Wat heeft God met
Golfoorlog en met
Intifada te maken?
hl
1
Oorlog V
kerk
wereld
Rector Hopman van
priesteropleiding
Haarlem neemt ontslag
Russisch - orthodoxen
willen gesprek met joden
£eidóc
Geen doorbraak
brieven van lezer
GEESTELITK LEVEN/OPINIE
CeidócSoowmt
ZATERDAG 16 FEBRUARI 1991 PAG
Westduitse kerken steunden Oostduitse kerken via overheid
FREIBURG Kerken uit het voormalige West-Duitsland
hebben jarenlang grondstoffen geleverd aan de Oostduitse
overheid. In ruil hiervoor kregen de kerken in de DDR geld
van de communistische partij. De Duitse rooms-katholieke
hulporganisatie Caritas heeft dat bevestigd. Van 1957 tot 1990
leverde de Westduitse Rooms-Katholieke Kerk koper aan de
communistische staat. Van de protestantse kerken in de Bonds
republiek kreeg de DDR aardolie, rubber, koffiebonen, wol
fram, zilver, diamanten voor industrieel gebruik en wol. De to
tale waarde van de grondstoffen die de afgelopen 33 jaar zijn
geleverd, was 2,8 miljard Duitse marken. De Westduitse protes
tanten droegen 2,1 miljard mark bij, de rooms-katholieken 0,7
miljard. De kerken financierden dit uit eigen middelen. De
Oostduitse kerken kregen in ruil voor de grondstoffen geld
van hun overheid, waarmee zij hun predikanten, kerken en
instellingen voor zieken, bejaarden en kinderen konden onder
houden. De ruilhandel had plaats met toestemming en finan
ciële ondersteuning van de regering van de Bondsrepubliek.
Binnen de Rooms-Katholieke Kerk in de DDR was de hulp
omstreden. De kerk, die altijd afstand hield tot de communisti
sche regering, vreesde dat de hulp van de Westduitse kerken
bij zou dragen aan de instandhouding van dit regime. Een an
dere mening is dat deze handel uiteindelijk, net als andere
soorten hulp, heeft bijgedragen aan de destabilisering van de
communistische staat.
door Marinus van der Berg
Kun je ermee leren leven? Met
de oorlog? We leven ermee. Nu
al weer enkele weken. Went
het? Er zijn uren waarin ik er
niet aan denk en ook is de
oorlog bij het wakker worden
niet meer mijn eerste
gedachte.
Soms word ik er ineens weer
aan herinnerd. Zoals in een
vergadering waarin de
voorzitter ineens spreekt over
'briefing'. Ik reageer als
gestoken en zeg dat ik liever
geen oorlogstaal hoor in een
vergadering. Elke dag vertelt
het journaal me van de
dagelijkse 'briefings' van
legerwoordvoerders. Ze gaan
over de voortdurende
bombardementen. De getallen
en de gevolgen gaan mijn
voorstellingsvermogen te
boven. Ik luister ook minder
naar mijn oorlogsradiootje als
ik op reis ben en wordt minder
gebombardeerd door nieuws.
Ander nieuws dringt zich op.
Het oorlogsnieuws krijgt een
steeds kleinere plaats op de
voorpagina's. Althans zo was
het vorige week. Het is alsof we
hier in het Westen nu nog
steeds minder weten van die
duistere oorlog. Doden en
gewonden: onbekend en
ontelbaar? Waar zijn die doden
en krijgen ze nog een laatste
eer? Soms schrik ik weer. Als
het over de mogelijkheid van
kernwapens gaat. Worden de
geesten er rijp voor gemaakt?
Voor dit meest onmenselijke
wapen dat werd uitgevonden?
Wordt ons binnenkort verteld
dat het noodzakelijk was om
.nog erger te voorkomen?
