Yaticaan stelt Latijnsamerikaanse
religieuzen onder curatele
„Waarde gehandicapten
niet in cijfers uitdrukken
£eldae Sotvtoïtl
Arrupe probeerde jezuïetenorde te vernieuwen
brieven van lezers
Rotterdam komt met plan voor moskeeën
kerk
wereld
Paus roept wereld op
tot hulp aan Polen
beroepingen
mlT CddócSoUAClAlt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidaeSowatit
WOENSDAG 6 FEBRUARI 1991
PAGINA
ROTTERDAM De gemeente Rotterdam wil een einde ma
ken aan de volgens haar erbarmelijke huisvesting van moskee
ën in de Maasstad. Zij zal een aantal lokaties aanwijzen voor de
bouw van grotere gebedsruimten. Tegelijkertijd gaat zij harder
optreden tegen onveilige en illegale moskeeën.
De gemeente zal niet rechtstreeks bijdragen aan cie financie
ring van nieuwe of vernieuwde gebedsruimten, omdat zij hetx
principe van scheiding tussen Kerk en Staat onderschrijft. Wel
zal zij bij voorbeeld kosten die voortkomen uit verplaatsing
van moskeeën in het kader van de stadsvernieuwing voor haar
rekening nemen.
Het aantal islamieten in Rotterdam is in de afgelopen twintig
jaar gegroeid van iets meer dan 3.000 tot een kleine 60.000 vo
rig jaar. Dat is ongeveer 10 procent van de bevolking. De ge
meente verwacht dat dit aantal bij de wisseling van het millen
nium zal zijn gegroeid tot 80.000. Van de islamieten in Rotter
dam heeft 51 procent de Turkse nationaliteit en 30 procent de
Marokkaanse. Een op de vier islamieten bezoekt geregeld de
moskee.
Veel van de 40 moskeeën die Rotterdam telt zijn nu nog ge
huisvest in slooppanden, eethuizen, kantoren of winkels. Vaak
zijn de panden onveilig en brengt het intensieve gebruik over
last mee voor de buurt, aldus de nota. De gemeente wil dat
voor nieuwe moskeeën eerst moet worden gekeken naar kerk
gebouwen die vrijkomen.
Zonneschijn zonder
regen maakt een
woestijn
Arabisch spreekwoord
Gereformeerde
Bond roept op tot
geldinzameling
voor Israël
HUIZEN Het hoofdbestuur
van de Gereformeerde Bond
in de Nederlandse Hervormde
Kerk heeft alle plaatselijke
gemeenten opgeroepen geld
in te zamelen voor Israël. So
lidariteit met Israël mag niet
een zaak zijn van woorden al
leen, aldus de Bond.
De gemeenten krijgen het ad
vies in de kerk te collecteren
voor projecten in Israël of een
afzonderlijke financiële actie
te houden.
De Bond beveelt twee projec
ten in het bijzonder aan. In de
eerste plaats kan geld worden
ingezameld voor het Shaare
Zedek-ziekenhuis in Jeruza
lem. Ook de actie voor steun
aan de renovatie van de psy
chiatrische kliniek Kfar
Shaul, eveneens in Jeruzalem,
wordt onder de aandacht ge
bracht. In deze kliniek wor
den vooral overlevenden van
de Tweede Wereldoorlog ver
pleegd die in de vernietigings
kampen van de Duitsers grote
psychisch
gelopen.
KINDERLIJKE GEHOORZAAMHEID" VAN VATICAAN
VATICAANSTAD Het
conflict tussen het Vati-
caan en de Conferentie
van Religieuzen in La
tijns-Amerika (CLAR) is
verder verscherpt. De
voorzitter van de Vati
caanse congregatie voor
de religieuzen, kardinaal
Jerome Hamer, eist, dat
de CLAR tijdens de alge
mene vergadering in
Mexico deze maand de
statuten buitenspel zet. Er
moet bij de verkiezing
van een nieuw bestuur
een procedure worden
gevolgd die erop neer
komt, dat het Vaticaan
het bestuur benoemt.
telijk opdracht gegeven bij de
bestuursverkiezing „speciale
normen" te volgen. Elke deel
nemer aan de algemene ver
gadering moet voor de vacan
te functies, waaronder die van
voorzitter en secretaris-gene
raal, een naam opschrijven.
