Slovenen bijna Joegoslaaf af uit de weekblad Ü0ENE Albanië krijgt een nieuwe regering Groot-Brittannië weet zich geen raad met IRA Hoe lang nog? f BUITENLAND CcidaeSoiwfMit DONDERDAG 21 FEBRUARI 1991 PAGC Noodtoestand in Georgië dreigt MOSKOU Het Sovjetparlement heeft de republiek Georgië gisteren gewaarschuwd dat het de noodtoe stand in Zuid-Ossetië zal instellen als de toestand in deze Georgische deel staat niet binnen drie dagen is gesta biliseerd. De afkondiging van de noodtoestand zal het de troepen van het Sovjetministerie van binnenlandse zaken mogelijk maken de orde in Zuid-Ossetië te herstellen. Bij de ge vechten tussen Georgische nationalis ten en Osseten zijn de afgelopen we ken zeker 25 doden en 50 gewonden gevallen. De strijd ontbrandde nadat het Georgische parlement in decem ber een eind had gemaakt aan Zuid- Ossetiës autonome status. De Zuid-Os- seten willen een eigen Sovjetrepu bliek binnen de Unie vormen met Noord-Ossetië, een autonome repu bliek binnen de Russische Federatie, terwijl Georgië zich juist van de Sov jetunie wil afscheiden. Het Sovjetpar lement eiste voorts dat er een einde komt aan de blokkade van Tschinvali, waardoor de 30.000 inwoners versto ken zijn van stroom, brandstof en le vensmiddelen van buitenaf. Bij onlus ten in Georgië zijn gisteren drie do den gevallen. Volgens een woordvoer der van de gewapende verzetsgroep Mchedrioni (Ruiters) zijn twee van haar leden en een passerende priester door soldaten van het ministerie van binnenlandse zaken gedood. Ambassadeur wil overleg met Surinaamse president PARAMARIBO Voor het eerst sinds de mi litaire machtsovername in Suriname heeft Nederland contact gezocht met de regering i Paramaribo. De Nederlandse ambassadeur Pieter Koch heeft een gesprek aangevraagd met de Surinaamse president Johan Kraag. De Nederlandse regering schortte in decem ber de ontwikkelingssamenwerking op „tot na herstel van de democratische verhoudingen". Het Nederlandse verzoek tot een gesprek met de Surinaamse president komt in een periode waarin het plan-Lubbers veel stof doet op waaien. Het plan, dat begin vorige week in Den Haag uitlekte, behelst nauwere samen werking tussen Nederland en Suriname op onder meer economisch, defensief en justitieel gebied. Den Haag en Paramaribo zouden een soort 'Gemenebest' moeten vormen. Lothar de Mazière. De Mazière vrijuit BONN De premier van het voormali ge Oost-Duitsland, Lothar de Mazière, is vrijgesproken van beschuldigingen dat hij gespioneerd zou hebben voor de communistische geheime politie. Vol gens de algemeen secretaris van de CDU, Volker Rühe, zullen de resultaten van een regeringsonderzoek naar het verleden van De Mazière voor de CDU- politicus de weg vrijmaken voor een te rugkeer in de partij. De Mazière trad in december terug als leider en als minister zonder portefeuil le in de eerste regering van het verenig de Duitsland na beweringen in de pers dat hij aan de Stasi, de Oostduitse gehei me politie, informatie zou hebben ver strekt over dissidenten en activisten in de kerk. Demonstran ten in de Al banese hoofdstad Ti rana halen het stand beeld neer van de voor malige com munistische leider Enver Hoxha. FOTO: AP TIRANA De Albanese pre sident Ramiz Alia heeft giste ren na massale protesten in de hoofdstad Tirana verklaard dat hij leiding wil geven aan een nieuw te vormen regering. Eerder hadden demonstranten in zeker twee steden een standbeeld van de in 1985 overleden leider Enver Hoxha neergehaald. President Alia zei in een televisieboodschap dat het land in „een kritieke fase" verkeert en riep de op positiepartijen op samen te werken. Ook werd voor de te levisie een verklaring voorge lezen van premier Adil Carca- ni, waarin werd gezegd dat de Enver Hoxha-universiteit in de