•Een lezeres schreef me dat ze
midden in de nacht wakker
werd en uit bed sprong. Ze
dacht dat er een luchtalarm
was. Ze heeft de Tweede
Wereldoorlog tamelijk bewust
meegemaakt. Ze schrijft over
haar dilemma: niet voor en niet
tegen zijn. Een directeur van
een bejaardentehuis vertelde
hoe een bewoonster de hele
dag bij de televisie zit: 'haar
kleinzoon is bij de Marine en zit
'op een van de schepen.' Voor
'.sommige mensen is de oorlog
op deze manier dichterbij dan
voor wie er geen familie of
kennis heeft. Ik merk deze
weken dat ook veel
leidinggevenden in de
bejaardenverzorging nog nooit
hoorden van het ICODO: het
centrum voor informatie,
coördinatie en documentatie
oorlogsgetroffenen in Utrecht.
Juist nu kan het belangrijk zijn
te weten hoe het leven van
mensen nog steeds beïnvloed
wordt door de oorlog. Ook de
oorlog in Nederlands-lndië.
Iemand gaf mij onlangs een
uitvoerig artikel over de
kinderen van de
oorlogsgetroffenen. Ook zij zijn
vaak nog beschadigd als
.gevolg van de
oorlogservaringen van hun
ouders. Deze ervaringen
vertellen ons dat een oorlog
wel militair of politiek
beëindigd kan zijn, maar
menselijk nog vele tientallen
jaren doorduurt.
De stoet van door oorlog
beschadigde mensen wordt
alsmaar groter. Niet alleen de
slachtoffers van de Golfoorlog,
maar ook de vele andere
oorlogen en zij die gemarteld
zijn door regimes in Latijns-
Amerika, in de Sovjet-Unie, in
China. Op reis in deze weken
zie ik op de stations de
realistische affiches van
Amnesty International: 'hoe ver
.moet het komen... voordat u lid
wordt?', staat er onder de
foto's van gemartelde mensen.
Het carnaval is met stille trom
voorbijgegaan en de vasten
tijd is begonnen: tijd van inkeer
en bezinning. Tijd om ons in te
richten op een nieuw
perspectief: niet de dood, maar
het leven-in-God, zal het
laatste woord krijgen. Dat de
Satanische krachten die dood
en vernietiging zaaien, mogen
worden omgekeerd en de
doden zullen opstaan tot nieuw
leven. De levende en de dode
doden. Zij die dood-maken en
zij die dood-vielen.
God en oorlog worden de af
gelopen weken vaak in één
adem genoemd. Saddam Hu-
sayn is er volstrekt duidelijk
in: de oorlog tegen de heide
nen van het westen is een
heilige oorlog, door Allah ge
wild. Bush is wat omzichtiger
in zijn formuleringen, maar
wie een dag van gebed uit
roept voor de vrede en tegelij
kertijd de bombardementen
op de vijand laat doorgaan,
vindt op z'n minst dat God
aan zijn zijde staat. En net als
Saddam z'n imams heeft om
zijn beleid een goddelijke legi
timatie te geven, heeft Bush
predikanten om zich heen in
het Witte Huis, die de mythe
van 'Gods own country'
nieuw voedsel geven.
Het is voor niet direct-betrok-
kenen betrekkelijk gemakke
lijk kritiek te hebben op 'an
nexatie van God' in het ver
band van de Golfoorlog, maar
ouderen onder ons herinne
ren zich maar al te goed hoe
vanzelfsprekend het was in
de Tweede Wereldoorlog om
te bidden voor de overwin
ning en hoe druk bezocht de
dankdiensten waren toen uit
eindelijk Duitsland had geca
pituleerd, ondanks al die do
den in de platgebombardeerde
Duitse steden.
Het is niet alleen heel mense
lijk om in tijden van grote
spanning een beroep te doen
op een macht die boven de
benauwende werkelijkheid
uitgaat, de theologische tradi
tie van de kerken is er als het
ware op aangelegd God te be
trekken bij de werkelijkheid.
Met een beroep op allerlei bij
belse verhalen en teksten
wordt bijvoorbeeld gesproken
over 'Gods hand in de ge
schiedenis' of over 'een teken
van Gods voorzienigheid'. De
geschiedenis is vol van theo
logische rechtvaardigingen
van standpunten en diezelfde
geschiedenis leert ook hoe
veel onchristelijks er is voort
gevloeid uit die standpunten.
