begin mei een
nieuwe encycliek over de so
ciale kwestie zal publiceren,
zijn derde na Laborem Exer-
cens (1981) en Sollicitudo Rei
Socialis (1987). 1991 is door
hem uitgeroepen tot jaar van
de sociale leer van de kerk.
De al bejaarde paus Leo XIII
besefte dat hij zich op glad ijs
begaf met zijn encycliek.
Want, schreef hij: „de oplos
sing van het arbeidersvraag
stuk is niet gemakkelijk en
evenmin zonder gevaar".
„Moeilijk toch is het de rech
ten en plichten af te bakenen,
waardoor de onderlinge ver
houding van bezittenden en
proletariërs, van hen die ka
pitaal verschaffen en van hen
die arbeid leveren, beheerst
moet worden".
Bovendien trachten „woelzie
ke en arglistige personen"
van de sociale kwestie mis
bruik te maken „om het juiste
inzicht te vertroebelen en de
massa tot oproer aan te zet
ten".
Gedurende de gehele negen
tiende eeuw had de Rooms-
Katholieke Kerk moeite met
het vinden van haar plaats in
de maatschappij. Het concor
daat tussen het Vaticaan en
Napoleon in 1801 was het mo
del voor een nieuwe verhou-
De vroegere katholieke vakbonden hadden veel aan Rerum Novarum te danken, hetgeen soms
ook in hun vaandels tot uiting kwam. Hier het fusiecongres dat leidde tot het ontstaan van de
Industriebond FNV. Ook het FNV is bij diverse activiteiten van de Rerum Navarum-herdenking
betrokken. foto: dijkstra
ding tussen kerk en staat. Bei
de partijen erkenden het
recht op vrijheid van gods
dienstoefening, al zou het Va
ticaan, onder meer in de Syl
labus Errorum van 1864, de
godsdienstvrijheid nog tot de
dwalingen rekenen. De staat
zou alleen in godsdienstige za
ken ingrijpen, als de openbare
orde in gevaar werd gebracht.
Het Vaticaan nam de be
voegdheid bisschoppen te be
noemen over van de staat.
Juiste moment
De encycliek kwam op het
juiste moment, zegt dr. E.
Kimman, hoogleraar bedrijfs
ethiek in Amsterdam en eco
nomische ethiek in Maas
tricht. Niet alleen begon in de
RK Kerk de aandacht voor
het sociale vraagstuk op te
komen, - onder meer in Ne
derland bestonden er al ka
tholieke organisaties van
werklieden - maar ook gaf de
encycliek aan, dat de kerk de
nieuwe verhouding tot de
staat had aanvaard. Zij oefen
de voor het eerst kritiek op de
moderne samenleving zonder
aan eigen positieverbetering
te werken.
Leo XIII wijst in de encycliek
het socialisme met kracht af.
Het miskent dat de mens van
nature recht heeft op privé-
eigendom. De eis van socialis
ten dat alle goederen aan de
staat behoren, is onredelijk,
meent de paus, omdat de
mens ouder is dan de staat en
het recht op bestaanszeker
heid dus al bezat voordat er
ook maar van de staat sprake
De paus onderstreept verder
dat de klassen elkaar nodig
hebben en dat het een „hoofd
fout" is zich in te beelden dat
de ene klasse, de arbeiders,
uit de aard der zaak vijandig
staat tegenover de andere, de
werkgevers. „Eendracht
kweekt schoonheid en orde;
daartegenover ontstaat uit
aanhoudende strijd noodzake
lijkerwijze wanorde en ruwe
verwildering", schrijft de
paus.
Hij benadrukt dat de arbei
ders recht hebben op een
rechtvaardig loon. „Schande
lijk en onmenselijk is het de
mensen uit te buiten, om
winst te maken, als waren het
zaken, en hen niet hoger te
schatten dan de kracht hun
ner spieren reikt", aldus de
paus, die onwillige werkge
vers waarschuwt dat zij „de
wrekende toorn des hemels"
ovèr zich afroepen. Als ze dan
nog niet voldoende overtuigd
zijn, herinnert de paus hen
aan het bijbelwoord dat een
kameel nog gemakkelijker
door het oog van een naald
gaat dan een rijke het eeuwi
ge geluk verwerft.
Bestaande situatie
In feite legitimeerde Leo XIII
een situatie die al in verschei
dene landen bestond. Zo werd
in Nederland al in 1868 in
Bergen op Zoom de eerste St.
