Nerveuze Gorbatsjov roept op tot eenheid ü0en: Vrouwen dringen door tot maffiatop ^Verlosser van Haïtf staat voor onmenselijke opgave uitdeweekblade Hoogste baas ELSEVIER BUITENLAND £cid6cSomant DONDERDAG 7 FEBRUARI 1991 PAGIJ ioH Saljoet stort neer in Andes-gebergte MOSKOU In de Argentijn se Andes is vanmorgen het reeds lang uit bedrijf zijnde Sovjet-ruimtestation Saljoet-7 neergestort. Het ruimtestation, ter grootte van een treinwagon en met een gewicht van veer tigduizend kilo, is grotendeels verbrand. De brokstukken die wel de aarde bereikten kwamen neer met een snelheid van meer dan 27.000 kilometer per uur. Ze hebben naar verwachting weinig schade aangericht, om dat de streek waar de Saljoet- delen insloegen zeer dun be volkt is. ROME Sinds een paar jaar neemt in de maffia, tot enkele jaren geleden nog een bastion van de machocultuur, de vrouwelijke invloed snel toe. Vrouwen van de maffia schieten, moorden en eisen hun aandeel op in drugshan del en afpersing. Rosetta Cutolo uit Napels, bijgenaamd 'Nonna (Oma) Camorra', is het oudste en meest bekende voorbeeld van een vrouwelijke 'boss'. Zij richtte aan het eind van de jaren zestig de Na- politaanse 'B.V. Moord' op, een uitzendbureau voor killers. De in die kringen schappelijke prijs van 3600 gulden per 'geval' trok honderden klanten. Haar jongere broer Raffaele kwam daardoor aan het hoofd te staan van de de grootste misdaadorganisa tie die Napels ooit had ge kend. Toen 'Don Raffaele' in 1979 werd gearresteerd, trad de 54-jarige Rosetta uit zijn schaduw om als eerste vrouw de leiding van een clan op zich te ne men. In het midden van de jaren tachtig begon haar ster echter te dalen, toen concurrerende gang sterfamilies zich aaneens loten tegen de oppermach tige oranisatie van de Cu- tolo's. Het gevolg was een bendeoorlog, die in twee jaar tijd 400 doden eiste. De opkomst van de vrou welijke maffiosi is niet al leen een bijverschijnsel van een meer algemene emancipatie, maar ook een gevolg van de nieuwe ei sen die het hedendaagse gangsterdom stelt. De mo derne maffioso is steeds meer ondernemer, die een illegaal verworven bezit moet beheren. Maffiosi zetten hun zwarte geld vaak om in winkelbedrij ven, die op naam van vrouwen of zusters komen te staan en vervolgens worden gebruikt om zwart geld wit te wassen. Vrou wen die vroeger naar aan recht en kinderkamer werden verwezen, worden daardoor rechtstreeks bij het criminele bedrijf be trokken. „Transnuklear bedroog Duitse atoomindustrie' HANAU De directie van de Duitse firma Transnuklear, die gespecialiseerd was in nucleaire transporten, heeft van 1980 tot 1988 vrijwel de hele Westduitse atoomindustrie bedrogen. Dat stelde de openbare aanklager gisteren op de eerste dag van het proces tegen het bedrijf. Het afval van kerncentrales en nucleaire on derzoeksinstellingen werd niet afgele verd bij het Belgische atoomonderzoeks centrum in Mol maar in zee gestort of gedumpt op het terrein van het Belgi sche onderzoekscomplex. Zodoende stre ken topfunctionarissen ten minste 5,5 miljoen gulden aan illegale winsten op. MOSKOU Via het hoofdjournaal van de Sov jettelevisie heeft Gorbats jov gisteren een emotione le oproep gedaan aan de Sovjetbevolking om toch vooral deel te nemen aan het referendum van 17 maart en zich uit te spre ken voor het behoud van de Sovjetunie als een staat. Een nerveuze Gorbatsjov prees culturele, wetenschappe lijke en andere verworvenhe den van zijn land. Hij gaf toe dat het Russische keizerrijk in de loop der eeuwen veel om ringende gebieden door ver overing aan zich heeft gebon den, maar merkte op dat zulke praktijken over de hele wereld voorkwamen. Vele volken hebben zich ook vrijwillig bij het land aangesloten, dat zo kon uitgroeien tot de grootste staat ter wereld, een