rijgsgevangenen kunnen blok aan been worden
Golfoorlog
z°lriehonderd bedrijven
Werktijdverkorting
Nederlands veldhospitaal nog leeg
ILDAAT DIE ZICH OVERGEEFT HEEFT VELE RECHTEN
ldeP rest: hoeveel
^invloed heeft
^Golfoorlog op
mijn bestaan?
Groen Links
vangt bot
„IRAK KAN NIET AAN ALLE RESOLUTIES VOLDOEN"
„Als Husayn 660 aanvaardt, is doorvechten illegaal"
QeidwQowuvnt
WOENSDAG 27 FEBRUARI 1991 PAGINA 7
raaki
hee J HAAG De helft van de Nederlandse bedrijven
s bez na het uitbreken van de Golfoorlog werktijdverkor-
'oor voor het personeel aanvroegen, heeft dit verzoek
veilig Iwerkelijk doorgezet. Het ministerie van sociale za-
spect heeft zeshonderd formulieren gestuurd naar bedrij-
gem die daar om vroegen en er daarvan driehonderd te-
Jam gekregen. De verzoeken zijn doorgestuurd naar de vijf
chall esten van de Loontechnische Dienst (LtD), die zorgt
;bberr afhandeling.
ldde bedrijf dat werktijdverkorting aanvraagt, kan een
n het iep doen op het Algemeen Werkloosheidsfonds (AWf).
i het s wel een eigen risico aan verbonden. Er moet vier
1 in 1 en lang sprake zijn van een halvering van de bedrij-
rest teid alvorens de kas opengaat. Van de aanvragen is
elijkeitig procent afkomstig uit de reisbranche. De rest be
an d t onder meer vervoers- en horecabedrijven. Een van
;rote bedrijven die een verzoek indienden, is KLM.
Van Almonde escorteert hospitaalschip VS
A/B JACOB VAN
HEEMSKERCK
Het Nederlandse mari
nefregat Philips van
Almonde is gisteren
het Amerikaanse hos
pitaalschip Mercy gaan
escorteren in de Perzi
sche Golf. Het fregat
opereert onder de kust
van Saudi-Arabië, in
een gebied dat bekend
staat als „mijnenge-
vaarlijk".
Volgens eskadercomman
dant P.C. Kok gebeurt de
escorte op verzoek van de
Amerikaanse admiraal
March en maakt het deel
uit van het roulatieschema
voor de multinationale
vloot in de Golf. Volgens
Kok geldt voor het gebied
waarin de Mercy en de
Van Almonde opereren
een „beheersbaar mijnen
gevaar". Het gaat daarbij
vooral op drijvende mij
nen. „Het is een afweging.
We accepteren het ver
hoogde risico, omdat het
vervoer van gewonden nu
over korte afstand kan
plaatsvinden", aldus Kok.
Een van de redenen voor
de Amerikanen om de
Van Almonde te vragen
de Mercy te escorteren, is
de aanwezigheid van twee
Lynx-helikopters aan
boord van het fregat. De
helikopters kunnen ge
bruikt worden bij het op
sporen van mijnen. Het ri
sico van een aanval over
zee of door de lucht is vol
gens Kok vrij klein. Zo er
nog enige aanvalsdreiging
is, dan blijft de Mercy in
principe buiten schot om
dat het een hospitaalschip
is. Dergelijke schepen,
herkenbaar aan een groot
rood kruis, mogen volgens
de Conventie van Genève
niet worden aangevallen.
RIYAD Het Ne
derlands medisch
team bij de Saudische
hoofdstad Riyad
wacht nog steeds op
de eerste oorlogsge-
wonde die wordt bin
nengebracht. Het
team, onder leiding
van kapitein Van de
Velde, is ingedeeld
bij een veldhospitaal
onder Brits comman
do.
Van de Velde sprak er
gisteravond zijn verba
zing over uit dat er
klaarblijkelijk zo weinig
slachtoffers zijn gevallen.
Het veldhospitaal heeft
nog geen enkele oorlogs-
gewonde hoeven te be
handelen, ook niet van
Iraakse kant. „De enige
verklaring die ik daar
voor op dit moment kan
geven is dat de Irakezen
zich dermate snel over
geven dat er nauwelijks
gewonden hoeven te val
len", aldus Van de Velde.