hoofdstad een andere naam zal krijgen. (Van onze correspondent Gert van Wijland) LJUBLJANA De deel- rupubliek Slovenië heeft gisteren besloten zich los te maken van Joegoslavië. De tweedeling van Joego slavië moet in juni een feit zijn. De deelrepubliek stuurt aan op een centraal vanuit Belgrado geleide staat rond Servië en een soeverein Slovenië. Fysiek is Slovenië ook na gis teren nog steeds onderdeel van Joegoslavië, maar psychisch zijn de Slovenen al zelfstandig. „Behoudens overmacht zullen we over enkele maanden geen Joegoslaven meer zijn", stelde president Milan Kucan vast. Met 'overmacht' doelde Kucan op mogelijk ingrijpen van het Joegoslavische leger. De stemming in het parlement is een logisch gevolg van de al jarenlang gevoelde onvrede in Slovenië. Met name de steeds meer overheersende rol die de nationalistische Serven zich zelf in Joegoslavië hebben toe gedacht, leidde in de kleinste, maar rijkste en meest liberale deelrepubliek tot een anti-fe deratieve stemming. Eind vo rig jaar sprak de bevolking van Slovenië zich in een refe rendum massaal uit voor onaf hankelijkheid binnen een half jaar. Mochten republieken als Kroatië en Bosnië ook genoeg hebben van de Serven, dan kunnen ze zich aansluiten in een soort samenwerkingsver band met Slovenië. Voorop staat volgens de Slovenen dat het dan om soevereine staten gaat. Een centrale regering zo als die 45 jaar boven de repu bliek heeft gestaan, is daarbij uit den boze. Eventuele geschillen over de erfboedel dienen volgens de Sloveense autoriteiten te wor den voorgelegd aan het inter nationale gerechtshof in Den Haag. Wat gisteren opviel in Ljubljana was dat het Sloveen se streven naar onafhankelijk heid ineens geen afscheiding van Joegoslavië meer ge noemd mag worden. Woord voerders introduceerden de term 'disassociatie', ofwel ont binding van de federale staat. Als nieuwe zelfstandige staat tussen Europa en de Balkan zullen de Slovenen alle hulp nodig hebben die ze kunnen krijgen. „Zonder financiële steun van buitenaf zal het de eerste jaren niet meevallen", aldus secretaris Josip Skober- ne van de Kamer van Koop handel. Toch zou het proble men opleveren als alle handel met Joegoslavië weg zou val len. „We streven naar een soort Benelux-verband". (Van onze correspondent Roger Simons) LONDEN Het zogehe ten schaduwkabinet van de Britse Labourpartij on derzoekt de mogelijkheid van nieuwe contacten tus sen de politie, het leger en de IRA over bommeldin gen waaraan een be trouwbare waarschu wingscode vooraf zou moeten gaan. Scotland Yard zegt dat voor waarschuwingen gericht aan de politie van het Britse 'mainland' (het hoofdeiland) geen vaste code-afspraak be staat. In geval van bommel dingen, vergezeld van een 'ge heime' code, weten de ge rechtsdienaren daar dus nooit echt waar ze aan toe zijn. Grappenmakers en gestoorden vinden doorgaans zelf waar schuwingscodes uit. In Noord-Ierland daarentegen steunt het systeem van bom meldingen op vaste afspraken tussen de IRA en de veilig heidsdiensten. Militante prote stantse 'loyalists', die eveneens brutale aanslagen plegen, ma ken ook gebruik van speciale waarschuwingscodes. Hoewel bommeldingen niet zelden verwarring veroorzaken om dat de meeste boodschappen erg onduidelijk zijn, blijft het aantal slachtoffers doorgaans beperkt. De Noordierse politie en het Britse leger weten beter wat zou kunnen gebeuren. Vergetelheid De jongste twee IRA-aansla- gen op het Britse 'mainland' veroorzaakten complete chaos en uitbarstingen van machte loze woede. In het Lagerhuis haalde premier Major scherp uit tegen de personen die der gelijke aanslagen plegen. Hij vroeg zich af wat voor mensen het waren en kwam tot de conclusie dat ze dement zijn. „Zij zullen worden achter volgd tot de politie hen kan