kernmo- gendheid, een supermacht, al dus Gorbatsjov. Opnieuw hekelde Gorbatsjov het besluit van Litouwen en Letland om het door hem voorgeschreven referendum te vervangen door onafhankelij ke opiniepeilingen. Hij stelde, dat iedere Sovjet burger de ge legenheid moet krijgen zich uit te spreken over een zo be langrijke zaak als het in stand houden van de unie. Enquête In plaats van het door de Sov jet president bevolen 17 maart referendum houden de Litou wers op 9 februari en de Esten op 3 maart een vervangende enquête, waarbij de bewoners van de republieken zich kun nen uitspreken voor of tegen loskoppeling van de Sovjetu nie. De Litouwse leider Landsber- gis deed Gorbatsjovs recente Bush: betrekkingen in gevaar NEW YORK De Sovjetonderdrukking in de Baltische staten vormt een bedreiging voor de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en de Sovjetunie op alle gebieden. Dit heeft de Amerikaanse president George Bush gisteren gezegd voor een gezelschap van zakenlieden in New York. „Geweld mag niet meer gebruikt worden tegen de Baltische staten, er moet een vreedzame oplossing komen. Anders zul len niet alleen onze handel met de Sovjetunie, maar al onze betrekkingen in moeilijkheden geraken". Minister James Baker van buitenlandse zaken riep Moskou gisteren op tot een dialoog met Estland, Letland en Litou wen. „Onze harten zijn met de moedige volkeren in de Bal tische staten", zei hij. „De perestrojka kan niet met het wa pen in de hand worden afgedwongen". Tevens zegde het Witte Huis medische steun toe aan de Bal ten als humanitair gebaar, maar ook om de noodzaak van een vreedzame dialoog te benadrukken. In het Congres neemt de druk toe om economische en handelssancties te treffen tegen de Sovjetunie, maar Bush zei niet welke dat zouden kunnen zijn. decreet, dat de opiniepeiling in de kleine Baltische republiek tot 'illegaal' bestempelde, af als „een ontoelaatbare inmenging in onze binnenlandse aangele genheden". Russen en andere Moskou ge trouwe Sovjetburgers in Litou wen hebben geen goed woord over voor de vraag die zij op 9 februari krijgen voorgescho teld: „Bent u het ermee eens dat de Litouwse staat een on afhankelijke, democratische republiek moet zijn?" „Hoe kun je daar nou nee op zeggen?", foeterde een woe dende Rus in de Litouwse hoofdstad Vilnius op het eerste landelijke televisienet van de Sovjetunie. Als je nee zegt, luidde zijn bezwaar, dan ver klaar je jezelf een tegenstan der van de democratie. Bij hun bezwaren tegen de vraagstelling in de Litouwse enquête hebben de leiders in het Kremlin overigens boter op hun hoofd, gezien de min stens even suggestieve vraag bij het op 17 maart te houden referendum: „Acht u het nodig de Unie van Socialistische Sovjet republieken in stand te houden als vernieuwde fede ratie van gelijkberechtigde soevereine republieken, waar in de rechten en vrijheden van mensen van iedere nationali teit worden gewaarborgd?" Net als bij de Litouwse opinie peiling zijn slechts twee ant woorden mogelijk: ja of nee. Onder critici in de Sovjetunie zijn tegen deze vraagstelling onmiddellijk grote bezwaren gerezen. Stel, iemand zegt nee. Is hij er dan tegen om de unie in stand te houden? Of is hij er tegen om de unie te vernieu wen9 Wellicht wil hij dat de republieken niet gelijk of niet soeverein zijn? Of misschien is hij een tegenstander van te grote vrijheid voor de Sovjet burgers? Een ander bezwaar is dat de democratie niet automatisch gediend is bij een voor het Kremlin gunstige uitslag. Als meer dan de helft van de stemgerechtigden onder de ruim 290 miljoen inwoners van de Sovjetunie ja zegt en daarmee de 17 miljoen zielen overstemt die de republieken Estland, Letland, Litouwen, Georgië en Armenië gezamen lijk rijk zijn, heeft het Krem lin dan