Het Nederlandse veld
hospitaal in de Verenigde
Arabische Emiraten
(VAE) is eventueel be
schikbaar om gewonde
Iraakse soldaten op te
vangen. Het veldhospi
taal in Jebel Ali, dat door
53 Nederlanders wordt
bemand, is aanvankelijk
naar de VAE overge
bracht voor de opvang
van eventuele gewonden
van de Nederlandse
schepen in de Golf.
Daarnaast zouden ook
gewonden van de geal
lieerde troepen in het
veldhospitaal terecht
kunnen. Met de opvang
van Iraakse gewonden
werd tot nu toe geen re
kening gehouden.
|N HAAG „Waar
bben jullie nou zolang
(gehangen?", vroeg een
iakse soldaat gisteren
I zijn arrestatie door de
herikanen. Het krijgs
kangenschap lijkt voor
fel Irakezen een bege-
hswaardige status. Vele
jizenden hebben zich
gens de berichten
jsrgegeven. Ze vormen
logistiek en financieel
bbleem voor de geal-
lerden, waaraan ook het
ppen van de oorlog
lorlopig geen einde
jiakt.
il lijk het einde van de Golfoor-
FCJ nabij lijkt, rijst de vraag
ér de status van de krijgsge-
ngenen aan zowel Iraakse
1, geallieerde zijde. „Krijgsge-
ngenen houden de status
n gevangene totdat zij naar
p land terug zijn gebracht",
it Gabriel de Mont Mollin,
*Tlden-Oosten woordvoerder
n de internationale commis
si'van het Rode Kruis in Ge-
Lyjve. „De bij een oorlog be-
ikken landen zullen zelf
ten:ieten onderhandelen over
i hujvrijlating van hun gevange
en \fi. Maar er mag niet een
in ïfcrt ruilhandel plaatsvinden,
druke gevangene moet als indi-
s vflu worden behandeld",
vooié Mont Mollin baseert zich
rikaj internationale regels die
tudem vastgelegd in de Conven-
at zi van Genève. Afgeleid van
i vft zogeheten Landoorlogre-
aldJment uit 1899, waarin voor
t eerst internationaal geï
nde regels werden vastge-
(d over oorlogsrecht, onder
tekenden vrijwel alle in de
schujlfoorlog deelnemende lan-
mfah in 1977 een Derde Con-
lhtie van Genève.
Ügel
Dok|echten
iC!iW)lgens de bepalingen heeft
u e't Internationale Rode Kruis
'icieel de taak in de oorlogs
lieden te controleren of de
jels ten aanzien van behan-
Jing van krijgsgevangenen
°^rcorden nageleefd. Dat die r
q ^ying nogal eens te
Franse soldaten onderzoeken een provisorische bunker in het zuiden van Irak. Duizenden Iraakse militairen, die zich in dergelijke
versterkingen hadden verschanst, zijn krijgsgevangen gemaakt. foto: afp
overlaat, bleek vorige maand
wel toen Irak schijnbaar mis
handelde Amerikaanse krijgs
gevangenen op de televisie
toonde. Zowel het tonen op tv
als het mishandelen is verbo
den.
Formeel heeft de krijgsgevan
gene in elk geval vele rechten.
Zo heeft de gevangen geno
men soldaat recht op „een eer
volle en menselijke behande
ling". Krijgsgevangenen mo
gen niet worden blootgesteld
aan gewelddaden, belediging
of nieuwsgierigheid van het
publiek. Represailles tegen
hen zijn verboden. Bij arresta
tie is de gevangene slechts
verplicht tot het opgeven van
zijn voor- en achternaam,
rang, geboortedatum en regi
stratienummer. Voorts mag hij
niet door lichamelijke of gees
telijke kwelling of dwang tot
het geven van andere inlich
tingen worden gedwongen.
Ook voor de huisvesting van
de gevangenen gelden mini
mum-eisen. Kampen moeten
in dezelfde mate als de burger
bevolking ter plaatse tegen
luchtaanvallen zijn beveiligd.
