addam verraadt radeloosheid
Baghdad viert feest
Israëlische bevolking ongeruster dan ooit
Jrak en Israël voerden in 1988 geheim overleg'
lanbod Irak kwam
—oor sovjetunie
>ch onverwacht
999
POORLOG
EöidócSomxmt
ZATERDAG 16 FEBRUARI 1991 PAGINA 9
1 gebruikt bij
uimen olievlek
JNGTON Saudi-Arabië gaat
it Nieuw-Zeeland gebruiken bij
ruimen van de olievlekken in de
)e wol kan veertig maal haar ei-
ivvicht aan olie absorberen. Het
Donaghys Textiles had de spe-
ntwikkelde wol juist een maand
v jet begin van de Golfoorlog in
naa die genomen. De op een na groot-
h n de drie olievlekken die op de
jrijven heeft intussen het Saudi-
v chiereiland Abu Ali bereikt, iets
>ezig (orden van Jubail, waar de groot-
Ze ziltingsinstallatie ter wereld staat.
1 de installatie gesloten moet worden,
volgens Saudische autoriteiten
jk dat het water in Saudi-Arabië
c tsoen moet.
TEL AVIV Iraakse lei
ders hebben in 1988 in ge
heime gesprekken met een
topfunctionaris van de Israë
lische regering te kennen
gegeven dat Baghdad bereid
was pogingen te ondersteu
nen om tot een Arabisch-Is-
raëlische vredesregeling te
komen.
Volgens de krant, Yedioth Ahro-
nothdie, die een aantal passages
uit de verslagen van de gesprek
ken afdrukte, nam voor Israël de
toenmalige directeur-generaal
van het ministerie van buiten
landse zaken, Avraham Tamir,
aan het overleg deel. Gedurende
een periode van verschillende
maanden sprak hij op lokaties in
de VS en Europa met de Iraakse
gezant in Washington, Nizur
Hamdoun, minister van buiten
landse zaken Tariq Aziz, vice-
president Saadoun Hammadi en
een naaste verwant van presi
dent Saddam Husayn. Tamir, die
in 1988 uit zijn functie op buiten
landse zaken terugtrad, kon niet
voor commentaar worden be
reikt. De voormalige directeur-
generaal voelde de Irakezen
scherp aan de tand over hun mi
litaire opbouw en hun politiek je
gens Israël en Libanon. Aziz
sprak zich blijkens de door de
krant afgedrukte passages het
duidelijkst uit voor vrede met Is
raël. „Vrede betekent veiligheid
en binnen het raam van een vre
desregeling kunnen we tot eco
nomische samenwerking in de
regio komen. Maar deze vrede
eist dat de Palestijnen op de
Westoever en de Gazastrook een
staat hebben en dat Israël zich te
rugtrekt uit Libanon en de Go-
lan-hoogten", aldus Aziz.
Hamdoun zei tegen Tamir dat
Irak bereid was een einde te ma
ken aan de wapenwedloop in het
Midden-Oosten, maar dat dan
ook Israël en Iran hun bewape
ning zouden moeten beperken.
De Iraakse gezant onderstreepte
dat de toen al aan de oppervakte
getreden geschillen met Kuwayt
„niet voortkomen uit territoriale
ambities". Hij sprak er zijn ver
trouwen over uit dat de conflic
ten met het zuidelijke buurstaatje
inclusief het grensgeschil „bin
nen een inter-Arabisch kader"
zouden kunnen worden geregeld.
Paus vreest grotere
spanningen volkeren
VATICAANSTAD Paus Johannes
Paulus II vreest dat de volkeren en na
ties na de Golfoorlog „nog meer als vij
anden" tegenover elkaar zullen staan.
Hij verwacht dat door de oorlog de
kloof tussen Noord en Zuid alleen maar
groter wordt en dat bestaande spannin
gen verergeren.