Palestijnse kwestie
De Palestijnse kwestie is een
actueel voorbeeld hoe God ter
sprake wordt gebracht in po
gingen eigen standpunten te
formuleren of te rechtvaardi
gen: God staat aan de kant
van de Palestijnen in hun
strijd voor een eigen staat,
maar Hij wordt ook geclaimd
door joden en christenen voor
wie het beloofde land de rea
lisatie is van Gods belofte.
Het lijkt er op dat men óf pro-
Palestijnen is en dus anti
joods óf andersom. En in bei
de posities neemt Gods naam
een prominente naam in. Zo
zijn er orthodoxe joden in Is
raël die met een verwijzing
naar een bijbeltekst de ver
drijving van alle Palestijnen
uit de staat Israël beogen en
zo zijn er (Palestijnse) christe-
Het beste leert men
iemands karakter
kennen in geldzaken,
bij het drinken
en in toorn
Sadam Husayn in de moskee van Samarrah.
HAARLEM Rector
J.N. Hopman van het
Willibrordconvict, de
priesteropleiding van het
bisdom Haarlem, legt zijn
functie van rector aan het
eind van dit studiejaar
neer. Hij heeft eveneens
zijn ontslag ingediend als
gedelegeerde voor de toe
komstige priesters en dia
kens in het bisdom Haar
lem, zo heeft het bisdom
Haarlem meegedeeld.
Hopman (50) heeft zijn ont
slag ingediend, aldus het bis
dom, nadat was gebleken, dat
het te grote verschil in visie
op de ambtsopleiding tussen
hem en bisschop H.J.A. Bom
ers een vruchtbare verdere
samenwerking erg moeilijk
zou maken. Hopman wil des
gevraagd niet nader toelich
ten waar zijn visie met die
van Bomers ootste.
Hij geeft sinds 1 oktober 1985
leiding aan het Willibrord
convict, waar op dit moment
acht priesterkandidaten ver
blijven. Van hen volgen er zes
een opleiding aan de Katho
lieke Theologische Universi
teit te Amsterdam. In de va
cature die door het ontslag
van Hopman is Ontstaan, is
nog niet voorzien.
CANBERRA De Rus-
sisch-Orthodoxe Kerk zal
voor het eerst in haar ge
schiedenis de dialoog met
het jodendom aangaan.
Aartsbisschop Kyrill van Smo
lensk deelde vrijdag in Can
berra mee dat de eerste ont
moeting eind 1991 in Genève
of op Kreta plaatsheeft.
Het initiatief voor de dialoog is
genomen door de Internatio
nale Raad van Joden en Chris
tenen. Kyrill, hoofd interna
tionale betrekkingen van de
Orthodoxe Kerk, heeft de as
semblee van de Wereldraad in
Canberra benut om contacten
te leggen met vertegenwoordi
gers van deze raad.
nen die alle theologische aan
spraak van joden op het land
ontkennen.
Dergelijke discussies zijn in
zekere onzindelijk, maar de
context waarin mensen tot
zulke standpunten komen,
stellen zo'n oordeel op z'n
minst uit. Dat is bijvoorbeeld
het geval bij het lezen van
'Recht en gerechtigheid', een
Palestijnse bevrijdingstheolo
gie geschreven door Nairn Sti-
fan Ateek. In deze eerste 'vol
wassen' poging om een theo
logie te schrijven voor en
vanuit de Palestijnse context,
wordt duidelijk hoe bloed en
tranen vermengd zijn met het
standpunt dat God niet alleen
maar joden heeft verkoren,
maar dat zijn heil alle mensen
geldt en dus ook de Palestij
nen.
Ateek vertelt hoe hij als ke
reltje van elf jaar geboren
in een christelijk Palestijns
gezin met de joden kennis
maakte als bezetters en moor
denaars. Dat was in 1948. De
traumatische ervaringen van
toen zijn in de levensgeschie
denissen van veel christen-
Palestijnen herhaald, zo
schrijft Ateek, tot op de dag
van vandaag.
De Anglicaan Ateek (woon
achtig in Jeruzalem) probeert
het Palestijns verlangen naar
een eigen land theologisch te
rechtvaardigen en daarbij
ontkent hij iedere exclusieve
aanspraak van joden op het
Beloofde Land. Die aanspraak
is een terugval naar een pri
mitief godsbegrip, meent hij:
de 'nationalistische God' van
Israël heeft zich in Christus
een god voor alle mensen
over de hele wereld betoond.