Voeding moet voldoende zijn
om een goede gezondheid te
handhaven en gewichtsverlies
te voorkomen. Er moet gele
genheid zijn voor godsdien
stoefeningen, studies, recreatie
en sport. Krijgsgevangen on
derofficieren en soldaten
moeten de officieren van de
gevangenhoudende mogend
heid groeten. Aan gezonde ge
vangenen mag zelfs arbeid
worden opgedragen, mits niet
militair, ongezond of vernede
rend.
Bezoeken
Volgens Gabriël de Mont Mol
lin is officieel niet bekend
hoeveel geallieerde krijgsge
vangenen in handen van Irak
zijn gevallen. Hoewel het In
ternationale Rode Kruis het
recht moet hebben alle gevan
genen persoonlijk te spreken,
heeft Irak dat tot nog toe ge
weigerd. „We hebben vele ma
len aan Irak gevraagd de geal
lieerde krijgsgevangenen te
mogen bezoeken. We hebben
geen enkele reactie ontvan
gen. Zelfs het geven van de
namen, wat volgens de Con
ventie van Genève uiterlijk
binnen zeven dagen na arres
tatie moet gebeuren, wil Irak
niet", aldus de woordvoerder.
Over het lot van de Iraakse
krijgsgevangenen in Saudi-
Arabië bestaat althans bij de
overheden meer duidelijkheid.
De Mont Mollin: „Wij hebben
momenteel twintig delegaties
in Saudi-Arabië zitten, die elk
de krijgsgevangenen bezoeken.
Tot nu toe hebben we er met
zo'n 2500 gevangenen gespro
ken. Over hun toestand kan
en mag ik niets zeggen. Wij
zijn een neutrale organisatie
en de landen die de soldaten
gevangen houden zijn zelf ver
antwoordelijk. Alleen aan hen
geven we vertrouwelijke in
formatie".
Voordat deze gevangenen ge
repatrieerd kunnen worden,
zal het Rode Kruis ze eerst al
lemaal gesproken moeten heb
ben. De Conventie bepaalt na
melijk dat geen enkele gevan
gene gedwongen mag worden
naar zijn vaderland terug te
keren. Wanneer een krijgsge
vangene om politieke of ande
re redenen weigert terug te
keren, dient dat te worden ge
respecteerd door het gevan-
gennemende land.
Gevechtskracht
Dat het houden van krijgsge
vangenen problemen met zich
mee kan brengen, is in de
Golfoorlog weer gebleken.
Zelfs het Nederlandse Hand
boek voor de Soldaat waar
schuwt dat „de aanwezigheid
van krijgsgevangenen de ge
vechtskracht van de eenheid
zal doen verminderen, aange
zien er zowel personele als
materiële middelen aan de
eenheid onttrokken moeten
worden voor de bewaking, af
voer en verzorging". Deze da
gen noteerden verscheidene
verslaggevers ook hartekreten
van geallieerde bevelhebbers,
die zich geen raad leken te
weten met de onverwacht gro
te hoeveelheden Iraakse
krijgsgevangenen. In de haast
moeten grote tentenkampen
bijgebouwd worden.
Van Irak is inmiddels zo goed
als zeker komen vast te staan
dat het krijgsgevangenen ge
blinddoekt over straat ver
voerde, dat de gevangenen on
der dwang verklaringen moes
ten afleggen voor de televisie
camera en dat zij als menselijk
schild worden gebruikt tegen
vijandelijke aanvallen. De
Conventie van Genève ver
biedt dat allemaal.
Maar ook de Amerikanen lij
ken zich niet volledig aan de
regels te houden. Krijgsgevan
genen de gelegenheid bieden
tegen hun eigen land te strij
den, waarover de Amerikanen
hebben gesproken, is eveneens
verboden.
