r 'Vurige reiniging' voor Wereldraadgangers w kerk wereld beroepingen Amerikaanse bisschoppen verdeeld over Golfoorlog Tijdschrift Pro Mundi Yita verdwijnt Baptisten kopen televisiestation Falwell CeicLeGomottï mjr £eidóe (Ecu/tont GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CcidaeSouoont DONDERDAG 7 FEBRUARI 1991 PAGINA Zondag van de arbeid: tweedeling Nederlanders en buitenlanders AMSTERDAM De zondag van de arbeid, die rond 1 mei in de kerken wordt gevierd, staat dit jaar in het teken van de tweedeling tussen Nederlanders en buitenlanders. Een van de scherpste tegenstellingen in de Nederlandse samenleving, schrijft voorzitter prof.dr. D.C. Mulder van de Raad van Ker ken in Nederland in de themabrochure ter voorbereiding van de zondag. De zondag van de arbeid, die in protestantse kerken veelal wordt gevierd op de Biddag voor Gewas en Arbeid (17 maart), wordt georganiseerd door het industriepastoraat DISK. In de brochure herinnert deze organisatie eraan dat het nog altijd goed gaat met de Nederlandse economie, maar dat onder de migranten de armoede toeneemt. Migranten nemen in de Ne derlandse samenleving een tweede- of soms derderangspositie in. Zij zijn vaak afhankelijk van vreemdelingenrecht, voor hen vreemde regels en uitkeringsinstanties. DISK vindt het „opvallend" dat Nederlanders er zo slecht van op de hoogte zijn dat migranten vaak geïsoleerd en arm leven. Achterstelling, discriminatie en armoede zijn en worden in Ne derland geïndividualiseerd, meent het industriepastoraat. Bisschop H. Ernst van Breda schrijft in de aanbiedingsbrief, dat uit de manier waarop gelovigen omgaan met mensen die hun vreemd zijn, voor een groot deel valt af te leiden, of zij in de ware zin van het woord mens zijn. Hij roept de gelovigen op de migranten op te zoeken om een beter inzicht in hun situatie te krijgen. De daad van een rechtvaardige kan vruchteloos zijn, maar nutteloos is zij nooit ASSEMBLEE IN CANBERRA GEOPEND CANBERRA Vooraf gegaan door een reini gingsritueel van de abori gines, de oorspronkelijke bewoners van Australië, is donderdag in Canberra de zevende algemene vergadering van de We reldraad van Kerken ge opend. Onder het thema ,,Kom Heilige Geest, ver nieuw de hele schepping" beraadslagen 950 gedele geerden van de 311 lid kerken de komende 14 dagen over de koers van de oecumenische bewe ging in de jaren 90. Bij het binnengaan van de tent, waarin dagelijks enkele liturgische vieringen worden gehouden, passeerden de deel nemers een vuur, een tradi tioneel reinigingsritueel van de aborigines. Symbolisch aanvaardde vervolgens de Wereldraad de uitnodiging van de aborigines en de Au stralische kerken om de as semblee in Canberra te hou den. De vroegere anglicaanse aartsbisschop van Nieuw-Zee- land, Paul Reeves, zelf een Maori, maakte er geen geheim van zeer wantrouwend tegen over massale kerkelijke ver gaderingen te staan. Het is vaak een machtsstrijd die weinig met de Heilige Geest te maken heeft. Reeves, sinds kort de verte genwoordiger van de interna tionale Anglicaanse gemeen schap bij de Verenigde Naties, hield de vergadering twee Maori-spreekwoorden voor: „thuis een duif, maar daarbui ten een papegaai" en „als u niets te zeggen hebt, blijf dan zitten". In een toevoeging over de Golfoorlog noemde hij deze noch heilig noch gerechtvaar digd. Dankzij de moderne electronica lijkt het alsof we de oorlog in de huiskamer kunnen volgen, maar het leed van vooral vrouwen en kin deren wordt ons onthouden. Tijdens de openingsdienst werd de pelgrimage van de Wereldraad sinds de oprich ting in 1948 verwoord. Mevr. M. Jongeneel-Touw, een van de hervormde afgevaardig den, sprak enkele zinnen over de eerste algemene vergade