De lijst van alle namen moet
vervolgens naar de Vaticaan
se congregatie worden ge
stuurd, die „rekening hou
dend met de genoemcfe men
sen vrij de personen zal be
noemen die zij het geschiktst
acht", schrijft kardinaal Ha
mer. Volgens de Belgische
kardinaal heeft paus Johan
nes Paulus II zelf deze proce
dure bedacht.
Mgr. Hamer roept de CLAR
op de nieuwe procedure „in
een geest van kinderlijke ge
hoorzaamheid" te aanvaar
den. Zij heeft tot doel „een
betere ontwikkeling" van de
CLAR te waarborgen. Een af
gezant van de paus zal de
CLAR tijdens de algemene
vergadering en in haar toe
komstige werk „begeleiden",
schrijft de kardinaal.
Mgr. Hamer geeft Coscia op
dracht een CLAR-rapport
over „huidige ontwikkelingen
in het religieuze leven in La-
tijns-Amerika" te herschrij
ven. Alle publikaties zullen
tot nader order eerst ter goed
keuring aan de pauselijk afge
zant moeten worden voorge-
legd.
Het Vaticaan volgt de ontwik
kelingen in de CLAR al lan
ger met lede ogen. Kardinaal
Hamer hield de benoeming
van zuster Manuelita Charria
tot algemeen secretaris tegen
en benoemde in plaats daar
van een man.
Samen met behoudende bis
schoppen zette mgr. Hamer de
CLAR-leiding zo onder druk,
dat die het project 'Palabra y
Vida' (Woord en Leven) in
trok. Met dit project, waaraan
was meegewerkt door de Ne
derlandse missionaris Carlos
Mesters, wilde de CLAR her
denken dat 500 jaar geleden
met de ontdekking door Co
lumbus van Amerika de
kerstening van dat gebied be
gon. Volgens het Vaticaan en
de bisschoppen ging het pro
ject, dat de geschiedenis van
Latijns-Amerika bezag vanuit
het standpunt van de armen,
uit van een eenzijdige en be
perkte visie op de bijbel. Bo
vendien deed het onvoldoen
de recht aan het leergezag
binnen de RK Kerk.
De paus heeft de Latijnsame
rikaanse religieuzen herhaal
delijk gewaarschuwd voor
een marxistische uitleg van
de armoede in Latijns-Ameri
ka. Vorige maand klaagde hij
tijdens een audiëntie voor
oversten van ordes en congre
gaties uit Latijns-Amerika dat
de orders van het Vaticaan en
de bisschoppen bij de religieu
zen niet altijd „gehoorzame
aandacht" krijgen, wat voor
hem „reden tot bezorgdheid
en smart" is. Hij riep de reli
gieuzen op zich aan het leer
gezag te onderwerpen, zoals
een kind zich aan zijn ouders
onderwerpt.
Volgens sommigen overweegt
de Braziliaanse conferentie
van religieuze oversten in
Mexico voor te stellen óm de
CLAR op te heffen uit protest
tegen het beleid van het Vati
caan. In Latijns-Amerika zijn
160.000 religieuzen actief; van
de ongeveer 50.000 priesters is
naar schatting de helft bij een
orde of congregatie aangeslo-
Auschwitz
In het Mozes en
Aaronhuis in
Amsterdam is een
tentoonstelling
geopend van
reproducties van
foto's die door
een Duits soldaat
zijn gemaakt in
Auschwitz, in
1941. Over de
foto's is een
zorgvuldig
gearrangeerd
bed van zand
gespreid.
De foto's maken
deel uit van de
expositie 'Kunst
om te overleven
getekend in
Auschwitz'.
APELDOORN In een
race om een plaats op de
prioriteitenschaal die is
gebaseerd op kosten en
baten zullen de verstan
delijk gehandicapten het
vroeg of laat verliezen
van vele anderen.