Niettemin is het waarschijnlijk
dat de gevangengenomen Ira
kees zich gelukkiger mag prij
zen dan zijn geallieerde lotge
noot die in Iraakse handen is
gevallen. Een maand geleden
leidde de aankomst van 35
Iraakse krijgsgevangenen in
Engeland in elk geval tot he
vige irritatie onder de bevol
king. De boosheid betrof de
nette behandeling die de Ira
kezen te wachten stond, in
schrille tegenstelling tot de
Engelse krijgsgevangenen in
Irak, die op televisiebeelden te
zien waren geweest. Het
zwaarbewaakte kamp in het
Engelse Rollestone is voorzien
van sportvelden, bibliotheek
en een gloednieuw gymnasi
um. De gevangenen ontvan
gen elk 10 pond zakgeld voor
lichte arbeid. Een winkel is in
aanbouw, er is speciaal eten en
een islamitische priester.
Terugkeer
Alleen al uit logistiek en fi
nancieel oogpunt zullen de ge
allieerden snel na de Golfoor
log hun vele krijgsgevangenen
kwijt willen. Maar zo eenvou
dig gaat dat volgens Rode-
Kruiswoordvoerder De Mont
Mollin niet. Zijn organisatie is
bijvoorbeeld tot op heden nog
betrokken bij de terugkeer
van krijgsgevangenen uit Iran
en Irak, als gevolg van de
achtjarige oorlog die deze lan
den uitvochten. „In die oorlog
hebben we wèl met de krijgs
gevangenen mogen spreken.
Tot op de dag voor het uitbre
ken van de Golfoorlog zijn we
bezig geweest met de terug
keer van deze gevangenen.
Tot 15 januari waren er bijna
81.000 gevangenen vrijgelaten,
ruim 42.000 Irakezen en 38.000
Iranezen. Na 15 januari werd
het ons onmogelijk nog met
Irak te overleggen, maar wij
blijven proberen de terugkeer
van de gevangenen na de
Golfoorlog te hervatten".
JEAN-PIERRE GEELEN
king
DEN HAAG Lezers van het
Arabische dagblad al-Hayat
hebben een test kunnen doen
om vast te stellen hoeveel in-
jvloed de Golfoorlog op hun da-
igelijks leven heeft. Hoofdredac
teur Jihad Ghazzen was men
sen tegengekomen die riepen
'dat het allemaal wel meeviel
omdat zij geen Kuwayti, Ira
kees of wapenhandelaar waren.
Ghazzen schreef dat in feite ie-
dereens bestaan door de Golf
oorlog wordt beïnvloed en om
dat te bewijzen stelde hij een
lijst vragen samen waarop de
Arabische lezers met ja of nee
moesten antwoorden.
Heeft u verwanten of vrienden op het slagveld?
Schiet u midden in de nacht wakker met het panieke
rige gevoel dat er tijdens uw slaap iets gebeurd kan
zijn?
Zet u meteen de radio of tv aan zodra u 's morgens
bent opgestaan?
Heeft u gemerkt dat al uw gesprekken eindigen met
de Golfoorlog?
Heeft u uw vakantie uitgesteld of afgezegd?
Heeft u maar geen nieuwe auto of kleren gekocht we
gens de oorlog?
Belde u met verwanten of vrienden in verre landen
alleen maar om over de Golfoorlog te praten?
Heeft u ruzie gehad met andere mensen wegens de
Golfoorlog?
Heeft uw efficiency op het werk te lijden van de oor
log?
I. Heeft u gemerkt dat u tijdschriften en kranten ging
kopen die u vroeger nooit gekocht zou hebben?
Heeft u zich geabonneerd op CNN?
Heeft u het gevoel dat u beter uw hele vermogen
kunt verbrassen, zelfs als u er niet echt van zult ge
nieten?
Denkt u erover naar een ver land te immigreren en
uw Arabische naam te veranderen?
Hebt u uw baan verloren wegens de oorlog?
i. Heeft uw baas uw salaris verlaagd wegens de recessie
die is ontstaan als gevolg van de oorlog?
i. Heeft u personeel ontslagen, het salaris van uw men
sen verlaagd of hun promotie uitgesteld met als ex
cuus de Golfoorlog?
Voelt u zich tijdens gesprekken de commandant van
de geallieerde strijdkrachten?
Begrafenis
Amerikaanse
soldaten
begraven een bij
de gevechten
omgekomen
Iraakse militair.