Joseph-gezellenvereniging op
gericht. die de maatschappe
lijke belangen van de leden
moest verdedigen. In 1888
richtte het Tweede Kamerlid
Pastoors de RK Volksbond op,
waarvan overigens niet alleen
arbeiders maar ook personen
uit de kleine burgerstand lid
konden worden.
Volgens Kimman is een van
de grootste belangen van Re
rum Novarum geweest dat
het document de katholieken
opriep tot sociale actie. „Veel
kerkelijke documenten na
1891 hebben dat aspect ge
mist. Alle sociale encyclieken
na Rerum Novarum, dus ook
Quadragesimo Anno en de
twee encyclieken van de hui
dige paus, boden slechts een
morele stellingname en een
programma, maar ze riepen
de katholieken niet op tot ac-
Gijzeling
Jenny Goeree
door rechter
verboden
ROTTERDAM De ho-
moseksueel Fred van Zijl
mag evangeliste Jenny
Goeree-Manschot niet
meer gijzelen. Dat heeft
de president van de
rechtbank in Rotterdam
gisteren in kort geding
bepaald. Het kort geding
was aangespannen door
Jenny Goeree. Zij eiste
dat Van Zijl zou worden
verboden haar te gijzelen
om een schadevergoeding
af te dwingen.
Rectificatie
De rechter in Zwolle ver
oordeelde Goeree in mei
1988 tot rectificatie van een
stuk in het evangelisatieblad
Evan, waarin Goeree Van
Zijl een leugenaar had ge
noemd en hem had gelijkge
steld aan een moordenaar.
Omdat zij weigerde te recti
ficeren, moest zij een scha
devergoeding betalen, die zij
evenwel niet kon voldoen.
Van Zijl liet daarop Lucas
Goeree, de toenmalige echt
genoot van Jenny Goeree,
drie maanden gijzelen om
alsnog schadevergoeding af
te dwingen.
Van het gijzelen van Jenny
Goeree werd toen afgezien
omdat zij haar dochtertjver-
zorgde.
In augustus 1988 excuseerde
het echtpaar Goeree zich
voor zijn beledigende uitla
tingen, en naar aanleiding
daarvan besloot Fred van
Zijl Lucas Goeree in vrij
heid te stellen.
Dat was voor Jenny Goeree
echter geen reden af te zien
van beledigende opmerkin
gen tegenover Van Zijl.
Voor hem was dat aanlei
ding haar opnieuw met gij'
zeling te dreigen, hoewel hij
in 1988 had verklaard „af te
zien van verdere gijzeling"
van de Goerees.
Donderdag deed Van Zijl
opnieuw deze toezegging,
maar de evangeliste was
hier niet tevreden mee. Zij
verlangde de waarborg, dat
Fred van Zijl haar niet voor
de derde keer zou kunnen
bedreigen met een gijzeling.
De rechter heeft uitgespro
ken, dat Van Zijl niet nog
maals op grond van het in
1988 uitgesproken vonnis
mag dreigen met gijzeling.
De teloorgang van de
vroegere confessionele
pers in Nederland kent
vele beschrijvers. Meestal
wordt die neergang als
een onontkoombaar ge
volg van de ontzuiling
gezien die al in de jaren
zestig grotendeels zijn be
slag kreeg.
Drs. J. van Tienen, voorzitter
van de Nederlandse dagblad
Pers, wees deze week tijdens
het Westerpers-symposium
Levensbeschouwing noodzaak
voor kranten? op het logisch
karakter en het heilzame ef
fect van deze ontwikkeling.
Het coüte que coüte willen
vasthouden aan een vorm van
levensbeschouwing heeft heel
wat kranten en weekbladen
de das om gedaan. Ideologie
verkoopt niet, concludeerde
hij met een verwijzing naar
de ondergang van De Tijd, De
Linie en andere ideologisch
getinte bladen. Lezers willen
immers op de eerste plaats zo
breed mogelijk geïnformeerd
worden. Zij hebben een hekel
aan betutteling.
Wie nu zou verwachten dat
door de slechting van de ideo
logische barrières in kranten
land de informatie over kerk
en levensbeschouwing onbe-
vangener is geworden komt
bedrogen uit. Hoe veel goeds
die ontzuiling op het eerste
gezicht aan verbetering van
informatie heeft opgeleverd,
op het punt van kerk en le
vensbeschouwing is dat niet
het geval. Wordt dan slechts
klagelijke gefrustreerdheid
tentoongespreid die zich uit in
het hardnekkig overeind hou
den van de weinige confessio
nele bolwerken die de kaal
slag van de verzuiling hebben
overleefd? Waarschijnlijk niet
voor wie onbevangen wil
kennis nemen van de vele ac
tiviteiten in kerken en andere
levensbeschouwelijke centra.