Ook de dialoog tussen de godsdiensten
wordt volgens de paus door de Golfoor
log geschaad. De paus bracht zijn be
zorgdheid tot uiting tijdens een geïm
proviseerde toespraak tot geestelijken in
Rome. Sinds het uitbreken van de oor
log heeft het Vaticaan ongeveer veertig
keer opgeroepen tot vrede in het Golf-
gebied.
Duitsland stuurt
Turkije raketten
KEULEN Twee Ameri
kaanse transportvliegtuigen
zijn gisteren met een lading
Duitse luchtdoelraketten van
uit Keulen naar Turkije ver
trokken. Het Roland lucht
doelsysteem vertrok met een
week vertraging, nadat een
Sovjetpiloot van een gechar
terde Antonov-124 had gewei
gerd de apparatuur naar een
crisisgebied te vliegen. De
Amerikaanse Galaxy-trans-
portvliegtuigen worden ge
bruikt omdat Duitse toestellen
te klein bleken voor het ver
voer van de omvangrijke Ro
land anti-raketsystemen.
talen
t imn
jn ei
rd B
rpotje«
k( HINGTON Met
e ko jrompte en radikale
,elf 1 sing van Saddam Hu-
aanbod zich uit Ku-
terug te trekken,
Amerikaans presi-
Bush vooral laten
te£n een inmiddels
voorkeur te hebben
een militaire in
lustri s van diplomatieke
huis sing van de Golfcri-
le wf
ndha
f nie|fwljzing weerspiegelt de
een beduchtheid in Washing-
in Israël en in
Arabië, dat een ordelij-
din erugtrekking van het
°f 2ee leger onder bevel van
ver m, een Irak oplevert dat
)atze rmijn een tweede Golf-
nsituj, onontkoombaar maakt,
ngdurige en grootscheep-
esterse militaire aanwe-
1 er «lid in de regio vergt en
Ike oplossing van andere
eten in het Midden-Oos-
hjdt ai frustreren. Bush' ver-
ng van Saddams voorstel
V tevens op het grote ver-
)ners,en dat de jongste dagen
allieerde militaire kring
;roeid dat een gewapende
in Kuwayt snel en effi-
tot een algehele bevrij-
wojvan dat land kan leiden.
begeroot is dat vertrouwen dat
rea^egin van het geallieerde
"tloffensief een kwestie
t in gaeen. zo niet van uren, is
Saddam Husayn ook.
aan de vooravond van
is vcjrÓndoffensief een gecom-
erug%rd vredesaanbod doet dat
hel
ugke
ze d;
De if
een
President Bush wees het Iraakse vredesvoorstel gisteren krachtig
VaP Öe hand' FOTO: AP
studie vergt over de vraag of
het een reële aanzet is tot zijn
aftocht uit Kuwayt, kon in het
Witte Huis niet anders worden
ontvangen dan als een door
zichtige poging van Saddam
om aan zijn zelf uitgelokte
noodlot te ontsnappen.
Nog voordat de publieke opi
nie in Amerika gisteren de
kans had gekregen hoop te
putten uit de berichten uit
Baghdad, probeerde president
Bush een mogelijke verslap
ping van de oorlogsbereidheid
om te zetten in het tegenover
gestelde. Zijn boodschap aan
de Amerikanen en geallieerde
regeringen was dat Saddam
met zijn vredesaanbod zijn ra
deloosheid toont, dat de kan
sen op een militaire zege daar
om beter zijn dan ooit en dat
het minder dan ooit gepast is
om nu ook van geallieerde
kant aan concessies te denken.
Reuk
Hoewel het de afgelopen da
gen steeds duidelijker was ge
worden dat het Witte Huis
zelfs met een onvoorwaardelij
ke, onmiddellijke en volledige
Iraakse terugtrekking uit Ku
wayt niet echt gelukkig zou
zijn, staat vast dat de VS zo'n
eindresultaat van de oorlog
zou moeten accepteren. Maar
onaanvaardbaar voor Was
hington is een 'pauze' in de
oorlogshandelingen, waarin
onderhandeld zou moeten
worden over zo'n terugtrek
king
Het risico dat die onderhande
lingen mislukken en dat Ame
rika zijn eigen militairen en
burgers en die van de geal
lieerden weer zou moeten mo
tiveren tot hervatting van de
strijd, is veel te groot. Ook de
internationale politieke coali
tie tegen Irak zou 'in de pauze'
gevaar lopen uiteen te vallen.