Prof. dr. J.H. van Bemmel,
hoogleraar medische informa
tica in Rotterdam em lid van
de Gezondheidsraad, liet deze
waarschuwing vandaag in
Apeldoorn horen bij de start
van het eeuwfeest van de
Vereniging 's Heeren Loo.
Koningin Beatrix woonde de
jubileumbijeenkomst bij.
De christelijke vereniging be
heert acht leefgemeenschap
pen, waaronder de dr. Willem
van den Bergh Stichting in
Noordwijk en Het Wester-
honk in Monster en vijftig so-
ciowoningen voor in totaal
4.700 verstandelijk gehandi
capten. Ze telt 5.500 mede
werkers.
Prof. Van Bemmel zei dat de
vraag naar de zin van de zorg
voor kinderen met een ver
standelijke handicap opnieuw
actueel is geworden door de
discussie over levenbeëindi
ging van pasgeborenen met
ernstige afwijkingen.
Nederland telt ongeveer
120.000 licht tot ernstig ver
standelijk gehandicapten. 10
procent van de kosten van de
gezondheidszorg, 3,5 miljard
gulden, wordt besteed aan
zwakzinnigenzorg. Mede
doordat verstandelijk gehan
dicapten tegenwoordig langer
leven en al vroeg met ouder
domsgebreken te kampen
krijgen, zullen de kosten in
het jaar 2000 waarschijnlijk
tot 5,3 miljard zijn opgelopen.
Van Bemmel constateerde een
verschuiving in het ethisch
denken (waarbij termen wor
den gebruikt als „zwaar de
fect" en „onleefbaar leven")
die gepaard gaat met een toe
nemende medische macht en
een roep om het stellen van
prioriteiten.
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Zwijndrecht F.A.
den Harder te Rhoon. Be
dankt voör Numansdorp G.K.
Korporaal te Woudrichem. Be
roepen te Uddel A.L. van Zwet
te Ter Aa (U).
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Laren (N-H) drs.
J.J. van Nijen, wetenschappe
lijk medewerker
aan de VU te Amsterdam, wo
nende te Bussum, die dit
beroep heeft
aangenomen. Beroepen te
Delfzijl (part-time) mw.drs.
G.A. Kramer, kand. te Zut-
phen. Beroepen te Beetster-
zwaag drs. J.D. de Haan te
Vaassen; te Grijpskerk i.c.m.
Niezijl (part-time) mw.drs.
R.J.K. Veenstra, kand. te Nie
zijl, die dit beroep heeft aan
genomen. Aangenomen naar
Harderwijk J. Mak te Buiten
post. Beroepbaarstelling
mw.drs. R.J.K. Veenstra,
kand. te Niezijl.
Vrouwen niet meer welkom in seminarie Chur
CHUR Vrouwen zijn met ingang van het komende studie
jaar in het priesterseminarie St. Luci in het Zwitserse Chur
niet langer welkom. Ook mannen die geen priester willen wor
den, wordt de toegang ontzegd. Dit heeft de zeer behoudende
bisschop Wolfgang Haas besloten. Hij heeft ook de rector van
het seminarie, Franz Annen, ontslag aangezegd. Wel zijn deze
mannen en vrouwen nog welkom aan de theologische acade
mie van het bisdom Chur. Volgens Annen hebben de besluiten
van de bisschop verstrekkende gevolgen. De studenten aan het
seminarie zijn volgens hem zeer geschokt. Het besluit van Haas
is ook een signaal voor vrouwen en mannen die geen priester
willen worden en zich afvragen, of ze nog serieus worden ge
nomen. Het gaat om meer dan een administratieve verande
ring, meent Annen.