De verslaggeving van het wel
en wee van kerkelijke institu
ties en ook de levensbeschou
wing in niet-kerkelijke zin,
zaken waar naar schatting
minst de helft van de Neder
landse bevolking een band
mee heeft, is in de meeste
kranten zeer armetierig. Zij
lijdt in feite nog steeds onder
een ideologisch getint voor
oordeel. Anders dan vaak is
voorgesteld, ook nu weer door
Van Tienen, zijn ideologische
scheidsmuren niet werkelijk
geslecht, zijn in feite niet on
belangrijke restanten van de
verzuilde mentaliteit ook in
de pers overeind gebleven.
Afzweren
De Leidse hoogleraar en theo
loog H. Berkhof heeft ooit
eens gezegd dat Nederlanders
niet alleen geloof, maar ook
ongeloof als een vorm van ge
loof belijden. Dat is ook heel
duidelijk in de media waar
neembaar. Om die houding te
verklaren wijst hij op de ge
middelde relatie die Neder
landers al sinds eeuwen met
hun kerken hebben gehad. De
kerken in Nederland zijn
geen overkoepelende nationa
le kerken die, zoals in Enge
land de anglicaanse of in Ita
lië de katholieke, meestal met
een zeker respect bejegend
worden, ook door de niet-ge-
lovigen. Nee, de Nederlanders
kennen al eeuwenlang kerk
genootschappen (een woord
waarvan men de vertaling in
de ons omringende talen ver
geefs zal zoeken). De relatie
die Nederlanders met hun
kerkgenootschappen onder
houden, heeft meestal niet het
kenmerk van vrijblijvend res
pect, maar is
nadrukkelijke overtuiging.
Een overtuiging die wordt
aangehangen óf wordt afge
zworen. Een tussenweg is er
niet. Religie is - en dit in te
genstelling tot ons omringen
de landen - is steeds een aan
gelegenheid van passies.
De socialistische Amsterdam
se politicoloog Siep Stuurman
zegt het weer anders. In een
beschouwing over de verhou
ding tussen confessionele en
seculiere cultuur in Neder
land wees hij op de angst bij
politieke partijen en media
„om voor een gelovige door te
gaan". Dit betekent in feite
volgens hem dat men een ge
vangene is gebleven van die
vroegere verzuiling die bij
woordvoerders in de media
en in de reacties van politici
waarneembaar blijft.
Als je de redenering van Siep-
man doortrekt moet de con
clusie wel luiden dat door
deze verborgen verzuiling re
ligie en alles dat daar mee sa
menhangt niet de plaats krijgt
die het verdient. Een koele,
goed afgewogen benadering
die recht doet aan religieuze
onderwerpen moet je in de
zogenaamd ontzuilde pers met
een lantaarntje zoeken.
Calvinisme
De specifieke veelvormigheid
en ontwikkelingen binnen het
Nederlandse calvinisme met
zijn van het buitenland zo af
wijkende eigen religieuze be
vlogenheid (die overigens ook
het doen en laten van de Ne
derlandse katholieken zo
sterk heeft beïnvloed), be
hoort tot het meest kenmer
kende van Nederlandse
„geestesmerk". Maar het blijft
in de meeste media die zich
op het predikaat algemeen be
roepen onderbelicht of wordt
volledig over het hoofd ge-
Interessant is de vergelijking
met toonaangevende buiten
landse kranten als The Times,
de Frankfurter Allgemeine,
de Neiie Zürcher Zeitung en
Le Monde. Exact onderzoek
naar de aandacht die zij aan
religieuze ontwikkelingen
schenken is voor zo ver be
kend nooit gedaan. Toch is al
leen al bij oppervlakkige le
zing zonneklaar dat zij daar
aan veel meer ruimte beste
den dan hun Nederlandse
equivalenten NRC-Handels-
blad en De Volkskrant.
het CDA, mr. J. van Gennip,
terecht op de bijzondere posi
tie van het Franse dagblad Le
Monde. In een land dat veel
sterker ontkerstend is dan
Nederland en waar de tegen
stelling tussen katholieken en
anti-clericalen diepe sporen
heeft nagelaten, besteedt het
geregeld gedegen aandacht
aan kerk en religie op een on
partijdige, niet vooringeno
men wijze. Het opzetten van
zo'n breed opgezette krant
werd als initiatief destijds in
1944 actief ondersteund door
De Gaulle (waarmee de re
dactie van Le Monde overi
gens kort daarna botste omdat
zij stond op haar onafhanke
lijkheid) en was begrijpelijk
na de deconfiture van de
vooroorlogse Franse pers die
was weggezonken in partij
digheid en corruptie.