het recht om alle repu blieken die los willen van de Sovjetunie tegen hun wil vast te houden? De Balten maken er uiteraard bezwaar tegen dat eskimo's in het Oostsiberische Jakoetië meebeslissen over hun onafhankelijkheid. Staatsmedia Daar komt bij dat Sovjetbur gers die zich enkel maar verla ten op het nieuws van de staatsmedia een zeer eenzijdig beeld krijgen voorgeschoteld van de recente ontwikkelin gen in Litouwen en Letland. Eerder deze week zond het eerste nationale Sovjetnet een anonieme reportage uit waarin de Litouwse nationalisten naar voren kwamen als een onbe duidende, blindfanatieke min derheid. Bij hun avonturen zouden zij het onschuldige, naïeve volk meesleuren in de afgrond. Een commentator legde verband tussen de vrij willigers die in de Litouwse hoofdstad Vilnius het parle ment bewaken en Litouwers die gedurende de Tweede We reldoorlog met de Nazi's sym pathiseerden. Als vanouds schuwt Moskou grove en misleidende propa ganda niet om de buit binnen te halen. De leiders in het Kremlin zijn duidelijk bereid munt te slaan uit de uitslag van het 17 maart-referendum, die dank zij de vormeloze mas sa van de gezamenlijke Sovjet burgers voor hen ongetwijfeld gunstig gaat uitvallen. De Sovjetleiders vallen terug op hun traditionele fout om niet in te zien dat zij de onder worpen volken met tanks en leugens niet tot trouw kunnen dwingen. Het ligt niet voor de hand dat een dertien minuten durende toespraak van een ge hate president de Balten op andere gedachten zal brengen. Duikeling Verbaasd bekijken enkele inwoners van de Braziliaanse stad Sao Paolo het Kevertje dat in een vijf meter diepe put in het wegdek is geduikeld. Het gat ontstond door hevige slagregens. DEN HAAG Jean-Ber- trand Aristide, de frêle 37-jarige priester die van daag wordt geïnstalleerd als president van Haïti, is voor velen meer dan zo maar een nieuw staats hoofd. Zijn volgelingen in dit armste land van de Carribean noemen hem de Verlosser van Haïti. Zijn bescheiden afkomst, hij stamt uit een boerenfamilie, en zijn heldhaftig sociale werk in de sloppenwijken van de Haïtiaanse hoofdstad Port-au- Prince, hebben hem tot een nieuwe Messias gemaakt. Vooral voor de armen in Haïti is de kleine priester meer dan een mens. Hij is het symbool van de strijd tegen de dicta tuur van 'Baby Doe', Jean- Claude Duvalier en diens be ruchte militie, de Tonton-Ma- coutes. Na zijn verkiezing op 16 december droegen feestvie rende aanhangers portretten van de priester met zich mee waarin hij wordt gezegend door Jezus Christus. Aristide lijkt ook over bijna goddelijke gaves te bezitten. Zeker wat betreft het overle ven van moordaanslagen. Zijn grootste vijanden, de Tonton Macoutes, hebben het al zeven maal geprobeerd. Met explo sieven, mitrailleurs en brand bommen. In september 1988 bleef hij ongedeerd toen een bende neo-Duvalieristen ge wapend met hakmessen zijn kerk binnenviel. Daarbij kwa men wel dertien kerkgangers om het leven. Ook ontkwam hij aan de mislukte staatsgreep van een maand geleden. Weerstand Of de kleine priester-president de hooggespannen verwach tingen van zijn volgelingen kan nakomen, is twijfelachtig. Ondanks de brede steun van de Haïtiaanse bevolking hij werd met tweederde meerder heid gekozen en het voorlo pig uitgeschakeld zijn van de Tonton Macoutes, is de weer stand tegen de links-radicale priester fel. De aartsbisschop van Port-au-Prince, Francois Wolf-Ligondé, zei onlangs te vrezen dat met het president schap van Aristide Haïti zal afglijden naar een linkse dicta tuur. Zijn waarschuwing leid de tot een woede-uitbarsting onder de volgelingen van Aristide die de kathedraal in brand staken. Ligondé kon ternauwernood het land ont vluchten. En Amerikaanse di plomaten noemden de priester een „marxistische maniak". Want