De theologische redeneringen
van Ateek doen soms wat naï
ef aan. Het lijkt alsof Ateek
niets afweet van de pogingen
in het westen om de joodse
wortels van het christelijk ge
loof bloot te leggen in de zo
geheten Israël-theologie;
Ateek ontneemt die wortels
juist hun functie. Dat Jezus
jood was, heeft geen godsdien
stige betekenis; Jezus is bij
Ateek uitsluitend een 'chris
ten'.
Ateek roept ook de geschiede
nis te hulp in zijn verdediging
van het Palestijns streven
naar recht en rechtvaardige
verhoudingen. Zionisme en
wordingsgeschiedenis van de
staat Israël worden in felle
kleuren geschilderd en het is
duidelijk wie de overheerser
is en wie de slachtoffers zijn.
Ateek doet in zijn boek echter
ook een oprechte poging om
boven de tegenstellingen van
Palestijnen en joden uit te ko
men en hij doet concrete
voorstellen voor vrede. In dit
deel van het boek toont Ateek
veel integriteit en grootheid,
ondanks alle bezwaren tegen
de wijze waarop hij God en
geschiedenis wil 'gebruiken'
als legitimatie voor het eigen
standpunt.
Inmiddels zijn de belangen
die bij dit alles op het spel
staan, aanzienlijk. Een voor
beeld is de al eerder genoem
de 'Israël-theologie'. In de
kerken in Nederland is een
toenemend bewustzijn van
het belang van het jodendom
voor het zelfverstaan van de
kerk. Bovendien wordt de
staat Israël inclusief Jeruza
lem door velen in verband ge
bracht met teksten in de bij
bel. Ateek moet van zulke op
vattingen niet veel hebben; de
christelijke kerk en de hele
wereld vormen 'het nieuwe
Israël'. Zo formuleert hij als
het ware een nieuwe variant
van de aloude vervangings
theorie: Israël heeft afgedaan
als Gods volk; de kerk is het
nieuwe Israël.
De hervormde predikant in
Jeruzalem, dr. G.H. Cohen
Stuart, stelde onlangs vast dat
opvattingen zoals die van
Ateek het joods-christelijke
gesprek in een verdacht dag
licht stellen. Israël serieus ne
men1 als wortel van het chris
tendom wordt in de redene
ring van Ateek eigenlijk niets
minder dan verraad aan de
christelijke traditie.
Het boek: 'Een bevrijdend
woord uit Jeruzalem' (red.
G.H. Cohen Stuart) gaat het
gesprek aan met Ateek. Daar
in bevestigen Cohen Stuart en
de zijnen hoe ook hun stand
punten door theologie en ge
schiedenis kunnen worden
bevestigd.
De beide boeken versterken
de overtuiging dat synagoge,
kerk en theologie voortdu
rend het gevaar lopen God
naar beneden te halen door
Hem te betrekken op de wer
kelijkheid zoals mensen die
hebben doen ontstaan. Dan
dreigt God gebruikt te wor
den voor het eigenbelang en
als dat gebeurt, ontstaan er ri
dicule problemen van het
type als dat van de God die de
vakantiegangers zegent met
landurig droog weer en die de
boeren die op dat moment
snakken naar water voor hun
land, dus wel 'moet' straffen.
Verwarring
Onze werkelijkheid wordt na
tuurlijk in eerste instantie
door onszelf gemaakt; Gods
vinger ligt niet aan de trek
ker van een geweer, zijn han
den slaan geen opstand neer
en dat de westerse belangen
bij het Midden-Oosten zo
groot zijn, heeft niet zo veel
met God te maken. De oplos
sing van het Palestijnse pro
bleem en van de Golfoorlog
ligt dan ook vooral in ónze
handen. God en geschiedenis
hoeven niet als getuige te
worden opgeroepen in het ge
ding ter vaststelling van het
feit dat Palestijnen en joden
recht hebben op een eigen,
veilige staat. En de wijze
waarop dat moet gebeuren is
meer een zaak van goede wil
en gezond verstand dan van
theologiseren.