ring in Amsterdam. „De hoop van Gods ontwerp temidden van de wanorde stelde de ker ken in staat hun geloof in een context van wanhoop te viern." De Golfoorlog zal vrijdag tij dens een speciale zitting wor den besproken. Verder is er zaterdag een stille tocht uit protest tegen de oorlog, van het congresgebouw naar de campus van de Australische Nationale Universiteit, de plaatsen waar deze bijeen komst wordt gehouden. Voor de secretaris van de Raad van Kerken in Neder land, ds. W.R. van der Zee, is de algemene vergadering al geslaagd als de Wereldraad een krachtige veroordeling van de oorlog, inclusief de Bij de opening van de Assemblee was er niet alleen een reinigingsvuur, maar ook een dans van aborigines. NG-Kerk De Nederduitse Gereformeer de Sending Kerk in Zuid- Afrika, de vroegere NG Kerk voor kleurlingen, is donder dag toegelaten als lid van de Wéreldraad van Kerken. De NGSK heeft 240.000 leden. De aanvraag werd gesteund door de Anglicaanse Kerk van Zuid-Afrika en door de Zuidafrikaanse Raad van Kerken. De NGSK fuseert in juli met de de NG Kerk in Afrika, de vroegere dochter kerk voor zwarten, in de Ver enigende Gereformeerde Kerk van Zuidelijk Afrika. De toelating van de NGSK viel samen met de verwelko ming van een delegatie van de blanke Nederduits-Gere- formeerde Kerk, die op uitno diging van de Wereldraad in Canberra is. „Met grote vreugde begroet ik de waar nemers van de NGK, prof. Johan Heyns en dr. Pieter Potgieter, die na zo vele jaren weer in ons midden zijn," zo zei Castro. In 1962 brak de NG Kerk met de Wereldraad uit protest tegen de kritiek van de oecumenische bewe ging op de apartheid. Het is de ironie van de ge schiedenis dat Heyns en Pot gieter donderdag gezeten wa ren naast de vorige secretaris generaal van de Wereldraad, dr. Philip Potter, voor wie de strijd tegen apartheid en ra cisme een van de speerpunten van zijn 12-jarig beleid was. Aborigines Het racisme in Australië leidt tot volkerenmoord op de oor spronkelijke bewoners (abori gines). De symptomen hier van zijn de achteruitgang van hun taal en cultuur, alcoholis me, veel arrestaties, misbruik van vrouwen en kinderen, problemen in het onderwijs en hoge werkloosheid. Tot deze conclusie komt een internationale delegatie die in opdracht van de Wereldraad van Kerken vorige week een bezoek heeft gebracht aan aborigines in Wilcannia in de staat New South Wales en op Mornington-eiland in de staat Queensland. De Wereldraad heeft in 1981 voor de eerste keer een on derzoek naa de positie van de aborigines ingesteld. Sinds dien is er maar heel weinig veranderd, aldus Anne Grey- Pattel, secretaris van het overkoepelend comité van aborigines in Australië. De Drs. J.H. Jongeneel FOTO: PERS UNIE paar veranderingen zijn bo vendien niet op initiatief van de regering tot stand geko men, maar door toedoen van de aborigines zelf. De Zuidafrikaanse directeur van de Wereldraadprogram ma tot bestrijding van het ra cisme (PCR), Barney Pityana, wees er tijdens een persconfe rentie op dat de aborigines niet in staat worden gesteld zelf fundamentele en belang rijke besluiten te nemen. De blanke bureaucratie onthoudt hun het zelfbeschikkings recht. De regering wordt ver weten de rechten van de abo rigines op het eigendom van grond niet te erkennen hoe wel Australië „zo onmetelijk groot is". Toen Australië ruim 200 jaar geleden door kapitein James Cook werd ontdekt, telde het land naar schatting 750.000 aborigines. Als gevolg van massamoorden en Europese ziekten daalde dit aantal tot 30.000 in 1930. Nu wordt het aantal aborigines op 228.000 geschat, dat is 1,4% van de ruim zestien miljoen Austra liërs. Meer anti semitische incidenten in VS NEW YORK In de Vere- nigde