tot grote ergernis van Washington steekt Aristide zijn bewondering voor de Cu baanse leider Fidel Castro niet onder stoelen of banken. „Een moedig mens dat zijn volk te eten heeft gegeven en het aan tal analfabeten sterk wist te reduceren", aldus Aristide. De grootste bedreiging voor de nieuwe president van Haïti komt echter van de kant van het nu nog loyale leger. Want sinds het vertrek van de dicta tors-dynastie Duvalier beheer sen de militairen de politiek in Haïti zonder dat dit de afgelo pen jaren tot enige stabiliteit heeft geleid. De machtsstrijd tussen diverse generaals, on der meer resulterend in zo'n vijf staatgrepen, werd voor een belangrijk deel veroor zaakt door de betrokkenheid van het leger bij de cocaïne handel. Een handel die de mi litairen niet graag zullen opge ven maar die met Aristides be loftes voor „rechtvaardigheid" wel in gevaar dreigt te komen. Het ziet er dan ook naar uit dat de nieuwe president zal moeten laveren tussen het na komen van de hoge verwach tingen die hij de Haïtianen heeft geboden en de noodzaak het leger tevreden te houden. Dat lijkt een bovenmenselijke opgave. DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB HET MAXICAANSE AFGODSBEELD QN817 Doch de Azteken verweren zich moedig en Cortés wordt in het nauw gedreven. HIJ zendt echter één van zijn sche pen terug naar Cuba en wanneer er versterking komt keren de kansen. Bovendien wordt hij gesteund door een Indianenstam - die der Tlaxculanen - die Motecuzoma vijandig gezind is en met behulp van speciaal voor de oorlog getrainde honden strijdt. De Azteken beginnen nu hun schatten te begraven, voor zover zij daar nog kans toe zien. Zij graven diepe holen, waarin zij hun vazen, bekers, schalen van zuiver goud, ingelegd met de kost baarste edelstenen, verstoppen. Dan knielen de Azteken neer voor het beeld van de god Hultzilopochtli en smeken hem zijn bescherming af. Zij beitelen in het voetstuk van het beeld hiër- oglyphen, vermeldende de plaatsen, waar zij hun kostbaarheden hebben verborgen. Verdrag over ontwapening van Europa ter discussie WASHINGTON De onder tekening van het CVSE-ver- drag over vermindering van de conventionele bewapening in Europa staat ter discussie zolang de Sovjetregering de twijfels die het Westen heeft over de inhoud van de over eenkomst niet wegneemt. Dit heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, James Baker, gisteren in Washington verklaard. Het afsluiten van START-verdrag, over vermin dering van de strategische be wapening, wordt daardoor ook bemoeilijkt. De bewindsman zei tegen de commissie voor buitenlandse zaken van het Huis van Afge vaardigden dat er weliswaar geen direct verband bestaat tussen een START- en een CVSE-verdrag. De problemen vloeien echter voort uit „de kernpunten betrouwbaarheid en vertrouwen" en bemoeilij ken dus het sluiten van over eenkomsten. Baker wees erop dat de Sovjetunie drie gemoto riseerde infanterie-devisies, die onder het door 22 landen ondertekende CVSE-verdrag vielen, nu als marine-eenhe den voor de kustverdediging heeft opgevoerd. Zo lang der gelijke problemen niet uit de weg zijn geruimd, zal het CVSE-verdrag niet ter ratifi catie aan de Senaat worden voorgelegd. Regeringskringen in Washington denken dat de veranderingen onder druk van het Sovjetleger plaatsvin den. De militairen zouden steeds meer invloed krijgen op het beleid van president Mi- chail Gorbatsjov. PvdA-kamerlid Piet de Visser is aan het aan het eind zijn Latijn, ,,'t Idee dat mijn eigen partij aan de Golfooi meedoet", verzucht hij deze week in Vrij Nederland. Een terview in De Groene met minister Pronk van ontwikï lingssamenwerking is geheel onvoorzien ineens ac eel geworden als gevolg van diens tijdelijke benoeming Defensie. Ook Pronk had zijn