Weliswaar
hebben de
Amerikanen
bekendgemaakt
dat zij alle graven
zullen markeren,
om Irak in een
later stadium te
kunnen
informeren. Maar
volgens het Rode
Kruis moet een
omgekomen
soldaat eerst
worden
geïdentificeerd en
vervolgens
begraven op een
kerkhof.
foto: ap
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De Twee
de Kamer heeft zich gis
termiddag in overgrote
meerderheid uitgesproken
tegen een motie van
Groen Links, waarin de
regering werd verzocht bij
de Verenigde Naties te
pleiten voor een staakt-
het-vuren in de Golfoor
log.
De meerderheid van de Ka
mer onderschreef het rege
ringsstandpunt dat de militaire
situatie en de veiligheid van
de geallieerde troepen nog te
onzeker zijn om de militaire
activiteiten te staken.
Volgens fractievoorzitter Bec
kers van Groen Links is een
staakt-het-vuren noodzakelijk,
omdat de anti-Saddam-coalitie
anders misbruik maakt van
zijn militaire overmacht om
Irak te dwingen tot capitulatie.
„Naarmate de overwinning
nadert, groeit de neiging om
maar door te jassen. Dat is",
aldus Beckers, „in strijd met
de resoluties van de VN, die
slechts' de Iraakse terugtrek
king uit Kuwayt zouden beo
gen. Premier Lubbers bestreed
die lezing. Hij citeerde resolu
tie 678 die de inzet legitimeert
van „alle noodzakelijke mid
delen om de internationale
vrede en veiligheid te herstel
len". Hij verdedigde het geal
lieerde optreden op Iraaks
grondgebied, dat volgens hem
bedoeld is om de geallieerde
troepen te beschermen tegen
Saddams keurtroepen. Een
vrije doortocht voor de Irake
zen met hun materieel achtte
hij militair onverstandig, van
wege het risico op een schijn-
terugtrekking. „De boodschap
tegen Irak is: stap uit je tank
en geef je over. De boodschap
is niet: rij maar met tank en al
terug naar je basis".
Zowel de regeringspartijen
CDA en PvdA als de opposi
tiepartijen VVD en D66 kon
den zich vinden in de opstel
ling van de premier. Volgens
Gualthérie van Weezei (CDA)
en Weisglas (VVD) is er pas
sprake van vrede als Saddam
Husayn van het politieke to
neel verdwenen is en is het
niet aan het Nederlandse par
lement de bondgenoten in de
Veiligheidsraad voor te schrij
ven hoe ze zich moeten opstel
len Melkert (PvdA) drukte
zich voorzichtiger uit. Met in
stemming haalde hij de
woorden van minister Van
den Broek (buitenlandse za
ken) aan, die eerder deze
week verklaarde dat de terri
toriale grenzen van Irak niet
in het geding zijn, dat het gaat
om de bevrijding van Kuwayt
en dat de positie van Saddam
Husayn een zaak is van het
Iraakse volk zelf.
Senator 'ziet'
beelden van
nazi-Duitsland
DEN HAAG Minister Van
den Broek (buitenlandse za
ken) heeft gisteren in de Eer
ste Kamer een opmerking van
senator Vogt van Groen Links
tijdens een debat over de be
groting van buitenlandse za
ken „ongepast" genoemd en
vergeleken met de gewraakte
NSB-opmerking van het
Tweede-Kamerlid Van Vlij
men (CDA) aan het adres van
Groen Links. Van Vlijmen
vergeleek de opstelling van
Groen Links met die van de
NSB van voor de oorlog. Spre
kend over de kwalijke indirec
te gevolgen van de Golfoorlog
zoals de aanwakkering van
nationalistische gevoelens
merkte Vogt gisteren op: „Als
ik het fanatisme zie waarmee
met Amerikaanse vlaggetjes
wordt gezwaaid naar president
Bush, zie ik beelden uit het
Duitsland van de Tweede We
reldoorlog voor me verschij
nen". „Ongepast", reageerde
Van den Broek bij interruptie.
„Een opmerking die niet
thuishoort in deze Kamer".