Staten is het aantal ge signaleerde antisemitische in cidenten in 1990 gestegen tot een recordhoogte van 1.685, zo heeft de Amerikaanse Anti-Laster Bond (ADL) woensdag gezegd. De organi satie wijt deze toename aan de gebeurtenissen in het Midden- Oosten, groeiende onver draagzaamheid op campussen van universiteiten en bepaal de grofheden in teksten van popgroepen. Bij de voorlaatste telling, over het jaar 1989, werden 1.432 gevallen geno teerd. Op universiteitscomplexen werd de sterkste stijging ge signaleerd; een toename van 36 procent ten opzichte van 1989. Er werden daar vooral antisemitische leuzen op ren van openbare ruimten aangetroffen. De ADL (Anti- Defamation League) ver moedt dat zich onder studen ten de invloed heeft doen gel den van enkele popgroepen die er een nogal grof tekstre- pertoir op na houden, zoals de rapgroep 2 Live Crew. Ook werd tweemaal een tekst uit de song „The beast within" van Madonna gezien die op joden betrekking heeft; „kwaadsprekerij door hen die zich joden noemen", een bij belcitaat. De organisatie stelde echter met grote nadruk Ma donna van geen enkele anti semitische bedoeling te ver denken. Volgens de ADL werden in 1990 110 mensen gearresteerd in verband met antisemitische uitingen. Van hen was 86 pro cent onder de 21 jaar oud. Nederland»* Hervormde Kerk Aangenomen naar Opljnen en Tuil K. Schaap te Hoogkerk c.a. en Oost- wold c.a.. Bedankt voor Numansdorp Gereformeerd* Kerk vrijgemaakt Beroepen te Spakenburg-Zuid P.M. de Wit te Bergenthelm. WASHINGTON De Ame rikaanse bisschoppen reage ren verdeeld op de Golfoor log. Aartsbisschop Bernard Law van Boston vindt dat er sprake is van een rechtvaar dige oorlog, maar zijn collega Francis T. Hurley van Ancho rage doet de ene na de andere oproep aan de regering om er mee op te houden. „Stop, stop, we koersen af op een Pyrr- hus-overwinning", schreef Hurley in zijn column in de plaatselijke courant. „Hussayn is het niet waard. Hussayn is de vijand, niet het volk van Irak. Maar Iraakse burgers en soldaten zullen ge offerd moeten worden om hem te krijgen, evenals vele Amerikaanse soldaten", aldus Hurley. Volgens de aartsbis schop is de verhouding tussen doel en middelen in de Golf oorlog volledig zoek. Bisschop Michael Kenny van Juneau noemt de Golfoorlog „een aanval op God en een misdaad tegen de mensheid". „Deze oorlog is immoreel. Bo vendien vrees ik dat hij mili tair en politiek gezien ramp zalig zal worden. Ik maak me woedend over de stomheid, de blindheid, de arrogantie en de oneerlijkheid van de koers die ons land heeft uitgezet. Ik vervloek deze oorlog met heel mijn wezen". De Amerikaanse president George Bush is er heilig van overtuigd dat de Golfoorlog een rechtvaardige oorlog is, maar in de Rooms-Katholieke Kerk wordt steeds meer ge twijfeld aan de leer waarop hij zich onder meer beroept. Kardinaal Joseph Ratzinger, hoofd van de congregatie voor de geloofsleer, heeft 'grote twijfels' over de rechtvaardig heid van de Golfoorlog. Hij vindt het zeer de vraag of aan alle voorwaarden, die door Thomas van Aquino (1224- 1274) zijn uitgewerkt, is vol daan. Ratzinger vraagt zich zelfs af of de criteria van Aquino nog wel van toepassing kunnen zijn op de moderne oorlog. Hij denkt daarbij vooral aan het proportionaliteitsbeginsel, de voorwaarde dat de middelen in verhouding moeten staan tot het beoogde doel. „Niemand twijfelt aan het feit dat er ernstig onrecht wordt aangericht door een tiran, maar het is duidelijk dat er nieuwe en ernstige onrecht vaardigheden worden gescha pen door oorlog", zegt Ratzin ger over de Golfoorlog. „In een wereld waarin de militai re middelen ernstiger onrecht aanrichten dan ze zouden moeten wegnemen, gaat dit