,Ik weet echt niet waar het over gaat"
.Kater voor Phil Collins
'De Leeuw van Venetië'
in Paleis in Amsterdam
Culturele Raad toont
kunst van buitenlanders
Hugo Claus verbiedt
uitgave „Zomernacht"
EG-commissie tikt
Eurosport op vingers
SACHA BULTHUIS IN 'DE BUDDHA VAN CEYLON'
K [UNST/RTV
EaidwQowuvnt
DONDERDAG 21 FEBRUARI 1991 PAGINA 15
in Nederland
ALKMAAR Het Franse
commerciële televisiestation
TF1 heeft geen belangstelling
voor een commerciële zender
in Nederland. TF1 was met
een werkgroep van zes Neder
landse dagbladuitgevers be
trokken bij een onderzoek
naar de mogelijkheden van
een nieuwe commerciële zen
der via de kabel. TF1 heeft af
gehaakt vanwege grote onze
kerheden over een succesvolle
exploitatie. De introductie van
een nieuwe zender vergt tus
sen de tweehonderd en drie
honderd miljoen gulden. De
inschattingen over reclameop
brengsten zijn omgeven met
grote onzekerheden. Daardoor
werden de risico's erg groot.
(ADVERTENTIE)
Residentie Orkest
speelt
Ligeti
Componistenportret 1
zaterdag 23 februari -19.30 uur
J Dr Anton Philipszaal Den Haag I
I
070-360 98 10
AMSTERDAM „De
leeuw van Venetië voelt
zich thuis in Amsterdam,
net zoals ik". Dat zei de
directeur van het Palazzo
Grassi in Venetië, dr. Viti
gisteren bij de opening
van de tentoonstelling 'De
Leeuw van Venetië' in het
Koninklijk Paleis op de
Dam in Amsterdam.
Koningin Beatrix verrichte de
officiële openingshandeling
door een gordijn weg te trek
ken waarachter de leeuw te
voorschijn kwam. Vanaf don
derdag tot en met 31 maart is
de tentoonstelling, die onder
auspiciën van het Italiaanse
ministerie van cultuur staat,
voor het publiek geopend. De
bronzen gevleugelde leeuw,
die tot voor kort op één van de
twee zuilen naast het Dogen
paleis stond, geldt als symbool
voor Venetië. Over de ouder
dom en de herkomst van het
beeld is zo goed als niets be
kend. Sommigen archeologen
beweren dat het 4.4 meter lan
ge en bijna drie ton wegende
beeld uit het Midden-Oosten
of zelfs China komt.
Schattingen over de leeftijd
van de leeuw lopen uiteen van
de vierde eeuw voor christus
tot de elfde eeuw na christus.
Recent wetenschappelijk on
derzoek heeft aangetoond dat
er in de loop der eeuwen ten
minste vijf restauraties hebben
plaatsgevonden. Voor de laat
ste restauratie, in 1985 is de
leeuw voor het laatst van de
zuil gehaald.
Viti wees er in zijn openings
toespraak op dat hét de eerste
keer is dat de leeuw Venetië
vrijwillig verlaat. In 1797
werd het bronzen gevaarte als
oorlogsbuit door de Fransen
naar Parijs meegenomen. Na
de val van Napoleon keerde
het dier weer terug naar Ve
netië.
Na de tentoonstelling in Am
sterdam keert de Leeuw
„voorgoed" terug naar zijn Ve-
netiaanse zuil.
I HAAG Onder de titel 'Het Klimaat' organiseert de Cul-
|ele Raad Zuid-Holland in de periode van 3 mei tot en met 30
ji een serie tentoonstellingen van buitenlandse beeldende
jnstenaars die in Nederland wonen en werken. De tentoonstel
den zijn te bezichtigen in twee musea en dertig galerieën en
jjositieruimten verspreid over heel Nederland. Volgens de
lulturele Raad zijn de afgelopen jaren veel buitenlandse kunste-
iaars naar Nederland gekomen vanwege het onderwijs en de
unstige sociaal-economische omstandigheden. De tentoonstel-
ngen moeten een beeld geven van hoe zij zijn beinvloed door
ns land, en andersom. In het Stedelijk Museum de Lakenhal in
,eiden zal het centrale deel van Het Klimaat plaatsvinden, met
xposities van zeven kunstenaars. In het Stedelijk Museum het
rinsenhof in Delft, bij stroom-HCBK in Den Haag, de Rijksaca-
emie van Beeldende Kunsten en Time Bases Arts in Amster-
zullen vier groeptentoonstellingen worden gehouden.