bedenkingen over de Ned{ landse betrokkenheid bij de Golfoorlog. Sterker nog, speelde zelfs even met de gedachte af te treden. Nu is ineens de 'hoogste baas' van het leger. Het kan verkei Maar de PvdA is dan ook verstandig geworden, concludt Martin van Amerongen. HP/De Tijd en HN-magazine ren niet op tijd voor deze rubriek beschikbaar. gen listai Iwiiiig rden i te vi ien d llliee |jdkr< De Golfoorlog blijft de bla den bezighouden. Het omsla gartikel van Elsevier gaat over de grote verdeeldheid in de islamitische wereld, zo als de typische samenstelling van de bevolking in Saudi- Arabië (er wonen drie keer zo veel buitenlanders) en de Egyptische ambitie om de Arabische wereld te gaan leiden. Prof.dr. A. Lammers, hoogleraar Amerikaanse ge schiedenis aan de Rijksuni versiteit Leiden, geeft een beschouwing over de histori sche rol van de Verenigde Staten als belangenbeharti ger van het Westen. „Europa staat erbij en kijkt ernaar". En even verderop: „Men zou Europa iets van die verba zingwekkende wilskracht toewensen waarmee de VS proberen de toekomst te be palen. Zwart-wit denken kan soms functioneel zijn. Waartoe zijn wij op aarde, als Europeanen? In elk geval niet om louter grijs te zijn". Het ziet er naar uit dat de fusie tussen Nationale-Ne- derlanden en NMB/Post- bank toch gaat slagen. In El sevier een verhaal over de fusieperikelen. Beide con cerns gaan tot het uiterste, terwijl de oppositie mort. Niet goedschiks, dan kwaad schiks. Alle juridische en fi nanciële registers worden opengetrokken. Gisteren nog kondigde verzekeraar Aegon aan zijn aandelenbe- lang in NN meer dan te heb ben verdubbeld (van vijf naar ruim tien procent) uit protest tegen de aangekon digde fusie. Of deze actie zin heeft, zal uiteindelijke op vrijdagavond 1 maart blij ken. De beleggers houden de spanning er tot het laatste moment in. Hugo Camps praat met koopman-patriciër en hob by-diplomaat Ernst van Eeg- hen (70) die de grote anima tor van de Rusland-actie was. Net weer terug uit Mos kou moet hij tot zijn spijt constateren dat er opnieuw allerlei wilde verhalen in de pers zijn verschenen over de voedselhulp aan de Sovjetu nie. Boos wordt hij over die berichten over manipulatie met pakketten door de KGB en zo. En hij uit een nieuwe noodkreet: „Het ergste van de hongerwinter moet nog komen. In maart, april en mei, als de voorraden op zijn". In het Stedelijk Museum in Amsterdam is een, volgens Willem Frederik Hermans „indrukwekkende", over zichtstentoonstelling te zien (tot 1 april) van foto's van het vermaarde persfoto agentschap Magnum, dat in 1947 werd opgericht. Else vier geeft alvast een voor proefje van een aantal schokkende, indrukwekken de platen. Marijke Hilhorst heeft een gesprek met Avo Kaplanian (45). Geboren in Jeruzalem, trouwde in Nederland met een Amerikaanse en is nu al weer een aantal jaren met zijn vrouw eigenaar van de boekhandels American Dis count in Den Haag en Am sterdam. „We importeren de meeste titels uit de VS, van daar American, en Discount omdat we de goedkoopste zijn" Zonder commerciële ervaring stapte hij in de boe kenbranche. Maar het pakte allemaal goed uit. Boekver koper vindt Avo een nobel vak. „Iedereen respecteert je", zegt hij. Een verhaal over een Albert Heijn-filiaal in Amersfoort (één van de in totaal 550 AH-winkels in Nederland) straalt weer de allure uit van de niet zo lang geleden verdwenen kleurenbijlage van VN. Het duo Céline Kroon en Lony Scharenborg struinde een paar weken in de zaak rond, vooral op zoek naar vrouwen die hogerop willen. Ze spraken met ver kopers, cassières, assistent- afdelingschefs en de be drijfsleider. Helaas heeft een campagne van de AH-top tot nu toe niet veel succes ge had. Van een mentaliteits verandering, ook bij de vrouwen, is nog maar wei