In de Nederlandse verhoudin
gen zou een dergelijk initia
tief ondenkbaar zijn, maar
daarom is het niet minder
interessant. In het algemeen
is namelijk Le Monde een
goede spiegel gebleken voor
een levensbeschouwelijk en
ideologisch zwaar verdeeld
land.
Doorbraak
Ook om nog een andere reden
is het blad interessant. De
eerste hoofdredacteur Hubert
Beuve-Méry en zijn metgezel
len waren afkomstig uit de
school van Uriage, een uniek
gezelschap van katholieken
en niet-katholieken die tij
dens de oorlog plannen maak
ten voor de inrichting van
hun land na de Duitse bezet
ting. Uriage was een soort la
boratorium van ideeën en
daarom tot op zekere hoogte
vergelijkbaar met de gijze
laars-intellectuelen in Sint
Michielsgestel. Bij hen ont
stond de doorbraak-gedachte
voor de Nederlandse politiek.
Weg met de vooroorlogse ver
zuiling in politiek en media.
Maar zoals bekend, de door-
brakers, de welgestelde me
rendeels protestantse volge
lingen van dominee-socioloog
Banning, bereikten weinig.
Links en rechts stak de oude
verzuiling opnieuw de kop op.
De „gevulde algemeenheid"
waar Banning en de zijnen
hun hoop op hadden gericht
door christenen en anders
denkenden in een openbaar
debat op elkaar te laten in
werken, kwam niet van de
grond, niet in de politiek en
ook niet in een nieuw soort
krant. Toch blijft dat ideaal
van die gevulde algemeen
heid de moeite waard. Dat
lijkt het enige volwaardige al
ternatief voor een pers die nu
zegt algemeen te zijn, maar
die karaktertrek combineert
met een diepgeworteld dédain
voor levensbeschouwelijke
aangelegenheden.
paul van velthoven
Onzekerheid voor boeren
NOG steeds groeiende boterbergen, melkplassen, graanover
schotten en wijnmeren zijn het resultaat van een EG-beleid,
dat er vooral op gericht was de produktie in de lidstaten in
stand te houden. Maar de vraag heeft bij lange na geen gelij
ke tred kunnen houden met het steeds groter wordende aan
bod. De GATT-organisatie, die zich wereldwijd bezighoudt
met algemene overeenkomsten inzake tarieven en handel,
heeft onlangs op een bijeenkomst in Genève met succes een
nieuwe poging gedaan het overleg met de EG over een ge
meenschappelijke landbouwpolitiek een kans te geven.
MEER dan de helft van het totale budget van de Gemeen
schap gaat nu naar de Europese boeren. Zij ontvangen dit
jaar ruim zeventig miljard gulden aan garantiebedragen, die
onbetaalbaar dreigen te worden. De overproduktie wordt
door de massale Brusselse subsidies kunstmatig in stand ge
houden. De overtollige voorraden kunnen alleen maar tegen
dumpprijzen worden afgezet en dat betekent dat de EG dan
wederom moet bijspringen.
ONZE oud-minister van financiën, Frans Andriessen, die
enige jaren in de Europese Commissie het dagelijks be
stuur van de EG de landbouwportefeuille beheerde, heeft
indertijd als eerste een voorzichtige poging gewaagd het na
derend bankroet van het EG-landbouwbeleid te voorkomen.
Zijn voorstellen tot invoering van bijvoorbeeld de melkquota
werden hem vooral in eigen land niet in dank afgenomen.
INMIDDELS zijn ingrijpende maatregelen onontkoombaar.
De EG kan zich niet veroorloven miljarden ecu's te blijven
voteren louter en alleen om een gigantische overproduktie in
stand te houden. De EG en de nationale overheden zouden
het ergste leed -voor de individuele ondernemers via soepele
overgangsregelingen kunnen helpen verzachten. Maar Rabo-
topman H. Wijfels heeft onlangs op een symposium over de
toekomst van land- en tuinbouw er geen twijfel over laten
bestaan dat het GATT-akkoord dat naar zijn overtuiging
dit jaar zal worden gesloten er toe zal leiden dat de prijs
ondersteuning geleidelijk afneemt.