principe van de rechtvaardige oorlog niet langer op." Een rechtvaardige oorlog moet volgens Aquino en an dere theologen ook gevoerd worden met de oprechte be doeling van liefde en ijver voor de vrede. Tevens moet er gegronde hoop zijn op een, althans morele, overwinning en moet er zeer ernstige re den voor een oorlog zijn, bij voorbeeld bedreiging van de veiligheid door systematisch agressieve politiek. Paus Johannes Paulus II heeft woensdag tijdens zijn al gemene audiëntie opnieuw gepleit voor een snelle beëin diging van de Golfoorlog. In het bijzonder keerde hij zich tegen het gebruik van chemi sche en biologische wapens. Sinds het begin van de Golf oorlog heeft de paus al zo'n tien keer gepleit voor een wa penstilstand en voor een vreedzame oplossing van alle geschillen via onderhandelin gen. LEUVEN Het tijd schrift Pro Mundi Vita, uitgave van het gelijkna mige katholieke interna tionale studie- en infor matiecentrum in Leuven, is opgehouden te bestaan. Per 1 januari is Pro Mun di Vita omgezet in een centrum dat zich richt op problemen in Europa en Christelijke Academie voor Europese Dialoog heet. Het studiecentrum werd 23 jaar geleden, bij de aanvang van het tweede Vaticaanse concilie, opgezet als dienst aan bisschoppen in de Derde We reld, die slecht geïnformeerd bleken over allerlei ontwik kelingen elders in de wereld. In zijn hoogtijdagen had Pro Mundi Vita („Voor het leven van de wereld") vijftien full time-medewerkers in dienst. Het initiatief voor Pro Mundi Vita ging in 1961 uit van drie Nederlanders, pater Montanus Versteeg, de socioloog die ook het KASKI oprichtte, de in Brazilië werkzame pater Cloin en Novatus Vinck, ge neraal van de fraters in Til burg. Het bestuur schrijft in het laatst verschenen nummer dat handelt over de invloed van de perestroika op de kerk, dat het steeds gepoogd heeft „het evenwicht te bewaren tussen loyale trouw en onafhanke lijkheid, tussen wetenschap pelijke interesse en pastoraal verantwoordelijkheidsge voel". De subsidiegevers, vooral de Duitse vastenacties Misereor en Adveniat, waren steeds minder bereid het centrum fi nancieel te ondersteunen, ook al omdat de opbrengst van de kerkbelasting in Duitsland te rugliep. Maar de voornaamste reden voor het het stoppen van de publicatie is volgens onder-voorzitter frater N. Vinckx het feit dat in de meeste Derde-Wereld-landen eigen instituten zijn ontstaan die de bestudering ter hand nemen van vraagstukken die voor de kerk belangrijk zijn. Het grootste deel van het in vijf talen verschijnende tijd schrift (Nederlands, Frans, Duits, Engels en Spaans) werd gratis verspreid in de Derde Wereld. De betalende abon nees in Europa vormden een kleine meerderheid. Vinckx ontkent dat opheffing van het blad te maken heeft met het veel behoudender kli maat binnen de huidige RKi Kerk. Het blad liet zich steeds voorstaan op een open en oe cumenische instelling. Het nieuwe instituut wil in spelen op de toegenomen sa menwerking en behoefte aan uitwisseling van standpunten in Europa. Bisschoppenconfe renties in Europa hebben be hoefte aan studies op het ge bied van ethiek en politieke vraagstukken. Het nieuwe instituut moet een dependance krijgen in Praag. Daarvoor is de Norbertijne rabdij Strahov in Praag aan gezocht. Op die manier wil men de dialoog tussen bis schoppenconferenties verster ken en problemen gezamen lijk kunnen bestuderen. Het centrum zal in Leuven een beperkte staf in stand houden. Studies zullen, aldus frater Vinkxs, niet langer in eigen huis worden verricht, maar worden uitbesteed. LYNCHBURG De Zuidelijke Baptisten, de grootste prote stantse kerk in de Verenigde Staten, hebben het station van televisiepredikant Jerry Falwell gekocht. Samen