Golfoorlog en Intifada blijken
maar al te zeer aanleiding
voor verwarring tussen 'God
wil het' en 'de mens wil het'.
De boeken van Ateek en Co-
hen Stuart c.s. zijn in zekere
zin een bevestiging van die
verwarring, maar bieden ook
meer. Bijvoorbeeld de christe
lijke oproep over de partij
en heen om in Gods naam
tot vrede te komen.
Dat mensen bereid zijn om
voor die vrede eigen stand
punten te verlaten, schuld te
bekennen en de ander te ver
geven, heeft waarschijnlijk
meer te maken met God dan
het feit van welke oorlog of
opstand ook.
LÜTSEN KOOISTRA
Nairn Stifan Ateek: Recht
en gerechtigheid. Uitgave
Meinema, prijs ƒ29,50. G.H.
Cohen Stuart (red.): Een be
vrijdend woord uit Jeruza
lem. Uitgave Boekencen
trum, prijs 19,90
Televisiedominee Falwell steunt Bush in oorlog
LYNCHBURG Televi-
siedominee Jerry Falwell
houdt opnieuw een 'I
Love America-campagne',
deze keer ter ondersteu
ning van het beleid van
president Bush in de Golf
oorlog.
In de jaren zeventig werd Fal
well bekend door een soortge
lijke campagne die leidde tot
het ontstaan van de Moral Ma
jority, een uiterst conservatie
ve politieke organisatie die op
haar hoogtepunt zeseneenhalf
miljoen aanhangers had. De
nieuwe campagne is bedoeld
om de troepen in Saudiarabië
en de president te steunen.
Ook zijn ze een protest tegen
demonstranten „die de vlag
naar beneden halen en blijk
baar geen oog hebben voor al
les wat hoog en heilig en ge
wijd is", aldus Falwell, predi
kant van een baptistenkerk in
Lynchburg in de staat Virgi-
Wij
sten
sc he
de
te l
De gebeurtenissen van gisteren rond het middaguurgg*
weer een duidelijk gemaakt hoezeer de wereld hoopt 0j
spoedig einde van de oorlog om Kuwayt èn op welk le k
Irak daar misbruik van kan maken. De eerste berich feg
Baghdad gaven reden tot hoop en ontelbare mensen ft'erl
een diepe zucht van verlichting hebben geslaakt, in !^fn
onderstelling dat een bloedige grondoorlog nu wellich muj
komen zou kunnen worden. Totdat duidelijk werd d an 1
de Iraakse toezegging VN-resolutie 660 te willen nalei ivo
van voorwaarden werden verbonden. Het razendsr °P
groeide optimisme verdween als sneeuw voor de zon.
NADERE bestudering van de verklaring uit Baghdai
dat de Iraakse leiders slechts op één onderdeel van
punt zijn veranderd. Voor het eerst hebben zij de mo 1
heid geopperd van een terugtrekking uit Kuwayt, ie
president Saddam Husayn tot op heden met grote n
heeft afgewezen. Hij heeft steeds gezegd dat hij de „19^
vincie van Irak" nooit zou opgeven. Het is evenwel de
hoe serieus dit nieuwe Iraakse standpunt moet worden
men, want in dezelfde verklaring waarin de bere
wordt uitgesproken resolutie 660 na te leven, worden 1
sen opgesomd waaraan de rest van de wereld moet vo
De ironie wil dat resolutie 660 juist een onvoorwaan
Iraakse terugtrekking uit Kuwaut eist.