DEN HAAG Pater Pe
dro Arrupe, van 1965 tot
1983 generaal overste van
de orde der jezuïeten, is
gisteren in Rome overle
den. Hij is 78 jaar gewor
den. Arrupe stond be
kend als een ruimden
kend man en een oncon
ventionele leider die de
vernieuwing van zijn
orde bevorderde en de
sociale activiteit van de
leden van zijn orde
krachtig steunde.
herhaaldelijk op gewezen
dat verkondiging van het ge
loof alleen maar mogelijk is
als tegelijkertijd wordt ge
streefd naar sociale gerechtig
heid. Hij riep de jezuïeten op
zich ernstig te verdiepen in
het marxisme. In een brief
aan de provinciale oversten in
Zuid-Amerika schreef hij in
1981 dat christenen in hun
strijd voor sociale gerechtig
heid de methoden van de
marxistische maatschappija
nalyse mogen gebruiken, op
voorwaarde dat zij de marxis
tische benadering niet als de
enig mogelijke manier voor
de beoordeling van de werke
lijkheid beschouwen.
Arrupe was een zeer pastoraal
bewogen man die echter elk
gevoel voor diplomatie miste.
Hij was sterk beïnvloed door
zijn ervaringen in Japan. Tij
dens de oorlog zat hij veertig
dagen gevangen omdat hij
meningen had verkondigd die
de autoriteiten onwelgevallig
waren. Zijn ervaringen toen
hebben ertoe geleid dat hij al
tijd veel begrip heeft gehad
voor jezuïeten die om politie
ke redenen gevangen werden
gezet, ook al kon hij hun
overtuiging niet delen.
Verder kwam hij in zijn Ja
panse tijd tot het besef dat het
christendom zijn pretentie als
godsdienst voor alle mensen
alleen kan volhouden als het
niet een instrument wordt
van culturele, politieke en
economische overheersing en
de wezenlijke elementen van
het christendom worden ver
bonden met de cultuur van
een bepaald land. Arrupe stel
de zich door veel te reizen op
de hoogte van de problemen
waar de Jezuïeten zich mee
bezig hielden. Hij bezocht de
Amerikaanse jezuïet Daniel
Berrigan toen deze wegens
zijn kritische houding tegen
over de oorlog in Vietnam in
de gevangenis zat.
Weerstand
Zijn beleid riep in het Vati
caan en bij conservatieve je
zuïeten veel weerstanden op.
Aan het eind van de jaren ze
ventig was de relatie tussen
het Vaticaan en het bestuur
van de Jezuïetenorde sterk
verslechterd. Paus Johannes
Paulus II verklaarde toen on
der meer dat de ontwikkelin
gen binnen de orde aanleiding
gaven tot „verwarring onder
de gelovigen en bezorgdheid
in het Vaticaan". Hij herin
nerde de jezuïeten aan hun
zogenoemde vierde gelofte, de
gelofte van gehoorzaamheid
aan de paus die de jezuïeten
als enige religieuze orde ken
nen. In augustus 1981 werd
Arrupe getroffen door een
hersenbloeding. Hij raakte
verlamd en droeg zijn taken
over zijn aan zijn assistent, de
Amerikaan Vincent O'Keefe.
De paus schoof O'Keefe twee
maanden later terzijde en
stelde de 79-jarige Italiaan Pa-
Pedro Arrupe, de vroegere
generaal overste van de jezuï
eten die gisteren in Rome
overleed.
oio Dezza als persoonlijke ge
delegeerde aan het hoofd van
de orde.
Arrupe werd op 14 november
1907 in Bilbao in Spaans Bas
kenland geboren. Op 15-jarige
leeftijd begon hij met een stu
die medicijnen aan de univer
siteit te Madrid. In 1927 stopte
hij met zijn studie en trad in
in de orde der jezuïeten. Ar
rupe studeerde filosofie in
België en theologie in het stu
diehuis van de Duitse jezuïe
ten in Valkenburg en werd in
1937 priester gewijd. Hij was
novicenmeester in Hiroshima
toen daar de atoombom viel.
In de jaren vijftig was hij
vice-provinciaal en later pro
vinciaal van de Japanse jezuï
eten. In mei 1965 werd hij tij
dens de 31e algemene verga
dering van de Jezuïetenorde
tot generaal overste gekozen.