pakken", beloofde Major. Hij zweeg in alle talen over de achtergrond en oorzaken van de aanslagen. „Wij laten ons niet intimideren", zegt zijn re gering. Nieuwe initiatieven over de slepende Ierse kwestie kunnen volgens Londen niet worden afgedwongen door middel van geweld. „Wij Brit ten buigen nooit voor terroris ten!" Deze manhaftige slogan klinkt alleen geloofwaardig in Britse oren. Zelfs de vreedzame Gan dhi zei in zijn tijd nadrukke lijk: „De Britten zwichten en kel voor geweld". Dat hij ge lijk had, werd ondermeer be wezen in India, Kenia, Cyprus en Aden. Die landen danken hun onafhankelijkheid aan anti-Brits gewapend verzet. Waarom blijft dan de eeuwen oude Ierse kwestie onopgelost, ondanks het bloedvergieten? Er worden almaar nieuwe aanslagen gepleegd om zowel de Britse als de internationale aandacht te vestigen op een vraagstuk dat, zeker ten gevol ge van de Golfoorlog, weer he lemaal in de vergetelheid is geraakt. Het is al jaren duidelijk, dat Londen eigenlijk geen raad weet met de Ierse kwestie. Deze zou al lang geregeld zijn, als Groot-Brittannië niet opge scheept zat met het probleem van de 891.000 protestanten in woners van de zes Noordierse graafschappen. Deze laatste werden in 1921 gescheiden van de overige 26 Ierse 'coun ties'; Londen beschouwt ze als Brits grondgebied. De katho lieke, republikeins gezinde be volking van wat de protestan ten hun 'Ulster' noemen hoewel het eigenlijk maar een deel is van die regio bestaat uit 691.000 zielen. Voor de verdeling van Ierland was deze natie helemaal een Brits wingewest. De Engelsen hadden haar in 1169. veroverd op de oorspronkelijke bewo ners. Ulster werd in 1608 ge koloniseerd door Schotten, die daarvoor op verzoek van Lon den speciaal daarvoor naar Ierland trokken. De 891.000 protestantse Noordieren van tegenwoordig zijn nagenoeg al lemaal rechtstreekse afstam melingen van de vroegere Schotse kolonisten. Maar sedert de tijd van het Britse project dat in 1169 de naam 'plantation' (inplanting) droeg, zijn er zoveel eeuwen overheen gegaan, dat het geen zin meer heeft de afstamme lingen van de oude kolonisten te verjagen. Noord-Ierland is niet alleen een onderdeel van heel Ierland, het is ook het va derland van deze protestantse Ieren die, wat hun getalsterkte betreft, in Ulster over een for se meerderheid beschikken. Aan deportatie valt niet te denken. Groot-Brittannië geeft eigenlijk wel toe dat het Ierse verlangen naar eenma king rechtvaardig is, maar het probeert tijd te winnen, onder het motto dat het probleem vreedzaam moet worden gere geld. Londen rekent erop dat vroeg of laat een politieke op lossing tot stand zal worden gebracht op basis van sociale en economische vooruitgang, mogelijk zelfs in de geest van het Europa van 1992. Sjevardnadze wil vrede tussen presidenten MOSKOU De eind vorig jaar afgetreden Sovjetminister van buitenlandse zaken Edoe- ard Sjevardnadze heeft giste ren een pleidooi gehouden voor beëindiging van de „oor log van presidenten". Sjevard nadze zei dat zolang de desta bilisatie doorzet, de Sovjetunie het gevaar van een dictatuur of een burgeroorlog boven het hoofd blijft hangen. Het was voor het eerst sinds zijn aftre den dat hij in het openbaar uitspraken deed. Leden van de Opperste Sovjet uitten onge kend felle kritiek op Boris Jeltsin. De president van de Russische Federatie riep dins dag op tot het vertrek van Sovjetpresident Gorbatsjov. In een resolutie van het parle ment werd Jeltsin met 292 te gen 29 stemmen openlijk ver oordeeld. Afstraffing Een man in het Pakistaanse stadje Bara in casseert hon derd stoksla gen, waartoe een plaatselij ke islamitische rechtbank hem had veroor deeld. De ver dachte zou een vrouw hebben ontvoerd en verkracht. Voor de af straffing be stond grote publieke