Het huidige 'oorlogsmomen-
tum', zoals dat in de VS heet,
mag niet worden onderbroken.
Onderbreking van de strijd is
alleen acceptabel als die on
derbreking voorgoed is en dus
het definitieve einde van de
strijd betekent.
Bush' oproep aan de burgers
en militairen van Irak tot een
staatsgreep tegen Saddam, laat
eveneens zien hoe ongelukkig
de VS zou zijn met 'alleen
maar' de ontzetting van Ku
wayt.
Ook uit die oproep, evenals uit
zijn neiging om Saddams aan
bod eerder als een aansporing
tot een harde geallieerde lijn
dan tot souplesse op te vatten,
blijkt dat Bush een algehele
militaire en politieke overwin
ning op Saddam 'ruikt'.
De Amerikaanse president
neemt daarmee grote risico's.
Als zijn reuk hem nu niet zeer
snel in het gelijk stelt, zal Sad
dam Husayns onmiskenbare
concessie inzake Kuwayt hem
in grote delen van de wereld
toch uitnodigbaar maken als
gesprekspartner. Moskou is
reeds opnieuw met hem in on
derhandeling, allerlei regerin
gen en pressiegroepen zullen
op een wapenstilstand gaan
aandringen en in de Verenig
de Naties zal het regenen van
de nieuwe diplomatieke ma
noeuvres.
Verdienste
Amerika dreigt zich met haar
verder dan de VN-resoluties
gaande oogmerken jegens
Irak, als een coalitieleider te
presenteren die meer op oor
log uit is dan op vrede. Mocht
zo'n oorlog inderdaad snel ko
men en door de geallieerden
gewonnen worden (of voorko
men worden dankzij ontwik
kelingen binnen Irak), dan is
het 'gelijk' per definitie aan de
winnaar.
Maar als Bush gisteren door
Saddam tot overmoedigheid
zou blijken te zijn uitgelokt en
als een grondoorlog toch nog
voor beide kampen een voort
slepend bloedbad wordt, dan
kan mogelijk de dag van giste
ren de verdienste krijgen die
de kans had geboden de trage
die te voorkomen.
'ELI»
>KOU Voordat
dat Husayn op-
w voorwaarden had
eld bij de terugtrek-
van de Iraakse troe-
uit Kuwayt, dacht
ook in Moskou heel
dat de oorlog voorbij
De vrede, zo kort op
bezoek van Gorbats-
j speciale afgezant Pri-
ov aan Baghdad, kon
jens een aantal Mosko
en maar aan een feit
Banken zijn: Sovjetdi-
jnatie had succes gehad
Amerikaanse" bom-
i hadden gefaald.
de oorlog nog niet voor-
ich lijkt de Iraakse hou-
sinds het recente bezoek
Primakov enigszins ver-
;ld. Tot dusver hield Hu-,
keihard vast aan het
'unt dat Kuwayt histo-
>ij Irak hoorde. Nu is op-
g van de Iraakse bezet-
ian toch eindelijk be-
ikbaar geworden.