met een al bestaand station, American Christian Television System (ACTS), bereiken de baptisten nu een kwart van alle Ameri kaanse gezinnen. Volgens Falwell is de nieuwe combinatie 'een niet-charisma- tisch christelijk supernetwerk'. Jerry Falwell, eens de leider van de Moral Majority, een organisatie van 6,5 miljoen behou dende christenen in Amerika, zendt het wekelijkse televisie programma Old Time Gospel Hour uit. Dat programma lever de hem steeds meer verlies op. Eerder moest hij door de finan ciële problemen al een maandblad afstoten en honderden me dewerkers ontslaan. Falwell ondervond de naweeën van de schandalen waarin televisiepredikanten als Jimmy Swaggart en Jimmy Bakker verzeild raakten. Tijdens de uitzendingen van ACTS en van het programma van Falwell is het verboden om giften te vragen. Open Kerk en Mariënburg werken samen DIESSEN De rooms-katho- lieke organisaties Open Kerk en de Mariënburgvereniging gaan nauwer samenwerken. De doelstellingen van beide groeperingen liggen zo dicht bij elkaar dat samenwerking voor de hand ligt, zo conclu deren delegaties van de beide besturen. De samenwerking zal zich op de eerste plaats richten op het uitwisselen van en bijdragen aan eikaars publicaties. Daar naast krijgen sympathisanten van Open Kerk een uitnodi ging voor het congres van de Mariënburgvereniging. Dit wordt gehouden op zaterdag 16 maart aan de Tilburgse universiteit en zal handelen over christelijke spiritualiteit. De Open Kerk-beweging ont stond in 1972 naar aanleiding van de benoeming van bis schop Gijsen van Roermond. Ze wilde uiting geven aan de al langer bestaande gevoelens van onvrede over de wijze waarop in Nederland de be sluiten van het tweede Vati caanse concilie werden door gevoerd. De Mariënburgvereniging werd opgericht na een oproep van een aantal katholieken in 1983. In de verklaring 'Getui gen van de geest die ons leeft' NSB en Groen Links Het was, zo verklaarde het cd A-kamerlid Van lit. E nadat hij al zijn collega-kamerleden met stomheid had gesPt gen, beter geweest als hij Groen Links niet had vergelekt tje met de NSB. Want, liet hij weten, „de wijze waarop de NJ :ertij in latere jaren heeft geopereerd doet op geen enkele wij^BP recht aan de democratische en parlementaire opstelling viilari: Groen Links". Waarmee Van Vlijmen dus overeind hield dI(*e 1 de wijze waarop de NSB in de jaren vóór de oorlog handelt wél vergelijkbaar is met de pacifistische stelling die Grot er Links nu inneemt. WAAR kan Van Vlijmen op doelen? De Nationaal Social] tische Beweging, die vanaf 1935 in het parlement vertege woordigd was, bepleitte aanvankelijk een strikt neutrale o stelling tegenover de agressieve politiek van nazi-Duitslai en veroverde daarmee een groot aantal stemmen. Maar naa mate Mussert zich meer conformeerde aan de nazi-ideolog en ook het daarbij behorende anti-semitisme opnam in zi program, liep de aanhang voor zijn partij terug. De NSB keek hoopvol uit naar een 'Nieuw Europa' ond leiding van Hitier en bij een eventuele Duitse aanval op N derland zou Mussert 'met gekruiste armen blijven zitten rustig afwachten', zo verklaarde hij vlak voor mei 1940 I genover een buitenlands correspondente in Nederland. 