nig terecht gekomen. Tess van Wegen (27) vormt daar echter een uitzondering op. Na de havo en een half jaar meao werkte ze zeven jj bij een AKO-kiosk. Hj overstap naar 's lands grd ste kruidenier is haar ech] goed bevallen. Ze heeft inmiddels tot assistent-afj lingschef Vers II gebra< „Een typische doorgroei» aldus haar superieuren, i Piet de Visser, het gekwej PvdA-kamerlid uit Rott| dam, verduidelijkt nog e« zijn standpunten over m Golfoorlog. Hij heeft r maar moeilijk met de opstP. ling van zijn partij. „SoUie: denk ik: laat toch alles a<ïl. ter je, geniet van de dingi c die er zijn. M'n leven hl 's j met mijn vrouw Pop, nL^ kleinkinderen, lezen, piafj spelen en vooral schrijvenfaei Pop zegt wel eens: je H>T een prachtige baan bij lijk: PTT, je had nooit in de pqeml tiek moeten gaan. En t< staat ze steeds achter me. ik zei: ik kap ermee, spool zij me aan te blijven" 'jpë In populaire Amerikaaild r romans en thrillers van k de oorlog wordt 'de' Arabime voor zover je daar van kita^ spreken, steevast omschj ven als onbetrouwbaar, Jdpt niets onziende moordend" d en als geldschieter voor pllii ternationaal terrorist zt Geen typeringen om trotsp te zijn. De antropoloog Toiaar van Teeffelen doet al djn. jaar onderzoek naar Arapter sche stereotyperingen in i da literatuur en hoopt op hed onderwerp te promoverK>lk: Ook in Nederland bestd aa echter de nodige vooroorf- len over Arabieren en datTill sinds het begin van de Gd m oorlog maar weer eens piP°l; lijk duidelijk geworden. ruzi het Palestina Komitee pol. men dagelijks tientallen P F lefooritjes binnen van aJanc nieme Nederlanders die z\ gen doodziek te worden die „kanker-Palestijnen". R'J De laatste aflevering van Hoeksteen gaat over 1 een-kind-gezin. Juliëtte (j0( zit in de brugklas en is er, kind. „Ik zou wel weten Ir het is om broers en zussenlty hebben. Het zal een s4 drukker zijn. Maar als ik lp zies zie bij vriendinnetjes r geen enig kind zijn, denkUjg dat ik het goed vind om LQ leen te zijn. Alleen lettenl^ ouders erg op je". Le Het Groninger MuseiLt geeft onder de titel portret' een overzicht vj va 150 stukken uit eigen hu Alles staat door elka|an( maar, aldus VN, op a^en prachtig vorm gegeven nLer nier. „Een stenen scho#po, leestbijl uit 4000 voor Ch^ tus bevindt zich in dezelr ruimte als een driedimensk nale strip van de FraiL kunstenaars Hervé en Riff rad di Rosa. En het vloqt niet". M: Meer dan de helft van an' Groene is deze week aan pe' Golfoorlog gewijd. Een v haal over de Amerikaar301 high-tech en de doemscei".n rio's wordt afgewisseld n3e een bericht uit Duitslaer waar de vredesbewegim' in tegenstelling tot r:"r derland een ongeker bloei doormaakt. De Frik 00 (Friedenskoordination- n- spunkte) schieten als pad<e 1 stoelen uit de grond. Vai j* de basis graven deze z ei een weg naar boven en sp)er ten onder meer de geleder e' van de SPD. De radica linkse autonomen, gewen11 aan isolement en confronj— tie, krijgen het helemaal |e hun heupen van zoveel a* hang. Wat is er in dit v<£ gevaren? Of liever: wat ist" in hun kinderen gevar£ vraagt De Groene zich stijgende verbazing af. Martin van Amerongen ark lyseert het PvdA-congfo van afgelopen weekeinde^ dl Amsterdam, waar de ovp~ grote meerderheid zich ai ter de partijlijn inzake P Golfkwestie schaarde. een periode van onmiskff baar geklungel heeft PvdA zich waarachtig een echte politieke partij i manifesteerd, met discuss en meningsverschillen tnd uiteindelijk hun weersl^ hebben gekregen in een <T"j dubbelzinnig standpunt. F echte politieke partij en ni zoals het CDA een geünifj meerde verzameling windslieden en kamerlei wier eenheidsmening zont democratisch tegenstribl len door het voetvolk wt beapplaudiseerd". CLARISSE BUI

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 4