:entering in de Iraakse
iing komt ook voor het
ilin onverwacht, gezien
gewal feit dat Gorbatsjovs
(rdvoerder Igatenko luttele
ii tevoren nog had gezegd
iet Seen v00r aanwijzingen
tunnrn voor een Haakse terug-
en ziking uit Kuwayt.
lg
ihedi
t ove
a na
De Sovjetunie werkt momen
teel aan een vredesplan voor
het Golfgebied en dit week
einde zal Moskou het middel
punt zijn van koortsachtige di
plomatieke activiteiten. Giste
ren kwam de Iraanse minister
van buitenlandse zaken Velay-
ati in Moskou aan. Vandaag
komt een drie man sterke de
legatie van de EG met minis
ter Van den Broek in Moskou
aan en morgen arriveert de
Iraakse minister van buiten
landse zaken Aziz. Vooral van
de besprekingen met de laatste
lijkt Moskou veel te verwach
ten.
Mocht de Sovjetunie het in ge
val van een spoedig einde aan
de oorlog voor elkaar krijgen
het publiek in binnen- en bui
tenland te doen geloven dat
dit de verdienste is van Mos
kou, dan betekent dat voor
Gorbatsjov een ongekend poli
tiek succes. Een Sovjetcom
mentator uit het progressieve
kamp wees er onlangs op dat
Gorbatsjov er door de jaren
heen steeds in is geslaagd suc
cessen in de buitenlandse poli
tiek té benutten om de aan
dacht van de rampzalige situa
tie in het binnenland af te lei
den. Nu het Sovjetvolk gebukt
gaat onder een zware econo
mische crisis en het buitenland
zijn vertrouwen in Gorbatsjov
heeft verloren na het legeropt-
reden in de Baltische republie
ken, zit de Sovjetleider te
springen om een nieuw succes.
Intussen groeit in de Sovjetu
nie de kritiek op de VS, zon-
President Gorbatsjov begroet in Moskou de Iraanse minister van buitenlandse zaken Vela^atf.
der dat dit althans van officië
le zijde gepaard gaat met een
versoepeling tegenover Irak.
Kort gezegd komen de Sovjet-
bezwaren hierop neer: ja tegen
de bevrijding van Kuwayt, nee
tegen de vernietiging van
Irak.
In zijn kritiek op de VS ging
de liberale regeringskrant Iz-
vestia onlangs wel heel ver.
Politiek commentator Kon-
drasjóv maakte met name de
Amerikanen uit voor moorde
naars en hij beschuldigde de
Sovjetleiders ervan dat zij in
de smerige truckjes van Was
hington zijn gestonken bij de
ondertekening van de VN-re-
solutie die de bevrijding van
Kuwayt beoogde. Kondrasjov
laakte de Amerikaanse metho
de van oorlogvoering, waarbij
de burgerbevolking van de te
genstander wordt opgeofferd
om de eigen soldaten te spa
ren. Kondrasjov wees in dit
verband op het Amerikaanse
gebruik van de atoombom te
gen de burgerbevolking van
Japan in 1945.
Democraten in de Sovjetunie
vrezen voor een ongewenst
neveneffect als Moskou in de
toekomst de eer krijgt voor de
vrede. Zij zijn bang dat het
westerse publiek, verheugd
over het einde van de oorlog,
bereid zal zijn een oogje dicht
te knijpen als het Kremlin op
nieuw met harde hand ingrijpt
in het naar onafhankelijkheid
strevende Litouwen en de an
dere Baltische republieken.
Een inwoner van Baghdad schiet uit blijdschap in de lucht.
F
BAGHDAD Inwoners
van de door geallieerde
bombardementen zwaar
geteisterde Iraakse hoofd
stad Baghdad waren giste
ren in een uitgelaten
feeststemming na de aan
kondiging van de rege
rende Iraakse Revolutio
naire Commandoraad dat
Irak bereid is zich uit Ku
wayt terug te trekken.
Sommigen schoten uit
vreugde hun geweren af
in de lucht.
In een arme wijk, waar eerder
deze week ruim tien winkels
door geallieerde bombarde
menten werden verwoest, ver
zamelden de bewoners zich
spontaan op straat. Lachend
spraken zij de hoop uit dat nu
een belangrijke stap in de
richting van vrede was gezet.