be langstelling: 20.000 mensen keken toe. FOTO: EPA DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB HET MAXICAANSE AFGODSBEELD VS geven Israël omstreden krediet QN829 Het beeld van Huitzilopochtli wordt voorzichtig aan geeft een ontwijkend antwoord. „Als ge geen lust hebt op mijn één der brassen van de „Le Renard" door de Spanjaarden in vragen te antwoorden zullen we u tijd geven om na te denken", een boot getakeld. Ook Pierre Ponjard wordt aan wal gebracht zegt de gouverneur tenslotte grimmig en Ponjard wordt in de en wanneer hij na enkele dagen weer wat is opgeknapt, wordt hij kerker geworpen. Ondertussen heerst er grote opwinding onder voor de gouverneur van Mexico geleid, die hem een scherp ver- de Indianenstammen: god Huitzilopochtli Is terug en door middel hoor afneemt. „Gij behoort tot de vloot van de zeerover Henry van rooksignalen wordt dit heuglijke nieuws snel doorgegeven Morgan, is het niet?" vraagt de Spanjaard. Maar de Fransman naar de binnenlanden. WASHINGTON De Vere nigde Staten hebben alsnog 400 miljoen dollar uitgetrok ken voor huisvestingspro gramma van joodse immigran ten uit de Sovjetunie in Israël. Het bedrag zal in een keer worden overgemaakt en niet in drie termijnen, zoals Was hington eerde wilde, maar waartegen Jeruzalem bezwaar aantekende. De toezegging van de lening was al eerder gedaan, maar het definitieve besluit werd opgehouden om dat Washington eerst voldoen de garanties wilde dat het niet zal worden gebruikt voor hui zenbouw in de bezette gebie- Moskou vertraagt opheffing van Warschau Pact (Van onze correspondent Frans Wijnands) PRAAG Aan de voora vond van de beslissend^ ministersconferentie over de opheffing van het War schau Pact, heeft Moskou de overige lidstaten over vallen met nieuwe voor stellen en voorwaarden. De woordvoerder van het Tsjechoslowaakse ministerie van buitenlandse zaken, Egon Lansky, ging gisteren in zijn eerste commentaar zelfs zo ver, dat hij van we zenlijke veranderingen in de basishouding van de Sovjets sprak. Het zou niet alleen om technische obstakels gaan. De onverwachte complicaties komen vlak voor de minis tersconferentie die maandag in de Hongaarse hoofdstad Budapest begint. De geman dateerde ministers zullen er de allerlaatste afspraken ma ken om het pact per 1 april van dit jaar formeel te liqui deren. Die datum is door president Gorbatsjov zelf voorgesteld in een recente brief aan de medelidstaten. Voor de Sovjetpresident kan het pact meteen worden op gedoekt. Des te begrijpelijker de verbazing, verwarring en irritatie in de diverse Mid den- en Oosteuropese hoofd steden over deze zoveelste vertragingsmanoeuvre van de Russische legertop. In de voorstellen van Mos kou wordt niet meer gerept over de politieke poot van het pact. Wat de militaire poot betreft, lijken er proble men te zijn over de financië le afwikkeling. Het gaat daarbij vermoedelijk over de verdeling van de gemeen schappelijke bezittingen. De Sovjets schijnen ook garan ties te willen dat er een dus danige organisatievorm over blijft, dat de vele Russische generaals en andere hoge of ficieren hoe dan ook aan het werk kunnen blijven. Woordvoerder Lansky sprak gisteren in Praag onver bloemd van „onacceptabele voorwaarden". Er is in de diverse landen ook bezorgdheid over de re actie van het publiek als de opheffing opnieuw wordt vertraagd. De lidstaten zijn van mening dat er voorlopig een politiek soort Warschau Pact moet blijven bestaan, ook al om enig tegenwicht te hebben voor de NAVO. Over die organisatie wordt welis waar zeer positief geoor deeld, maar van een over haast lidmaatschap willen de voormalige Warschau-Pact- landen niet weten. Toch lijkt de nieuwe opstelling van Moskou tevens een signaal te zijn in de richting van de NAVO. to mee