BRUSSEL Een boze Hugo Claus heeft de Antwerp
se uitgeverij Nioba verboden zijn jongste boek 'Zomer
nacht' uit te geven. Het boek zou in het voorjaar op de
markt komen en de uitgeverij heeft er al flink wat re
clame voor gemaakt bij de boekhandel en in de pers.
Maar auteur Hugo Claus is ontstemd over een even
eens door uitgeverij Nioba uitgebrachte novelle van
Guido Lauwaert. Die novelle, 'Avenu Claus', is de
weergave van een „literaire wandeling" door Gent,
langs de huizen waarin Claus gewoond heeft. De wat
ironische toon van de novelle is bij Claus in het ver
keerde keelgat geschoten. Guido Lauwaert is de orga
nisator van de 'Nacht van de Poezie'. Die werden
vroeger in Brussel en Kortrijk gehouden en tegen
woordig in Utrecht. Hij is medewerker van de Neder
landse kranten NRC-Handelsblad en Het Parool en
van de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws.
NOS doet niet mee aan
nieuwszender Euronews
HILVERSUM De NOS doet niet mee aan
de nieuwe Europese nieuwszender Euronews,
die een soort Europese tegenhanger moet
worden van het Amerikaanse CNN. De NOS
vindt deelname te kostbaar. Deelnemende
omroepen moeten voor een periode van zes
jaar bijna twee miljoen gulden betalen. Ver
der verwacht de NOS dat Euronews nauwe
lijks interessant zal zijn. Het station krijgt
geen eigen presentatie. Ook zal Euronews
niet zelf nieuws vergaren. De NOS zal indien
gewenst wel beeldmateriaal leveren. Euro
news wordt eind februari door een aantal le
den van de Europese Omroeporganisatie in
Brussel officieel gepresenteerd. Het is de be
doeling dat de zender vanaf 1992 via de satel
liet in het Duits, Spaans, Frans, Engels en
Italiaans gaat uitzenden.
BRUSSEL De EG-commissie in Brussel is tot de conclu
sie gekomen dat Eurosport, het via de satelliet werkende
transnationale sport-televisiekanaal, in strijd is met de Eu
ropese concurrentieregels. De conclusie volgt op een on
derzoek dat de commissie instelde nadat (in december
1987) de met Eurosport concurrerende zender Screensport
zich had beklaagd. De klacht was gericht tegen een aantal
leden van de Europese Omroepunie (de EBU), Sky televi
sie en News International. Die hebben een overeenkomst
gesloten die zich niet verdraagt met het EG-beginsel van
de vrije concurrentie, aldus de commissie in Brussel. De
overeenkomst gaf Eurosport een bevoorrechte positie ten
nadele van Screensport. Eurosport werd bevoordeeld bij
het verkrijgen van de beschikking over sportprodukties
van de EBU. Wat de gevolgen van het standpunt zullen
zijn was woensdag nog niet duidelijk.
)EN HAAG „Vraag
ve ie niet waar het stuk
l ver gaat, want ik zou het
ing jet weten. Er zit geen en-
,ori ele logica in. Maar dat is
anl "st eni£ om te sPe*en
nst acha Bulthuis spreekt
Is iet enthousiasme over
is De Buddha van Ceylon',
I et jongste volslagen ge-
toorde geesteskind van
,odewijk de Boer, dat za-
irdag onder zijn regie bij
131 e toneelgroep De Appel
première gaat.
^r' acha speelt de vrouw van
ouveneur Theodor de Bousse-
lere (Carol Linssen). De
e_n laats van handeling is het pa-
lis van Theodor, dat later
n8 lotseling ambassade wordt
enoemd. Het huis staat in een
ederlandse kolonie. Is het
1 ndië of Suriname? Wie zal
iet zeggen. Verderop in het
tuk valt de naam Ceylon, dat
ooit van Nederland is ge
feest.
anvankelijk is de enige rela-
e met de titel het buddha-
eeldje, dat om onduidelijke
SP edenen wordt gestolen door
en e joodse violist Alban Zadok
Rudolf Lucieer), die op de
lucht voor de Duitsers, naar
kolonie is uitgeweken. Ne
erland is bezet. Zadok wordt
irgezeld door Hannah (Hilde
eijnen) dochter van de Belgi-
ihe ambassadeur in de Kongo
een Chinese danseres. Zij is
jn vrouw, die achteraf zijn
efzusje blijkt te zijn. Theo-
or verleent hen een gastvrij
erblijf in zijn residentie, maar
koestert wel nazi-ideeën,
wie is eigenlijk die heer
iger (Robert Prager)? Hij
lijnt contacten te onderhou-
>n met de opstandelingen in
kolonie, die zich later be-
men te roeren. Die opstand
dt er uiteindelijk toe dat
ïeodor door zijn eigen meid,
Jylvia (Majorie Boston) door
X et hoofd wordt geschoten,
hij aan haar borsten
gt. De gouverneur gaat al
oeg in het stuk geheel uit de
4 e.
kleren, om even later in zijn
gala-uniform Alban te ontvan
gen. Ook Hannah speelt even
in adamskostuum en Prager
laat eveneens af en toe zijn
broek zakken. Prager, die ver
moedelijk uit Praag komt,
heeft een onduidelijke verhou
ding met Hannah en Sylvia.