Kuwaytse ballingen
sceptisch op aanbod
CAIRO/ROME/NICOSIA
Kuwayti's in balling
schap hebben gisteren
sceptisch gereageerd op
het nieuws uit Baghdad
dat Irak bereid is zich uit
hun vaderland terug te
trekken.
Ballingen in de Egyptische
hoofdstad Cairo reageerden
aanvankelijk verheugd, maar
de twijfel sloeg toe toen de
hele inhoud, inclusief de voor
waarden, van de Iraakse ver
klaring duidelijk werd. Walid
al-Shatti, een Kuwaytse inge
nieur die door de Iraakse inval
in Cairo strandde, zei dat de
verklaring na lezing alleen
„lege woorden" leek te bevat
ten. Al-Shatti noemde de
voorwaarden „onmogelijk" en
zei niet te verwachten dat er
aan tegemoet gekomen zal
worden.
In Saudi-Arabië en Bahrayn
leken Kuwaytse ballingen iets
optimistischer. In Bahrayn fe
liciteerden ballingen elkaar op
straat en werd geroepen dat
Saddam aan het eind van zijn
Latijn is. Waleed al-Jeemaz,
een 25-jarige Kuwayter die in
Saudi-Arabië verblijft, zei dat
Irak een eerste stap naar de
bevrijding van Kuwayt lijkt te
hebben gezet en dat Saddam
daarmee een hoop soldaten het
leven kan sparen.
„De oorlog is afgelopen",
meende een van hen.
Militairen die afweergeschut
bemannen schoten uit vreugde
in de lucht, net als leden van
de volksmilitie. Binnen korte
tijd waren er ook veel toete
rende auto's op straat. „God
heeft eindelijk naar ons geluis
terd. De oorlog zal snel afgelo
pen zijn", zo zei een medewer
ker van het Al-Rashid hotel,
waar veel buitenlandse ver
slaggevers zijn ondergebracht.
Iraakse regeringsfunctionaris
sen omhelsden elkaar, maar zij
die met journalisten spraken
toonden naast hoop ook voor
zichtigheid, omdat de geal
lieerden en Israël wel eens
niet akkoord zouden kunnen
gaan met de voorwaarden die
Irak aan de terugtrekking uit
Kuwayt verbindt. De functio
narissen wilden niet zeggen in
welke mate Irak de eventuele
aftocht aan die bijkomende
voorwaarden zal ophangen.
Terwijl het communiqué door
radio Baghdad wereldkundig
werd gemaakt loeiden in de
Iraakse hoofdstad de sirenes
van het luchtalarm. Overdag
leken geen bombardementen
plaats te vinden, maar om tien
voor half acht avonds, acht
uur na de Iraakse aankondi
ging, voerden geallieerde
vliegtuigen weer een aanval
uit op de buitenwijken van
Baghdad. Ooggetuigen meld
den zeker tien explosies, die
de nachtelijke hemel verlicht
ten. Het Iraakse luchtdoelge
schut ging bijna drie kwartier
te keer, ongewoon lang verge
leken met reacties op eerdere
aanvallen deze week.
Voor veel Irakezen kwam het
bombardement als een verras
sing, omdat ze hadden gehoopt
dat het voorstel van de Com-,
mandoraad een eind aan de
aanvallen zou maken. „Waar
om vallen de VS weer aan,
terwijl wij hen een uitweg
hebben geboden", vroeg een
Iraakse functionaris zich af.
Worsteling
Een Jordaanse demonstrant toont een zelf gemaakt plaatje van
Saddam Husayn, die de Egyptische president Hosni Mubarak tij
dens een partijtje worstelen de baas is. In Jordanië werd gisteren
na de gebeden gedemonstreerd tegen de geallieerde aanval op
Irak.
FOTO: AFP
vhcKictUiye+t. wceA
Mensen vluchten.
Elke dag weer.
Op zoek naar een plek om te
overleven.
Zij kunnen niet zonder
onze hulp.
Stichting Vluchteling helpt.
Help mee.