Item Als we de opiniepeilingen voor de statenverkiezingen maart mogen geloven, ziet het er somber uit voor het f a, net. De historie leert dat kort na een nederlaag vafet- PvdA bij de statenverkiezingen, de regering valt. Dar beurde immers in 1958, 1966 en 1982. En dat zal, aldus gemeester Van Thijn van Amsterdam niet de eersj beste PvdA'er ook nu wel weer het geval zijn. De or zoeksbureaus geven een verlies voor de sociaal-democi aan van twaalf tot dertien kamerzetels. „Ik dacht: l'his se répète", aldus Van Thijn deze week in Elsevier. Sommige kamerleden heb ben het maar moeilijk met de nieuwe buitenlandwoord voerder van Groen Links, Leoni Sipkes, van huis uit polemoloog en opvolgster van de alom gewaardeerde Andree van Es. „Ze irriteert me, ja", zegt VVD-kamerlid Weisglas onomwonden over zijn collega. „En ik ben be paald niet de enige die ge prikkeld op haar reageert. Het gaat me niet alleen om haar verzet tegen de leve ring van de Patriot aan Is raël hoewel dat stand punt van geen kant deugt. Het gaat me om haar hele habitus...". Weisglas vindt een medestander in CDA- kamerlid Gualthérie van Weezel. Maar de laatste kan Sipkes voornaam niet over zijn lippen verkrijgen. Dat is 'm te vriendschappelijk. Voor Van Weezel is het 'me vrouw Sipkes' op zijn best. „Van mevrouw Sipkes gaat iets profetisch uit. Ze gaat er stellig van uit dat ze het ge lijk aan haar zijde heeft". Nu het Sovjetrijk wankelt en Gorbatsjov steeds meer dictatoriale neigingen krijgt, is voor VN de tijd gekomen de vroegere dissidenten aan het woord te laten. Bijvoor beeld Vladimir Boekovski, die in 1976, na twaalf jaren kampen, gevangenissen en inrichtingen (diagnose: schi zofrenie), werd uitgeruild te gen een Chileense commu nist en daarmee zijn vrijheid verkreeg. Zal er een militai re machtsgreep komen? Boe kovski: „Zeker, maar niet zoals in Argentinië. De mili tairen zullen meer invloed krijgen. De partij valt uit el kaar, alleen de KGB en het leger blijven over. Zij doen het geleidelijk aan. Nu heb je militairen op straat. Over een maand wordt een nach telijk uitgaansverbod inge steld en in het voorjaar zul len er interneringskampen komen". In het omslagartikel specu leert Elsevier deze week op een mogelijke val van het kabinet-Lubbers, wanneer de PvdA een verpletterende nederlaag op 6 maart zou lij den. Het ziet er immers niet best uit voor de komende statenverkiezingen. Onder zoeken voorspellen een dras tisch zetelverlies. Vólgens Ed van Thijn betekent dat zeer waarschijnlijk ook het spoedige afscheid van de ploeg Lubbers/Kok. CDA- prominenten als Schmelzer en De Koning vinden dat echter wat al te gortig, maar erkennen toch ook dat er grote dreigingen bestaan. Met het oog op de verkiezin gen moeten de partijbonzen dezer dagen ook voortdu rend op verkiezingspad. Het land in. Op zoek naar de achterban. Elsevier volgde deze week het CDA op toer- nee in Oud-Beijerland (Zuid- Holland) en Zutphen. De stemming is gezellig, maar niet te uitbundig met het oog op de Golfoorlog. Geen vlag gen, geen ballonnen. Maar een optreden in Oud-Beijer- land van het Loosduins mannenkoor kan er nog wel af. Tussen 'Mork en Mindy' en 'Dead Poets Society' zit een wereld van verschil. De hoofdrolspeler in beide films, Robin Williams, is een stuk serieuzer geworden. Zeggen zijn vrienden én zegt hij zelf. Robin Williams is groot geworden en zijn car rière verloopt voorspoedig. Momenteel speelt hij samen met Robert de Niro in de film 'Awakenings', die bin nenkort in de Nederlandse bioscopen gaat draaien. Al leen wat hij nu het liefst zou hebben, ontbreekt hem: tijd. Tijd om met zijn vrouw te dansen en bij zijn kinderen in San Francisco te zijn. Jonge hazewinden. Onder die kop (overigens een term van uitgever Martin Ros) presenteert De