De dames hebben gemeen dat
zij beiden jong zijn en klave
cimbel spelen. Heeft Theodor
ook iets met hen? In ieder ge
val is zijn huwelijk met Atha-
lie slecht. Zijn vader had een
verhouding met Athalie. Daar
uit is een kind geboren.
Overlevingsdrift
Sacha Bulthuis heeft net af
scheid genomen van Olga, de
rol die zij speelde in de 'Drie
Zusters' van Tsjechov onder
regie van Erik Vos. Nu is zij
Athalie. „In beide dames zit
een soort overlevingsdrift",
zegt ze „Maar Olga is veel mil
der dan Athalie. Zij moet
overleven, omdat zij verant
woordelijk is voor haar twee
jongere zusjes. En Athalie. Ja
waarom overleeft dit soort
nijptangen? Ik weet het ook
niet. Ze is absurd. Maar rollen,
die het absurde van de mens
laten zien, trekken mij juist
aan. En ik ben niet de enige
hoor. Dat absurde is juist het
leuke van acteren. Iemand na
doen, hoef ik niet. Dan kun je
beter op straat gaan kijken.
Want niets is dodelijker dan
het realisme op het toneel te
brengen, dus net doen of het
echt zo is".
De actrice verwijst naar de
reusachtige glazen waarmee
het gezelschap in het huis van
de gouverneur na afloop van
een maaltijd in beeld ver
schijnt. Alleen Prager heeft
een klein jeneverglas. Sacha:
„Die glazen zijn gewoon een
vondst. Ze komen op met vis
kommen en dat werkt. Ik heb
geen idee waarom. Maar het is
goed. Het vergroot de situatie,
haalt het uit de werkelijkheid.
Het illustreert de onzin van dit
soort feestjes waar men met
lege viskommen rondloopt. En
als je een beetje stoned kunt
denken, zie je dat soort beel-
ben begeleid door Erik Vos,
Ton Lutz en Eric Schneider.
Dat gebeurt bijna niet meer,
gewoon puur gecoached. Dat
er iemand tijdens de repetities
in de zaal komt zitten kijken
naar wat jij doet. Of je niet je
niet herhaalt, niet vastloopt.
Als ik op mijn 25ste was uitge
vlogen, was ik hopeloos vast
gelopen. Ik was geen stap ver
der gekomen".
Dona Rosita
zou een heel
mooi afscheid
zijn voor
Jos Nijhof
Stroopwafel
den toch voor je. In De Zusters
kom ik op en dan moet ik roe
pen: komt u uit Moskou? On
dertussen neem ik een hap
van een koek. Grote lach bij
het publiek. Ik heb in de wer
kelijkheid zien gebeuren dat
iemand getuige was van een
ongeluk van een bekende. En
wat deed ie. Hij nam een
broodje, stopte dat in zijn
mond en riep de naam van het
slachtoffer. Ik vind dat fasci
nerend. Dat je iets wil, zegt en
ondertussen een andere han
deling verricht".
Theo D'Or
In mei 1974, zij was 25 en pas
drie jaar van de toneelschool,
kreeg Sacha Bulthuis al de
hoogste toneelonderscheiding
van ons land, de Theo d'Or
voor haar rol Jo in 'Een vleug
van honing' dat de toneelgroep
Globe op de planken zette on
der regie van Lo van Hensber-
gen. Een jaar later speelde zij
Tine, de echtgenote van Max
Havelaar (Peter Faber) in
Fons Rademakers verfilming
van 'Max Havelaar' van Mul-
tatuli.
Sacha: „Ik heb het al vaker
gezegd. Ik schrok ontzettend
toen ik die Theo, D'Or kreeg.
Ik wist niet wat ik er mee aan
moest. De uitreiking was over
dag, in Groningen geloof ik.
We moesten daar 's avonds
spelen. Toen ik die avond op
kwam, kreeg ik al een open
doekje voordat ik ook maar
een woord had gezegd. Ik
dacht dit kan, dit haal ik niet.