Merkwaardige koppeling
Het kabinet Lubbers/Kok maakt een kritieke fase van zi
bestaan door. Met het oog op de zogenaamde tussenbalai
die halverwege deze maand moet verschijnen, dient een aai*|
tal pijnlijke keuzes te worden gemaakt. Het kabinet, dat de;
week de draad in het intern overleg weer heeft opgepakt, z
er zeker niet in slagen de aanvankelijk beoogde zeventie r(
miljard gulden aan bezuinigingen in te vullen. Dat beteke*
dat de lasten voor burgers en bedrijven ondanks alle g<
de voornemens die zijn verwoord in het regeerakkoord
zullen worden verhoogd.
VAST staat dat er fors gesneden gaat worden in een aanfc
subsidies. Het gevolg zal zijn dat we met z'n allen voor ee )0
groot aantal zaken dieper in de beurs moeten tasten. Dat z;
met name voor degenen die zo blij waren dat de PvdA wee
tot regeren was geroepen, een bittere teleurstelling zijn. Juis
nu wordt duidelijk dat de overheid wel gedwongen is ee
stapje terug te doen.
De tussenbalans wordt op een hoogst ongelukkig momen F.'
gepresenteerd: aan de vooravond van de verkiezingen voo
de provinciale staten. Traditiegetrouw zullen ook deze verc
kiezingen vooral een graadmeter zijn voor het kabinetsbelei r
en het is voorspelbaar dat vooral de partij van Kok en Wölt is
gens de rekening gepresenteerd krijgt voor de impopulair [j
maatregelen.
Om de PvdA enigszins te gerieven, schijnen de cda-bel1'
windslieden akkoord te willen gaan met een verhoging vaiar
het huurwaardeforfait, het bedrag dat eigenaar-bewoners bi'e(
hun inkomen moeten tellen omdat zij in een eigen huis wo J
nen. Het kabinet houdt een merkwaardige koppeling iifi
stand: het staat op het standpunt dat huren en huurwaarde
forfait tegelijkertijd omhoog moeten.
Ongeveer een jaar geleden deed het kabinet Lubbersir;
/Kok al een eerste poging het huurwaardeforfait te verhod
gen. Dit voornemen werd door een verstandige meerderhei<
van de Eerste Kamer afgewezen. Onder het motto 'de aan
houder wint' waagt het kabinet nu een nieuwe kans. He
volgt daarbij een simpele redenering: omdat in de komendaat
periode de huren jaarlijks met vijf procent zullen stijgen v
moeten ook de lasten voor de bezitters van een eigen woninj n'
omhoog.
RECENT wetenschappelijk onderzoek heeft echter ondub 1
belzinnig aangetoond dat eigenaar-bewoners in vergelijkbar* 9
inkomenssituaties veel hogere woonlasten hebben te drager
dan huurders. Als de politiek het principe van eerlijk en ge a,
lijk delen wil toepassen (op zich natuurlijk een uiterst nobe
streven) dan zal er eerst een inhaalslag bij de huurders ge t
maakt moeten worden om hun woonlasten op gelijk niveai n
te brengen met die van de bewoners van een eigen huis. Een51
verhoging van het huurwaardeforfait zou een scheefgroei in
stand houden. j'
BOVENDIEN laat het onderzoek zien dat die scheefgroei bijn
de lagere inkomens groter is dan bij de hogere. In die inko-f,
mens-categorie, waar vaak met veel moeite een huis is ge
kocht, betalen de mensen bijna veertig procent meer aanr
woonlasten dan een vergelijkbaar gezin in een gesubsidieer-n,
de huurwoning. De kabinetsplannen staan dus haaks op hetn
streven om hèt eigen woningbezit ook bij de lagere inkomens1'
te bevorderen.