De vraag is niet öf dat gebeurt, maar in welk tempo het
gebeurt, aldus Wijfels. Het bedrijfsinkomen zal derhalve
meer uit de markt moeten komen en minder uit de beurs
van de overheid. Ondernemers die willen overleven moeten
dat op eigen kracht doen. De onzekere toekomst die de Euro
pese boeren te wachten staat zal in de komende maanden on
getwijfeld leiden tot felle protestacties, waarbij ook de tracto
ren wellicht weer de weg op zullen gaan. Maar maatregelen,
hoe impopulair ook, zijn hard nodig om de melkplassen niet
verder in omvang te laten toenemen, een bankroet van het
EG-landbouwbeleid te voorkomen en een ook voor ons land
zo belangrijke vrijere wereldhandel mogelijk te maken.
Brieven graag kort an duidelijk geschreven
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden
stukken te bekorten
De Berkenhof
Met verontwaardiging heb ik
het bericht gelezen, dat De
Berkenhof in Wassenaar te
koop is. Gaat de Morele Her
bewapening eindelijk de hand
in eigen boezem steken en
haar eigen mentaliteit veran
deren? Als geboren en getogen
Vughtse heb ook ik mevr. Ch.
E. van Beuningen-Fentener
van Vlissingen goed gekend.
Ik woonde van 1939-1948 in
één der huizen van de Char
lotte Elisabeth van Beuningen
Stichting te Vught. Zij heeft
met haar man tijdens de Duit
se bezetting veel gedaan voor
de concentratiekampbewoners
te Vught, maar het was meer
een mentaliteit van liefdadig
heid en zelfverheerlijking dan
van rechtvaardigheid. Het
stuit mij tegen de borst, dat u
schrijft: „Zij merkte toen, dat
verhuizen van krotwoningen
naar nieuwe huizen de menta
liteit van de bewoners niet
veranderde". Welke mentali
teit bedoelde zij? De mensen
waren erg blij met hun nieuwe
huis. Maar wat mankeerde er
aan de mentaliteit van de
mensen uit de zogenaamde
„krotwoningen"? Tevreden
heid? Dankbaarheid? Het wa
ren in het algemeen eerlijke,
gelovige, grote arbeidersgezin
nen met een armzalig loontje.
Ze woonden niet op een kapi
taal landgoed met nog veel
meer huizen en landerijen en
hadden geen geld en tijd om
zich in te zetten voor anderen.
De familie Van Beuningen
had voor een „hongerloon"
véél personeel in dienst dat
voor hen boog als een knip
mes, maar van democratie had
men nog nooit gehoord. Heeft
men de mensen in de
huizen ooit in staat gesteld om
eigenaar van zo'n huisje te
worden? Ja, jaren later is aan
zo'n drie gezinnen, die in de
buurt van het landgoed „Huize
Bergen" woonden, het huis ge
schonken, waarin zij woonden.
Uit liefdadigheid en als belo
ning voor levenslang trouw
dienstverband tegen een mini
maal loon! Of waren het
schuldgevoelens? Maar als me
vrouw Van Beuningen heeft
gezegd, dat een nieuw huis de
mentaliteit van de bewoners
niet veranderde, heeft zij
waarschinlijk bedoeld, dat
héél veel .geld de mentaliteit
van de mensen niet verandert,
want ondanks alles wat zij
heeft gedaan, kon zij niet
voorkomen dat haar zoon het
slechte voorbeeld gaf in Vught
met zijn echtscheidingen en
sympathiseren met Nazi-
Duitsland. En ik weet ook, dat 1
democratie en welvaart ons
eveneens hebben gebracht: in- i
braak, overval, graffiti, echt- J
scheiding, abortus, samenwo-
nen etc. Maar ook nu nog wo
nen er in „haar huizen" men- i
sen met een behoorlijke men
taliteit, sommigen al meer dan
50 jaar, die zeer tevreden zijn,
maar niet het geld hebben om i
te doen wat zij heeft gedaan.
Mevrouw Van Beuningen was
één der besten der plutocraten,
maar voor een mentaliteits- I
verandering (-verbetering) is
héél wat meer nodig! En ik 1
meen dat wij in ontwikke
lingslanden meer moeten den
ken aan rechtvaardigheid dan
aan mentaliteitsverandering, j
Dan kan een geestelijke le- j
vensvisie een goede inspiratie- j
bron zijn. Ik wens de Morele
Herbewapening dan ook alle
succes bij haar heroriëntering.
Mieke Hauser,
RIJSWIJK.
Uitgave. Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor. Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon. 071 - 122 244
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur.
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15 00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW
Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand f 25,70 per maand f. 26,70
per kwartaal f. 76,60 per kwartaal f 78,60
per jaar f. 294,30 per jaar f. 299,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