Je krijgt altijd na afloop ap
plaus. Maar goed, de voorstel
ling ging goed".
Ondanks haar zeer veelbelo
vende start is Sacha nooit een
grote ster geworden, zelfs geen
echt bekende Nederlander.
Waarom eigenlijk niet? „De
behoefte is niet zo groot. Ik
vind toneel in hoge mate ple
zierig. Om naar te kijken en
om te spelen. Niet om je ambi
tieus jezelf voorbij te rennen.
Dat is een keuze. Los van het
feit natuurlijk dat ik vrij jong
al een groot gezin had (drie
kinderen). Dat speelt natuur
lijk ook mee".
Appel-gezin
Sacha begon bij het Nieuw
Rotterdams Toneel (NRT),
ging later Globe en kwam ten
slotte bij de Appel terecht. Ze
is al vele jaren een trouwe Ap-
FOTO: STEPHEN EVENHUIS
pel-vrouw. Waarom die
trouw? Ze voelt zich er thuis.
De Appel is een soort gezin.
„Dat is de kracht van de Ap
pel. Je hebt toch een vrij spe
cifieke band met elkaar. Dan
ga je niet zo gauw weg. Het is
een beetje op vertrouwen ge
baseerd. Het is geen ad-hoc ge
zelschap. Ik heb wel eens een
klacht gehoord van mensen:
dat de Appel hierdoor altijd
hetzelfde is. Dat zou kunnen.
Ik denk dat iemands kracht
tegelijkertijd altijd iemands
zwakte is".
Even later zegt ze: „Natuurlijk
had ik met die Theo D'Or alle
kanten op gekund. Maar ik
denk dat ik veel te jong was.
Ik kon het totaal niet over
zien. Ik heb het geluk gehad
dat ik met acteren letterlijk
Het decor van Buddha, voor
stellende een neo-klassiek
pompeus gebouw, is feitelijk
een kijkdoos. De toeschouwer
ziet niet alleen wat er voor op
het toneel gebeurt, maar is te
gelijkertijd getuige van op zijn
zachtst gezegd soms merk
waardige taferelen die zich in
de rest van het huis afspelen.
„Dat stond niet in de tekst, dat
hebben we zelf verzonnen",
zegt Sacha. „Lodewijk had ook
geen idee hoe het stuk ge
speeld moest worden. Hij had
alleen het boek. Hij gaf wat
aan en wij gaven wat aan. We
hebben overigens Lo een beet
je meegeholpen zijn stuk af te
maken. Het kwam maar niet
af en toen vroeg hij ons het te
lezen en op te schrijven hoe
wij onze karakters zagen. Dat
heeft hij erin verwerkt. Pra
ger eet in het stuk op een wal
gelijke manier een stroopwa
fel. Hij doet dit, omdat hij ooit
tijdens een repetitie zijn brood
begon op te eten. Zo van: ik
zeg mijn woordjes wel, maar
ik lunch ook. Toen dacht ik,
waarom zetten we niet een
grote thermosfles op het to
neel. Daar komen de meeste
vondsten uit voort, puur toe
valligheid. Dit is overigens al
het vierde stuk van Lo waarin
ik sta. Ik heb ook in 'Dr.
Nero', 'Vlammend Zand' en
'Kleine Ellis' gespeeld. 'Kleine
Ellis' is ook zo'n merkwaardig
stuk, heeft wel iets van Budd
ha. Ook daarin worden feiten
omgedraaid als volstrekt nor
maal geaccepteerd. Ik houd
wel van die stukken waarvan
je denkt, wat heb ik eigenlijk
gezien vanavond?".
GÉ ANSEMS
!W YORK Bij de uit-
eiking van de Grammy's
isteravond in New York
'"eivas de grootste kater on-
etwijfeld weggelegd voor
IS( 'hil Collins, die niet min
er dan acht maal was ge-
omineerd.
)e Britse zanger moest echter
Coifcnoegen nemen met slechts
én Grammy, voor 'Another
)ay in Paradise', dat werd uit-
groepen tot beste single. „Als
k zonder een prijs was thuis-
ekomen, had m'n moeder me
ikeeld", was de reactie van
Britse zanger op zijn mini-
t fv nale onderscheiding.
MC Hammer, vooral door zijn
optreden in een cola-reclame
ook een bekende verschijning
in ons land, mocht drie Gram
my's mee naar huis nemen,
voor onder meer de beste rap-
plaat en de beste video. Mari-
ah Carey kreeg voor haar de
buutalbum twee Grammy's.