In een eerder stadium hebben de fracties van CDA en PvdA 'l
het onaanvaardbaar uitgesproken over het beperken van de
fiscale aftrekbaarheid van de hypotheekrente. Maar het stel
len van een maximum aan die aftrekbaarheid (bijvoorbeeld
bij drie a vier ton) is uit een oogpunt van eerlijk delen verre
te verkiezen boven de voorgenomen verhoging van de b
ting op het eigen huis.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden
stukken te bekorten
Twinning Games
Opperste verbazing bij de con
tactpersonen voor de bijna
twintig takken van sport die
zich opmaken voor het ont
vangen van hun mede-spor
ters uit de zusterstad Ottawa
tijdens de Twinning Games in
juli in Den Haag. Opperste
verbazing omdat de gemeente
Den Haag meent zich een
halfjaar voor de aanvang van
het tweede (het Haagse) ge
deelte van deze sportuitwisse-
ling uit de organisatie te kun
nen terugtrekken. En daarmee
de vele honderden Haagse
sporters, organisatoren en
gastgezinnen in de kou te la
ten staan. Gênant, gezien de
verwachtingen die de bestuur
lijk verantwoordelijken tijdens
het eerste gedeelte, afgelopen
zomer in Ottawa, gewekt heb
ben t.a.v. onze organisatie,
gastvrijheid en accommoda
ties. En frustraties bij de velen
die zich al maanden belange
loos inzetten om nu hun aan
deel te leveren en dit interna
tionale 'breedte-sport-evene-
ment' voor onze bruisende
stad te organiseren. Wat zien
de sporters uit Ottawa terug
van hun aanbetalingen en wij
van door ons gedane investe
ringen? Mutual understan
ding? Daarvan zal bij onze
counterparts in Ottawa en bij
de eigen sporters geen sprake
meer zijn.
Namens de contactpersonen:
Charles Boissevain (hockey),
Henri Ipenburg (ijshockey),
Hans Topee (badminton), Maty
Manche-Van Eek (schermen),
Wouter de Vries (waterpolo en
zwemmen), Robin Huke (s a
sh), Tom Gerritsen (basketbal),
Karin Hupkes (goalball) en
René Hehemann (racketball),
C.F.C.G. Boissevain,
DEN HAAG.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon- 071-122 244
Postadres, Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur.
Nabezorging
Telefoon 071-122 248
van ma. t/m vr van 18.00 tot 19 00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand f 25,70 per maand f. 26,70
per kwartaal f. 76,60 per kwartaal f 78,60
per jaar f. 294,30 per jaar f. 299,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel.: 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
Een warm welkom van de paus aan president Walesa
FOTO: AP
(Van onze correspondent Aart
Heering)
ROME De Poolse pre
sident Lech Walesa heeft
gistermorgen in het Vati
caan zijn eerste officiële
staatbezoek afgelegd. Het
was de zesde ontmoeting
tussen de paus en Walesa,
die als voorzitter van So-
lidarnosc voor het eerst
in januari 1981 het Vati
caan binnentrad.
Johannes Paulus II ging in
zijn welkomswoord uitgebreid
in op de rol die de onafhanke
lijke vakbond heeft gespeeld
in de .omverwerping van het
Oosteuropese totalitarisme.
„Het nieuwe Europa, het ge
meenschappelijke Europese
huis, begon zich te vormen in
Polen, dankzij Solidarnosc",
betoogde de paus, die vervol
gens vroeg om „begrip en
daadwerkelijke samenwer
king van de rijke landen" om
de Polen te helpen bij de op
bouw van hun nieuwe demo
cratische orde. Als concreet
middel daartoe suggereerde
hij de kwijtschelding van een
deel van Polens buitenlandse
schuld, temeer daar Polen in
tegenstelling tot de Westeuro-
pese landen in het verleden
niet van de Marshall-hulp
heeft kunnen profiteren.
Woytila's vrees voor een te
loorgaan van de religiositeit
na de val van het communis
me kwam naar voren in zijn
wens, „dat trouw aan God en
de beste tradities en vader
landsliefde de weg elke beslis
sing moge leiden". „Uwe Hei
ligheid kan gerust zijn. De
nacht is voorbij", antwoordde
Walensa, die zijn leermeester
dank zegde voor diens bijdra
ge aan het Oosteuropese de
mocratiseringsproces. De
Poolse president heeft verder
vandaag met de Italiaanse
premier Andreotti en presi
dent Cossiga gesproken. Mor
gen ontmoet hij vertegen
woordigers van de Italiaanse
vakcentrales en Fiat- direc
teur Gianni Agnelli.