De conclusie kan helaas geen andere zijn dan dat de
se leiders kennelijk nog geen enkele aanleiding zi<
echt in te spannen een einde aan de oorlog te maken,
vooralsnog louter uit op tijdwinst. De Iraki's spelen de
de andere troef uit (de aanvallen op Israël, de burgen
bunker en de verklaring van gisteren) in de hoop het
lieerde front te breken. Dat kunnen ze niet militair, du
len ze via de vrije westerse media handig in op de pul
opinie, in de hoop dat druk vanuit de bevolking het
lieerde blok uiteen zal doen spatten. De poging van gii "sic
was wat al te doorzichtig, maar ook al hebben al die °r*"
r* J
I<
d
gen nu nog geen aantoonbaar succes, het is op den dut
ide
iets voor de geallieerden om zich zorgen over te makefen
ran,
Er is al met al echter, helaas, geen alternatief dan doof'
met de aanvallen op Irak, totdat dit land zich daadwer vii
terugtrekt uit Kuwayt onder de door de VN gestelde ants
waarden. Zolang daarvan geen sprake is worden de k ech
op de vermoedelijk zeer bloedige grondoorlog om Kuwa' vc
leen maar groter. Het valt daarom te hopen dat het vo
zicht van zo'n gruwelijke strijd, die Irak op termijn wel e vc
verliezen, de leiders in Baghdad tot andere gedachteieid
bewegen. De ervaringen van de afgelopen maanden zij :lzo<
dat betreft louter negatief. ZÜ:
eige
Tegelijk met de aanvallen op Iraakse militaire d|i he
moeten echter ook de pogingen worden voortgezet om om
via diplomatieke weg tot terugtrekking te bewegen. Wa
het aanbod van gisteren een ding duidelijk heeft gen
dan is het wel dat de Iraakse standvastigheid minder m(
worden. Wat dat betreft zullen alle ogen morgen gerich ke
op Moskou, waar Sovjetpresident Gorbatsjov gesprekkioie
voeren met de Iraakse minister van buitenlandse zake
req Aziz. Er is, alle optimisme uit het Kremlin ten
evenwel geen reden om te verwachten dat Irak nu oi
wel aan de eisen van de Veiligheidsraad van de Vere
Naties zal willen voldoen. Daarmee wordt de afschuw
prijs die Saddam Husayn zijn eigen bevolking laat b«
voor zijn machtswellust opnieuw hoger. Die sombere c|
tering leidt bijna onvermijdelijk tot de conclusie dat dl
log in de Golf alleen echt ten einde kan komen, als Sai
Husayn er niet meer zal zijn.
Brieven graag kort jn duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezono
stukken te bekorten
Sluipende armoede Litouwen
Sinds begin januari zijn weer
vele prijzen fors gestegen:
GEB-kosten, stalling, zwem
men enz. met vaak tien pro
cent of meer. De laatste vijf
tien jaar zijn de pensioenge
rechtigden (ruim twee mil
joen) er op achteruitgegaan.
Alles is weer meer duurder
geworden dan de inflatie-cor
rectie, laat staan de welvaarts
vastheid. Met mijn aow- en
klein overheidspensioen teza
men ben ik er zelfs per eind
januari 4,60 op achteruit ge
gaan. Er wordt kennelijk
de Staatsinkomsten gaan
jaarlijks wel omhoog meer
uitgegeven aan nutteloze sub
sidies en andere heilige huis
jes, maar onze verkregen rech
ten worden almaar uitgehold.
Nu de zich sociaal noemende
partij in de regering is wordt
het toch niet beter voor ons,
dus hun beloftes blijken hol te
zijn. Quo Vadis.
Mr. R.C. Sangster,
SCHEVENINGEN.
el|
Hierbij protesteer ik tegei
verslaggeving van uw coi
pondent in Moskou, Rob
derink, over de volksraai
ging in Litouwen ond<
kop: Opiniepeiling Litou
vooral propagandastunt",
dit geen propaganda kan
ge. 84 procent
voorstemmers: 90 procent
onafhankelijkheid. Het zou
Nederlandse parlement ei RU5
regering sieren als ze het v laar
beeld van IJsland zouden ouu
gen en diplomatieke bet 6 h£
kingen met Litouwen
knoopt. Laat Nederland i
tonen dat we nog steeds
onafhankelijk land zijn en
achter andere Europese
den aanlopen, maar vo(
iatic
£eidóe(3outcmt
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon. 071-122 244
Postadres Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17 00 uur.
Nabezorging
Telefoon: 071-122 248.
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgirokaa
per maand f. 25,70 per maand f. 26,
per kwartaal f. 76,60 per kwartaal f. 78.
per jaar f. 294,30 per jaar 299,
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
ii
4