Groene deze week een special over jonge dichters ën denkers/filoso fen in Nederland. In een rondetafelgesprek worden vijf van hen aan de lezer voorgesteld. Connie Palmen bijvoorbeeld, die onlangs de buteerde met haar roman De Wetten. „Achteraf kan ik zeggen dat ik de filosofie no dig heb gehad om haar weer te kunnen vergeten". In de hazewindenspecial verder aandachf voor op het eerste gezicht zo Isi Weekblad Foruij verdwijnt weer Lr AMSTERDAM Hetlp nieweekblad Forum I v/ schijnt op 5 maart voi laatst. Voor zes journ; en zes ondersteunend! dewerkers wordt c aangevraagd. Volgens ver R. Schurink is hej nieblad er niet in ge: voldoende lezers aan z binden. Het blad werd jaar mei geïntrodc voor ruim 5000 abofrrr van het voormalige dapiël De Waarheid. raje TZj maar een Alkm^ middelbare school. MaT is meer aan de hand.® blijkt om een heus myrel< te gaan. De RSG Nflat Kennemerland brach| korte tijd verschil) f dichters voort, en zelfjdar een studentenleider on Maarten van Poelgeest.nge Nog twee nachtjes slap^jfti dan is het zover. Dan |is zaterdag, de dag waaroif de Waart in het ConcL bouw in het kader va[n VARA-matinee W^ opera 'Die Walkure' geert. Een week later l 'Siegfried'. De verwar?.11 gen zijn hoog gespannei1^6 VAR A-studio, waar hefwe dio Filharmonisch Cj5 v* repeteert, ruikt bedomi31"- een gymnastiekzaal, enpen mige strijkers lopen |ror schouderspieren te n)ak ren. Vooral voor hen ir b een uitputtingsslag. Wa de dirigent zijn contra!ste het orkest heeft verljgeb De Waart: „Omdat ik oi mj tend veel vertrouwen ij c Radio Filharmonisch hl zj ik er een repertoire mej doen dat bij een ger- concertorkest niet mofp1" is. En het is een orke moeilijke omstandigh dat trekt me aan. Ik beT er ook van bewust d I met mijn stijl, zoals il-*- en overkom, nooit ee porkest van iemand zl ven". Var Vlak na de invasie van ft in Kuwayt plande deJSH malige CIA-agent «ril Agee een lezingencycletor de VS. Maar op het lfme moment werd Agee ve(idd derd Nicaragua, waa)st woont, uit te reizen. H la vooral zijn spreekbelere zouden een gevaar op ter ren voor de Ameriklew staatsveiligheid. Dus b(nd« Agee op een andere mi he in de openbaarheid wit op zijn lever had. Het i di taat drukt De Groen afg twee delen af, waarvan en week het eerste ondeaar kop. 'Wat Philip Agqk l Amerika niet mocht zej^m br H^DETI De Golfoorlog is in Hpn Tijd enigszins tot rust ide men en de komende stjgde verkiezingen hebben gec weekblad nog niet tot 'fli nieuwe invalshoek kujlra! prikkelen. Alleen comÜigi tator J.A.A. van Doorijker nog een blik vooruit we vo in een wereld nè de Goljwij log: „...het zelfvertrojnoj èn de frustratie van de limwereld zijn, na Nassltaa Khomeiny, opnieuw elfs sterkt. Valt niet te viarti dat dit volgende Arab wi pretendenten alle kan op geven zich als de Grotenstt der te profileren?" lan Onder de titel 'Het bij waas' werpt het bladfaal blik achter de schermerf1^ de 'zieke' KLM, die v!' week een grootscheeps!^ organisatie aankona3*" Hoe heeft het zover kul komen met onze natiaje luchtvaartmaatschappij,!^ al decennia lang het Jbi van volstrekte betrouwh^J heid uitstraalt. Volgen) oc onderdirecteur van het }oat missionairshuis Van James Capel heeft de luchtvaartindustrie j lang met het hoofd ij wolken gelopen: „Als< sky voorgoed de limil zijn". Wie is Leo Riikens? Oi raar geschiedenis aai Haagse School voor Tai Letterkunde, nu op geld gezet, schrijver en root. Mislukt neuroot,! status waaraan hij zelf/ autobiografisch boek gewijd. De combinatie! zijn eigen katholicisi het slaapmiddel T werd hem seksueel zijn vrouw is van hei scheiden. Zijn boek, d; gin volgende maand schijnt, schetst zijn levi slechts lijkt te hebbert staan uit een triestheid. CLARISSE BP

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 4