De voor vier Grammy's geno
mineerde Sinead O'Connor
was niet aanwezig, omdat zij
vindt dat de jury vooral com
merciële en veel minder artis
tieke normen laat gelden bij
de toekenning. Niettemin
kreeg zij een Grammy in de
categorie alternatieve voor
dracht voor 'I Do Not Want
What I Haven't Got'.
De genomineerde Rap-groep
Public Enemy boycotte de uit
reiking omdat een deel van de
prijzen in deze categorie al
voor uitzending van de tv-re-
gistratie van het evenement
was uitgereikt.
De in 1988 overleden Roy Or-
bison werd onderscheiden als
beste mannelijke zanger voor
zijn 'Oh, Pretty Woman' een
nieuw opgenomen versie van
Orbisons hit uit 1964.
Bob Dylan, die bij de uitrei
king in de Radio City Music
Hall in New York voor de
aanwezigen optrad, kreeg een
onderscheiding voor zijn hele
muzikale loopbaan.
Klassiek
Bij de klassieke Grammy's viel
Leonard Bernard posthuum in
de prijzen met drie Grammy's,
onder meer voor de beste plaat
van het jaar en de symfonieën
numers 1 en 7 met het Chicago
Symphony Orchestra. Verder
waren er Grammy's in deze
categorie voor James Levine
en het Metropolitan Opera Or-
chester voor hun opnamen
van Wagners Das Reingold,
voor wijlen Vladimir Horo
witz' 'The Last Recording', en
voor de opnamen van het te
norenconcert van Jose Carre-
ras, Placido Domingo en Luci
ano Pavarotti.
Koningin Beatrix bekijkt 'De leeuw van Venetië", een zwaar bronzen beeld dat normaal is te vinden
op een van de zuilen naast het Dogenpaleis.
Misschien wordt nergens zo
absoluut bemind als op de
middelbare school. Misschien
is daarom Doha Rosita van
Garcia Lorca een voor de
hand liggende keuze voor
schooltoneel. Aan de andere
kant speelt het stuk in een tijd,
een wereld en een emotionele
sfeer die nou niet erg dicht bij
ons staan. Er wordt decennia
lang gesmacht naar een ver
loofde over zee. Tot heiligen
wordt het woord gericht alsof
ze lid van de familie zijn. Wie
maar even de kans krijgt,
barst uit in verzengende poë
zie.
Doha Rosita is een prachtig
stuk en de spelers en de regis
seur van het Visser 't Hooft
geloven er heilig in. Dat blijkt
uit de kracht die er van de
produktie afstraalt tot en met
het lastige laatste bedrijf,
waarin iedereen oud is en een
sfeer van afscheid en doffe be
rusting heerst.
Dat laatste is erg op zijn piaats
omdat Jos Nijhof na vijftien
jaar en vijftien regies nu weer
heeft aangekondigd definitief
te zullen stoppen. Dat doet hij
al jaren, maar ditmaal heeft hij
de weg terug wel erg moeilijk
gemaakt. Maar toch, eerst zien.
Vooral de vrouwenrollen in
het stuk zijn sterk bezet.
Christine Kouwenhoven heeft
Doha Rosita helemaal te pak
ken. Lorca zag toneel als ver
menselijkte poëzie en ook de
lyriek waar het stuk vol mee
zit komt heel natuurlijk uit
haar mond. Dat gebeurt alleen
als je je rol in je eigen persoon
lijkheid inbedt.
Kleine blikken, gebaren en re
acties verraden dat rollen van
binnen komen en niet alleen
van buiten zijn geleerd. De
drie hoofdrollen hadden dat.
Annemarie Geertsma als tante
was een wijze oude dame, die
toch mee kon gniffelen met de
directe humor van het brutale
dienstmeisje Annemarie van
der Kwaak.
Dankzij de bijrollen is het stuk
geen draak, maar een halve
komedie, een soort Spaanse
Tsjechov. De Manola's en Ayo-
la's, de vrijsters en de letteren-
leraar worden met veel humor
gespeeld.
Het decor van Rob Linstra
met zijn jaloezieën en drape
rieën in grijs- en bruintinten is
een van de mooiste die ik dit
jaar heb gezien ook in het
professionele circuit dus.
Als Jos Nijhof er inderdaad
mee ophoudt, zou Doha Rosita
een prachtig afscheid zijn. Vis
ser 't Hooft zal voorlopig niet
meer zijn wat het was. Mis
schien kunnen andere Leidse
toneelverenigingen hun slag
slaan en hem contracteren
voor een regie: Nijhof is vrij.
DICK VAN TEYLINGEN
TF1 ziet af van
commerciële tv
Grammies voor Mariah Carey. Ze blijkt niet alleen de beste nieuwkomer, maar bovendien de beste vrouwelijke popzangeres.