Vogt benadrukte in de Senaat
dat de vergelijking slechts be
trekking had op „fanatisme".
tUSKE EN WISKE
DE MYSTERIEUZE MIJN
(c) Standaard Uitgeverlj/Wavery Produc
DEN HAAG „Als de
Iraakse leider Saddam
Husayn resolutie 660 van
de Veiligheidsraad aan
vaardt, dat wil zeggen als
hij zich inderdaad nu te
rugtrekt uit Kuwayt, dan
is het doorvechten van de
Verenigde Staten en de
coalitie uit een oogpunt
van volkenrecht illegaal",
zo zegt prof. dr. P.J.I.M.
de Waard.
De hoogleraar volkenrecht
aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam zegt zich de afge
lopen dagen steeds te hebben
verbaasd over het standpunt
van de Amerikaanse president
JBush en zijn coalitie-genoten
dat Irak eerst aan alle twaalf
resoluties van de Veiligheids
raad zou moeten voldoen alvo
rens tot een staakt-het-vuren
zou kunnen worden besloten.
„Dat is onzin", aldus De
Waard. „Als je naar die resolu
ties kijkt, kan iedereen dat
zien".
„Een paar van die resoluties
gaan over sancties tegen Irak.
Je kunt van een land niet ver
langen dat men sancties tegen
zichzelf ondersteunt. Een paar
andere hebben betrekking op
de vrijlating van de gegijzel
den. Dat is niet meer aan de
orde. Andere resoluties gaan
over de status van de ambassa
des in Kuwayt of over de te
rugkeer van de emir. Dat zijn
zaken voor de nieuwe regering
in Kuwayt en in ieder geval
"niet meer voor Saddam Hu
sayn. Kortom, het zijn dom
weg geen resoluties waaraan
Saddam Husayn, als hij een
maal uit Kuwayt is verdwe
nen, kan voldoen", zo stelt De
Waard vast.
„Blijft dus alleen de resolutie
waarin van Irak herstelbeta
lingen worden geëist. Daar
mag je verder van denken wat
je wil, maar in het internatio
nale volkenrecht is dat geen
casus belli, dat wil zeggen geen
reden om oorlog te voeren.
Sterker nog, sinds het begin
van deze eeuw is het staten
onderling zelfs nadrukkelijk
verboden schulden met ge
weld te vereffenen. Met name
de Britten hadden daar toen
een handje van. Die kwamen
dan bij hun Latijns-Ameri
kaanse debiteuren met een
paar kannoneerboten voor de
kust en riepen dan: betalen of
we schieten. Het was de Ame
rikaanse minister Potter die
daar toen middels de Potter-
conventie een einde aan
maakte", aldus De Waard, die
daaruit de conclusie trekt, dat
een oorlog om het afdwingen
van herstelbetalingen „vol
strekt illegaal" zou zijn.
„Bovendien", zo vervolgt De
Waard, „is er in resolutie 660
duidelijk sprake van onder
handelingen tussen Irak en
Kuwayt waarbij beide landen
hun geschillen moeten bespre
ken. Ik herinner er aan dat
een van de redenen voor de
Iraakse bezetting van Kuwayt
ging over financiële proble
men tussen de beide landen.
Irak en Kuwayt claimden
daarbij het een en ander van
•elkaar. Daar komen nu na
tuurlijk nieuwe claims bij
waarbij, ik me overigens kan
voorstellen dat die er niet al
leen van de kant van Kuwayt
liggen. Ook Saddam Husayn
kan het een en ander eisen.
Bijvoorbeeld op grond van de
vraag, of alle bombardemen
ten op Irak wel gerelateerd
kunnen worden aan het mili
taire doel van de coalitie: de
bevrijding van Kuwayt".
„Al dat soort zaken is een
kwestie van onderhandelen, al
of niet uitmondend in recht
spraak dan wel arbitrage via
het Internationaal Gerechts
hof. In ieder geval kunnen
dergelijke kwesties niet met
geweld worden beslecht. Zelfs
de ergste misdadiger heeft
recht op een eerlijke rechts-
gang en waarom zou o'at niet
voor Saddam Husayn gelden?"