Geef aan de collectant
of stort op giro 999, Den Haag.
STICHTING VLUCHTELING
GIRO
DEN HAAG
(Van onze correspondente
Willy Werkman)
TEL AVIV Voor de Is
raëlische bevolking was
gisteren de mededeling
van radio Baghdad over
een eventueel terugtrek
ken van het Iraakse leger
uit Kuwayt reden tot nog
meer ongerustheid dan
voorheen.
Na enkele uren van verwar
ring kwam zowel de regering
in Jeruzalem als de legerlei
ding tot de eensluidende con
clusie, dat Saddam Husayn
juist nu zou kunnen overgaan
tot de 'dodelijke verrassingen',
die hij donderdag nog in het
vooruitzicht stelde.
Maskers bij de hand houden,
was de ernstig gemeende
waarschuwing aan ae bevol
king, en op alles voorbereid
blijven. Saddam Husayn zou,
wordt in Israël gevreesd, tot
zijn gevreesde wanhoopsdaad
kunnen overgaan, nu zijn ei
gen situatie moeilijk wordt en
de Verenigde Staten en hun
feallieerden ronduit nee heb-
en gezegd tegen wat in Iraks
ogen een opening had kunnen
zijn tot een staakt-het-vuren
in de Golf.
Israels premier Shamir zei gis
teravond, dat er voor slechts
enkele minuten een vage hoop
was, dat Irak de resoluties van
de Veiligheidsraad over terug
trekken uit Kuwayt zou opvol
gen, maar dat de mededeling
van de Revolutionaire Raad in
Baghdad een duidelijke mislei
ding was. Israël, dat op last
van Washington op de achter
ste rij moet blijven zitten, ver
koos in eerste instantie niet in
te gaan op het verband dat de
Revolutionaire Raad in Bagh
dad heeft willen leggen tussen
het conflict in de Golf en de
Palestijnse kwestie. Maar ook
zonder woordvoerdersverkla
ringen was het duidelijk dat
Jeruzalem duidelijk opgelucht
was, toen president Bush gis
termiddag de voorwaarden
van Saddam Husayn ronduit
van de hand wees. „Amerika
is gelukkig niet in de val gelo
pen", was de opmerking van
een politieke bron in de Israë
lische hoofdstad. En de vrees
voor druk op Israël de in 1967
bezette gebieden op te geven,
is daarmee weer zij het tij
delijk van de baan.
Terwijl gistermiddag de we
reld even feest vierde over de
kans op een einde van de oor
log in het Midden-Oosten,
steeg voor Israels generaals de
spanning. Nu een flink deel
van Iraks leger door de geal
lieerde bombardementen is
verwoest, de grondoorlog voor
de deur staat, en Saddam Hu
sayn de kans uit handen is ge
nomen alsnog een politieke
overwinning te boeken, is in
het militaire hoofdkwartier
het scenario 'Saddam met de
rug tegen de muur' uit de la
gehaald. De ongerustheid voor
meer Scud-raketten, mogelijk
met onconventionele oorlogs
koppen, is zo groot dat er zelfs
gistermiddag vlak voor het
ingaan van de Shabbat nog
militair topoverleg was.
Er kan alleen maar gespecu
leerd worden over de vraag,
waarom op ongeveer datzelfde
moment minister van defensie
Moshe Ahrens in een inter
view met de Israëlische televi
sie de niet mis te verstane op
merking maakte, dat wat Is
raël betreft, er niet meer ge
wacht hoeft te worden op nog
meer Irakese raketaanvallen.
„Wat Irak ons heeft aange
daan, is al erg genoeg", zei Ah
rens. „Wij beslissen, wanneer
en hoe wij zullen reageren.
Wij wachten niet op toestem
ming van Washington".
De harde taal van Ahrens,
juist nu, was opvallend en viel
samen met de opmerking van
premier Shamir, een dag
eerder, dat de situatie, waarin
Israël niet reageert op de Ira
kese agressie, moet verande-