1 NSB-leider deed zijn woorden gestand en verklaarde tijdehe een 'hagespraak' in juni 1940 volledig aan Duitse kant staan. al DEZE geschiedenis bevat geen enkel aanknopingspunt va tie. een vergelijking met het standpunt van Groen Links inzaljt ze de Golfoorlog. In de 'vooroorlogse' jaren hebben juist de pa tijen die nu Groen Links vormen (en dan weer met name PSP) de dictatuur van Saddam Husayn aan de kaak gestel J. De inval in Kuwayt heeft Groen Links veroordeeld. De pa tij stond achter het embargo van de Verenigde Naties. W)t vindt zij als enige partij in de Tweede Kamer dat die benad n ring van de Golfcrisis langer voortgezet had moeten worde Zij zegt dat eohter op grond van pacifistische overweginge niet zoals bij de NSB het geval was op grond van ve te' wantschap, met de agressor. Ten koste van allerarmsten plar lc Nu de discussie over de Tussenbalans zich in de eindfafin bevindt, wordt duidelijk dat sommige politici de positie v4 de staatskas ondergeschikt maken aan partijbelangen. I|" coalitiepartners CDA en PvdA verzinnen zoveel mogelifv oplossingen voor het miljardentekort, waarvan zij zeker w e ten dat die bij de achterban van de andere partij slecht vafcis len. Op zich is daar niet zoveel op tegen, want niemand goa graag zijn eigen glazen in. Maar premier Lubbers gaat laatste tijd wel erg ver. Eerst stelt hij voor een miljard te b zuinigen op ontwikkelingshulp en nu voegt hij daar de on koppeling van lonen en uitkeringen aan toe. Daarmee tre) hij de PvdA in het hart. De koppeling is zo langzamerhaq^^ nog het enige resultaat waarmee Kok en Wöltgens de dee' name van hun partij aan het kabinet kunnen rechtvaard gen. gesproken dat Lubbers, daarbij aangemoedigd door CDJ fractieleider Brinkman, de PvdA alsnog de rekening preset teert voor het wegsturen van Braks. Na het aftreden van <f landbouwminister zei Brinkman dat CDA en PvdA hun 'vel standshuwelijk' zouden voortzetten. Hij liet evenwel door^ schemeren dat zijn partij een goede gelegenheid zeker z<i g aangrijpen om quitte te komen. q TOEN al werd vermoed dat de christen-democraten de Tu)kte senbalans voor dit doel zouden aangrijpen. Nu de discussts t over de miljardenbezuinigingen in het finale stadium is gé komen, lijkt die voorspelling bewaarheid te worden. LubbeP vindt dat de koppeling vanaf 1992 weliswaar allee! ve: nog maar gelijk kan opgaan met de inflatie. Daarmee welj. P de premier de indruk de maatregel gedeeltelijk te wille) va handhaven. Maar koppeling betekent dat uitkeringen e^ 1 ambtenarensalarissen de lonen in het bedrijfsleven op <f™ voet volgen. Als dat niet meer gebeurt, is er geen spral^ak meer van een koppeling. uwe AlS de PvdA dit slikt, slikt ze alles, zal Lubbers gedacht. Maar de PvdA slikt het niet, zegt fractieleider WölLgj gens. De vraag is alleen wat de sociaal-democraten dan w g v zullen moeten inleveren. Vermoedelijk zullen zij uiteindeli; dvc bereid zijn een deel van de door Lubbers geëiste bezuiniginGrc gen op ontwikkelingssamenwerking te aanvaarden. i Ir DAARMEE zal de minister-president dan in elk geval eejen deel van zijn doel hebben bereikt: de PvdA geeft toe op ee kQ1 punt waar zij normaliter nooit zou toegeven. In politiek o]°. zicht is dat een leuk resultaat en Lubbers zal er zeker enij genoegdoening aan beleven. Maar merkwaardig is het w< De grondslagen van het CDA zeggen dat de regering mo opkomen voor de zwaksten, zowel in Nederland als daarbu ten. Het geeft geen pas dat één van de rijkste landen ter w reld zijn eigen financiële problemen deels wil oplossen te koste van de allerarmsten. 3 e hii sto (en. |vo< Uitgave Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon: 071 - 122 244 Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden |Sf Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur. Nabezorging Telefoon: 071 - 122 248 tl|- van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 uur. p1 Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgirokaart:)— per maand f. 25,70 per maand f. 26,70 per kwartaal f. 76,60 per kwartaal f. 78,60 per jaar f 294,30 per jaar 299,30| Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel071 - 122 244 Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2